Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Est etiam aliud quod nos inuitat ad diuina obsequia. sanctus enim Tobias non solum iustitiae suae merita consecutus est, quia accedit ad cumulum gloriae eius etiam ex eorum bonis qui imitatores eius exsistunt. in imitatoribus enim exempla laudantur, quod nobis quoque poterit prouenire, si sic uixerimus, ut dignum sit et nos imitatores habere.

Congruum est, fratres carissimi, deuotissime dei sacerdotem et praepositum plebis Christi exortari populum sub cura sua positum in doctrina sana, sicut mandat apostolus, ut opus fidei pro temporis obseruatione omni cura diligentiaque alacri et deuoto animo faciamus. ieiunia etenim, quae nunc inminente die festo paschae celebranda sunt, quid proficiant, quamuis non lateat, taceri tamen non debet. incitatur enim deuotio, quando ea quae, licet non ignorantur, recensentur tamen. tale est enim ingenium naturae nostrae, ut torpescat, si usus destiterit lectionis, quia sicut ferrum, nisi usum fecerit, eruginem generat, ita et anima, nisi se frequentius diuinis exercuerit lectionibus, nascentur illi peccata. hinc [*]( 5 cf. I Petr. 5, 7 16 cf. Tit. 1, 9 ) [*]( 1 lumina ditatus] lumen aditatus C lumen ac ditatus NX 8 futuro] seculo add. P ut] et C 5 hoc ante seculo add. P coram C (lOrr n3), N 6 illi X uitam aeternam GA 9 accidit CNX 18 ie.iunio M 14 deuotissiine] et uos deuotisaime sorores P 16 sana om. (add. 8. I. m2 [?]) M 19 diei M (corr.), CX celebrande (corr.) M quid] qui N 22 tamen om. P ingenium] ..ieiunium M 23 turpiscat M tnrpescat N (corr.), FB 25 exercerit MCNX )

Denique quamuis nota sint diuina eloquia, tamen cum fuerint sacris uoluminibus memorata, sic illa deuotum pectus suscipit quasi noua. exsuscitatur enim desiderium animae erga opera salutaria. unde apostolus ad Timotheum inter cetera: ut resuscites, inquit, gratiam dei quae est in te. igitur necessaria nobis ieiunia sunt, sicut uulneribus medicina. medellam enim conferunt uitae perpetuae, ita tamen ut duarum rerum testimonio commendentur, id est oratione et misericordia.

Ieiunia ergo intemperantiam corporis mitigant, motus aduersos reprimunt, pressuram animae auferunt, sicut ait dominus: nolite dediti esse in esca et in crapula, ne grauentur corda uestra. cum enim anima ab esca et potu fuerit liberata, tunc se melius recognoscit. sicut enim in speculo sordido non se talem homo aspicit qualis est, ita et, si esca et crapula fuerit grauatus, alterum ae sentit quam est. tunc exsuscitatur libido, accenditur ira, inflammatur superbia, generatur luxoria. unde apostolus: nolite, ait, in e b ri a ri uino, in quo est luxoria. quod si temperatum fuerit corpus interposito ieiunio, cognitione sui recepta anima intellegit qua deuotione obsequi debeat redemtori.

Magna ergo ex parte ieiunia sunt necessaria. sub Hester etenim regina, cum Iudaicus populus in periculo esset positus, ieiuniis suffragantibus liberatus est. et Nineuitae, cum [*](1 cf. Pa. 1, 1. 2 7 II Tim. 1, 6 14 Lac. 21, 34 20 Eph. 5, 18 24 cf. Esth. 4, 16. 17 ) [*]( 1 est] add. enim PGA spalmo P quae C 3 nata M, (corr.) N 5 excitatur C 7 dei om. N 8 in uulneribus C medicanuna P 9 confert P conferunt hic uero requisitus non est M 10 testimonia P 12 mutos M 13 aduersus NG 14 dedite C in alt. om. PCNX 15 ab esca] adesca N abeso FB ab esu G adeau (corr. m2 ab esu) A 16 libera P 18 ae sentit om. N 20 genetur M luiuria P (ites l. 21) nolite P 22 cogitatione P cognitionem MC, N (corr.), X 23 quae P quia M 24 parte in ras. P ester (corr. m2) A )

