Epistulae

Cyprian Saint, Bishop of Carthage

Cyprian. Saint. S. Thasci Caecili Cypriani Opera omnia, Pars II (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 3.2). Hartel, Wilhelm von, editor. Vienna: Gerold, 1871.

Desiderastis quoque ut de Philumeno et Fortunato hypodiaconis et Fauorino acolutho qui medio tempore recesserunt et nunc uenerunt quid mihi uideatur rescribam. cui rei non puto me solum debere sententiam dare, cum multi adhuc de clero absentes sint nec locum suum uel sero repetendum putauerint et cognitio haec singulorum tractanda sit et limanda plenius, non tantum cum coilegis meis, sed cum plebe ipsa uniuersa. expensa enim moderatione libranda et pronuntianda res est quae in posterum [*]( 1 blandientes Twz, blandimęntis Zv decipiat Z 2 incelebra T 3 meas] meas ad me Z salubriter et fideliter qp 4 legi Z has] ad hos z 5 qui aut] qui z ant snperuenerint om. z 6 ut] tuti et Z ad fauenda w, affouenda T et sananda om. Z 7 tractatur tc, tractabitur Z 8 de omnibus plenissime z unum] uium T, dominum to dei w 9 inmoderatos T sine om. z, uel Z 10 diaconibus ϕωυ ausus] usus T 11 communione M 12 nestra Z arceantur ϕ nos omnes tpw, omnes in hoc Z dicturos T, dicturi Z, daturos ϕω 14 de om. to philumino T, filumeno V, philomone Zcp, filomono z, philemone to de fortunato ω 15 faborino V, fabnrino Z acolytho Zzv, acolio ip cesserunt w 16 quod Tw rescribam om. tp puto] potui Zzυ 17 debere om. Zzϕωυ sententiam] iudicem Zzυ cum] sed cum Z 18 nec] et z locum] hoc solum Zz, solum to suum om. Za sero rep.] solo repetendo z, sorore petendum T putauerunt ϕzυ cognitio om. Zzυ 19 singulorum] seculorum M tractanda a. e. limanda om. w \' plenius] ratio add. Zzυ 20 sed et sυ uniuersa om. z pensa T, pensata w, pensanti cp 21 moderationem T, ueneratione Z pronuntianda] permutanda ϕω est om. 10 in postcros V )

571

circa ministros ecclesiae constituat exemplum. interea se a diuisione mensuma tantum contineant non quasi a ministerio ecclesiastico priuati esse uideantur, sed ut integris omnibus ad nostram praesentiam differantur. opto uos, fratres carissimi, semper bene ualere. fraternitatem uniuersam salutate. ualete.

CVPRIANVS PRESBVTERIS ET DIACONIBVS ROMAE CONSISTENTIBVS FRATRIBVS S.

Et dilectio communis et ratio exposcit, fratres carissimi, nihil conscientiae uestrae subtrahere de his quae apud nos geruntur, ut sit nobis circa utilitatem ecclesiasticae administrationis commune consilium. nam posteaquam ad uos litteras feci quas misi per Saturum lectorem et Optatum hypodiaconum fratres nostros, quorundam lapsorum conspirata temeritas, qui paenitentiam agere et Deo satisfacere detractant, litteras ad me fecerunt, pacem non dandam sibi postulantes sed quasi iam datam uindicantes, quod dicant Paulum omnibus pacem dedisse, sicut in litteris eorum, [*]( 1 ministros] omnes uiros VZz constitute T interea T, inserta Z, interim tpwev se om. cp diuisione] dicione Zz 2 mensura Trp, mense et orancium z, mensarancium Z contingant ω non] ut non Z non quasi om. <p ministerio] mysterio V 4 diierantur T opto ... ualete om. z optamus Z 5 fraternitatem u. s. ualete om. Z et ualete v. — Epistola Cipriani ad clerum de eis qui temere lapsis communicauerunt et de Philumino et Fortunato hypodiaoon et Fauorino acholitho ezplicit T, Explicit ad clerum de Gayo Didensi et eius dyacono qui pro lapsis communicauit z, Ad pbros et diaconos explicit Z, om. cpw. — ) [*]( Epist. XXXV. — Incipit epistola (inc. ep. om. w) Cipriani ad presbiteros et diacones (diaconoa w) Romae consistentes Tw, Epistola Cipriani ad clerum Romanum do lapsis inpoenitentibus qui communionem eius expetebant (p, Ad eosdem u. — 7 Cyprianus papa tp 9 delectio T ratio] ratio communis ϕ poscit ϕω 10 nre w, erat uestrae cp 11 ut sit] uisum est p 13 fratrem nostrum ϕω, om. μυ 14 conspirata temeritas om. fi, prospirata temeritate cpto de quorxmdam prospecta temeritate v qui] aequa μ 15 detrectant μυ fecerunt T 8. I., fecit p, om. ∞ω 16 postulans Τϕμ datam sibi v uindicans tp 17 dicat Tcp paulus μ eorum om. y )

