Tractatus super psalmos

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.

Sic et in huius mundi exordio iustus Abel etiam peremptus magna loquitur et clamat. scriptum est enim: uox sanguinis fratris tui clamat ad me. non humilis sanctorum querella est, nec depressa fidelium oratio est. altum est, quod postulat, excelsum est, quod exspectat, clamore personum est quod precatur. urguebat Pharao infestis dei populum agminibus, mare rubrum fugse obsistebat, conclusus undique Israhel iam ad mortem uidebatur hoste proximo, mari obuio. inter haec nullam Moysi ad deum uocem fuisse scriptura testatur, stabat msestus, stabat tacens, sed secreto cordis sui personans et orationis suse fide clamans. uox enim istud diuina testatur [*]( 14 Gen. IV, 10. ) [*]( 1 depraecemur R precemur e precaremur Cpraecaremur V) VCpb potius sit scripsi potius R potius esset VCpE 2 secreto p(A) 3 andiantur scripsi audiatur V R et auditor C auditore p(A) audiente E 4 in toto Cpb ex toto e 5 dme ex dms m. 2 V requiram RCpE 8 est om. V 9 di tronum VRlC thronum dei E non nisi V non t efferendus VpE ecferendus R* haec ferendus RlC 10 ad eū V a d5 C toto corde E 11 trena spnit p(A) qui innocentis — officiu uoce om. C 14 magna ex magni m. 2 V loquitur et C 16 q.rella P quaerella V2 R querela pE depraessa VR 17 postulant VCp quod eispectat — personum est om. Cp exspectant V 18 precantur Cp farao rR 19 istrahel r 20 ad om. p nerebatur Cp urgebatur e mare Vp 21 nullam iã C 22 mestus V 23 fidem V. )

523
dicens: dixit autem dominus ad Moysen: quid proclamas ad me? silebat uir ille; sed oratio fidei eius clamor ad deum est. nouit et apostolus hunc in uiris fidelibus spiritus esse clamorem, cum dicit: spiritus enim i m in cordibus nostris clamat: abba pater. penetrat hic silentii clamor usque ad aures dei, sed aures non clamorem, sed fidem audientes: fidem, quae non terrenas opes poscat, non gloriam inanem caducamque desideret, non quae moritura corporis gaudia precetur. exiguis quidem epistulas suas apostolus litteris scribit et communis haec ei elementorum atque apicum forma est, sed nouit ingentes has esse litteras suas dicens: ecce qualibus uobis litteris scripsimeamanu, magnitudinem sensuum et praeceptorum utilitatem litteris talibus conprehendens. clamat igitur propheta ex toto corde. et quia ex corde clamat, ut audiatur, orat: et auditus haec postulat, ut iustificationes dei exquirat. scit has esse occultas et latentes et umbra legis obductas. has optat inquirere, ad quas multis opus sit magnisque rebus, clamore cordis, exauditionis merito, inquisitionis officio.

Sed qui clamauit, ut audiretur et inquireret iustificationes dei, nunc clamat, ut saluus fiat et custodiat testimonia dei. quantae autem modestiae ordinem tenuit! non statim clamorem suum sperare ausus est proficere iniustitise salutem. prius fuit, ut auditione dignus esset; prius fuit, ut iustificationes inquireret. merenda fuit auditio, adhibenda inquisitio: et salus post [*]( 1 Exod. XIV, 15. 4 Gal. IV, 6. 11 Gal. VI, 11. ) [*]( 2 silebat ur (corr. m. 2) ille V silebat uir ille (at uir in ras.) R silebat ille Cpb 3 erat (pb, orn. e 4 enim om. (' 6 isq. V1 7 et n5 gloriam V 8 moriatura V moritur <' daudia C praecetur VR 9 epistulas V epistolas RCpE in litteris V 10 cummunis (' ei supr. scr. m. 1 R aelementorum R 11 has ingentes pb 12 uobis ex nobis 1 m. 2 V 13 conpraehendens VR 14 ex toto de corde V qua V h & audiatur C 16 exitaditus haec C 16 as V occultas - et R occulte et C' 17 obtat Cp 18 inquisitionos V 22 tenuitur C in olamorem C 28 proficere in salutem prius nisi iustificationes di inquireret merenda cet. Cp 25 8 salus C. )

524
ista speranda. nos uero salutem tamquam debitum postulamus et, ueluti deo sit hanc eandem praestare necesse. primis ab eo precibus oramus. atque utinam cordis clamore loqueremur! labia tantum nostra sensu peregrinante, quod nesciunt, murmurant, et corporis officium mens in res alias occupata non sequitur. propheta uero, cum post tot praecedentes antea preces, ut saluus esset, orasset, salutis ipsius stipendium docet dicens: et custodiam mandata tua. haec fidei nostrae militia est, custodire mandata et ueluti secreto fidelissimo hunc thensaurum depositi et commendati nobis praecepti reseruare.

Qui uero clamauit et testimonia dei, id est sub testibus caelo ac terra et angelis scripta, custoditurum se professus est. addidit adhuc et meritum salutis obtinendae dicens: prseueni inmaturitate et clamaui, in uerba tua speraui. non exspectauit infirmam a uitiis senectutem, neque deferuescentibus longo usu luxuque aestibus frigidae aetatis tempus elegit; sed maturitatem omnem fide et religione praeuenit. uincens per continentiam iuuentutem et conprimens lasciuientes annos et senectutis maturitatem modestae et castse adulescentise tranquillitate prseueniens. et prophetae clamor est sperantis in dei uerba, non aliquando, sed semper. finis enim nullus est spei nostrse sed in cselestes res semper extenditur et in aeterna dei promissa procedit. nullum tempus uacuum habet, nullum otiosum.

Denique id sequitur: et prseuenerunt oculi mei [*](2 uelud Cp necesse om. C 3 habeo C praecibus VR 5 corporis officium scripsi corporis 111*** R corporis V officium corporis (pE 6 pcentes C 10 thSsaurum V thesaurum R teBauru p tesauro C 11 praeceptis V 12 uere C' 18 hac terre C se om. C, 14 ad meri- tum p (A) obtinendae salutis VCpE 15 inmaturitate h. I. scripsi, cf quae secuntur et Sabatier II, 246 adn. (Iv άωρια LXX, cf. AmbrQa. ad h. l. 16: "Graecua tv Awpia dixit, quod est ante horam, ante tempus") in maturitate codd. in inmaturitate Bened. in adn. et in uerba Cpb tua semper speraui E fort. recte, cf: [in. 22 16 uitiis C ad uitia. p(A)b 17 usu luxuriae pK aetatibus frigidae aetatis R sed inmaturitatem Cp(A) 18 fidem F1 19 et ante senectutis om. b 21 sperantes V 26 et om. Cp. )

525
diluculo, ut meditarer eloquia tua. qui inmaturitate clamorem prseuenerat, nunc ipsos dies meditationibus prseuenit. uigilat ille diluculo, non expectat, ut grauatos somno oculos lux infusa proturbet. uigilat ille et ipsum redeuntem lucis ortum orationibus obperitur: nunc prophetarum dictis occupatus, nunc psalmorum hymnis intentus, nunc patriarcharum et sanctorum gestis negotiosus, omne eloquium dei in omni tempore et adsiduitate meditatus.