Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Fidem enim nostram hoc probat rationabilem, quia non de alio quam de deo credit posse eum quod promittit. hoc ergo fidei propugnaculum est, hic triumphus. quod quidem perspicientes mundi sapientes rerum naturam, quia hoc non potest, stultum aiunt credere ignorantes, quia secundum apostolum quod stultum est dei, sapientius est [*](1 Gen. 15, 5. 6 7 cf. Rom. 4, 2 16 cf. Gen. 15, 6 25 cf. I Cor. 1. 20 27 I Cor. 1, 25. ) [*]( 1 eis N potest M (corr.), C 3 estimatum P reputatum Mm2 illi] ei P de iastitia C (corr.) 6 stultum] instum stultum P 6 e mundo] mundo C enim deo X quia] qui GA 8 sapier.tia- M 9 credisse CN 10 **«eniin M .....et spes (et spes in ras.) M 11 donorum P 15 respicens .X (corr.), F 19 periti dum] peritiam C 21 est pr. om. P 24 est] et X 25 perspeciente.s N perspiciens X )

Magnus igitur et admirabilis Abraham, qui contra mundi sententiam deo credere non dubitauit, quia potens est facere quod promittit. natura Chaldeus magister credulitatis apparuit: quamuis astrologiae peritus, deum tamen praeposuit humano consilio dignum aestimans, si hoc credatur de deo, quod quo modo fiat inuestigari non possit. infirmitatem enim suam dei potentia confirmauit, quia ad maiestatis suae unicam magnitudinem protestandam facere disponeret quae inpossibilia et inaudita sunt mundo, quo facto ostenderet se dominum creaturae et creatura subiceret se ei, cuius opus ceteris omnibus inpossibile uideretur, quorum incredulitate plus sublimatur fidelissimus Abraham. fides enim eius incredulorum poena est et incredulorum perfidia gloria eius est; nam fidelium pater est et infidelium iudex. huius enim exemplo et boni aeterna uita donantur et mali aeterna dabunt subplicia. illo enim tempore, quo adhuc mundus scientia paruulus erat et nec signis ac prodigiis, quae ad fidem adtraherent, inlustratus, deo contra scientiam suam fidem non denegauit. [*]( 10 cf. Rom. 4, 21 11 cf. Gen. 11, 28. 31 21 cf. Rom. 4, 11 ) [*]( 2 post natura eras. non potest nos C posse] esae P *ea M 3 i«.M*.nos M factnram N 5 est] et N 6 hebitndine MGA 10 potens est] potest CNX 11 magis iter credalitatis apernit P crndelitatis C 12 astra logiae (corr. ml et m. rec.) M 15 potentiam C, G (corr.) 16 protestandum P 17 quo facto] quod fato M deum MG 19 sub*limatur C 21 et om. CNX 22 aeterna uita in ras. N 23 enim om. N 25 adtra.herent N 26 contra ecientiam] conscientiam GA ) [*]( L. P«.-Anf. QIłМIł...at. ) [*]( 28 )

Sanctus igitur Abraham exemplum generi humano datus est fidelissimus. in ipso enim praefiguratae sunt omnes gentes . in salutem uenire per fidem, cuius ut superabundans crementum fidei nosceretur, temptatur ac iubetur filium suum deo immolare, quod factum erat numquam, et nec rei nouitate turbatur nec disputat an fieri debet deo iubente parricidium, qui homicidium ne fieret comminatus est. sic de dei uoluntate intrepidus et securus non cunctatur prouidum esse, quod iubet deus, et hunc filium, quem duo senes ex promissione susceperant, praemium fidei, meritorum indicem et in quo omnis spes ex promissione futuri seminis habebatur. quod ut omni deuotione impleret, matri eius non indicauit, ne quod dicationi\' eius impedimentum adferret, sciens circa adfectum filiorum procliuiores in amore esse matres; ideoque celauit eam non ambigens impleri debere quod iubet deus, ut hoc exemplo doceremur omni cura dei facere mandata.

