Institutiones

Cassian, John

John Cassian. Johannis Cassiani Opera, Pars I (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 17). Petschenig, Michael, editor. Vienna: Gerold, 1888.

Nouimus fratres, in quorum septimana cum accidisset tanta lignorum penuria, ut non esset penitus unde soliti cibi fratribus pararentur, et donec possent coempta deferri, ut xerofagia contenti essent abbatis fuisset auctoritate praeceptum, essetque hoc uniuersis placitum nec quisquam posset ullum coctionis sperare pulmentum, illos, uelut qui fructu ac mercede sui laboris et obsequii fraudarentur, si in ordine uicis suae cibos fratribus non secundum consuetudinem parauissent, tantum sibi spontanei operis ac sollicitudinis indixisse, ut in illis aridis ac sterilibus locis, in quibus ligna, nisi de fructiferis arboribus excidantur, omnimodis nequeunt inueniri (nec enim ut apud nos ulla reperiuntur frutecta siluestria), per extenta auia discurrentes et heremum, quae uersus mare [*]( 1 eam G: ea HLv 2 qua om. H diluebatnr G: dilnebantur HLv elabsa L 3 neclectorque G1 4 negligentiae G1 5 remisus 11 puplica H16 penitentia GlHL poenitentia, G2 9 sacrosancta ex sacrosancto L 11 dispectui HL M ui∗∗lia (gi eras.) reputantur L 12 collocarint G: conlocauerint HL sygyllonem L 13 cuique L 14 festucam G2H2L2 oratoria Hl 15 confidunt G 16 XVIII H septimanam L1 17 cybi L1 18 co∗epta L lerofagia G\'S: exerofagia G1H2 xerofagiis H2L 20 ponait H1 21 qui uflut L furrtu 61 23 cybos L1 24 sollicitudis L 27 rpperiuntur L ) [*]( XVII. Call. t. ) [*]( 12 )

mortuum tenditur, obeuntes fistucas tenues ac spinulas, quas uentus huc illucque disperserat, suo sinu et gremiis colligentes cunctam sollemnitatem ciborum spontaneis obsequiis praepararent, ita ut de solita praebitione nihil paterentur inminui, tanta fide haec sua munia fratribus exhibentes, ut etiam cum illos honeste posset uel lignorum excusare penuria uel abbatis imperium, pro fructu suo atque mercede noluerint hac abuti licentia.

Haec dicta sint secundum typum ut praefati sumus totius Orientis, quem etiam in partibus nostris necessario dicimus debere seruari. ceterum apud Aegyptios, quibus maxima cura est operis, non est ebdomadarum mutua uicissitudo, ne sub occasione huius officii omnes ab operis canone inpediantur, sed uni probatissimo fratrum cellarii uel coquinae cura committitur, qui perpetuo, donec uirtus eius uel aetas admittit, iugiter opus istud exerceat. non enim magno labore corporis fatigatur, quia nec tanta cura inter eos parandorum ciborum uel coctionis inpenditur, quippe qui maxime xerofagiis uel omofagiis utuntur et apud quos secta singulis mensibus porrorum folia, labsania, sal frictum, oliuae, pisciculi minuti : salliti, quos illi maenomenia uocant, summa uoluptas est.

Et quoniam hic liber de institutione est eius qui renuntiat huic mundo, per quam scilicet introductus ad humilitatem ueram et oboedientiam perfectam ceterarum quoque uirtutum culmina possit ascendere, necessarium reor quaedam seniorum gesta, quibus per hanc enituere uirtutem, exempli [*]( 1 abeuntes H fisticas Hl festucas G2H2L spinas L 2 gremius Gl gremis W 3 cyborum L1 5 munera H et Gl 6 possit H1L excurare G1 excussari H1 7 suo fructu HL adque LI 9 XYI ex XVIII H tipum H 11 debere seruari docemus L 13 offici H1 14 cellari H1 quoquiuuu L 15 uirtus GH: uires Lv 16 iatut L 17 qui Lx inter] apud L 18 cyborum LI xerofagiis GIPL7: exerofagia H1 xerofagis L1 19 ucl] et L homofagiis GH2L homofagis H1 20 purrorum L1 labsauia GL: lapsania H 21 salliti GIJ: saliti L2 salsati H maenomenia (μαινομίνιο) scripsi: menoiniuia G minuminia H minomenia L sumpma uolumptas L1 uoluntas H1 22 XXVII (sic!) H ost eius G: eius est HL 23 introductos G1 24 caeterarum L 25 posset L1 )

