Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Igitur omnia perfecta sunt, quia et creator ipsorum perfectus est, sed ad conparationem eius inperfecta sunt. deus enim per omnia perfectus est quasi fons et origo omnium. nam quae facta sunt, perfecta quidem sunt, sed ad id quod facta sunt, ut in alia parte non sint perfecta, quia alter alterius eget, ut in eo quo non eget perfectus sit, non in quo eget; ideoque perfecta et inperfecta sunt omnia. manus indigent pedibus, quia, nisi ambulauerint, otiosae erunt manus. iterum pedes indigent manibus; calciare se enim non possunt neque curare.

Cum ergo corpus perfectum sit membris, uolare tamen non potest neque tantum ferre quantum potest burdo. cum in his perfecta sint, gubernare se tamen nesciunt nec adhibere sibi possunt medicinam. unde dictum est: nolite fieri sicut ecus et mulus, quibus non est intellectus. et aqua et ignis, cum repugnent inuicem, in suo perfecta sunt; implent enim id ad quod facta sunt. coquit enim ignis et Consumit, purgat et calefacit; aqua uero abluit, refrigerat, inrigat, sitientes recreat. -

Itaque cum omnia in suo perfecta sint, sine homine tamen nihil possunt neque homo, quamuis perfectior sit, sine - his. hinc apostolus inperfectos et perfectos nos dicit. ad conparationem enim infidelium nos perfecti sumus, quia deum cognouimus, sed, quia quae promissa sunt minus scimus quam debemus, quia in hac uita non tantum possumus [*](14 Pe. 31, 9 22 cf. I Cor. 2, 6. 14, 20. Eph. 4, 13. Phil. 3, 15. Col. 1, 28. 4, 12 ) [*]( 4 nam quae] namquam FB quod] quę G.A.. 5 sint] sunt N, (corr.) G alter om. X 6 egit G, (corr. m2) A quo pr.] quod N egit G, (corr. m2) A pėrrectus N 7 egit CNX -que-manus om. N 5 ambulauerunt C 9 pospoBse M 10 cura M 12 UOD-se (13) om. N POB\' burdo aliquid excidisse putat Turner 13 in om. P 14 poBsnnt om. P medicina CNFB 15 ecus M equus C equus cet. 16 et alt. om. P 17 implent-sunt om. (add. mg.) M ad id N (cf. 375,1. 27) coquet P coqui CNF etenim C, N (e pr. partim eras.), X 18 abluet PCNFB 19 sicientes PG, (pr. i om. add. 8. I.) A 20 sunt GA 21 nil P 22 add. et ante inperf. P 25 in om. M\' )

(Factus) enim Adam \'positus est in paradiso, ut operaretur ibi et custodiret\'. hoc est, ut coleret terram et custodiret praecepta dei, per quae sciret sic se dominium cunctorum accepisse, ut ipse tamen sub lege uiueret creatoris, ne dominatio extolleret eum et inflatus superbia inmemor fieret sui conditoris. positus ergo est, ut cibis sustentaretur uita eius; per Christum autem hoc concessum est, ut resurgentes non egeant cibo uel potu, quia quod mortale est hominis conuertetur in uitam. factus est Adam ut habitaret in terra; fides autem largiri dignata est, ut in caelis sit habitatio nostra.

Scriptura ipsa testatur, quia factus est, inquit, primus homo Adam in animam uiuentem, secundus autem homo in spiriturn uiuificantem.. primus, ait, homo de terra, terrenus; secundus homo ae caelo, caelestis: qualis terrenus, tales et terreni; qualis caelestis, tales et caelestes. quid tam apertum quia Adam non habuit spiritum sanctum? factus est enim in animam uiuentem, per Christum autem in spiritum uiuificantem, ut homo in aliquo similis sit creatori et sit quod credit. quia enim mysterium fidei, quod ad salutem datum est, trinum est, trinas fit corpore, anima [*]( 5 ef. Gen. 2, 15 7 cf. Gen. 1, 26 10 cf. Gen. 2, 16 14 cf. II Cor. 5, 1. Phil. 3, 20 15 I Cor. 15, 45 17 I Cor. 15, 47. 48 21 cf. I Cor. 15, 45. I These. 5, 23 ) [*]( 2 instaurare GA 3 haec] hac CNFG 6 hoc] o M cuatodire N 7 sic] sit 14 domnium M 8 uideret (corr.) C nec P 9 sgrit M conditores M 12 eibo M conuertentur M conuertitur CNX 14 dignitas P 15 ipsa om. M 17 spiritu CNX 19 qualis (add. sunt a. I.) C tales] talis CG et ante qualis add. P qualis-caelestes om. M qTiales A (corr.), B 20 talis C quid] qui N quia] qui X 21 sanctum spiritum P factum P est om. CN 23 et sit] om. X et hoc sit P 24 est alt.] es M fit edd. sit codd. cor pure P animo M )

