Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Quamuis omnia dicantur ex deo, sed aliud est quod proprie exstitit de deo et aliud quod nutu. de foris creatum est dei; hoc est, aliud est quod de substantia eius processit et aliud quod, cum nullo modo esset, uoluntate eius creatum est, quia quod de substantia dei processit numquam fuit per substantiam, quod uero creatum est tunc coepit in substantiam, cum creatum est, ac per hoc initium non habet trinitas sola.

Declaratio igitur mysterii merita fidei minorauit, quia, quanto occultius est quod creditur, tanto magis propensior credentis est merces et minor poena diffidentis. declaratio autem mysterii, sicut minora fecit mereri credentes, ita maiores exsuscitauit diffidentibus poenas. manifestior enim lex plus facit reum. [*]( 5 Ioh. l, 2 ) [*]( 2 quia] qui GA 3 dei] deas M 4 dei om. X 6 eainceodas (corr. d--uincendas) N 8 nunc autem aperta uoce dixit esse eum deum om. P 11 declaruit C 13 usitati C ad] ab X illum PCN illo OA ipso GA qai P 15 aliud pr.] alius G, (corr.) A 18 cum om. X illo nullo P 19 per] post C 21 non om. P, N (add. s. 1. m. rec.) trinitaa (corr. m. rec. trinitatis) N 22 ministerii N meriti P 28 ocultus N 24 mercis Mt (corr.) C diffendentibus CNF ) [*]( L. P«.-Ang QoMst. teat. ) [*]( 24 )

Nam suffecerat testatio saluatoris, qua sibi proprium patrem dixerat deum. quis enim credentium dubitaret nihil a patre differre in substantia filium? sed quia hereticorum peruersitas infidelitatis commentis fidei iura pulsare coeperat aliter accipiendo filium dei quam praedicatur, additum est ad faciendam manifestationem hunc ante omnia apud deum fuisse et deum esse, ut declararet quod filii ueri ratio mystice continebat, per quod diuina clementia humanae infirmitati prouidisse uidetur, ut aperiret quod clausum potioris fidei meritis reseruauerat.

Unde adiecit dicens: omnia per ipsum facta sunt. ut si quis ex superioribus in aliquo ambigeret, quia angusta est intellegentia hominum ad diuinas res capiendas, ex his capax fieret, cum audit: omnia per ipsum facta sunt, ut non utique facturam ipsum putaret, quia omnia per ipsum audit facta a deo. si autem et ipse esset factura, non omnia per ipsum facta a deo dixisset; nec enim ipse per se fiebat.

Quod ut adhuc absolutius traderet, adiecit: et sine ipso, inquit, factum est nihil. hoc dicens exclusit omnem controuersiam et argumenta terrena. quamuis de non sint qui diffidant, tamen, quando sine ipso nihil factum ostendit, nullo modo illum facturam esse suspicari debere edocuit. quo modo enim potest dici ipse esse factura, cum nihil dicatur deus sine ipso fecisse? si enim fecit, mentitur scriptura. sed absit, quia fidelis est scriptura, quae,. ut errorem amputet, quanta potest utitur manifestatione ad salutem hominum redimendam. [*]( 1 cf. Ioh. 5, 18 6 cf. Ioh. 1,1 * 11. 14 Ioh. 1, 8 18 Ioh. 1, 3 21 cf. Ioh. 1, 3 ) [*]( 1 eufliceret C sufficeraet N sufficerat FG testimonio MC, N (corr. testimonium), X quo N, Am2 3 filium uerum P 7 declareret CFB 8 per] post (corr.) C 9 appareret P 15 utque M 17 disset M 18 ut] om. PGA ud (?) eras, M absolutus X 20 contrauersiara C de non] de P non de N non X - qui] dequi F, B (corr. dequibos) de quibus GA 23 ipse estee (a pr. ercu.) factura N ipsum esse facturam GÃ deus om. P 26 hominem PC omnium M redimendam one- M )

Denique subiecit: quod factum est, inquit, in ipso uita est. (in ipso\', id est in uerbo, quod factum est, uitam esse significat. sicut et ipse dominus ait: sicut habet pater uitam in semet ipso, ita dedit et filio uitam habere in semet ipso, non quia uerbum sine uita erat et postea aut data aut facta est in illo uita, sed ipsum uerbum uitam uult intellegi esse. si de patre deo potest dici quia aliud ipse est et aliud in se habet, ita et de filio eius, quia (sicut habet pater uitam in semet ipso, ita dedit et filio uitam habere in semet ipso\'.

Humana enim eloquia non sunt idonea ad res explicandas diuinas; ideo uitiosum uidetur quod dicitur, ut, cum factura non sit dei filius, factum in ipso dicatur. et si dixisset: \'quod genitum est in ipso\', et sic- uitiosum uidebatur. sed ut substantiuam generationem eius ostenderet, opus in eam factum, quali uti potuit sermone, per quod exsisteret, demonstrauit, quia generatio eius uitam in se habet.

Nos enim uiuimus quidem, sed non possumus aliis dare uitam, quippe cum nec in potestate nostra sit eadem uita; ille autem ideo dicitur uitam in se habere, quia potens est uiuificare et creare quae uult, ut sint et uiuant. ad hoc enim natus dicitur, ut omnia possit facere quae facit pater, quia sic habet uitam in se sicut habet et pater, hoc est omnia per ipsum et in ipso fecisse, sic eum genuisse, ut haberet in se uitam, per quam omnia possit facere. non [*](1 Ioh. 1, 3. 4 3. 8 Ioh. 5, 26 13. 24 cf. Ioh. 1, 3. 4 20 cf. Ioh. 1, 4 23 cf. loh. 5, 26 ) [*]( 1 inquit-factarn est om. P 4 ita dedit-semet ipso om. N 5 non] num (?) P erit N, (corr.) G 6 aut pr. om. P 8 itahabet om. P 11 loqui (corr. m2 fort.) C res (s in raa.) P 13 sit] desit X (corr.) 14 et sic] est sicut P subatantiuni NFB snbstantiam GA 15 generationis OA ea N eum GA 17 habet] add. hoc est uita est non more nostro uita est aut uitam in se habet P cui adaentitur Turner 20 potens eet] potest st (ut uid.) (cofr.) C potest X 22 enim om. (add. m2) C 25 quam] qng (corr.) C ) [*]( 24* )

Conueniunt euangelia duorum apostolorum Iohannis et Pauli; eadem enim dicunt, quia filius dei ante omnem creaturam genitus est, ut crearet potentias spiritales et mundum et quae in eo sunt uisibilia. quod enim dixit Iohannes, quia quod factum, in ipso uita est, hoc idem significauit et Paulus dicens, quia in ipso condita sunt omnia in caelis et in terra.

Et in subiectis: omnia per ipsum et in ipsum creata sunt \'per ipsum\' creauit, quia in substantia idem deus est, hoc est pater in filio; (in ipsum\' uero, quoniam sic generauit filium, ut haberet potentiam faciendi omnia uisibilia et inuisibilia. hoc fuit fecisse in illo uitam, ut et uiueret et uitam aliis praestaret uiuendi agendi intellegendi et ceteris animantibus, secundum quod uoluit quasi imago dei.

Dum enim imago dicitur dei, ad utrumque refertur, quia et per expressam natiuitatem plenam in se habet [*](2 cf. Ioh. 5, 26 5 Col. 1, 15. 16 16 Ioh. 1, 3. 4 17 Col. 1, 16 19 Col. 1, 16 22 cf. Symb. Nicaen. 23 cf. Ioh. 1, 3. 4 26 cf. Col. 1, 15 ) [*](2 et pr. om. GA 5 et-dicens in ras. P quid G, (corr.) A 10 ipsum alt.] ipso PCNX 18 dicit C 15 quae] qui G, (corr. m2) A iohannis CNFB 16 factum eet C 19 et pr. om. N ipsum alt.] ipsum (um in raa.) C 21 est deus P 22 fatiendo M 23 uiueret] uiueret causam P inueneret N 24 post praestaret aliquid exctdusi putat Turntr et inteliigeqdi P in ante ceteris add. GA 27 qui M )

Numquid quia patrem inuisibilem dixit filium uisibilem fecit, cum utique hoc sit filius per naturam quod et pater? et cum creatura caelestis inuisibilis sit, quanto magis creator eorum! sed hoc significauit quod in caelis est, non quod in terra, quia, quamuis et filius inuisibilis sit, illic tamen, id est in caelestibus, uidetur apostolis -uel ceteris talibus, de quibus dixit: pater, uolo ut ubi ego sum et isti sint mecum et uideant claritatem meam; etalio loco: beati, inquit, mundo corde, quia ipsi deum uidebunt, hoc est patrem in filio, deum in imagine, quod est deum in deo.

Sicut corporalis corpus imago est, ita et dei deus imago est, quia exemplum est pater, filius uero exemplum de exemplo, quod communicat spiritui sancto: quia de meo, inquit, accipiet t. ideoque in filio uidetur deus quasi in sua imagine. sicut enim nemo dignus inuentus est aperire librum et signacula eius nisi uerbum dei, ita et deum patrem nemo uidere dignus est neque natura neque meritis, nisi uerus filius eius. nihil enim medium est, quod obstet inter patrem et filium ipso nobis teste qui ait: nec enim patrem uidit quisquam, nisi qui est a deo, hic uidit deum.

Sed si in filio uidetur pater, quare nemo dignus dicitur uidere deum, cum uideatur in filio, quia nihil differt a patre filius? nihil plane differt in substantia, quia uerus filius est; differt autem in causa uel gradu, quia omnis potentia a patre in filio est et, si in substantia minor non est filius, [*](2 cf. Col. 1, 15 9 Ioh. 17, 24 10 Matth. 5, 8 15 Ioh. 16, 14 17 cf. Apoc. 5, 4. 5. 9 18 cf. Ioh. 1, 18 21 Ioh. 6, 46 26 cf. Ioh. 17, 2. Matth. 28, 18 ) [*]( 1 potest pr.] potens M 2 uisibilis P 8 nam quit M 7 inuisibilis sit om. (add. rng.) M 9 ut om. G 11 ipse M 12 imaginem (corr.) 14 14 uero] non P exemplo alt. X 15 iaquit om. P 28 si om. X patrem M quia re P 24 diffret N 26 differ M grada (corr.) M 27 in jpr.] et M. )

Quem modum custodiens apostolus Paulus: unus, inquit, deus pater, ex quo omnia et nos in ipso, et unus dominus Iesus, per quem omnia et nos per ipsum, ut primus gradus sit, ex quo sunt omnia, secundus, per quem omnia, tertius, in quo omnia. et quia nullus ex his degener est, in unitate dei significati sunt dicente apostolo: quoniam ex ipso et per ipsum et in ipso sunt omnia, ipsi gloria.

Conperi quosdam ex fratribus nostris non plene discus. sisse scripturas, sed simplicitate animi adseuerare quod Adam factus sanctum accepit spiritum, quem peccans amisit, sicut nunc datur credentibus, hac ducti ratione, qua solet adseuerari a plurimis quia per fidem instauratus est homo ita, ut ad pristinum redditus statum hoc omne acciperet quod inter initia Adam fuerat consecutus, et quia perfectus homo factus dici debet, qui (si non habuit\', inquiunt, \'sanctum spiritum, inperfectus fuit.\'

Ego autem non solum hominem, sed et cuncta quae fecit deus, quae non possint dici accepisse spiritum sanctum, dico . perfecta. omnia enim genera animalium in suo perfecta sunt, [*](2 Ioh. 14, 28 4 I Cor. 8, 6 9 Rom. 11, 36 ) [*](1 testificante P et] ac om. (add. s. I.) C 2 diligeritis CN gau. deritis CNFB 4 paulas apostolaa GA 7 p*rimas C 8 hyia N degenes M degenere C 11 gloria scripsi gloria atnen P gloria in saecula saeculorum MCNFB gloria in saecula saeculorum amen GA 12 sanctum spiritum habuit CNX 14 quod Adam] quodam FB 15 accipit CN 18 statam redditas P redditus] sed dictas (eras.) M 20 dici debet P dicebatur A dicebat cet. dici debeat coni. Engelbrecht spiritum sanctum GA 22 hominum N 23 possunt PCNX accepitte M accipisse NX sanctum om. CNX )

Et quo modo ausi sunt hominem perfectum nasci dicere et totum scire, quem uident nihil ultra nosse quam hic discitur? quod enim hic non discit nescit. denique quoniam hic non discit qualis sit, nescit. qui se ergo nescit qualis sit, quo modo omnia nouit, cum minus sit se nosse quam cetera? sed quia de ceteris discit, de se autem non discit, de aliis nouit, de se nescit, neque qualis sit neque ante corpus an post corpus sit.

Nam si sic perfectus factus esset ut nullius egeret, non fuerat homo, sed deus, neque circumuentus praeuaricasset. spiritum autem sanctum habere ultra naturam et perfectionem hominis est, ut possit quae dei sunt. numquid non, quia asina locuta est ad Balaam, ultra perfectionem eius est? accepit enim ut posset quod naturae suae non erat, sed nostrae.

Itaque quia praestantior est homo ceteris animalibus, idcirco illa inperfecta dicenda sunt? aut quia sancti angeli non sunt quod est deus, inperfecti sunt? uel quia luminaria et stellae inferiores sunt supernis angelis, aut quia nubila uelamine suo obscurant solem et lunam, minus perfecta sunt? et quia membra inuicem egent, quia non possunt pedes quod possunt manus, inperfecti dicentur? absit. omnia enim pro locis et gradibus suis firma et perfecta sunt, ut impleant ad id quod facta sunt [*]( 2 cf. II Reg. 19, 85 (36) etc. 14 cf. Act. 17, 25 18 cf. Num. 22, 28 21 cf. Luc. 9, 26 25 cf. I Cor. 12, 21 ) [*]( 8 nescit om. P neseit-discit om. (add. mg.) M 9 qui] qu(a)e MCNFB nescit alt.] nescis M 10 minus] nullus P 12 neque pr. om. C sit] an sit scit legendum? 14 si] sic C factus om. P eatset (corr.) M 18 accipit C 21 aut] ut C 23 inperfectiorea MCNX ant] ut C nubilia M 25 quia alt.] qui C 26 inperti FB )