572

quarum exemplum ad uos transmisi. legetis: simul quid eis ego breuiter interim rescripserim, sed et quales postea ad clerum litteras fecerim ut scire possetis. huius quoque rei exemplum uobis misi. quod si ultra temeritas eorum nec meis nec uestris litteris conpressa fuerit nec con?iliis salubribus optemperauerit. agemus ea quae secundum euangelium Dominus agere praecepit. opto uos, fratres carissimi, semper bene ualere. ualete.

CVPRIANO PAPATI PBESBVTERI ET DIACOXES ROMAE CONSISTENTES S.

Cum perlegissemus, frater, litteras tuas quas per Fortunatum hypodiaconum miseras, gemino sumus dolore percussi et duplici maerore confusi, quod neque tibi requies ulla in tantis persecutionis necessitatibus traderetur et lapsorum fratrum inmoderata petulantia usque ad periculosam uerborum temeritatem producta denotaretur. sed quamquam nos atque animum nostrum ista quae diximus grauiter adfligerent, tamen maeroris nostri tam grauem sarcinam uigor tuus et secundum euangelicam disciplinam [*]( 1 quorum μ ad uos om. μ1 transmisimus w, transmissis ϕ simulque ϕv ego eis v 2 breuiter) libenter u interim rescr.] intellexerim scripserim w quale w 4 misi. T, om. fi1 quod si μ. si ϕw,om. T te merita cp, demerita w 5 pressa fuerit p., compressi fuerint 10 salutaribus ϕw obtemperauerint w, obtemperaret <p 7 nalete om. wp. — Epistola Cipriani ad prsbr et diacon Romae consistentes explicit T, om. ϕwμ. — ) [*](Epist. XXXVI. — Incipit rescriptis presbiteris et diaconibus Romae con-\' sisteutibus T, Rescriptum per presbyteros et diaconos ad Ciprianum Romae consistentes cp, CIeri Romani ad Ciprianum adolentis pro temeritate quorumdam lapsorum et confidentes in eo et exhortantes pro eorum salute to. — 9 Cypriano] celerino Tv papae wv consistentibus T 11 frater kme ϕwυqhoe T 12 perculsi v 13 persecutionibus cessitatibus 10, persecutionis unitatis necessitatibus cp 14 immodulata T, immedulata 10 15 nerborum periculosam <p producta om. 10 16 denotarentur w tamquam T atque om. ϕ17 grauam w 18 euangelium euangelicam tp, adibitas T )

573

adhibita seueritas temperat, dum et quorundam inprobitatem iuste coerces et cohortando ad paenitentiam uiam legitimae salutis ostendis. quos quidem satis mirati sumus ad hoc usque prosilire uoluisse ut tam urgenter et tam inmaturo atque acerbo tempore, in tam ingenti et inmenso crimine atque delicto pacem sibi non adpeterent quam uindicarent, immo iam et in caelis habere se dicerent. qui si habent, quid petunt quod tenent? si autem non habere illos probatur hoc ipso quod petunt, cur non iudicium eorum sustinent a quibus petendam pacem quam utique non habent putauerunt? quod si aliunde praerogatiuam communicationis habere se credunt, cum euangelio illam conferre conentur, ut ita demum firmiter ualeat, si ab euangelica lege non dissonat. ceterum quo pacto euangelicam poterit praestare communicationem quod contra euangelicam decretum uidetur ueritatem? nam cum omnis praerogatiua ita demum ad indulgentiae priuilegium spectet, si ab eo cui sociari quaerit non discrepet, quia ab eo cui sociari quaerit discrepat, necesse est indulgentiam et priuilegium societatis amittat.

