Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Quamuis enim unum eorum peccatum sit, sed secundum personam suam uir et mulier sententiam acceperunt, nec non et serpens, ut non solum in eo quod facti sunt non manerent, uerum etiam adderetur eis labor ad poenam. cum enim omnia pecora et animantia homini fuissent, sicut legimus, subiecta, serpens uero contra hanc constitutionem erexit se et dolo per fallaciam circumuentum hominem sibi subiecerat. sine dubio enim qui aliquem capit intra se eum facit. propter quod serpens, ne astutiae suae effectum haberet, sententia dei reuocatur et reprimitur ultra quam fuerat factus, ne supra hominem esset, ut calliditate sua non solum nihil profecisse se doleat, sed et deteriorasse. cum enim prudentior legatur fuisse ceteris bestiis, postquam decepit hominem, maledictus factus est ab omnibus bestiis terrae.

Post sententiam datam in serpentem sequitur ut et [*](3 cf. los. 7, 25 8 cf. Estb. E (16), 18 cf. Gen. 19, 24. Z5 17 cf. Gen. 1, 26 21 cf. Gen. 3, 14. 15 24 cf. Gen. 3, 1. 14 ) [*](def.PN) [*]( 1 sentitia M intellebatur M 2 homioidiae G, (corr.) A 3 carui M 4 consum con M sois om. M 8 dereliquisse M et Aman] et amen X 9 perisse] peripse (corr.) C ut et] et G,.A (eorr. m2 ut) 11 puniatur FB 13 eecunda M 22 repremitur CG, (corr) A 24 et om. M 25 decipit X 27 sequitur] datam in feminam datam in serpentem sequitur X )

Si coitum dominus damnabat in seruis, cur addebat: ad uirum conuersio tua? nemo, quod damnat, hoc pro poena constituat, cum utique poena sit damnato contraria nec umquam ex uno, sed e contra proueniat. quod si in uno essent, damnationem nemo metueret. deinde aliquis in hoc addiceret, ex quo in legem commissum uideret? hoc est confirmasse, non punisse peccatum. si ideo conuersio feminae ad uirum et ex eo, quod coiit, et non quod t uerum est, conuersio simpliciter ante concessa cum ultima seruitute propter poenam eidem credatur inposita. quoniam per mulierem subiectus factus fuerat uir et sine dubio superior uidebatur, cuius consilio usus putauit prodesse quod suasit, ut factum dei subtilitate serpentis destrui uideretur, instauratur per sententiam dei institutum, ut reuertatur mulier ad condicionis subiectionem humiliata uiro, sicut fuerat constitutum, [*]( 2 Qen. 3, 16 7 Qen. 3, 16 8 Gen. 1, 28 14 Gen. 3, 16 ) [*]( 2 memores CF 3 tristitiam CFB 4 conaenatio M 7 parias CX )[*](PX) [*]( 10 concessam (con a. I.) C 11 subdaretar codd. omnes ob] ob ad M ad GA 14 seraia idest hominibus addebet C 15 conser«sio (pr. 8 eras.; n a. e; si in rcu.) M consersio (corr.) C 16 cum] eum M damnatio C (i in ras.), AB nec] ne AB 17 sed e contra] se de contrario (rio eras,) M sed contra C, (corr.) F in om, M essent scil. poena et damnatam 18 deinde] demque X 19 est om. M 20 coiit Turner colit codd. 21 connersi M 23 malierem] add. concessum X 24 prodisse C. )

Numquid aliter fuerat decretum, quam mulier dominio uiri esset subiecta? hinc ergo apparet mulierem reuocatam esse ad id, quod fuerat facta, cum additamento. unde ait: replens replebo maerores tuos et gemitum. quid replet? in eo quod minus est addit, non in eo quod non est uidetur operari. hic ergo sententia, quae ante processerat: crescite et multiplicamini, non incipit ad creandum, sed ad creaturae, quae fuerat concessa, perniciem. mulieri ad pariendum filios dolor additur, difficultas inponitur, non procreationis noua forma conponitur. nam si ex hoc recte speratur generatio, intellegi potest magis arbitrio serpentis generationem extitisse quam domini et est uere, ut ait ille, progenies uiperarum. si quis autem se existimat ita natum, quid mereatur, aduertat, ut propter peccatum amplificaretur ei dolor e partu, ut quae modicum doloris habitura erat filiorum, cresceret ei causa delicti, quia et cum gemitu et maerore pariuntur, nati autem sine tristitia non habentur.

