Tractatus super psalmos
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers
Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.
Ad populum uero, qui et iunior est et ante contemptus est, hsec ita pertinent. erat enim in uitiis saeculi, erat in ignorantise nocte, erat in agresti ac rustica et ruinosa terreni corporis domo. sed hic iustificationum dei non obliuiscitur, hic reprobato populo seniore iunior in hereditatem familiae eligitur. emit enim Iacob primogenita Esau, quse sibi ille tamquam moriturus inutilia existimauit. scit has populus iunior natiuitatis [*]( 7 I Reg. 16, 7. 15. Ibid. 11. ) [*]( 3 samuhel RC uenit ex ueni m. 2 V 4 unum in marg. add. C omnea title 5 ungeret CpE quo ex quod R qui V adiesse filios ie iubet uenire uidet V t5 maiore V 7 ita mouetur pe amonetur C ne add. m. 2 V 8 in om. pe 9 in faciem VR 10 ideset et secundus corr. m. 1 V adest tertius e et tertius adest C et tertius R 11 iesse R iesses V L- 13 mendatid C 14 iuasisset ex iussit m. 2 V et add. m. 2 V ex iis E 15 electum CpE 16 dereliqui RCpE 17 hic om. Cpe a spiritu sancto pE 20 qui iunior est C 21 erat in ignorantiae nocte ae om. Cpe 25 primogenitusau corr. m. 2 V ille om. pe. )
Denique id ipsum sequenti uersu docet: iustitia tua in aeternum, et lex tua ueritas. has iustitias non cogitauit populus ex Aegypto progressus, cui mare aruit, cui columna nubis de die, nocte autem columna ignis famulata est, cui mannam matutinam caelum subministrauit, cui uiginti septem regna cesserunt, cui Iordanis stetit aridus, cui muri Iericho ad sonum exercitus et arcae testamenti circuitum conciderunt. has dei iustitias scit populus, qui est iunior, aeternas. has, quia aeternas sciret, emit fide; has, quia moriturum se crederet senior, uendidit infidelitate. populo enim iuniori lex ueritas est. nam uere nunc ab eo circumcisio cordis per legum iteratur ad uitam, uere per mare huius saeculi transit in promissam sibi terram, uere caelestem mannam sumit aeternus. uere in Iordane lsetatur renatus, uere pascham agni sanguine liberandus immolat, uere in azymis sinceritatis fermento antiquae malitise . purgatur: iam non legis ei umbra, sed ueritas est.
Scit autem ob hanc ueritatis confessionem multis se persecutionibus hic iunior populus urgeri. hinc enim sunt in toto orbe terrarum beata fidelium confessorum et sancta martyria. hinc plures patrimoniis spoliati, exiliis dispersi, uincti, csesi, usti, necati; sed felici semper mandatorum meditatione omnia, quaecumque ingruerunt, confirmatae fidei uirtute uicerunt. et ideo ait: tribulatio et angustise inuenerunt me: mandata autem tua meditatio mea est. urgueant licet [*]( 2 senior desperauit R 8 iustitiae tuae pE 5 exom. V 6 nubis autem columna add. m. 2 V 7 manna matutinum CpE ministrauit C 8 ad solfl VC 9 cirouitu p 10 dei om. p quid est C as qui aeternas C, om. V 11 enim fide V as quia V1 18 nunc ex nun V ab eo (e ex corr.) & circumcisio R 15 caeleste manna CpE eternu pe 16 pascha CpE 17 uere add. m. 2 V sinceritatis epulatur fermentoque pE antique R om. pe 20 hic add. m. 2 V urgueri R arguit C 21 beata = R fidelium om. V martyrio V 22 patrimonii V expoliati pE exilis R disparsi V uinti C 23 necati ex negati R sed felici om. V sed fideli CpE 24 ingruunt R 25 ait ex agit m. 2 V angustia RCpE cf. Sabatier II, 246' 26 urgeant CpE. )
. 10. Dehincait: sequitas testimonia tua in seternum: intellectum da mihi eorum et uiuifica me. non contentus est dei testimonia in praesens tantum aequa et existimare et exspectare: aequitatem eorum in aeternum sperat et per superiores tribulationes et angustias obtinere ea, quse aeterna sunt, nititur. nihil aeternum esse diues ille euangelicus existimans beatitudinem praesentem suam poenali morte mutauit. aeterna autem dei testimonia Lazarus pauper exspectans et Abrahae sinu continetur et miseriam uitse laboriosae beatae quietis honore demutat. horum intellegentiam propheta orat, donum scilicet inter multa dona praecipuum spiritalium gratiarum, et per eam uiuificari se deprecatur. sicut enim nunc in prsesens testimonia dei et mandata meditatur, ita exspectat aeterna; et sicut uiuit corporis uita, ita per intellectum, quem a deo acceperit, ut aeterna gloria uiuat, expostulat.
Clamaui toto corde meo, exaudi me, domine; iustificationes tuas requiro et reliqua.
Inter multa euangelicae doctrinae praecepta silentium a nobis orandi dominus exigit, ut taciti et ex secreto cordis [*]( 1 intententur ex intendentur R intendentur C infestetur V adhibeantur adhibeantur V 4 angustia RCpE me h. l. om. V 5 non ut occupante R 6 conueniat Vpl conuenit E 8 eorum om. R uiuificer p(A)E uiuam R cf. Sabatier l. c. 9 existimare (om. et) Cpe 10 sperat « spem m. 2 V 13 eua ex auS 7? suam uitam V 14 - 1 — azarus p a eliazar V 15 laboriose corr. m. 2 V 18 se uiuificari E depraecatur T/J 19 exspectata aeterna V expectat aeterne C 20 ita et per ph Explicit littera octaua decima incipit littera XVIIII feliciter V Finit R Finit littera XVIII incip. Coph lit. XVIIII Cp 28 in toto h. 1. R sed cf. infr., V h. 1. dne habet post meo sed cf. p. 522, 4 24 requiram R n 25 euuagelicae V 26 exegit VCpE. )