Si enim fidelissimus Abraham in re tam graui et aspera oboediens inuenitur, quanto magis nos, quibus illa praecipiuntur quae possunt portari! o fides deo dicata et spes in domino firma, quae tam cara et suauis est, ut parentum ac filiorum affectibus praeponatur dicente scriptura: gustate et uidete, quam suauis est dominus!

Patriarcha autem noster, fidelissimus Abraham, quia profeta erat, scit quid sequi deberet. ideo secundum quod dominus nunc dixit, tunc ille fecit, ut filio quamuis carissimo deum in dilectione praeferret dicente domino: si quia diligit [*](4 cf. Gen. 22, 1. 2 7 cf. Gen. 4, 15 21 Ps. SS, 9 26 Matth. 10, 87 ) [*](8 in] ad CNX aenisse X 4 nasceretar (corr.) C 5 umquam MCNX nec] ne (corr.) C nec (e in ras.) N rei] re N 6 nec] et nec MCFGB dispntat an] dispatatam NX deberet P debet A (corr. deberet) pariddiam P 9 Basciperent CNX 10 iudicem N in om. M 11 nt] et CNX 12 indicabit C dictioni GA 13 procruores C 15 exemplum P doceremus X 17 re] ae X 18 ob edens (corr. mS) C nos om. (add. m3 s. I.) C 21 effectibus (corr.) C 24 scit] aicut P 25 filium X carissimum GA deo GA )

Magna dilectio est, fratres dilectissimi, omnipotentis dei erga genus humanum, quae intellecta quidem perducit ad regna caelestia, non intellecta autem deducit ad inferos. deus enim beneficium suum gratum uult esse et fructiferum, ut et nobis proficiat et illum misereri delectet.

Igitur quoniam bonus est et omnes homines saluos uult fieri, exemplum nobis iustitiae in Iob famulum suum demonstrauit, sicut praesens lectio contestatur, quod secuti et malo carere et ad bonum uenire possimus non solum a poena liberi, sed et remunerati.

Quam ergo admirabilis est sanctissimus Iob, qui ante legem litteris editam operibus suis exemplar legis ostendit nulla in hac causa alicuius documenta addiscens, sed natura ipsa duce, cui deus iustitiae semina naturaliter inesse decreuit, creatori reuerentiam pia deuotione seruauit!

Quanta igitur laude dignus est et quibus uerbis facta eius debeant extolli, cui neque ante legem neque post legem parem possumus inuenire? quamuis si quis posset gesta eius mirari, non iam cum eo conferendus erat neque ei similis iure [*]( 3 cf. Grn. 22, 8 14) of. I Tim. 2, 4 ) [*]( 2 patriarcha] posl hoc uerbum deest F usque ad p. 356, 22 5 dilectio] •••ffectio P dilectissimi] karissimi P 8 benificium C et GIt. OM. X 9 dilectet CNX 10 igitnx] igitur delectet (delectet rrag.) M homines OtM. Jf nnl M 11 eiemplntn] ut eieraplum P 12 ricnti OA 13 possemns N, E (corr.), B liberari M 14 remonerati (eorr. m. rec. remnnerari) M rerannerari X 15 quem (corr.) N 16 litteris legem P 18 cui] cuius M aemina natnraliter] aeminatnr aliter NX 20 dig>**nus M 22 possum (lacuna 4 lite.) venire M possumus] possimns N 23 imitari P cui afoentitur Tumer ) [*]( 23* )

Qui tantum potuit mereri, cui tale testimonium dominus perhibet, nisi huic, qui non imitator inuenitur, sed auctor eorum quae gessit? unde et uerus dei cultor adseritur. nulla enim potest simulatio commenticiae ueritatis in eo uideri, qui ante se non habet talem. omnis enim qui fingit, hoc fingit quod cernitur imitari.

Et his tamen omnibus adhuc potiora sunt quae dicantur. in his enim laudibus nulla probamenta tribulationum fuerunt, sed propositum deo dicatum in exercitio et obseruationibus constitutum, quod quia ad coronam meritorum temtatori non uisum est plenum, petit ut permitteretur ei diuersis temtationibus probare eius iustitiam, ut in multis constrictus alicubi haereret et posset modum excedere, quia ad hoc solent peccantibus diuersae poenae inferri, ut, quia nemo omnia potest ferre tormenta, aliquod illorum eliciat ei ueritatis confessionem.