Nunc tertio promitur in uirum sententia talis: quoniam audisti, inquit, uocem mulieris tuae et edisti de ligno, de quo praeceperam tibi ne ederes, ex eo edisti, maledicta terra in operibus tuis et in maeroribus tuis edes ex ea omnibus diebus uitae tuae: spinas et tribulos generabit tibi, et cetera. etiam hic, id est Adam, ad hoc reuocatur, ad quod fuerat factus, sed cum detrimento. ante enim positus erat ut operaretur terram simpliciter, ut [*](1 Gen. 3, 16 8 Gen. 8, 16 11 Gen. 1, 28 17 Matth. 8. 7 22 Gen. 8, 17. 18 29 cf. Gen. 2, 15 )[*](del. PN) [*](2 memores CG 6 reuocatum MFB 7 ait om. M 8 memores FG 10 hine X 19 dolor e seripri dolorem MCGA dolore FB partus G A 22 promittitur X 23 uocem inquit G A 24 ederes] ederis CX 25 et in maeroribus tuis om. M 26 edis GA 27 generauit C germinabit G A )

Uideamus nunc sequentia legis, an concordent cum initiis eius. Abraham cum placuisset deo, inter cetera, quae ad remunerationem fidei eius pertinent, cum senior esset, etiam filium generare dignus est iudicatus. quo modo ergo accusari potest quod pro merito cessisse uidetur, ut, quia ipse dei uoluntatem fecerat, deus uoluntatem eius impleret? quae minime fuisset impleta, nisi innoxia esset, nec deus impleret. quod male uel inperite posci uidebat, maxime ab eo, qui sibi placeret; hoc enim nec homini conuenit. et Anna, cum sterilis esset et deum diligeret, petit ut haberet filium et accepit. quod si contrarium esset, moneri potuit ab eo quem diligebat, ne rem postularet aduersam. et natus ex ea sanctissimus Samuhel filios genuit et non tamen iustitiae suae merita minuit. prima enim aetate sua semper auctus est, ut in senectute propensiori dei testimonio commendetur. et Zacharias sacerdos, uir iustus, in senectute sua dei nutu filium genuit, quo nato meruit profetare. qua igitur ratione accusatur quod minime obesse [*]( 8 Eph. 5, 29 14 cf. Gen. 18, 10. 21, 2 20 cf. I Reg, 1, 11. 20 23 cf. I Reg. 8, 1 26 cf. Luc. 1, 57. 67 sqq. ) [*](pN) [*]( 1 adubi scripsi at ubi MX ut ubi C 2 aerpentes (corr.) C B stitutum M 4 ei] eia M 6 quam quam CX 7 quam] quem CFB dominus CX 9 foueet C 10 eclesiam M 11 concordant CX 13 remunem M 15 quia] qui CX ipsi C 20 petiit GA accipit C 21 muneri C 24 sne a semper M ut] et GA 26 genuit filium CX 27 qua] quia M )

Et ut hoc loco aliquid de apostolis dicatur, ad robur pertinet causae. certe sanctus Iohannes sanctimonii fuit custos; condiscipulus autem eius adaeque sanctus Petrus uxorem et filios habuisse cognoscitur et, primatum ut acciperet inter apostolos, non ei obstitit generatio filiorum. quo modo ergo condemnandum putatur quod non inpedit meritis?