Itaque nulli dubium est prodesse ieiunia. sic enim ostendet uelle se impetrare quod postulat, cum se adfligit ieiunio. unde dictum est: bona est oratio cum ieiunio. ut accepta ergo possit esse oratio, solacium uult eam habere ieiunii et, quia nihil horum sine pietate firmum est, adiecit: et elemosyna, ait, cum iustitia, ut elemosyna seruata iustitia commendet orationem cum ieiunio. denique orationem et ieiunium Corneli misericordia commendauit. ipse enim abundans copiis ieiunabat, sed et non habentes pascebat, ut illorum saturitas ieiunium eius faceret acceptabile. nonnullis ergo indiget et nonnullis carere debet ieiunium, ut possit mereri quod postulat

O sanctum et salutarem diem paschae et omni laude praedicandum, quo mors deuicta est, diabolo regnum ablatum; sacramentum dei manifestatum, decretum quod aduersum nos erat euacuatum; tartari ianuae confractae, uincti soluti, clausi [*]( 2 cf. Ion. 3, 10 4 Ps. 34, 13 5 cf. Matth. 4, 2 9 Tob. 12, 8 11 ibid. 14 cf. Act. 10, 2. 4 22 cf. Eph. 2, 15. Col. 2, 14 ) [*]( 1 andiasent] in pericnlo esset positus ieianiis audissent (seclusit i. p. e. p. i.) P 2 ac profetae] et prohphetae M aprophetae (a pr. eras.) C 3 aliquid a deo P ieiunio se humiliabant om. M humiliabant. C 5 opus] wpns (o 8. ras.) C 7 prodesse] qui prodesse P prodisse C 0stendet M (corr. m. rec. [?] ostendit) ostedet C ostendit GA. 13 et] cum (corr.) P et in C, F (ex et), B (?) 14 cormeli (corr.) C cornili NFB cornelii OA 15 et om. P securitas C 16 acceptabilem M, G (corr.), NX 17 posset GA 19 et om. M 20 0 om. N saluta. rem tdd. salutare codd. pace (corr. m2) M 21 nictaP diuita (corr. m2 deuita) C, F dinicta (corr.) N diaboli P 22 manifestum est P adoersns P )

Itaque, fratres karissimi, hunc diem festum colere ac uenerari debemus deuoti deo cum modestia uitae et animi laetitia turpia et inhonesta uitantes, ut ad fructum paschae uenire mereamur per Christum dominum nostrum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum. amen.

In principio erat uerbum. quid est \'in principio\'? quoniam legimus et in ueteribus libris: in principio fecit deus caelum et terram, et in epistula eius, cuius euangelium est, de cuius principio aliquid conamur edicere, eodem sensu significatum est; ait enim: quod erat ab initio. epistula ergo et euangelium unum habent sensum. aliud est enim quod in uetere ait: in principio fecit deus caelum [*]( 5 cf. Esai. 40, 4 9 cf. Luc. 10, 18 10 cf. Rom. 1, 4. 8, 39 11 cf. I Cor. 1, 27 16 cf. I Tim. 1, 17 19 Ioh. 1, 1 20 Gen. I, 1 23 I Ioh. 1, 1 25 Gen. 1, 1. ) [*]( \'1 scientiae C 2 iusto (corr.) C data om. P 3 errores (corr.) M 5 repleti GA 6 conpota X 8 desoluta P 9 deiectos (corr. tnJ2) C 10 iha xps CGA xps om. (add. s. I.) N 11 celo P 14 deuotio M 15 uite uitantes P ad om. P 17 amen om. CNX 18 INCIPIO (add. prin 8. I.) M 19 in alt. in ras. P 24 euangelium] euangelium est de cuius principio aliquid (e. d. c. p. a. exp.) P 25 ueteri PCNX )

Illud autem quod dicitur, quia in principio erat, id est uerbum, ante inchoationem creaturae supernae et infernae significatur fuisse, ut non utique inter haec quae creata sunt prius factum intellegeretur, quia in principio erat, cum deus disponeret facere creaturam. ergo si in principio erat, id est ante omnia erat, semper erat ideoque et uerbum erat..

tbi?apuddeum, inquit, ut non indigne initio subiectum minime aestimaretur, quod semper erat apud deum. conuenit enim ut quod ante omnia apud deum erat nuili subiciatur initio.

