Historia persecutionis Africanae provinciae

(III, 23) Sit ergo nobis secundum salutaris baptismi confessionem fides integra trinitatis, sit una deuotio pietatis, nec more gentilium potestatum diuersitates opinemur, aut creaturam quantum ad deitatem in trinitate suspicemur. Sed nec Iudaeorum scandalo moneamur, qui filium dei negant, qui spiritum non adorant, sed potius perfectam trinitatem adorantes et magnificantes, sicut in mysteriis ore nostro dicimus, ita conscientia teneamus: sanctus sanctus sanctus dominus deus sabaoth. Ter dicentes sanctus unam [*]( 1 nullus ignorat... III, 8 patrimonia ecclesiis desunt ita a, uno folio deperdito ignoret A 4 gloria W acquirit M&L fedeliter M 5 confessionem MIPB 6 contentio et superbia] saperbia et cdntemptio a 7 honorificant W 8 integre trinitatem] integritatem M at A 10 omines W apellantur W elias BP helyaa M helias reU. 11 apellatns Wa 12 nnncnpantnr et appellantur Ms sic etiam... appellamur om. Pb1R ab] a ML 13 non om. W 15 nec] ne A sibi] sic Ms2 de salute bis P 17 pietatee V1 18 aut creaturam om. A 19 in trinitatem M sascepimur Pb* sed om. Ms 20 scandolo BV1 (Schuch. I, 171) moaemur A1 21 spiritum BVCWMs spiritam sanctam reU. 23 consientia V ctf siljentia sic C partim ex eorr. conscientie tenemus Å 24 sabahot BL dicente W unam om. M\' )

Haec est fides nostra, euangelicis et apostolicis traditionibus et omnium, quae in hoc mundo sunt, catholicarum ecclesiarum societate fundata, in qua nos per gratiam dei omnipotentis permanere usque ad finem uitae huius confidimus et speramus.

Directa duodecimo Kal. Maiarum per Ianuarium Zattarensem [*]( a. 484 ) Uillaticum a Caais Medianis episcopos Numidiae, Bonifatium Foratianensem et Bonifatium Gatianensem episcopos Bizacenos. [*]( 3 II Cor. 18, 13. ) [*]( 2 apostolos BVCWwβ apoBtolum M ab apostolo LA ghorintii B chorinti P corinthi SA 5 traditionibus atque auctoritate firmata et A 6 hoc om. Pb1R 7 gratia BV1 dei om. C 8 speramaa amen A 9 Martiarum Papencordt, Gesch. d. vand. Herrsch. p. 115 tWt. 3: at cf. praef. p. VI lattarenensē W zatarensē M zattereosem β 10 epiBoopis mss, item infra numediae BVP1sa bonifatio (-cio) mss bis 11 foratianense SVC foratianense WMsb foracianense P Gatianenaem scripsi; cf. Ruin. ad Notit. prow. Byz. 22: gacianense B gatianensę VC gatianense Wa gazanenBe bIB gazane- Dense b\'P gratianense M nizacensis M uizacenis reD. explicit libellns directns sub die xvn kalendaram maiarum per iannarianum zattarensem uillaticum de casis medianis et bonifatium foratianensem et bonifatium gratianensem pronintiae bizacenae A. Eiplicit liber II (secnndus Pb). Incipit liber (om. P) tertius (tercius VC, HI WMs) BVCWMsPb. )

(IV, 1) Qui cum noster libellus legeretur oblatus, ueritatia lumen nequaquam sufferre caecis oculis potuerunt, insanientes uoeibaa inferendis grauiterque ferentes, quare BOS nomine nostro catholicos dixerimus. Statimque mentientes svggeunt regi de nobis, eo quod strepitum fecerimus audientiam fugientes; qui eadem hora accensus et credens mendacio festinauit facere quod uolebat.