Hinc apostolus eum qui uxorem habeat, si in ceteris seruet mandata, sacerdotem fieri posse ac debere ostendit. quod si inlicitum esset, non poterat utique peccatorem dicere debere fieri sacerdotem. et quid tam apertum? eiusdem enim apostoli uox est dicentis: de uirginibus imperium domini non habeo. cum enim Corinthii exagitarentur ab hereticis. qui in hypocrisi nuptias damnandas docebant, consuluerunt apostolum litteris, an liceret nubere aut uxorem remittere. tunc praecepit apostolus non debere uxorem a uiro recedere, cum habuerit occasionem dicendi, si scisset sic docendum, non licere nubere quoquo modo uirum. quod sibi sciit non traditum, docere se non posse ostendit. quis ergo audeat discipulorum docere quod a magistro traditum non est et quem audiat praedicantem: uolo adulescentas nubere, filios procreare?

Sed forte dicatur: (si licet et bonum est nubere, cur sacerdotibus non licet uxores habere, id est, ut ordinatis iam non liceat conuenire?\' quis nesciat unum quemque pro persona [*](5 cf. Matth. 8, 14. Clem. Alex. Strom. III 52 (p. 535) 9 cf. I Tim. 8, 2 sqq. 13 I Cor. 7, 25 15 cf. I Tim. 4, 2. I Cor. 7, 1 sqq. 17 cf. I Cor. 7, 10 19 cf. I Cor. 7, 10. 12 22 I Tim. 5, 14 ) [*](def. PN) [*]( 1 deberi G, A (corr. mS) dicit M 8 et ut] ut et G, (corr. m2 ut ex) A 4 iohanoi3 CFB 5 cumdiscipalos C, F (corr. cumdileipulus). B 6 acceperet M 11 si om. M 12 quid om. M 14 corinthi C chorinti FB 17 praecipit C 19 quoquo scripri quo codd. quoquo modo om. GB sibi sciit] sibi Icit C sibesciit FB om. G sibi (ibi mS) A 20 se] sedJf audiat (corr.) C 22 audeat CX adulisceutaB M adolescentaa C adalescentes GA adulescentulaB (corr.) B 25 uxores non licet God. )

Numquid omne, quod inter ceteros licet, ante imperatorem licet? quanto magis in dei causis! ac per hoc antestitem eius puriorem ceteris esse oportet; ipsius enim personam habere uidetur. est enim uicarius eius, ut quod ceteris licet illi non liceat, quia necesse habet cotidie Christi uicem agere aut orare pro populo aut offerre aut tinguere. et non solum huic non licet, uerum et ministro eius, quia et ipse mundior debet esse, quia sancta sunt quae ministrat. nam sicut ad conparationem lucernae tenebrae non tantum obscurae, sed et sordidae sunt, ad conparationem autem stellarum lucerna caligo est, ad solis uero conparationem stellae nebulosae sunt, ad dei autem claritatem sol nox est, ita quae ad nos licita et munda . sunt, ad dei autem dignitatem quasi inlicita et inmunda sunt; quamquam enim bona sint, dei tamen personae non conpetunt. numquid non tunica mediocris hominis, quamuis munda, [*](10 I Cor. 7, 5 12 cf. Esai. 58, 3 sqq. ) [*](fPN) [*]( 4 liceret] licet CX fornicare M 5 et om. CX 8 enim om. M 16 esset M 17 est-liceat om. X 18 necessa M 20 munior C 22 et om. OA 24 soli M 25 ita quae scripsi itaque codd. ad] et CX nos] noz M licita] lncita M mande C 27 quamquame (corr.) M sunt X dei tamen] deitatem G, (corr. m2) A persona M )

Multis, quos saecularis ista caecauit, plurimum displicemus, si solliciti dei praecepta seruemus, si occasiones delinquendi fugiamus, si bona omnia salutari studio implere conemur, si inlecebrarum uitiorumque blandimenta seductoria neglegamus, si nulla nos saeculari dulcedine capi patiamur, si sponte pro dei nomine cruciatus poenasque subeamus, si mortem ipsam uirtute spiritus contemnamus, illis nimirum, quibus omne quod geritur sensus iste mortalis nec laude nec uituperatione dignum esse persuasit. nolunt enim ad deum horum aliquid pertinere.

