Epistulae

Dum essem iuuenis et solitudinis me deserta uallarent, incentiua uitiorum ardoremque naturae ferre non poteram; quae cum crebris ieiuniis frangerem, mens tamen cogitationibus aestuabat. ad quam edomandam cuidam fratri, qui ex Hebraeis crediderat, me in disciplinam dedi, ut post Quintiliani acumina Ciceronisque fluuios grauitatemque Frontonis et lenitatem Plinii alphabetum discerem, stridentia anhelantiaque uerba meditarer.

quid ibi laboris insumpserim, quid sustinuerim difficultatis, quotiens desperauerim quotiensque cessauerim et contentione discendi rursus inceperim, testis est conscientia tam mea, qui passus sum, quam eorum, qui mecum duxere uitam. et gratias ago domino, quod de amaro semine litterarum dulces fructus capio. [*]( 3 *Prou. 13, 4 7 cf. Ezech. 16, 25 19 cf. Otto, Sprichwoerter p. 195 ) [*]( 1 ac regiam] e(ae C)gregiam DC ac(super ras., fuisse uidetur et) egregiam B et om.G 2 piscibus ut (ut eras.)N et libri HDB operentur Gv ci(y)Y\'bam ηΨ3 animus rjW satietur N; add. quia Nt omnis anima otiosi Nt 4 aegipt. Y\' egypt. H egipt. B hanc V morem] modum Y\' 5 opere ac] operis ç; add. cibo C cibu (s.l.m2)N necessariam W necessitatem g 6 anime (e in ras. m2)B animae suae H uag(ex c B)entur (n exp. B) DCB quis H cogit. mens g 7 et in instar G fornicariae H diu. omni tr. Nt 9 Dum ess. iuu.] cumque essem in heremo G 10 ferre] refrenare B quem fJC 11 frang. ] fatigarer H cogit. s.l.N his cogit. DC 12 ad] ob H domandam H ebreis t B 13 in disc. dedi] tradidi disciplinae H in s.l.B quintilliani HN WB cacumina\'H flumina V cyceronisque DC ciceronis GNt fluuiu H 14 et om.H leuitatem \'1J B plini G pleni H plenii D polemii B alph. yCB alf. (alfauetum G alfabetumque H) cet. 15 et stridentia C anel. N tB hanel. C hanil. H quQS.l.m2T meditarer] resonafem Nt insumserim G sumpserim t insumitur H 16 dispensauerim D quot. cess. om.Ht 17 que om.V et] ex G contentionem r7Nt intentione H rursum ηΝ1 inciperim VH C inciperem DNtB incipereG 18 tam om.Nt 19 duxerunt VCW et gratias-20 capio] qui assidue insistit (ex adsistit m2) lectioni, in praesenti quidem laborat, sed postea gratulatur, cum ceperit de amaris seminibus litterarum dulces capere r do H amoro H amore et f amarissimo DNt 20 fructos capio V capio fructos H carpo g ) [*]( 9* )

Dicam et aliud, quid in Aegypto uiderim. Graecus adulescens erat in coenobio, qui nulla continentiae, nulla operis magnitudine flammam poterat carnis extinguere. hunc periclitantem pater monasterii hac arte seruauit. imperat cuidam uiro graui, ut iurgiis atque conuiciis insectaretur hominem et post inrogatam iniuriam primus ueniret ad querimonias. uocati testes pro eo loquebantur, [*]( I ) qui contumeliam fecerat. flere ille contra mendacium; nullus alius credere ueritati, solus pater defensionem suam callide opponere, ne abundantiori tristitia absorberetur frater. quid multa? ita annus ductus est, quo expleto interrogatus adulescens super cogitationibus pristinis, an adhuc molestiae aliquid sustineret: \'papae\', inquit, \'uiuere mihi non licet, et fornicari libet ?: hic si solus fuisset, quo adiutore superasset?