Itaque permissum est temtatori omnia eius exterminare et perdere usque ad mortem filiorum, ut, si damnum ferret boum, ouium non ferret; aut si et ouium ferret, camelorum [*](7 Hiob 1, 8 11 cf. Hiob 1, 8 19 cf. Hiob 1, 11 24 cf. Hiob 1, 12—19 )[*](def.F) [*](4 conlatam G con latam (corr. latum) d 7 ad om. X 8 deus (corr.) C 9 meriri CNE cui] car P tali M 10 perhiberet P 11 ueritas M 12 commentiae M 15 hominibuB C nominibua GA 17 et om. P 20 constructus X 21 et] ut et (ut eras.) C possit M possent (corr.) C excidere C, N (corr.), EB 22 diuenae hinc rursus F incipit 23 eliciat] aliter eliceat extraat P eliceat X 26 boum] aut m bonum C bonum (corr.) F bouum G, (corr.) A et] non P om. X eamelorum amissionem non ferret om. N )

Et quia temtator inreuerens est nec haec gloria satis ei uisa est ad probationem uiri iusti, nisi aliud aduersus eum machinaretur, quod sciret ab homine ferri non posse, petit iterum, ut illum ipsum saeuo uulnere percuteret a capite usque ad ungues. et cum hoc permissum esset, quia fides ei haberi non debet, praeceptum est ei, ut animam eius seruaret propter arbitrium, ne quid uiolenter auderet in eum, quem rationis iure superare non poterat. accepta igitur potestate recrudescente in se crudelitatis saeuitia percussit uirum iustum plaga magna nimis, ut nihil esset in corpore quod inmune esset a uulnere, quod nemo hominum tolerare posset, nisi solus Iob, qui uincere potuit satanan. et cum nec sic nequitia diaboli aliquid contra deum uiro iusto eliceret, memor fuit pristinae calliditatis suae, qua decepit Adam, si posset et istum per mulierem decipere, quia facile quis decipitur per domesticum. [*]( 5 cf. Rom. 2, 15 6 cf. Hiob 1, 21. 22 7 cf. Matth. 22, 37 13 cf. Hiob 2, 5 15 cf. Hiob. 2, 6 18 cf. Hiob 2, 7 ) [*](1 feret M 2 merę (corr. mirg) N hiis P 3 non om. P 5 editem C 7 addiligendam NX 10 auctor PCNX 11 bę N satis OM. P 13 ferre GA 14 ee aaalnere G, d (corr.) 15 angeas N 17 audiret CN (corr.) 18 superire NFB non om. M 19 crudilitatis MN 20 magna om. GA in corpore quod inmune esset om. P 21 posse N nisi om. N 22 solum P sic] sit MGA 23 deum airo iasto eliceret memor fuit om. N 24 decipit C si] add. forte P )

Et in his omnibus nihil proficiens, immo detrimentum faciens inpudentissimus satanas non solum inmobilem inuenit dei seruum, sed et magistrum. in ipsa enim necessitate positus non tantum in dei timore durauit, uerum etiam uxorem contraria suggerentem increpans docuit omnia, quae deo permittente accidunt, fortiter toleranda. quod ad duplicem poenam pertinet inprouidi satanae, quia nec huic suasit quod uoluit et, cum huic inuidet, alios fecit discere quod nec hunc scire uolebat.

Quantum ergo prosit temptatio dei seruis et obsit dia-10 bolo, hac lectione plenius edocemur. cum enim putat se nocere eis, promouet eos et, cum unum persequitur, multos prouocat. uidentes enim auxiliis dei hunc protegi multi imitatores eius exsistunt. lucrum ergo uolens facere perdidit; semper enim furor eius damnosus est ei. nam dum non patitur iustos esse ne remunerentur, digniores eos facit et, cum zelatur sanctum Iob, duplicauit ei meritum in caelis et in terra, quia et hic auctus est et in caelos cum saluatore receptus, ut ista omnia ad sanctorum proficiant gloriam, ad diaboli uero poenam.