gratia sicut promisimus explicare, de multis admodum pauca carpentes, ut studentibus sublimiora sectari non solum incitamentum ei his uitae perfectae, sed etiam propositi forma procedat. quamobrem duos uel tres pro libelli huius conpendio de tam innumera patrum multitudine proferentes ponimus primum abbatem Iohannem, qui commoratus est iuxta Lyco, quod est oppidum Thebaidae, quique propter oboedientiae uirtutem usque ad prophetiae gratiam sublimatus sic uniuerso orbi claruit, ut etiam regibus mundi haius merito suo redderetur inlustris. nam cum in extremis ut diximus Thebaidae partibus commaneret, non ante praesumebat Theodosius imperator ad praepotentium tyrannorum bella procedere, quam illius animaretur oraculis atque responsis, quibus confidens uelut caelitus sibi delatis tropaea de desperatis bellis atque hostibus reportauit.

Hic itaque beatus Iohannes ab adulescentia sua usque ad perfectam ac uirilem aetatem seniori deseruiens, donec ille in huius uitae conuersatione durauit, tanta humilitate inhaesit eius obsequiis, ut ipsi quoque seni stuporem summum oboedientia eius incuteret. cuius hanc uirtutem, utrum de uera fide ac profunda cordis simplicitate descenderet an adfectaticia esset et quodammodo coacticia atque ad imperantis faciem praeberetur, uolens manifestius explorare conplura ei etiam superflua minusque necessaria uel inpossibilia frequentius iniungebat.

ex quibus tria ponam, per quae manifestari possit uolentibus scire uel mentis eius uel subiectionis integritas. sumpsit namque de lignario suo uirgultum senex, quod olim excisum usibus foci fuerat praeparatum, dumque coctionis [*]( 1 promissimus eiplicari H1 2 carpantis L1 3 hiis L1 5 m- unera H1 ponemus v 6 lico Hc 7 opidum HIL thebaide GH2L2: hebaidem H1 thebaidoa L1 8 claruit orbi Lc 9 tuo G1 10 cumneret H1 commoraret Gl commoraretur G7 11 ad GH; aduersum L otentium L1 12 tirannorum H 14 tropea LI: tropia H1 trophfa H2L2 disperatis H1L 15 XXVIII H iohanoia H1 adulisoentia G2H2adolescentia G1 adoliscentia L1 16 ad om. H 18 inhesait W 19 oboedientiae H1 incuterit Hl huius H haec uirtus LI 20 ac] « et L discenderet H* 21 effectatitia H et in H* quodammodum LS eautaticia HIL impotrantis Gl 22 diligeutina L cumplura H1 .24 trea H1L1 25 integretas L\' 27 eicisaum H2) [*](12*)

retardat occasio, non modo aridum, sed prope putre iacebat temporis uetustate. cumque hoc coram ipso fixisset in terram, praecepit aduecta aqua cotidie bis rigari, ut scilicet diurnis umoribus radicatum atque in antiquam arborem reuiuiscens diffusis ramis amoenitatem oculis atque umbraculum in aestu\t feruenti subter residentibus exhiberet.

quod praeceptum uene- ratione solita sine ulla inpossibilitatis consideratione suscipiens adulescens ita cotidianis diebus expleuit, ut aquam per duo ferme milia indesinenter adportans nullatenus lignum rigare cessaret, ut quem per totum anni spatium non infirmitas corporis,\t non festiuitatis sollemnitas, non occupatio necessitatis ullius, quae illum etiam honeste excusaret ab exsecutione mandati, non denique hiemis asperitas intercedens ab obseruantia praecepti huius potuerit inpedire.

cumque eius hanc seduli- tatem tacitus senex latenter diebus singulis exploraret uideretque eum simplici cordis affectu mandatum suum uelut diuinitus emissum sine ulla permutatione uultus uel rationis discussione seruare, sinceram\thumilitatis\teius oboedientiam conprobans, pariter etiam miserans tam longum laborem, quem per totum anni spatium studio deuotionis inpenderat, ad aridum uirgultum accedens, o, inquit, Iohannes, misitne radices haec arbor an non? cumque ille se nescire dixisset, senex, uelut inquirens rei ueritatem et tamquam temptans utrum iam suis radicibus niteretur, euulsit coram ipso leui commotione uirgultum, sic-que proiciens illud praecepit ut deinceps rigare desineret.

Itaque cum huiuscemodi exercitiis eruditus cotidie iuuenis in hac parendi uirtute succresceret et humilitatis eius [*](1 occassio H1\t3\tpraecipit U1\tcottid. GIL2 inrigari H diutinis ex diuinis H diuturnis r 4 umoribus H1: humoribus rell. atque ex aqua in arborem G (ex in ras., in s. I. m. 2)\t5 diffussis H1 deffusis L1 6 sedentibus L1\t8 adulisceus Gx adolescens G2 cotidianis GlH: cot- tid. G2 continuatis L 9 fere H 10 cessarat H1 ut quem H: utque GXL2 atque G2LxSv imfirmitas L 12 excussaret HIL executione GL1 13 hyeinis Lx obseruantia GH: obseruatione Lv 14 potuerit G .- poterit L poterat HS 16 affectum Lx 17 emisum Lx 20 iupleuerat L 21 accidens Lx\tinquid HXLX\tiohannis missitne Hx 22 cumque GH: cum L 23\ttemtans Hx\t25 praecipit HXL desiuiret H1 26 XXVIIII H exercitis Lx cottid. G2L2 27 parendi (e ex a) perenni H)

enitesceret gratia atque oboedientiae suae suauis odor per monasteria uniuersa fragraret, quidam fratrum probationis, immo aedificationis obtentu uenientes ad senem cum subiectionem eius quam audierant mirarentur, uocans eum repente senex, ascende, ait, et sumens lenticulam olei (quae sola in heremo suis uel aduenientum usibus liquorem pinguedinis tenuissimum ministrabat) deorsum proice per fenestram. quam ille, cum ad superiora concitus peruolasset, per fenestram proferens comminuendam dimisit ad terram, parum cogitans uel retractans praecepti ineptiam, diurnam necessitatem, infirmitatem corporis, penuriam sumptuum, heremi squalentis angustias ac difficultates, in qua, etiam si pecunia subpeditaret, nihilominus perdita species inueniri repararique non posset.

Aliis rursus aedificari cupientibus oboedientiae eius exemplo, uocans senior, curre, inquit, Iohannes, saxum illud huc aduolue quantocius. qui confestim saxum inmane, quod multae hominum turbae mouere non possent, adplicita nunc ceruice nunc toto corpore, tanto nisu atque conatu prouoluere contendebat, ut sudore omnium membrorum suorum non solum totum infunderet uestimentum, sed etiam saxum ipsum suis ceruicibus umectaret, in hoc quoque parum metiens inpossibilitatem praecepti uel facti pro reuerentia senis et obsequii simplicitate sincera, qua credebat. senem tota fide nihil posse in cassum ac sine ratione praecipere.

Huc usque abbatis Iohannis pauca de multis dixisse sufficiat. nunc abbatis Patermuti factum dignum memoria conprehendam. hic namque abrenuntiare desiderans huic mundo tamdiu pro foribus monasterii excubans perdurauit, donec [*]( -1 enitisceret G1L1 glatia LI suae Gc: om. HLr 2 flaglarot G1 flagraret H2LS fraglaret G2H2 5 ait ei et H herimo L1 6 ussibus H\' pinguedinis G*L*: pinguidiuis G\'HL\' 7 proiece** (re eras.) H 8 proferens om. H 11 squalentes LI 12 deficultates H1 defflcultates L1 subpeditaret H1: supped. rell. 13 reparique L possit HIL 14 XXX H rursus G: rursum HLv 15 uocans GL: uocans eum Hv iohantiis Hx 16 quantotius GHL1 17 adplicita G: adplicata Hx applicata H2L 18 adque L* 20 set LI 21 humectaret G2H2L2 inposib. L 25 XXXI H 26 patermuti G: patermoti H ptfmutii L 28 prae H)

inmobili perseuerantia sua contra omnem consuetudinem coenobiorum cum filio paruulo, qui octo circiter esset annorum, at susciperetur eliceret. cumque tandem recepti fuissent, confestim non solum diuersis praepositis traditi, uerum etiam cellae habitatione seiuncti sunt, ne scilicet iugi uisione paruuli reminisceretur pater ex omni facultate quam renuntians abiecerat facultate atque affectione carnali saltim sibi filium superesse, et quemadmodum diuitem se iam non esse sciebat, ita etiam patrem se esse nesciret.

quod nt plenins probaretur, utrum uideHoet plus faceret affectionem sanguinis ac suorum uiscerum caritatem, an oboedientiam et mortificationem Christi, quam renuntians quisque pro eius debet amore praeferre, de industria neglegebatur paruulus, pannis potius quam uestimentis indutus, sordibus quoque ita obsitus ac foedatus, ut offendere potius quam delectare paternos oculos posset, quotiens ab eo fuisset aspectus, sed etiam colaphis atque alapis expositus diuersorum, quas plerumque sub obtutibus suis innocenti paruulo etiam gratis cernebat infligi, ita ut numquam genas eius nisi lacrimarum sordentibus uestigiis uideret infectas.