Philosophi saeculi solent amorem ueterem amore nono quasi clauum clauo expellere. quod et Asuero septem principes fecere Persarum, ut Uasti reginae desiderium aliarum puellarum amore conpescerent. illi uitium uitio peccatumque peccato remediantur, nos amore uirtutum uitia superemus. declina, ait, a malo et fac bonum; quaere pacem et persequere eam. nisi oderimus malum, bonum amare non possumus. [*](9 cf. II Cor. 2, 7 14 cf. Cicero, Tusc. disp. IV 75 15 cf. Esth. 2, 1-4 18 *Ps. 33, 15; cf. Ps. 36, 27 ) [*]( 1 illud B quod IJI B egypto t egipto HB prouiderim W Graecus om.H adulesc. GD adulisc. vH adolisc. C adolesc. cet. 2 caenob(ex u)io N cenob(ex u t)io GDtB cenubio H continentia N (a in ras. w2),B (ex —ta) abstinentia DC 4 seruabit GDt superabat H imperauit C indicat H 5 insectaret D inlatam H 6 at t querimoniam H 7 faceret IJI mendatium VB; add. cepit D, quod g 8 alius om. W crederet HP ueritatem V calide H,Ba.c. obp. yW]add. studuit DC,Bs.l.m2 9 abundantiore Ga.c.Nt habundantiori D habundanti V,H (ex -tis) obsorb. B 10 ita om.Nt de- ductus G quod (d eras.)G interrogatur Gv adulesc. G adulisc. vH ad- olesc. cet. 11 aliquid om.Nt 12 papae HC pape NtB papa GlJIJI pene ex pane m2D mihi] me V libeat g licet H hoc vHNt 0 DC 13 quo ex qui B quod D 14 phylosofi F phylosopi C philosophy G saeculi om.Fa 15 quod-17 conp. om.r et om-VH Asuero—princ.] ad septem reges H asuero V in mg. WtB assero G (del.m2) assuero DCN; add. regi P septe N 16 uasthi Ga.c.m2C uastin Gp.c.m2 uastis V*P uastes H 17 illi—remed.] et uitium uitio curare r uitio uitium V que om.DBquiH medicantur g 18 nos uero r superamus NPt ait s.l.B,om.H 19 inquere H inquire DC consequere G sequere Np.r.B 20 odiremus H )

pax quaerenda, ut bella fugiamus. nec sufficit eam quaerere, nisi inuentam fugientemque omni studio persequamur, quae exsuperat omnem sensum, in qua habitatio dei est dicente propheta: e t factus est in pace locus eius. pulchreque persecutio pacis dicitur iuxta illud apostoli: hospitalitatem persequentes, ut non leui citatoque sermone et - ut ita loquar — summis labiis hospites inuitemus, sed toto mentis ardore teneamus quasi auferentes secum de lucro nostro atque conpendio.

Nulla ars absque magistro discitur. etiam muta animalia et ferarum greges ductores sequuntur suos. in apibus principes sunt; grues unam sequuntur ordine litterato. imperator unus, iudex unus prouinciae. Roma, ut condita est, duos fratres simul habere reges non potuit et parricidio dedicatur. in Rebeccae utero Esau et Iacob bella gesserunt. singuli ecclesiarum episcopi, singuli archipresbyteri, singuli archidiaconi et omnis ordo ecclesiasticus suis rectoribus nititur. in naui unus gubernator, in domo unus dominus; in quamuis grandi exercitu unius signum expectatur.

et ne plura replicando fastidium legenti faciam, per haec omnia ad illud tendit oratio, ut doceam te non tuo arbitrio dimittendum, sed uiuere debere in monasterio sub unius disciplina patris consortioque multorum, ut [*](3 Phil. 4, 7 5 Ps. 75, 3 6 *Rom. 12, 13 14 cf. Gen. 25, 22 ) [*]( 1 ut declinamus D et declinandum r 2 quae(e H)renda est GH ut] et Nt sufficiat (a exp.)P suffecit V querere eam P eam] illam DB 3 studio omni B 4 omne sensu t quo D habitaculum H dei s.l.DN 5 pulcreque DN, Pa.c. 6 pac. pers. DCB pacis] legis P 7 sequentes Np.r. sectantes H leuius GNt scitatoque B uisitatoqui (sic) H usitatoque GDC ut ita] ut it C uita W ita V 8 ten. ard. B 9 afferentes B 10 maiesterio H etiam -13 prouinciae] si enim animalia et ferae, aues et apes duces habent et principes suos secuntur, quanto magis homines sine rectore et doctore esse non possuntjT etiam in fJC et om. P 11 greges] reges et f suos duct. seq. V secuntur TGHCNt in om.H 12 secuntur IIWB ordine litterato (to in ras.m2) B ordinem litterarum C,om.H unus iudex G 13 conderetur H habere reges GvW reges habere cet. 14 par(ri s.l.m2)cidium H rebeche B isau H 15 gerunt Nt sing. archipr. om.G 16 arcidiaconi G diaconi B 17 utitur D naue V pr. unus] add. est GNt in domo] domi H in naui P alt. unus] add. est Nt 18 quemuis G quouis DB,Np.r. uis C grande VD spectaturiVfB 19 illum V tenditur V tendat H 20 uiuere deuere (deberi V) in mon. Gy uiuere in mon. D,Ba.c.m2 monachus uiuat in mon.r )