Tanta prouidentia est domini dei circa nos, ut errare nos nolens et legem et exempla bonorum operum daret, quibus modesta et tranquilla agi possit uita cum dei timore. qui enim auctor uitae est, non uult utique opus suum morti esse obnoxium. quamuis natura ipsa legis non expers sit, tamen quia dominus bonus et misericors est, ut maior notitia eorum esset [*](8 cf. Hiob 2, 9. 10 17 cf. Hiob 42, 10. 18 24 cf. Act. 3, 15 ) [*](1 in om. N hiis P immo detrimentum faciens om. P 6 accedunt N 8 cum] dum P hic M 11 hec M haec (hgc) CNF, G , (corr.) 12 promouit GA 14 perdit P 15 iustos iustos P 16 remunerarentur CGA caelatur C 18 receptus est (eat s. I.) N 19 diabolo N 21 prudentia CNX dei] deus (corr.) N 25 expers sit] expresit C prosit X 26 deus P ut] et X esset eorum P )

Dei ergo famulus sanctus Tobias post legem exemplum nobis datus est, ut quae legimus quo modo fiant sciamus et, si temptationes aduenerint, a dei timore non recedamus neque auxilium aliunde quam ab eo speremus memores scriptum esse: pusillus fui et senui et numquam uidi iustum derelictum neque semen eius quaerens panem.

Numquam ergo decipi potest, qui tota mente sperat in deo. licet ad tempus tribulationes ortae fuerint per insidias satanae, exempla nos docent sanctorum uirorum non haec a deo permitti, nisi ad crementum meritorum nostrorum, quia, si aequo animo fuerint baiulatae, hic nobis dabitur consolatio cum effectu et in futuro uita aeterna cum gloria. deus enim noster, quia iustus est, et personarum acceptio apud illum non est, temptari nos permittit, quia diligit nos, ut post laborem possit nobis praemia dare amplissima. denique apostolo, ut temptationes ab eo cessarent, deprecanti dominus ait: sufficit tibi gratia mea; nam uirtus in infirmitate perficitur. hinc subsecutus ait: cum infirmor, tunc fortior sum, et: gaudeo, inquit, in tribulationibus meis, ut inhabitet ia me uirtus Christi.

Quam ergo laudabilis sit sanctus Tobias, scriptura docemur, cuius deuotionem nec captiuitas minuit nec oculorum amissio quo minus deum benediceret persuasit, neque exhausta [*](7 Ps. 36, 25 16 cf. Rora. 2, 11 19 U Cor. 12, 9 21 II Cor. 12, 10 22 n Cor. 12, 9. 10 24 cf. Tob. 3, 11 (11-18) etc. ) [*]( 1 quae pr. om. P quae aU.] qui CNX 2 contestetor P 3 ergo] ergo enim M famalus;* M tobia X 7 uidi. N 8 nec CNX 11 licet] add. si P ad] a M insidias (a alt. eras.) M 12 hoc P 15 nitae FB 17 temtator (corr.) N temptare GA post] potest (corr.) M 21 potens P fortis CNX (fort. recte) simum (eorr. lomu) N 23 uirtus] christus M 24 quantus P 25 nec pr.] ne P captiaitatia M )

Spe ergo futurorum animum suum consolans deo dicatus Tobias in temptatione robustus et fortis inuentus est ostendens in necessitate plus in dei timore uigilandum, quia si necessitas ad dei auxilium non inpellit, quanto magis securitas! certi ergo sancti uiri, quod deus iudicium sibi eorum omnium quae in hoc mundo fiunt exceperit, tribulationes et damna et reliqua exitia uel contumelias non aegre tulerunt, sed et gratanter acceperunt, sicut et nostri apostoli, qui caesi gauisi sunt, quia digni habiti sunt pro nomine dei contumeliam pati. indicia enim meritorum futurorum exitia sunt, quae iniuste fiunt fidelibus siue in tribulationibus siue in contumeliis.

Itaque in tantum deo placuit iustus Tobias, ut duplici genere meritorum suorum consequeretur mercedem. et in [*](4 Prou. 10, 4 8 cf. