Arnobii adversus nationes Libri VII

aestuatum est in conciliis deorum, quibusnam modis posset intractabilis illa feritas edomari, et cum uia nulla superesset, ad opem concursum est unicam, ut mero madidaretur multo et uirilibus spoliaretur abscisis. \'quasi uero adfecti corporalibus his damnis 3 semina P inquitis Rigaltius: inquit P 4 iouialis P 6 duritiae P 11 sustinuisse scripsi: sustulisse P tulisse Meursius 17 festibus P corr solemne P corr c\' 18 imitatus scripsi: imitatusque P imitabatur atque Urs imitus intusque Salm minitatusque Bigaltius 21 a Sab regione Sab: religione P 22 sub- iret P 23 officeret Sab: sufficeret P interpellaret Sab: interpellare P 26 posset Sab in err: esset P -27 faeritas P edomari Sab: edominari P 28 adidaretur P corr c multo om Sab 29 abscissis Sab

fiant languidioris audaciae, et non cotidie uideamus eos qui sibi demessuerint has partes maioris petulantiae fieri atque omnibus postpositis pudoris et uerecundiae frenis in obscenam prorumpere uilitatem flagitiorum confessione uulgata. uellem tamen uidere, si esset mihi his nasci temporibus datum, patrem illum Liberum debellatorem ferocitatis Agdestiae, post deorum angustissimas curias caeli ab culminibus lapsum, peniculamenta decurtantem cantheriorum, innectentem laqueos mobiles, aquarum innoxias puritates multa sauciantem ui meri, et postquam ebrietas potum mersit, inseruisse caute manus, contrectauisse uirilia dormientis, atque ut omnia cingerent circumpositi laqueorum morsus, artificii curas tum rebus adhibuisse perituris.

hocine de diis quisquam uel exigua dixerit eorum opinione pollutus? aut si talibus occupati sunt negotiis cogitationibus curis, quisquam eos sapiens aut deos esse crediderit aut inmortalium saltem in numero conputauerit? Agdestis iste, oro, cuius obscenitas amputata securitatem fuerat inlatura caelestibus, ex terrenis animantibus unus fuit an deorum aliquis et inmortalitatis praeditus honore? si enim nostrae sortis et condicionis habebatur humanae, cur terrorem tantum numinibus inferebat? deus autem si fuerat, qui potuit decipi aut diuino aliquid ex corpore desecari? sed quaestionem mouemus parte in hac nullam; fuerit licet de diuino genere uel ex nobis aliquis, si hoc rectius existimabitis dici: lentene fluore de sanguinis et ex genitalibus amputatis arbor mali enata est punici, an tum quando uis illa telluris cooperta est gremio solum [*]( 3 postfpositis P 5 illis Urs 6 illum P acdestiae P 7 peniculamenta Urs, Scaliger: peniculantem P 8 decurtantem Urs, , Scaliger: decurtamtam P decuramenta Sab \' cantheriorum Gel: cantherios P 9 multa. P posquam P 10 potum mersit scripei: potu emersit P 12 curas Sab: cura si P curam sic Salm 14 pqUutos P corr c\' polluctus Salm 15 immortalium Urs: mortalium P 16 acdestis P 19 immortalitatis Sab: inmortalitate P honore Sab: honori P honoris Zinkius conditionis P 20 terrorem Sab, r: terrore P 21 diuino Salm: de diuino P 22 ex om Gel ei Urs questionem P , 23 uino P corr e ge_ nere P 24 lentene scripsi: etiamne P fluore Sab: luore P 25 mali enata Sab: alienata P 26 an tum quando scripsi: an tum que quando P an tum cum Sab tantum quod Bigaltius actutumque quando Oehlerus res Meursius )

radice complexa est, in stipitis exiliuit robur, oneratos fudit balaustiis ramos et in puncti spatio poma extulit mitia, perfectionis propriae maturitate completa ? \'et quia de rubro exorta sunt haec sanguine, idcirco illis color est purpurei luminis suffectione subluteus; addite huc etiam idcirco esse uuida, idcirco uinosa, quod ex sanguine uino saburrati genus ducant, et fabulam conuenienter implestis. o Abdera, Abdera, dares quantas uias mortalibus inridendi, talis si apud te esset fabula ita conflata! discunt eam cuncti patres et superciliosae perlegunt ciuitates. et esse tu fatua et stoliditatis frigidissimae iudicaris. per sinum, inquit, Nana filium concepit ex pomo.