tantis negotiis occupatus nullis uacabis cogitationibus et, dum ab alio transis ad aliud opusque succedit operi, illud solum mente retinebis, quod agere conpelleris.

Uidi ego quosdam, qui, postquam renuntiauere saeculo — uestimentis dumtaxat et uocis professione, non rebus — nihil de [*]( 7 I Cor. 14, 15 8 Eph. 5,19 et Col. 3,16 9 Ps. 46, 8 14 *Deut. 27, 9 ) [*]( 1 discat r hic te] hic G unus eum r ille] alter r; add. te s.l.m2B 2 faciat r uult jT comedat r iuberis (add. in mg. m2 habeas quod acceperis quantu acceperis)B iuueris 6r,D/a.c. iobetur rhabueris H 3 habeatquantum acceperit r habeas quod acceperis quantum acceperis DC,B post 2 iuberis in mg. m2(cf. supra) uest. quod acc. om.r1]1 quod acc. uest. B uestiare g quod] quo D alt. acceperis exp. (in mg. datum) f] datum fuerit H operis] sed (t N) et operis Nt tui] suis r pensam 117 pensum C 4 persoluat r subiciaturj1 uulti1 laxus D ueniat F 5 dormitetjT; add. etfJC 6 dicas -10 pedes om.r psalmum om.H 7 queratur (a in ras. m2) B dicente CW spiritui G 8 mentem V canentes NWt 9 uestris VHB nostris cet. ; add. domino g esse] add. in H praec.] scribtum G 10 seruies H pedes laues D taceat r 11 timeat r dm rGrj diligat r 12 credat sibi r sal. esse H hoc esse sal. F maiorum H 13 iudicit F cui Va.c.m2C officium H obaudire W oboedire maioribus H 14 moyses Da.c. mose Gp.r. osee W occ. neg. fJ1]1 15 nullus C et] sed B 16 non succędit W suscedit H tenebis H (retenebis m2) g 17 conpellaris G 18 uidi-saec.] quidam profitentur se renuntiare saeculū r ego s.l.fJ,om.H ergo C qui orra.rl (non etiam WB, cf. ad p. 135, 1) posteaquam H renuntiau(b G)erunt GH seculo mutatos (sic) uestimentis H 19 dum solummodo taxat (solummodo del.m2)B uoces professionis r non rebus om.G (sed exstant haec uerba etiam in F) qui nihil r )

qui uero pauperes sunt et tenui substantiola uidenturque sibi scioli, pomparum ferculis similes procedunt ad publicum, ut caninam exerceant facundiam. alii sublatis in altum humeris et intra se nescio quid cornicantes stupentibus in terram oculis tumentia uerba trutinantur, ut, si praeconem addideris, putes incedere praefecturam.

sunt, qui humore cellularum inmoderatisque ieiuniis, taedio solitudinis ac nimia lectione; dum diebus ac noctibus auribus suis personant, uertuntur in iielay%oUav et Hippocratis magis fomentis quam nostris monitis indigent. plerique artibus et negotiationibus pristinis carere non possunt mutatisque nominibus institorum eadem exercent conmercia non uictum et uestitum, quod apostolus praecipit, sed maiora quam saeculi homines emolumenta sectantes.

