Epistulae

qui seminant in lacrimis, in gaudio metent. euntes ibant et flebant portantes semina sua; uenientes autem uenient in exultatione portantes manipulos suos, et loquere cum eo: laboraui in gemitu meo, lauabo per singulas noctes lectum meum, in lacrimis stratum meum rigabo, et iterum: sicut desiderat ceruus ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te, deus. sitiuit anima mea ad deum fortem et uiuum, factae sunt lacrimae meae panis per diem et noctem, et in alio loco: deus, deus meus, ad te de luce uigilo. sitiuit ad te anima mea, quam multipliciter tibi caro mea. in terra deserta et inuia et inaquosa, sic in sancto apparui tibi.

quamquam sitierit te anima mea, tamen multo te plus carnis meae labore quaesiui et tibi in sancto apparere non potui, nisi prius in terra deserta a uitiis et inuia aduersariis potestatibus et absque humore et reumate ullius libidinis commorarer. fleuit et dominus super ciuitatem Hierusalem, quia non egisset paenitentiam, et Petrus trinam negationem amaritudine abluit lacrimarum inpleuitque illud propheticum: exitus aquarum deduxerunt oculi mei.

plangit et Hieremias populum paenitentiam non agentem dicens: quis dabit capiti meo aquam et oculis meis fontem lacrimarum et plorabo populum istum per diem et noctem? [*]( 1 *Ps. 125, 5—6 5 *Ps. 6, 7 7 *Ps. 41, 2-4 11 *Ps. 62, 2—3 19 cf. Luc.19, 41-44 20 cf. Matth. 26,75 etc. 21 Ps. 118,136 23 *Hier. 9,1 ) [*]( 2 portantes] mittentes Gp.c.m2 4 in] cum B 5 lab. in gem. meo om.DNtB 6 in om.Nt lacr. meis 1 7 ceru. des. J X 10 te deum s uiuum et fortem D forte Ba.c.m2 fontem g et s.l.m2JB,om.Ig uiuum] add. quando ueniam et apparebo ante faciem dei ? g sunt] add. mihi Is.l.m2 g 11 panis s.l.N panes JIDB 12 anima mea ad te f 13 multiplicetur G tibi] et Nt 14 pr. et om.B et in Nt alt. et] et in Nt 15 aparuit (t eras.) I quamquam enim DNtB te s.l.m2B inteNt l6multumj quae(e)sibi GD 17 prius] plus Nt deserta s.l.m2t,om.D aduers. et G et adu(au Nt)ers. INt 18 umore J rheumate g illius IBa.c.m2 19 et s.l.m2l,om.J 20 e(aeJ)gissent J (n exp.)DB ablit B abstulitNt 21 prof. G passim 23 dauit G 24 aquas J,Ia.c.m2 )

nequaquam igitur gentilis plangendus est atque Iudaeus, qui in ecclesia non fuerunt et semel mortui sunt, de quibus saluator dicit: dimitte mortuos, ut sepeliant mortuos suos, sed [eos], qui per scelera atque peccata egrediuntur de ecclesia et nolunt ultra reuerti ad eam damnatione uitiorum.

unde et ad uiros ecclesiasticos, qui muri et turres ecclesiae nuncupantur, loquitur sermo propheticus dicens: muri Sion, proferte lacrimas inplentes illud apostoli: gaudere cum gaudentibus, flere cum flentibus, ut dura corda peccantium uestris lacrimis prouocetis ad fletum, ne perseuerantes in malitia audiant: ego plantaui te uineam fructiferam, omnem ueram; quomodo conuersa es in amaritudinem uitis alienae?et iterum ligno dixerunt: \'pater meus es tu\' et lapidi: \'tu genuisti me\', et aduerterunt ad me dorsa et non facies suas. et est sensus: noluerunt ad me conuerti, ut agerent paenitentiam, sed cordis duritia in iniuriam meam sua terga uerterunt. quam ob rem et dominus loquitur ad Hieremiam:

uidisti, quae fecerunt mihi, habitatio Israhel? abierunt super omnem montem excelsum et subter omne lignum frondosum et fornicati sunt ibi. et dixi, postquam fornicata est haec omnia: \'reuertere ad me\'et non est reuersa. , [*]( 1 *Hier. 22, 10 6 *Matth. 8, 22. *Luc. 9, 60 10 *Thren. 2, 18 11 Rom. 12,15 14 *Hier. 2, 21 16 *Hier. 2, 27 21 *Hier. 3, 6—7 ) [*](3 planctum GNt quia ex qui I 5 morituri(?) O ait DB 6 ut sep.] sepelire s sepelliant Gp.c. 7 eos seclusi eos plange g 10 syon Nt 13 perseuerante B in illa malitia B 14 te s.l.m2I,om.J uineam meam (meam del.m2Σ) JΣ fruct. Gt frug. cet. 15 omnem ueram] omne semen uerum B uersa g amaritudine DNi 16 alienam D aliena Ba.c.m2 17 me ge(ie—B)- nuisti JIDB 18 aduert. scripsi auert. G uert. cet. 20 cordis duritia t,Bp.c.m2 per cordis duritiam g 21 ieremiam B 22 habitatores GNt 23 excelsum (s.l.m2) montem 1 montem in mJ.B excelsum om.J subter] super Nt 24 omnem Gt sunt s.l.m2I,om.J 25 forn. est] facta sunt B; add. et fecit s 26 ad me reuertere DB )

0 clementiam dei, o nostram duritiam! dum et post tanta scelera nos prouocat ad salutem et nec sic quidem uolumus ad meliora conuerti: si reliquerit, inquit, uxor uirum suum et alii nupserit et uoluerit postea reuerti ad eum, numquid suscipiet eam et non detestabitur? pro quo scriptum est iuxta Hebraicam ueritatem, quod in Graecis et Latinis codicibus non habetur: et tu reliquisti me; tamen conuertere et suscipiam te, dicit dominus.