Ecce absolutum est donum dei multo plus gratiae concessisse tempore saluatoris, quam acceperat Adam, quia non solum instauratus est, sed et melioratus: in eo instauratus, quia peccatis ablutus est, in ceteris melioratus. boc enim et iustitia et ratio exigebat, ut tunc uberior esset clementia dei in dandis beneficiis, quando mysterium diuinitatis suae innotescere uoluit creaturae, ut cognoscentes, quod incognitum fuit a saeculis et generationibus, dei unius sacramentum in trinitate consistere pro ipsa nouitatis quasi dedicatione peccatis abluti insuper iustificentur et adoptati a deo spiritum sanctum accipiant, per quem signum adoptionis habere uideantur. adoptati enim a deo signum habere debent dei patris, ut non inmerito filii dei appellentur.

Hoc donum per profetas promissum est, ut tunc daretur, quando mysterium dei declarari haberet in triumpho deuicta morte, ut sciret creatura patrem et filium et sanctum spiritum unum esse deum. unde et euangelista ait: spiritus, inquit, non erat datus, quia Iesus non erat clarificatus. clarificatio enim haec est, cum per uirtutem suam cognoscitur esse quod testificatus est de se, quae clarificatio boc donum dedit, quod per Iohel profetam fuerat promissum. ait enim deus, quia in nouissimis diebus effundam de [*](1 cf. Rom. 8, 14 4 cf. Ioh. 4, 10 9 sqq. cf. Col. 1, 26. 27 13 cf. Rom. 8, 15. 23 20 loh. 7, 89 25 Act 2, 17 (cf. Ioel 2, 28 [3, 1]) ) [*](1 sancto spiritu sancto P spiritu sancto X fili P 2 et terrenus X 4 conceasisse (s tert. eras.) N 5 saluatores M acciperat CNX 6 eat om. CNX sed et-instauratus om. N 7 ablatas CN 8 dei om. P 9 beneficis CNFB diuinitatis..... P 11 a] e NF in GA g B 12 trinitatis G, (corr. m2) A natiuitatis G nati*aitatis A 13 adoptati a] adoptatio (corr.) N 15 adoptati] adoptio CNX 19 spm sSm MCNX 20 andej atde M et om. NX 21 non tilt.] non (corr. m2 nondum) C 23 cognoscetur G, A (corr.) 24 donum] add. dei GA ioel MN 25 ait] aut M )

Qui enim accepit eum et manet in eius dilectione, transpuncta hac uita pergit in caelos ad eum, cuius spiritum habet. incongruum est enim ut qui hinc exit habens spiritum sanctum apud inferos teneatur. signum est enim in homine uictoriae Christi, qua uicit mortem, spiritus eius, ut in quo fuerit spiritus eius ab inferis teneri non possit. ac per hoc in ueteribus sanctis non ita fuit spiritus sanctus, sicut nunc est in fidelibus, quia exeuntes de saeculo apud inferos erant et non potest dici quia spiritus sanctus causa peccati Adae, quod per traducem generis omne semen eius subiectum fecit inferis, simul tenebatur sententia data Adae. [*]( 2 Tit. 3, 4—7 13 cf. Tit. 3, 7 16 cf. I Ioh. 4, 16 19. 24 cf. Luc. 16, 22. Act 2, 27. 31 ) [*]( 2 begnignitas M 3 aalaatoris GA nostri om. C 4 quas codd. (corr. A) suaml om. C suam ••*«* N 6 et renouationis om. N 7 iesum] ilin M 10 quod om. C ioel M 15 accipit CNX 16 quia P accipit PCNFB accepit (corr. accipit) GA 17 hac] ha M perget GA 18 edit C 19 est om. P 20 qua] quia M qui G, (corr. quia) A uincit P Ipiritus-eius (21) om. M eius] add. est P 22 fuit] fiunt (corr.) C )

Cum profetis ergo et iustis uiris sanctum fuisse spiritum non est ambiguum: cum profetis propter dispensationem, cum iustis uero causa sanctitatis, sicut legitur de sancto Symeone, quia spiritus, inquit. sanctus erat cum eo, non ut signum esset adoptionis in eo, sed meritorum eius gratia; nam filii dei credentes tunc esse coeperunt, quando manifestatus est filius dei uicta morte cunctae creaturae.

Si in Adam autem uel ceteris sic dicatur fuisse spiritus sanctus, sicut nunc est in fidelibus, quae noua dona dedit deus, cum regnum filii sui dedicauit in nobis? et quo modo felix et beatum tempus prae ceteris dicitur saluatoris aduentus, si ea praestitit quae iam fuerant praestita? et ubi est illud, quod dicit saluator ad discipulos: multi, inquit, profetae et iusti cupierunt uidere quae uidetis et audire quae auditis, et non audierunt?