et prius quidem ab aedilibus, quos dyoQavofiovg Graeci appellant, [*]( 5 cf. Cicero, de off. I 131 6 cf. Sallust. Hist. II 37 D. Quintil. i. o. XII 9, 9. Lactant. Diuin. Inst. VI 18, 26 7 cf. Persius V 12 8 cf. Persius III 80 et 82 15 cf. *I Tim. 6, 8 ) [*]( 1 conuersione G sanitate (uoluit uanitate) W mutasse rjWB mutantis r familiares V (non etiam B) magis om.H auctas (s in ras.V,s.l.B)VB augmentataH augent F 2 inminuta est H inminutast (in et pr. t s.l.,alt. t eras.) V imminuta et GNt imminutas (s s.l.) B im(n D)minnta DCW minuant r 3 in uitro—comed. om.F uitreo G aurum-9 trut. om.H auro (o inras.) B commeditur CB turba r 4 et] atque 1J nomina r sibi ex si N uendicant N B 6 similes] milites B ad] in C 7 fecundiam Da.c. aliisGB in altum sublatis G sublatum t limeris GN 8 conicientes DC stupentibusque vDCW,Bp.c. terra D nra Na.c.m2 9 trutinant Nt rutinantur W precedere H praefectura G 10 umore Ga.c.N amore V numeroC uoluerunt H cellul.Crcellol. acell. cet. inmoderatique ieiunii G lllectionis t alt. ac] etvW 12 uert. in om.H fxeXayxoXiav scripsi KEAANAONAN H me(e !F)lan- Qh(cGWa.c.7?)ol(n sl\')ian(mGCtB) cet. yppocr. Gi] hipocr. H ypocr. cet. fomentis magis W 13 plerumque G plaerique monachi F 14 mut.-15 conmercia om.r institutorumHtB,Da.c. stitutorumG 15 eademom.H commertiaCV comercia B uictuumiVi uestiumNp.c. bestiumNa.c.t quod] sicut W preci- pit apost. W 16 praecepit VHD aemulom. V emulam. H 17 et prius-p.136, Jnuncautemom.71 et om.VlP quidemom.H sed. quosom.H AFOPANO- MOC D AGAROMOMOC (pr. MO s.l.) V ATOPANOMTC B arropuNOm08 C YOPANOMOYE G agoranomos 1JNt agionanumos H; add. quos G quod H )

tibi, cum in monasterio fueris, haec facere non licebit et inolescente paulatim consuetudine, quod primum cogebaris, uelle incipies et delectabit te labor tuus oblitusque praeteritorum semper priora sectaberis nequaquam considerans, quid alii mali faciant, sed quid boni tu facere debeas.

Neque uero peccantium ducaris multitudine et te pereurtium turba sollicitet, ut tacitus cogites: quid ? ergo omnes peribunt, qui in urbibus habitant? ecce illi fruuntur suis rebus, ministrant ecclesiis, adeunt balneas, unguenta non spernunt et tamen in omnium flore uersantur. ad quod et ante respondi et nunc breuiter respondebo: me in praesenti opusculo non de clericis disputare, sed monachum instituere. sancti sunt clerici et omnium uita laudabilis.

ita ergo age et uiue in monasterio, ut clericus esse merearis, ut adulescentiam tuam nulla sorde conmacules, ut ad altare Christi [*](9 cf. Phil. 3, 13 ) [*](1 uendentes H cohercebantur GH coercebatur D coercebant C cohercetur Na.c.m2 nunc] in hanc D 2 autem] enim H exercent rHNt conmercia Wv honor— 6 opin. omT 3 hominis G fraudem-pat..] fecit fraudulentum magis quam absolutum H facit] fe**t 1JI quodque] quod Va.c.VB 4 est om.\'l\' sattim ηΗDΨ saltem cet. 5 puplice HD; add. et N manumff manu G aurum pannis GH teximus V*P tegitur DC 6 omnem Gaa.c. hominum B saculis Ga.c. B saeculis H moriuntur r qui om.H 7 paupsris uixerant r monast.] folio amisso desinit W 8 licebis t licet G inoliscente V inbellent te H paulisper H prius Nt 10 sectaueris GH,Da.c.m2 nequaq. consid.] qui profecere studet, non consideret F 11 mali alii F male Gy faciunt G tu boni H tu bene V boni ille r debeat r 12 te om.C 13 ut] et VH 14 illi] ipsi H rebus] add. et de ipsis H 15 adeunt om.H balnea Nt balnearum H fomenta H 16 flores Nt ore H,Bp.r. uersantes D pr. et om.HD respondi] R t 17 respondeo g praesente opuscolo V 18 instruere Vp.c.m2H omni D laudabiles GB,Dp.c.m2 19 ergo] add. et B uiue-mer.] si in mon. uiuens cl. esse desideras, ita te exhibe, ut hoc uitae meritis consequaris, id est r ut cler. esse mer. IJm.1J 20 pr. ut] et G a.dulesc. GD adulisc. rfJH adolesc. cet. nulla-conmac.] nullam libidinis sorde maculis r )