sequitur scilicet ratio: ubi enim cautes et saxa pariunt dura, ibi poma necesse est suriant. glandibus atque ficis alebat Berecyntia religatam. conuenienter et recte: pomis enim debuerat uiuere quae mater fuerat facta de pomo. postquam fetus emissus est, longe iussus est ab Sangario proici: quem conceptum diuinitus credidit esse iamdudum, dedignatus est subolem sui pignoris nuncupari. lacte infans educatus hirquino est. o fabulam sexui inimicam semper atque infestissimam masculino, in qua secus uirile non solum homines ponunt, sed pecudes etiam fiunt ex maribus matres. pulcritudine inclita et praedicabili fuit in signitus decore. admirabilis res satis, quod non illum fetor uitabilem reddidit fugiendumque caprinus. Mater eum dilexit [*](1 exiliuit Sab: exili ut P oneratos Sab: honeratus ex oneratus P 2 puncti spatio Urs: punctis ratio P punctistitio Gel 4 illis.. P 5 offectione Salm 6 «uinosa P uino add Zinkius saburrati Oehiems: saburratio P saburrato Gel 7 impletis Sab dares add Salm quantas uias] quam fias Gel quam fieres Urs in mg R 8 irridenda Gel 9 conflata Sab: conplata P discunt Urs: dicunt P 10 factua P corr iudicares c\' 11 inquid P scilicet Meursius: se P 12 ibi Sab: ubi P poma ibi Sab 13 suriant Urs: surgant P glandibus Sab: blandibus P 14 relegatam Meursius 17 dedignatus Stewechius: designatus P et si gnatus Sab esset Sab 18 ist P corr 19 secus uirile . Ulmenhorstius: se secus uirile P sexus uiriles Sab 21 matres Urs, r: mares P inclyta P 22 foetor Sab faetor r; faeto P 23 uitabilem Sab, r: uitabile P )

Magna. si nepotem ut auia, res simplex, sin theatra ut percrepant, infamis et flagitiosa dilectio est. diligebat et Agdestis uenatoriis eum muneribus locupletans. ab semiuiro quidem nullum esse poterat periculum castitatis, sed quid Midas horruerit, non est facile suspicantibus aestimare? ipsis Mater est ingressa cum moenibus. admiramur quidem in hac parte uires et fortitudinem numinis, sed culpamus neglegentiam rursus, quod cum legis meminisset et fati, patefecerit hostibus minus prouida ciuitatem. nuptialia celebrantibus uota furias Agdestis insaniamque subiecit. si Midas rex offenderat, qui uxore adulescentulum uinciebat, quid admiserat Gallus, quid pelicis filia, ut ille se uiro, haec mammarum honestate priuaret? tibi habe haec, inquit, propter quae res tantas animorum sub- \'uersionibus concitasti. nesciremus adhuc omnes, quid in adulti corpore furor desiderasset Agdestius, nisi puer abscisa satiatus obiecisset offenso.