Et iam conscriptum decretum habens et occulte com eodem decreto per diuersas prouincias suos homines dirigens, episcopis Carthagine positis una die uniuersae Africae ecclesias clausit, uniuersamque substantiam episcoporum et ecclesiarum suis episcopis munere condonauit. Nesciens quoque quid loqueretur neque de quibus adfirmabat, legem, quam dudum Christiani imperatores nostri contra eos et contra alios beretioos pro honorificentia ecclesiae catholicae dederant, aduersum nos illi proponere non erubuerunt, addentes multa de suis, sicut placuit tyrannicae potestati. Haec mt enim series datae et propositae legis.

(IV, 2) cBex Hnnirix Uuandalorum et Alanorum uniuersis populis nostro regno subiectis. Triumphalis et maiestatis regiм probatur esse uirtutis, mala in auctores consilia retorquere : [*]( 11 cf. I Tim. 1, 7. ) [*](1 oblatum Ws2 2 caeci ocnli W 3 nefandis W inferentesβ4 direximus BLb2 5 strepidum BV fecermus V 6 ora BVC et credens om. M 7 Et iam] etiam BVWMLB decertum C1 11 mnnere in B s. l. additum : monera b1 14 ereticos P 15 dederant om. BVC1s1 : tulerant C1 propoenerant haac WI\' promulgauerant L 17 praepositae BWPB 18 unira P nniricos W hnserich M 19 maiestatis et ,\'v: cf. Indic. III 1genetiuus qualitat.\' 20 protnrbatnr P )

sumimus. Auctoritatibus enim cunctis populis fecimas innotesci, ut m sortibus Uoandalorum nullos conuentus omousiani sacerdotes adsumerent, nec aliquid mysteriorum, quae magis pollnunt, sibimet uindicarent. Quod cum uideremus esse neclectum et plurimos esse repertos dicentes se integram regulam fidei retinere, postmodum uniuersos constat fuisse commonitos spatia temporis praerogata mensuum nouem [quae] contentioni, si quid ab eorum proposito posset aptari, ut ad Kl. Februarias anni octaui regni nostri sine metu aliquo conuenirent.

Qui dum huc ad Carthaginiensem confluerent ciuitatem, post moram temporis praestituti aliam quoque dilationem aliquantorum dierum dedisse cognoscimur. Et dum se conflictui paratos adstruerent, primo die a uenerabilibus episcopis nostris eis uidetur esse propositum, ut omousion, sicut ammoniti erant, ex diuinis scripturis proprie adprobarent, aut certe quod a mille et quod [*]( 1 inpntet W imputet Ms : ef. Indic. III \'praesens=futur.\' quid Vs1 2 rem P indicia V1 8 quiboa neque PB merniwint V 4 exspendi VC* ezpendit W0 etiam timul tp 6 nostri patris ϕ masuetudinis W 7 crediderunt M temnendam BML: tempneadam VCs. tenendam W reteneadam PB re//nitendum b securitatis bl 8 ignotesci PB 9 nullus PB homousiani W omousion PblB U sibimet uindicarent om. W neclectum BVs1 : neglectum rell. 14 spacio et praerogato ML mensium MLb mensum PB noue BV* . quae deleui nouem ut contentionis gr̃a si quid ab eis propositum posset aptari ad kl ste M contentioni siquidem C contentionis si quid rtll. 15 pposito b poesit 0 possent optari C* frebruarias B febroarias P\'b 16 anno octauo M aliquod BVC1s1 17 oartaginensem Βϕ W ciuitate BV1 19 Et] ut 0 astruerent BMs asstruerent WCL 21 admoniti W solus ex meis 28 quodam . ille BY quot Cb )

Quod neququam facere uoluerunt, Uniuersa ad seditionem per se concitati populi reuocantes. Quin immo et secunda die, dam eis mandaremus ut de eadem fide, sicuti propositum fuerat, responderent, hoc nidentur adsumpsisse temeritate transacta, ut seditione et clamoribus omnia perturbantes ad conflictum facerent minime perueniri\'.