Unde et adiecit: et deus erat uerbum. nunc ostendit aperte quia quae supra dicta sunt congruunt uerbo, quia deus est, inquit, uerbum et de deo aliter non oportet sentiri, quam ut semper dicatur fuisse. si enim coepit, creatura est; [*]( 1. 14. 20. 23. 24 Ioh. 1, 1 2 1 Ioh. 1, 1 8 Gen. 1, 1 ) [*]( 3 êsse] est (corr.) M 4 quod enim incipit esse om. P 5 ut dicatur coepit esse in initio om. CNX esse om. P 6 inter] ter M in alt. om. CNX factos C 7 habere om. P quae CX sicat (corr.) M 9 terram PM qui OA 10 facere om. M 11 eet] est ut P 13 incoantee C 14 illud] aliat (a et i eras.) M 16 qui (corr.) C 17 pius M 21 minima C 28 et pr.] et.. F om. GA. 25 oportet. N. )

Apud deum autem ideo dicitur semper fuisse, quia non ex se, sed ex deo-deos est. quam ob rem et nomen eius dicitur \'uerbum dei\', sicut fides eiusdem euangelistae in Reuelatione sua demonstrat; ait enim inter cetera: e t nom en e ius est uerbum dei. ut enim non ipse, ex quo sunt omnia, significaretur, sed per quem sunt omnia, id est non pater sed filius, uerbum dei\' appellatus est, ut, quia deus sine uerbo esse non potest, hic, qui \'uerbum dei* dicitur, semper apud deum fuisse credatur et, quia uerbum non est extra eum cuius uerbum est, uerbum hoc, quod apud deum erat, non aliunde, sed de deo esse significatum intellegatur et, quia de deo est, non absurde deus dicatur.

Itaque non duos deos facit deum fuisse apud deum. si enim essent duo, diuersi essent natura nec unius uoluntatis. si enim nos homines, cum unius sumus naturae, diuersae tamen sumus uoluntatis, quanto magis, ubi diuersa est et natura! et nec deus apud deum esse diceretur. deus enim, qui apud deum erat et est, non ex se habet quod deus est; si quo minus, nec apud deum deus esse diceretur neque dei uerbum\' deus uerbum appellaretur, sed quia quod de deo est non aliud significat esse quam deus est, uerbum dei* deus est nuncupatus, ut, quia \'uerbum dei\' dicitur, ad alterum deum non referretur, quod autem deus uocatur, ne ad [*](4 loh. 1, 2 7 Apoc. 19, 13 8 cf. I Cor. 8, 6 9 cf. I Cor. 8, 6 et Ioh. 1, 8 ) [*](1 si] dens non est (exp.) P aic (corr.) N 4 autem] enim GA 6 euangeliBta M 8 enim non] enim non ex (non ex eras.) P 9 sed per quem] semper que M per] post C 11 hinc M 12 extra eum] extraneum X 18 hoc quod apud deum erat non aliunde sed om. X 16 deos om. N 18 diuersa GÃ 19 uoluntate GÃ 20 nature C 21 est pr. om. (add. 8. I. m2) M non] nec C 22 ease deus P . 28 appellararetur CN 26 referetur PCFB refferetur (corr. add. r 8. I.) N refertur GA ad] et (corr. m2) C )

Propterea de uerbo incipit loqui euangelium, priusquam de deo loquatur patre, quia quaestiones non de deo fiunt, sed de uerbo dei. nemo enim dubitat de deo, sed de eo, qui de deo deus est. omnia enim lingua caelestium et terrestrium fatetur unum deum, sed in sacramento unius dei turbatur. trepidat enim audiens deum') dici uerbum dei; corporalibus enim modis pulsatur, quia uerbum hominis homo dici non potest. cum utique deus natura sit simplex, non membris conpositus neque qui intus habeat et foris, neque ante et post, aut summum et imum, sed, si potest dici, totus per omnia idem, numquam uarius aut absimilis — una autem claritas eius est inmensa; nam si ignis non habet anteriora et posteriora aut intus et foris, quanto magis creator eius! —, itaque, quia omne quod deus est totum unum est, non discrepat, cum quod de deo est dicitur deus.