Nonnulli adeo scelera sua criminaque defendere cupientes: \'nihil\', inquiunt, \'prodest, bene an male uiuas. neque enim ista nunc deo cura est, ut te diuersa pro instituto proprio morboque gerentem sollicite festinet aspicere et foedis aliquando tuis actibus oculos permiscere. uana sunt omnia, quae ut libitum fuerit celebrantur. is qui ad deum pertinet secretus est et remotus ab istis rebus humanis et ideo nec irascitur nec mouetur. nulla illi humanarum rerum, nulla nostri actus est contemplatio; totus rotati saeculi cursus et quaedam mundani orbis inexplicabilis uolutatio ita correptum rapit et proicit, ut stultus credatur quisquis se ad curam dei reuocari posse putarit. nec martyrum quidem probandus est animus, [*](1INCIPIUNT QUFDAM QUESTIONES SCI AUGUSTINI DE UETERI \' ET NOUO TESTAMENTO D incipiunt questiones noui et ueteris testamenti K Titulorum indicem, quem exhibent codices, hic dare supersedemus, quippe qui concordent Jere ad uerbum cum eis, qui siue infra siue supra singulis quaeslionibus sunt praepositi 24 tota (corr.) D 26 reuocare a 27 putarit hngelbrecht putaret DKa ) [*]( 27* )

Quorum sententia desperatione firmata ut diuini sensus auctoritate dissoluitur, sic ipsorum sacro sermone uulgari, qui maximus habetur in usu, conuincitur expugnata. nam cum inter negotia diuersorumque contractus fides perfidiaque contendunt. ut testis diuinitas adhibetur, quae aliquando quid agamus scire negatur. \'testis est\', inquiunt, (deus: deus uideat, deus iudicet, deus faciat, deus reddat.) et cum ad necessitatem iuris iurandi uenitur et iurantis animus metuit, ne sibi aliquid obueniat peieranti, et iusiurandum exigit, reddi ei posse confidit, qui sibi male iurarit. et cum sanitas exoptata et bona ualitudo fuerit consecuta, diuinitati gratiae referuntur; et cum aliqua decidente materia casu proximus inlaesus euaserit, deus bonus dicitur praestitisse; et cum aduerso uentorum flatu commoti aequoris fluctus insurgunt et nauis undique caesa quassatur, nauigantium turbae ad caelum manus extendunt, deum supplici uoce deprecantur et exaudiri se et liberari posse confidunt. unde haec, si deo nulla nostri est cura et quod agimus ignorat?

Inanis est igitur ista persuasio: omnia deo sunt cognita. nullus sibi de inpunitate commissorum scelerum blandiatur. bonae uitae maximus fructus est, malae perpetua poena aeternusque cruciatus. igitur nobis, qui deum scire omnia credimus, qui deuote ad martyrium festinamus, inaestimabilis fructus [*](8 Eccle. 1, 2 ) [*]( 2 deo K id D illi a 3 odiosum (u in ras.) D 5 maiestati diuine a 8 uanitatum a 9 diuini sensus] dei iussae a 17 et ante reddi add. a 18 iurant scripsi iuraret (corr. iurauit) D iurauerit K iurauit a 20 casu] auulsa K 23 uoce supplici a 25 et quod agimus] si quid agamus a 28 et aeterni a 29 omnia nosae a )

Cum gigantes essent illis diebus super terram pestiferi et superbi, a magnitudinis statura elati, post desideria carnis euntes, nati apostatae, tunc, cum displiceret deo, promisit genus hominum diluuio deleturum et tempus statuit, ut, si quis forte audita ira dei et indignatione super hoc uellet se corrigere, haberet spatium emendandi se. denique centum annis arca hac ratione uidetur fabricata. ante arcae autem inchoationem uiginti anni fuisse perhibentur.