Videant igitur quid hoc negotio agere conentur. nam si aliud quidem euangelium, aliud uero martyres dicunt posuisse decretum, conlidentes contra euangelium martyres utrobique periclitabuntur. nam et euangelii fracta iam et iacens uidebitur esse maiestas, si potuit alterius decreti nouitate superari, et de martyrum capite gloriosa confessionis corona detracta, si non illam de euangelii conseruatione inuenientur consecuti unde martyres fiunt, ut merito nulli magis tam sit competens nihil contra [*]( 1 temperata Tcpw iuste T, ista ϕ, istam et to 2 cohortandum <p, coartando w legitime Τϕw, legitimam v 3 quidam s. mirari w 4 noloisset qp ut tam urgente w, utamur gente ϕ 5 et] atque ϕw 6 adpeterent] tam peterent v . mendicarent w immo iam] immotam T iam et] etiam ϕw 8 quod] a quo Trpw; ab altero quod fort. 9 substinent w 10 haberent cp, habere w 11 conferre illam <p 14 euang. decretum] communicationem euangelicam M uidebitur ϕw 15 demum ex demur T 16 non ... quaerit om. w discrepat rp quia] qui T 18 omittant Tw, omittat <p 19 igitur om. cp in hoc 11 cogentur tpw 20 uero] autem v 21 conlidentes] coDsilidentes ω martyras «p utrubique V, utro.que T 23 maiestas] manifestas T 24 detracta corona w 25 inueniantur TH, inueniuntur rp 26 nulli. T tam DIn. v petens T, comparens v )

574

euangelium decernere quam qui martyris nomen ex euangelio laborat accipere. illud praeterea uellemus addiscere: si martyres non propter aliud martyres fiunt nisi ut non sacrificantes teneant ecclesiae usque ad effusionem sanguinis sui pacem, ne cruciatus dolore superati perdendo pacem perdant salutem, quo pacto salutem quam se, si sacrificassent, habituros non putauerunt, illis existimant donandam qui sacrificasse dicantur, cum legem hanc debent in aliis tenere quam ipsi uidebantur sibi ante posuisse? in quo negotio hoc ipsum quod pro se ipsis facere putauerunt animaduertimus contra se ipsos protulisse. nam si dandam illis pacem martyres putauerunt, cur ipsi non dederunt? cur illos ad episcopum, ut ipsi dicunt, remittendos censuerunt ? is enim qui iubet fieri potest utique facere quod fieri iubet. sed ut intellegimus, immo ut res ipsa loquitur et clamat, sanctissimi martyres utrobique adhibendum putauerunt temperamentum et pudoris et ueritatis. nam quia a multis urguebantur, dum ad episcopum illos remittunt, uerecundiae propriae, ne ulterius inquietarentur, consulendum putauerunt: et dum illis non ipsi communicant, euangelicae legis inlibatam sinceritatem custodiendam iudicauerunt

Tu tamen, frater, numquam pro tua caritate desistas lapsorum animos temperare et errantibus ueritatis praestare medicinam, licet animus aegrotans medentium respuere soleat industriam. recens est lapsorum nuper hoc uulnus et adhuc in tumorem plaga consurgens. et idcirco certi sumus quod spatio productions temporis inpetu isto consenescente amabunt hoc ipsum ad fidelem se dilatos esse medicinam, si tamen desint qui illos arment ad [*]( 1 martires w ex euangelio om. Oxon. 2 illum T adiscere ϕ 3 proter w fiunt om. w teneant] negantes ϕw, necante Tv 4 ne] he. 10 5 quo pacto om. Oxon. 6 quam] per w se om. tp, post sacrificassent v illi cp 7 existiman T donantnr dicantur qp 8 debeant v sibi] si 10 9 negotio] negaturo w se om. ϕw 11 ad om. T 12 remittendos esse <p 15 utrubique V et pudoris] ut pndoris Τϕ, pudoris w; fort. ut pndoris$ic et 16 nam et Goldhorn a om. ϕw dumj querere dum w, quae cp ad om. T 17 inquitarentnr T 18 illis non ipsi] illi com ipso 10, illi cum epo tp 20 caritate] ueritate ϕ, pietate siue caritate 10 21 animis T 22 aegrotans] aegrorum v respicere 10 23 regens T hoc uulnus nuper qp tumore tp, timorem T 24 prodnctionis 10, productiones T 25 inpeto T 26 delatos Τϕw )

575

periculum proprium et in peruersum instruentes pro salutaribus dilationis remediis exitiosa deposcant illis properatae communicationis uenena. neque enim credimus sine instinctu quorundam ausuros fuisse omnes tam petulanter sibi iam pacem uindicare. nouimus Carthaginensis ecclesiae fidem, nouimus institutionem, nouimus humilitatem. unde etiam mirati sumus quod quaedam inter uos per epistolam iniecta durius notaremus, cum amorem uestrum mutuum et caritatem exemplis multis reciprocae adfectionis in uos inuicem saepe conperissemus. tempus est igitur ut agant delicti paenitentiam, ut probent lapsus sui dolorem, ut ostendant uerecundiam, ut monstrent humilitatem, ut exhibeant modestiam ut de submissione prouocent in se Dei clementiam et de honore debito in Dei sacerdotem eliciant in se diuinam misericordiam, quando meliores ipsorum litterae fuissent, si pro ipsis preces stantium humilitate ipsorum adiutae fuissent, quoniam et facilius inpetratur quod petitur, quando is pro quo petitur condignus est ut quod petitur inpetretur.