quid dicitis 0 gentes? quid huiusmodi deditae opinionibus nationes? nonne cum ista promuntur, arripit uos pudor et tantarum uerecundia foeditatum? nos auemus a nobis quid de diis dignum uel audire uel discere, at uero uos nobis mammarum expromitis exsectiones, amputationes uirilium ueretrorum, iras sanguinem furias, interitus uirginum uoluntarios et ex sanguine mortuorum flores atque arbores procreatas. dicite o iterum, ergone deum mater genitalia illa desecta cum fluoribus ipsa per se maerens officiosa sedulitate collegit, ipsa sanctis manibus, ipsa diuinis contrectauit ac sustulit flagitiosi operis instrumenta foedique, abscondenda [*]( 1 si in ex sin P 2 acdestis P 3 a Sab 5 existimare Sab 6 cum] tum 800 admiramur Gel: admirabamur P 8 patefecerit Salm: atefecerit P Atys fecerit Sab attes fecorit r in mg v 9 prouidam Sab acdestis P 10 subiecit Bigaltius: subicit P uxorem P corr adulentulum P corr 12 honestate Soo: honestate P 13 inquid P corr iras Sdlm 15 acdestias P abscissa Sab abscissae Gel, úrs abscissas Salm satiatas scripsi: satietatis P societatis Urs Atys Meursius has partes Salm satietati Hildebrantlius 16 offenso Salm: offensi P offensam Gel, Urs 18 habemus c 20 ampntationea. amputationes P 21 interius P corr 24 desecta Urs: disiecta P fluoribus Urs: floribus P per se del Meursius )

etiam mandauit terrae, ac ne nuda in gremio diffluerent scilicet soli, priusquam ueste uelaret ac tegeret, lauit utique, balsamis atque unxit? unde enim uiolae nasci potuissent odorae, nisi putorem membri unguentorum illa suffectio temperaret? cum historias, quaeso, perlegitis tales, nonne uobis uidemini aut textriculas puellas audire taediosi operis circumscribentes moras aut infantibus credulis auocamenta quaeritantes anus longaeuas * et uarias fictiones sub imagine ueritatis expromere? cum Ioue locutus est Agdestis, ut amato restitueret uitam: adnuere Iuppiter recusauit, quia fatis potentioribus prohibebatur; at ne esset omnino durissimus, unam largitus est gratiam, ne putore corpus dissolueretur ullo, succrescerent comae semper, minimissimus digitorum solus ut in corpore uiueret, solus motus perpetuos exhiberet. hocine quisquam admiserit aut credulitatis adsensione firmarit, pilum in mortuo crescere, partem integram esse et seiunctum ab lege putredinis mortale corpus adhuc usque durare?

urgere uos iamdudum ad istius rei conprobationem possemus, nisi stultitiae paris esset et talia dicere et huiusmodi rerum indicia postulare. sed historia haec falsa est neque ullam continet ueritatis in se partem. nostra quidem nihil interest, quorum causa contenditis exterminatos esse ab terris deos, utrumne sit constans et fidei firmitate conixa an contra mendaciter et falsitatis alicuius fictione composita. nobis enim satis est, quibus hodie manifestare propositum est, numina ista quae promitis, si sunt uspiam gentium atque irarum feruoribus incalescunt, non magis a nobis quam a uobis accipere offensionum furialium causas, et esse illam in † rebus et a uobis in commentarios relatam et a uolentibus cotidie [*]( 1 scilicet Heraldus: sic P 3 odorae Urs: odore P 6 audi*re P circunscribentis Sab 7 querulis Urs 8 lacunam signaui et om Urs 9 ioua P acdestis P restituret P corr adnu*ere P 10 at Drellius: ac P 12 minissimus P corr 14 exM.beret (b ex u) P 15 integram esse Memmius: interisse P non interisse Urs 16 a Sab mortale Meursius: inmortale P 17 conprobationem Canterus: conparationem P 18 paris Oehlerus: pars P diceret P corr discere Sab 22 a Sab abs r 27 diebus Urs ritibus Heraldus in libros a nobis et Meursius 28 commentariis Salm )

perlegi et futuri temporis pro instructione per ordinem succedentium tradi. quae si utique uera est, nullam uidemus subesse rationem, cur nobis irasci perhibeantur dii caelites, cum turpitudines illorum tantas neque nos prodiderimus neque in litteras contulerimus ullas neque in publicam testificationem sacrorum celebritatibus inseruerimus. sin autem, ut remini, falsa est et mendaciis interpolata fallacibus, ambigere hominum nullus potest, quin causa uos sitis offensae , qui uel talia quosdam conscribere siueritis aut conscripta durare saeculorum in memoriam sitis passi.