Sed narratio istud, quod postquam de numero annorum Noe dixit subiecit, obscurare uidetur. nam haec sententia, antequam quingentorum annorum esset Noe, dinoscitur lata. quid enim dicit? non permanebit spiritus meus in hominibus istis. propterea et subiecit, quia malitia increuit super terram: deleam hominem a facie terrae usque adpecus, quod utique diluuio facto impletum est nam et post diluuium multis annis homines uixisse meminimus et Aaron frater Moysi centum uiginti III annis uixisse memoratur. ipse autem Moyses ut centum [*]( 7 Gen. 6, 3 10 cf. Gen. 6, 4 12 cf. Gen. 6, 13 eqq. 15-17? 19 cf. Gen. 5, 81 20 cf. Gen. 6, 1 Gen. 6, 3 22 cf. Gen. 6, 5 Gen. 6, 7 25 cf. Num. 33, 89 ) [*]( 1 scelera sna criminumque a 2 scelerumque] sceleraqae (corr.) D 7 dicat a 8 et erunt om. a 9 uiginti] add. etc. a 10 ante cum habent cur (cum K) deus dixit non permanebit spiritus meuf (add. et cetera K) DK 13 humanum a 14 ira dei audita a 20 quod a 22 delebo a 26 III scripsi tres BKa centum] add. et a )

Non solum ex praesentibus causis futun unius cuiusque tribus praedixit, sed et de futuris futura, quorum adhuc umbra non erat, in populo Iudaico significauit. quales enim futurae essent singulae tribus moribus, fide, disciplina, luxuria, petulantia, contemptu fidei, ut, cum de uno erant, non tamen unum seruarent, ostendit. aliqui enim profecerunt in melius, alii deteriorauerunt, alii permanserunt, ut per hoc non sibi praerogatiuam generis uindicarent, cum ab eo ipso praedictum esset quosdam ex his, qui utique ex eius essent origine, reprobos futuros, immo multos perituros, ita ut alii significarentur subintrare, qui ad eorum dedecus et damnationem insererentur in naturam, ex qua illi exciderunt. promiscuum ergo populum in omnibus tribubus futurum declarauit, qua uarietate tam boni sed pauci, quam mali sed multi intellegerentur. et quamuis sceptrum dederit Ioseph filio suo ad tempus, ludam tamen praefecit omnibus, non quod omnes ex Iuda idonei essent futuri, sed quia saluator, qui uere rex est, ex ea tribu oriundus erat secundum carnem.

XXXVIIII = XLII [*]( 1 cf. Dent. 34, 7 cf. Num. 27, 14 5 cf. II Par. 24, 15 6 cf. Gen. 49, 2-27 24 cf. Matth. 1, 2. 8 et Apoc. 5, 5 ) [*]( 1 deum] eum DK 2 in ante terram add, a 3 hoc quibuadam a 5 Ioiada a 6 continet D 7 dedit] add. filiis suis a 12 et tamen unum non a 22 filio suo Ioseph a )

Qui hoc reprehensibile putat, dicat quid aliud fieri debueri t nam utique serpentem fecit, qui et terrorem incuteret, non tamen obesset, per id quod stupore quodam ad nocendum tardior est. si enim leonem fecisset aut ursum aut aliud tale, quo modo euaderent <qui aderant? nec enim occidere uoluit quemquam, sed solum timorem ponere et ostendere uirtutem, ut, quia prima praeuaricatio per serpentem coepit, similiter et recordatio cognitionis dei et morum emendatio serpentis signo proueniret, ut, quo modo peccatum est, sic et emendaretur, sicut et per mulierem peccatum factum per mulierem sublatum est, Mariam scilicet matrem domini, ex qua Christus natus damnauit peccatum. Eua uirgo adhuc praeuaricauit, sicut et Maria uirgo erat. hoc ergo modo ad statum pristinum reuocata sunt quae perierant, quia et regnum per ligni gustum amissum erat et iterum per lignum quaesitum est. dominus enim, ait, regnauit a ligno. simili modo et mundus, in quo factus est, in eo et reformatus est, id est in principio mensis primi, quod est pascha. nulla ergo mala erit natura nisi sola praeuaricatio, quando peccatum per id emendatum est, per quod et admissum est.