Esaias quoque in eundem sensum isdem loquitur paene sermonibus: conuertimini, qui profundum consilium cogitatis et iniquum, filii Israhel. reuertere ad me et redimam te. ego deus et non est alius praeter me. iustus et saluator non est absque me. reuertimini <id me et salui eritis, qui estis in extremis terrae. recordamini horum et ingemescite et agite paenitentiam, qui erratis. conuertimini corde et mementote priorum a saeculo, quoniam ego sum deus et non est alius absque me.

scribit et Iohel: conuertimini ad me ex tot 0 corde uestro in ieiunio et lacrimis et planctu; scindite corda uestra et non uestimenta uestra. misericors enim et miserator est dominus et agens paenitentiam super malitiis. quan-

taeautemsmtmisencordiaeet quantae (et)— utitaloquar — nimiae [*](3 *Hier. 3, 1 7 *Hier. 3,1 10 *Esai. 31, 6 12 *Esai. 44, 22 13 *Esai. 45, 21-22 16 *Esai. 46, 8-9 20 *Ioel 2, 12-13 ) [*]( 1 clementia DtB,Ip.c.m2 nostra duritia Jp.r.Ip.c.mZlB tanta in mg. tn2B 2 nec] ne D 3 relinquent G reliquerint D inquit om.B 4 alio Į\'Nt 6 iuxta] in J hebraica ueritate Jp.r. ebraicam tB 7 habenturiW inuenitur B 8 relinquisti G dereliquisti D 9 esayas t isayas B Isaias g in eodem sensu Nt 10 isdem B eisdem J I hisdem cet. iisdem g pae(e)ne loq. DNtB conuert. inquit (t ex d) I qui in mg.m2I 11 cogitastis J,Ia.r. 12 fili D filiis G conuertere JZ 13 te] add. dicit dominus J2 14ets.7.2x 16 ingemiscite JB,Ia.c.m2 17 errastis IDNB 20 iohel ex ohel B Ioel f ex] in I 21 uestro ex tuo m2J alt. et s.l.B 22 et scindite It et non uestim. uestra om.Nt 24 et om.t malitia Nt -tiã B 25 sit J1,Ba.c.m2 pr. etnimiae om.B quantae] quam s alt. ct addidi,om.codd. )

unde et Dauid loquitur in psalmo: non est in morte, qui memor sit tui; in inferno autem quis confite bitur tibi? et in alio loco: peccatum meum notum feci et iniquitatem meam non abscondi. dixi: \'pronuntiabo contra me iniquitatem meam domino' et tu dimisisti inpietatem cordis mei. pro hac orabit ad te omnis sanctus in tempore oportuno. uerumtamen nisi in diluuio aquarum multarum ad ipsum non adpropinquabunt.

Uide, quanta magnitudo sit fletuum, ut aquarum diluuio conparetur. quos qui habuerit et dixerit cum Hieremia: non sileat pupilla oculi mei, statim in illo conplebitur: m i sericordia et ueritas obuiauerunt sibi, iustitia et pax deosculatae sunt, ut, si te iustitia ueritasque terruerint, misericordia et pax prouocent ad salutem.

totam paenitentiam peccatoris ostendit psalmus quinquagesimus, quando ingressus est Dauid ad Bethsabee, uxorem Uriae Cethei, et [*](2 *Os. 11, 8—9 8 Ps. 6, 6 10 * Ps. 31, 5-6 18 *Thren. 2,18 19 *Ps. 84,11 24 cf. Ps. 50, 2 ) [*]( 1 ineffab(u D)ilisque JD,Ba.c.m2 ineffabilique I clementiae] seq. ras. 2litt.(et?)J oseae (ex osaeae J) J IN t 2 effraym B efraim GD Ephraim g 3 hisrahel N tibi s.l.m2B 4adamantem JD,Bp.c.m2 Adamag - 5 est s.l.m2l, om.J meum ex tuum D me] add. et B 6 mea ex meo m2B tua J,Ia.c.m2 faciam in mg. B 8 psalmis I 10 feci tibi J 12 contra me s.l.m2B 13 impietate G iniquitatem B 14 orabit Ip.c.m2B —uit cet. 15 nisi om. B dilubio GD,Ja.r. 16 propinquabunt Ga.c. approximabunt g 18 conparatur D compararetur Nt ieremia B non] ne Nt 21 deosc. -pax om.D osculatae Ia.c.m2B se osculatae G sunt se Nt et ueritas B 22 terruerint (terr m2 in ras. 8 litt.) B terruerint (s.l.m2 seruauerint) I 24 beth(t J)sabeae (-bae 1) codd. praeter B Ethaei g )

magnum enim peccatum magna indigebat misericordia. unde iungit et dicit: multum laua me ab iniquitate mea et a peccato meo munda me, quoniam iniquitate m meam ego agnosco et delictum meum contra me est semper. tibi soli peccaui — rex enim alium non timebat — et malum coram te feci, ut iustificeris in sermonibus tuis et uincas, dum iudicaris.

conclusit enim deus omnia sub peccato, ut omnibus misereatur. tantumque profecit, ut dudum peccator et paenitens transierit in magistrum et dicat: docebo iniquos uias tuas et inpii ad te conuertentur. confessio enim et pulchritudo corameo, ut, qui sua fuerit peccata confessus et dixerit corruptae sunt et conputruerunt cicatrices meae a facie insipientiae meae, foeditatem uulnerum sanitatis decore conmutet. qui enim abscondit iniquitatem suam, non prosperabitur.