Ne ad scribendum cito prosilias et leui ducaris insania. multo tempore disce, quod doceas. ne credas laudatoribus tuis, immo inrisoribus aurem ne libenter adcommodes, qui cum te adulationibus fouerint et quodam modo inpotem mentis effecerint, si subito respexeris, aut ciconiarum deprehendas post te colla curuari aut manu auriculas agitari asini aut aestuantem canis protendi linguam. nulli detrahas nec in eo te sanctum putes, si ceteros laceres. accusamus saepe, quod facimus, et contra nosmet ipsos diserti in nostra uitia inuehimur muti de eloquentibus iudicantes.

testudineo Grunnius incedebat ad loquendum gradu et per interualla quaedam uix pauca uerba capiebat, ut eum putares singultire, non proloqui. et tamen, cum mensa posita librorum exposuisset struem, adducto supercilio contractisque naribus ac fronte rugata [*]( 1 cf. I Tim. 3, 7 3 cf. IV Reg. 4, 16 11 cf. Persius I 58—60 16 Grunnius] scil. Rufinus ) [*]( 1 talamo Ga.c.B foras H 2 fe(fae f?)minaequae (-nae quae V) fJHD nouerunt B nouerit ra.e. et uultum GHNt et uultum tuum g nesciunt t cum—4 adlegerit] si clericus ordinatus fueris JT 4 populi G ciuitatis om.G clerum GfJB clero HNt clericum DC adlegerit (it in ras.m2B)GB allegerit V adlegerint D allegerint C alligauerint H elegerit N elegerint t age r 5 condictione V 7 nec fJ B caue ne r prosilias Fp.c.m2GNB prosileas cet. leue Va.c.m2v 8 nec jV*]NtB 9 inrisoribus tuis r derisoribus tuis H ne] non 0, om.H qui-13linguam om.r qui cum] quicumqueHB adol. vHN,Ba.c.m2 10 fouerit H et quodam inras.m2B et eodem H effecerint (ecerint inras.m2) B efficerint VHD fecerintG 11 cyconiorum D coniarumi7 depraehendis DB deprehendes g pos te HNt postea D 12 auricula H aures GvNt asini om.H aestuantis Nt cani t 13 nulli] numquam ulli r te sanctum] spm te H sanctiorem r 14 quae H nosmed NtB disserti DB deserti fJHN,ta.c. desertores r 15 multi GH loquentibus G testud.-p. 138, 11 adplic. om.Nt testudinis H testugine G 16 grunnios/7 grunius V agrunniusO incedebant H ad] et ad H gradum H et om.H 17 quaedam] seq. in mg. m2 murmor (in mg. inl. seripsit m2: et per interualla quaedam murmor) 1J parua B carpe- bat DC singultare G 18 non proloqui om.H praeloqui B 19 struem otn.fl in struem G **struem B )

[*]( a ) hic bene nummatus plus placebat in prandiis. nec mirum, qui multos inescare solitus erat factoque cuneo circumstrepentium garrulorum procedebat in publicum intus Nero, foris Cato, totus ambiguus, ut ex contrariis diuersisque naturis unum monstrum nouamque bestiam diceres esse conpactam iuxta illud poeticum: prima leo. postrema draco, media ipsa chimaera.