Qua ratione ergo poterit dici quia beatitudo temporis huius nihil amplius contulit doni, quam ueteribus est conlatum? quod quidem ad iniuriam proficit saluatoris, ut nihil habuerit nonum, quod in ortu imperii sui suscipientibus se donaret, cum id elaborare soleant diuites, ut in die festo natalis sui exquisita inuitatis dent apoforeta. quanta ergo iniuria domini est, ut his, quos ad nonum et inauditum diem festum et omni laude dignum inuitauit, non dicatur habuisse inexperta quae donaret! et ubi est illud euangelistae Iohannis, quod dicit: in sua uenit et sui eum non receperunt; quotquot [*](4 Luc. 2, 25 10 aq. cf. Ps. 50, 12 13 Matth.113, 17 25 Ioh. 1, 11-13 ) [*]( 1 uiri X 4 inquit sanctus om. X 7 filii (i alt. in ras.) P 9 sicuti P dedit] dit M 10 felis M 13 uocati prophete P 14 cupiuerunt N 15 audistis (corr.) N audiuerunt X 20 id elaborare scripsi idem laboraret P ide laborare MN idem laborare CX 21 elqu(a\'esitft X apoforeta] lacuna in P aproforita MNFB proforita C aprophorita GA quanta] quiicta (?) (alt. i 8. I.) M (corr. quis ita) 23 inexparta FB inexparte G, (corr. m2) A 24 euangeliata CB iohanis N 25 non om. P reciperunt CX quod quod MN quodquot (corr.) C )

Adae certe carnalis et terrena fuit factura, non spiritalis. non enim ex deo sine carne et sanguine natus est, sed de terra a deo factus est. ideoque non potuit spiritum sanctum accipere, qui non erat spiritalis et cui concessum non erat patrem deum in oratione uocare. qui enim spiritum sanctum accipiunt, his data potestas est, ut per id quod spiritum dei habent patrem illum Christianorum in oratione appellent. quod quia ante concessum non fuit, non possunt dici priores spiritum sanctum habuisse. hi ergo qui putant Adam uel ceteros habuisse sanctum spiritum nesciunt, quale donum habeant dei, nec gratias congruas possunt ei agere qui plus ceteris accipientes nihil se dicunt amplius consecutos.

Una est misericordia in diuite et in paupere, sed aliter inputatur diuiti et aliter pauperi, quia plus laudanda est in [*]( 6 cf. Ioh. 1, 12 7 cf. Ioh. 1, 13 14 cf. Matth. 6, 9 16 cf. Rom. 8, 15 19 cf. Ioh. 4, 10 ) [*]( 1 recipenint X 3 BanguinibuB P, (corr.) C 4 uiris (corr.) M 5 asitantam (corr.) C deum P 6 frater M 7 et sanguinis om. CNX nir aut uiri Nut] sp (eras,) ut P 13 qui] quod C 15 haeeipium (aic) M est om. X 16 habet FB 17 priores. dici GA 18 hii CNX 19 spm sSm MCNX domum C 22 persona P 23 condemnationem] adeptionem (p in ras,) P 24 aana (corr.) M misericordia est GA in aU. om. N 25 aliter om. CNFB )

Furtum in paupere et diuite unum peccatum est, sed diuitem plus facit reum, quia pauper per inopiam facit furtum, diues autem, cum habundet, non contentus suo tollit aliena. et, quod peius est, solent pauperes expoliare: ac per hoc differt poena utriusque.

Et iustitia pauperis et diuitis una est, sed laudabilis est in paupere magis. in egestate enim seruare iustitiam magnifica res est; diues autem ideo uidetur seruare iustitiam, quia alienus est ab inopia. igitur uterque iustus est, sed maius est in necessitate seruare iustitiam.

Superbia una est, sed plus damnanda in paupere est quam in diuite, quia diues copia elatus est, pauper autem in egestate superbus, quod ad insaniam pertinet, ac per hoc plus reus pauper est.