Ex parte ergo humano exemplo, ex parte non humano dei filius, qui est uerbum dei, deus est. ea enim ratione, qua filii hominum homines sunt, dei filius deus est. sed quia ex conmixtione filii hominum homines sunt, non hoc exemplo filius dei deus est, quia ex simplici deo simpliciter natus est. [*]( 3. 7 cf. Symb. Nicaen. teste Torno Damasi (Ecel. Occid. Mon. ed. Turner I 283) 5 ef. Ioh. 1,1 7 cf. Phil. 2, 10. 11 ) [*]( 3 propriam X gloriam QA qui] quod C 5 loqui in (in trfU.) N 6 de pr. om. N 7 de Urt. om. MN in ras. A eo] deo NX eo s. ras. A 8 deo] deo natus P om. C et om. M 11 enim om. P homo diciJ homi- M 15 nusquam P una] uUla G, (corr.) A 16 si ignis] signis C, (pr. s in rtll.) F et posteriora om. M 17 et] aut M 18 quod deas est totum unum est non discrepat cam] id est id est N 21 deus dei P ea] ei P 22 hominis C 23 conmizione M homines] hominis C 24 simplici] empliti (t partim erag.) M simpliter M similiter GA )

Nec enim quia communia uocabula nobis et deo sunt, una ratio erit nobis et deo in rerum effectu. nam legimus: in principio fecit deus caelum et terram. quo modo fecit? numquid, sicut nos facimus, manu opere? et in subiectis: et dixit, inquit, deus: fiat lux; et facta est lux, quo modo putamus locutum esse deum, quia non utique homini locutus est, sed ei qui posset facere, qui etiam hominem facturus erat, sicut fecit? sicut nos loquimur, organo corporali? absit. uides ergo quia uocabula quidem nobis et deo communia sunt, sed discrepant in effectu; aliter enim deus facit quam . facimus nos, et loqui dicitur, sed non more nostro.

Sic et uerbum dei non tale uerbum est, sicut nostrum, quod postquam fit non est; illud autem manet, quia tale uerbum est, quod et audit et loquitur et operatur. non solum autem \'uerbum dei\' est, sed et *uirtus et sapientia dei\' hic est filius dei, qui, quantum ad effectum pertinet, filius dicitur dei; quantum autem ad adlocutionem, qua nos adloquitur deus per ipsum, uerbum dicitur dei; quantum uero ad sapientiam, qua nos deus per ipsum docet sacramentum suum, sapientia dicitur dei; quantum autem ad operationem, quia per ipsum omnia fecit et facit deus, uirtus dicitur dei.

Haec nulli alii possent conpetere nisi filio dei. propter quod enim ex deo deus est, omnia dei dicitur. nascendo enim omnia consecutus est dei. nec enim conueniens erat degener [*](6 Gen. 1, 1 9 Gen. 1, 3 19 cf. I Cor. 1, 24 ) [*](2 intelligatur P 3 nos] non M de deo est] res est - P 4 est pr. om. M sonus] solius P qui] quae C deerit P 8 fecimus PC et opere (et 8. I.) N opera GA 9 et pr. om. K 10 qui M 11 possit GA 15 mori M 17 quia] qui X 18 audiuit CNX 19 dei alt. om. P 20 dei dicitur C 21 ad OM. MX adloquitionem IV loquutionem FG 28 est om. X deus PM )

Propter quod ait: hoc erat in principio apud deum, ad euincendas enim incredulorum mentes coacta scriptura erupit, ut ostenderet Christum esse deum; cum omni loco propter unitatem dei intellegi uult Christum esse deum, nunc autem aperta uoce dixit esse eum deum et semper fuisse apud deum. sacramentum patefaciens dei, ne omnino solitarius putaretur, declarauit non propterea unum dici deum, ut solitarius aestimetur, sed licet duo uel tres, ex uno tamen, non praeiudicare unitati, quia quod de uno est ad illud ipsum refertur, quia unus est.