\'Quibus hoc pronocantibus statuimus, nt eorum ecclesiae clauderentur, hac illis condicione praescripta, ut tamdiu essent quamdiu mallent ad conflictum propositum peruenire: quod ea obstinatione facere noluerunt, quam prauis nidentur adsumpsisse consiliis. Adeo in his est necessarium ac iustissimum retorquere, quod ipsarum legum continentia demonstratur, quas inductis secum in errore imperatoribus temporum dinersorum tunc contigit promulgari.

Quarum illud nidetnr tenere conceptio, ut nulla exceptis superstitionis suae antistitibus ecclesia patuisset, nullibi liceret aliis aut connictus agereant exercere conuentus, nec ecclesias aut in urbibus aut in quibusdam parnissimiB locis penitus obtinere neque construere, sed praesumpta fisci uiribus iungerentur; sed etiam et eorum [*]( 1 excurrit scripsi : excurrunt mss ariminensi b2s2 arimensi BY WCL arminensi M arimense PR arienensi b\' consilio W 2 seleutiam VCW MLPb amputatatfl V praedamnarrent V Ms 3 uniuensā M 5 sicut Pb 6 uidenter BVs1 9 hoc om. P pronocantes a 10 peraeripta BVWs1 Pb(LR) essent] essent clausae V2CMsL 11 ad eonfliotum om. BVC2sL conflictum om. C2M 12 qua C uidentur] dentur BVC1s1 13 ideo Cs* hii] hoa C\'L eos s2 15 induxisse cum terrore β errorem WCMs2 temporum om. BtpL: diu. temp. Ws2 aduersum nostros C* diuersis prouintiis M 16 continere praeoeptfo M 17 exceptis bl: super exceptis a exeepto WPb\'B superstitionis β : institutionibus BVCMaL institutionis WsC2b2 siue C\': om. M antestitibus B antistibus WPb 18 ecclesiae Pb1R nostria ecclesia M patuisset WCβ : paruisset BVsL nnllibi scripsi : nnllis 0* nulli rell. aliis] illis M ex aliis b\' coniunctus b conuinctus dare aut ex. eis conuentus liceret neo in ecclesiis aut M 19 eccIesias] in ecclesiis V2C1. 20 optinere WbB 21 praesupta C fasci P uiribua] usibus C\' iuri Ms1 etiam et] et si qua C\' )

In populos quoque praefati imperatores similiter saeuientes, quod eis nec donandi nec testandi aut capiendi uel ab aliis derelictum penitus subiaceret, non fideicommissi nomine, non legati, non donationibus aut relictione, quae mortis causa appellatur, uel quolibet codicillo aliisue forsitan scripturis, ita ut etiam, qui suis palatiis militarent, condemnationi grauissimae pro dignitatis merito facerent [*]( 1 ecclesiae MslPb antestitibus B antistibus WC1MsP peruenissent b* 2 commorari Mab*: commemoras BV commemorans WPbxR commemore C1 commeare C commorandi s2 atqnę cumque BVC 8 set b 5 religioni BV (Schuch. 1, 461 sqq.) 6 seu... sen bR seu ... siue P si epiecopos W clerioos ego: cleroB a clerum Wβ 7 nindicta Ba c uindictã (sic!) V1 nindicta V2s nindicate PR hii Wa 9 auris BY\' adlecto PB 11 mernissent] minnisae Pb1 R 12 et de proprio BVL et d proprio V1 et proprio C et a proprio Ms de proprio a et de proprio solo β et de pr. ablati solo W persecntione aLβ 13 populo β 14 donandi licentia 6* eis licentia nec donandi a donandi libertas Lv 15 directum V (ex directũ ut uid.) M relictum β subiacerent W 16 fideicommisse a6* delegati β relictio neq; PbIB 17 appellantur W quodlibet 0 codicello CPaPb 18 aliisue BV alii suae MsP ita aut BV1 placatiis (-tus CM) VCM 19 condempnationi a condempnationis ΒϕWβ dignatis Vs* meriti β uerba meriti facerent... snperiori (§. 13) in β post confessionem (g. 18) leguntur, uno folio in archetypo transposito )