Humilitas una est, sed magis laudanda in diuite est. [*]( 1 cf. Luc. 21, 4 3 Prou. 28, 27 4 cf. Luc. 21, 3. 4 ) [*]( 2 domino GA praesente G, (corr.) A 3 enim om. N 4 indigebit P pauper P 6 de om. N diai ius M 9 remuneratione CF remuneratio.. N pauperis et] pauperis est P pauperi sed M ,10 uapulauit P fabulauit C exigitur. Tantum NF 13 iuipiam M 14 contemptus CNF sui G (corr.), A 17 laudalis M 18 egestitate M magnifica-iustitiam om. N 19 eat ow. (add. m2) C ideo om. (add. 8, i.) P qui M 20 utraque P utar que M est alt. om. X 22 est in paupere GA 23 autem] uero P 24 superbas] add. est P 26 est alt.] estst P )

Doctrinae et studii una est causa, sed laudabilior in diuite est. pauper enim, cum nulla praerogatiua commendaretur, operam dedit ut haberet unde posset requiri; diues autem, cum non deesset unde commendaretur, adhibito labore auxit se, ut duplici genere necessarius esset; non enim auocatus copiis retraxit animum, quo minus per se floreret, ideo hic magis laude dignus est quam pauper, qui, si studiis minime operam dedisset, per omnia remanserat uilis. illum ergo uoluntas, hunc necessitas fecit studii cupidum.

Libido in paupere et diuite eadem est, sed damnabilior in paupere quam in diuite est. pauperem enim ipsa egestas reuocare debet a cupiditate luxoriae; cogitare enim debet quia unde hoc impleat non habet et, dum hoc festinat implere, alia multa mala admittat necesse est, quibus forte nec ad praesens euadat, aut certe hoc ipsum quod habet insumens mendicus remanebit cum nota. diuitem autem deliciarum copiae lacessunt ad uoluptatem libidinis, praeterea quia securi sunt de inpunitate scientes uenalia esse iudicia et nec redargui se ab aliquo. quia enim dignitate fultum uirum et diuitem audeat arguere? unde magis accenduntur, ut et uiolenter hoc agant. non solum enim minime reprehenduntur, sed et in magno honore sunt, ut et gloriari possint, quia tales sunt. [*]( 4 meriri NFB in om. P 6 doctrinae-est (7) om. (add. mg. m2) M doctrina C et om. NX studio P causa] causa est P laudabiliar M 8 possit X 9 utde M 10 ut om. C aduocatus P 11 quod MCNX magis (m in ras.) N 12 qui si] quasi C 14 studii] studii Bollicitum P studiis MCNX 15 sed edd. et codd. 16 paupere] add. magis P 17 a cupiditate-debet om. N 19 forte] porte X 21 copia P 23 rcdargui se] redarguisse CNX 24 audiat N 25 argueret (corr.) C et uiolenter] euiolenter P et uiolentur M ho M 26 enim om. P et om. GA 27 ut om. N gloria MFB possunt P qui C sint P )

. 8. Quod si uterque, id est pauper et diues, pudicus sit, multum differt pudicitia diuitis a pudicitia pauperis. pauperem enim potest humilitas reuocare, ne quod uult possit implere, aut timor legum; diues autem, cum multis suffragantibus causis ad uoluptatem possit inlici, laudabilis est, si auertat hinc animum. alia ergo remuneratione dignus est diues pudicus et alia pauper pudicus. quod si rex pudicus sit, multum est gloriosum, ut omnia in potestate habens non contingat, quod scit impune a se posse fieri. hic uere deum timet, hic uere praecepta eius custodit, qui in potestate habens leges futurum dei iudicium contemplatur. itaque grandis res est ut, cum in praesenti non habens quem timeat, uincat quod delectat, cum delectatio tantum possit, ut non solum futura, sed et praesentia minime uereatur. unde multum merentur qui hanc superant, sed plus hic, qui in praesenti legibus et hominibus dominatur. ceteri enim et homines et leges uerentur, quare et propositum custodiunt. ne enim apud homines erubescant, seruant quod diu tenuerunt et, ne condemnentur, a prohibitis se abstinent; hic autem, qui dominatione nec leges timet nec homines erubescit, magnae gloriae est si se abstinet.

Memini me in quodam libello Eusebii, quondam egregii in reliquis uiri, legisse, quia nec spiritus sanctus sciat mysterium natiuitatis domini Iesu Christi, et admiror tantae doctrinae [*]( 19 cf. Lnc. 18, 2 22 sq. Euseb. Vercell.? ) [*]( 2 paupe.rem N potes N 5 animum (corr. animam) tiue animam (corr. animum) P animam M 6 uero (exp. et eras.) ergo P et alia pauper pudicus om. P 8 potestatem P 9 uere afc] uero (corr.) M 10 habent (corr.) C 11 ut (eras. m2) P cum .. habens eodem modo interpretandum quo quamquam .. habens cum] curid N 16 praepoaitum XFS 19 aut P dominationem GA nec legee] ne legis P (corr.) neclegis XX erubescet FB 20 gloria G, (corr. m2) A 22 memini me] memine (corr.) JY eusebii libello N quondam] quodam CNFB egregi FB 23 uiri. P 24 domini] add. nostri CNX )