Quod autem pertinet ad Priuatum Lambesitanum, pro tuo more fecisti, qui rem nobis tamquam sollicitam nuntiare uoluisti. omnes enim nos decet pro corpore totius ecclesiae, cuius per uarias quasque prouincias membra digesta sunt, excubare. sed nos etiam ante litteras tuas fraus callidi hominis latere non potuit. nam cum antehac quidam ex ipsius nequitiae cohorte uenisset uexillarius Priuati Futurus ac fraudulenter litteras a nobis elicere curaret, nec quis esset latuit nec litteras quas uolebat accepit. optamus te semper bene ualere. [*]( 1 dilationum e 4 iam om. v 5 karthaginiensis T (ni 8. l.) nouimus inst.] nominis institutionem qp 6 quodam ϕw inter uoa per scripsi, interper T, interprete cpw, in te per v 7 iniectam ϕw nogtrum fptD 11 ut m.] et monstrent w 13 sacerdote V 14 quando]. Quanto v fuisse tp si ... fuissent om. rpw pro om. T 15 statium T fuisse T 16 inpetretur T his w condignis T 18 autem] aut tp pertineat ϕw primatum T\', primam w iambesitanum ϕw 19 more] amore ϕw 20 docet T 22 calidi cpw 23 nam om. w uenissent 10 24 priuatim pw futurus V, futiuos T, et furto ψw ac] et Vv fraudolenter T eligere T 25 curare T 26 optamua ... ualere om. Ttp semper] in domino v. — Rescribentis ptbr et diacon Romae consistentibus Cipriano papati explicit T, om. ϕw. — )

576

CVPRIANVS MOVSI ET MAXIMO PRESBVTERIS ET CETERIS CONFESSORIBVS FRATRIBVS S.

Et cunctos uos pariter et singulos repraesentauit adfectibus nostris, fratres carissimi, Celerinus aduenieus, fidei ac uirtutis uestrae comes et gloriosis congressibus Dei miles. uniuersos nos in illo ueniente conspeximus, et cum caritatem circa me uestram dulciter ac saepe loqueretur, in eius sermonibus uos audiebamus. satis ac plurimum gaudeo quando a uobis per tales talia perferuntur. uobiscum illic in carcere quodam modo et nos sumus, diuinae dignationis ornamenta uobiscum sentire nos credimus qui sic uestris cordibus adhaeremus. honori nos uestro caritas uestra indiuidua conectit, separari dilectionem spiritus non sinit. uos illic confessio, me adfectio includit. et nos quidem uestri diebus ac noctibus memores, et quando in sacrificiis precem cum pluribus facimus et cum in secessu priuatis precibus oramus, coronis ac laudibus uestris plenam Domini fauentiam postulamus. sed ad reddendam nobis uicem minor est nostra mediocritas. plus uos datis quando nostri in oratione meministis, qui sperantes iam sola caelestia et tantum diuina meditantes, ad fastigia celsiora mora ipsa passionis ascenditis longoque temporum ductu glorias uestras non trahitis, sed augetis. beatum facit prima et una confessio. uos totiens confitemini quotiens rogati ut de carcere [*]( Epist. XXXVII. — Incipit quibus supra LN, Incipit ad eosdem (feliciter add. C) CB, Incipit eiusdem secunda Q, Incipit ad Moysen et Maximum presbyterum de confessione eorum P. — 2 mosi LQ presbyterorum L confratribus N (confessoribus om.) 3 fratres in dno B, in dnο͂ fratres C (sed eorr. fratribus m. 2) 4 singulis praesentauit C . 5 fido C, et fidei v uirtute ura C 6 congressionibus CPQBv uos ex suos L 7 de caritate (claritate C) circa me uestra QR 8 sepius CB uos om. C 9 a uobis] nobis P 11 ortamenta C1, hortamenta C2V (sed teste Oxon. ornamenta V) 12 inhaeremus P 13 connectis B illi Q 14 adfectio] adflictio L concludit Q1 (includit QlM) 15 in om. C 16 ac] et P 17 dno CRv 19 spirantes P1Vv 20 celsior ad horam ipsam C 22 subtrahitis CP1 23 conStemini quotiens add. m. 2 L )

577

recedatis carcerem fide et uirtute praeligitis. tot uestrae laudes quot dies, quot mensium curricula tot incrementa meritorum. semel uincit qui statim patitur. at qui manens semper in poenis congreditur cum dolore nec uincitur, cottidie coronatur.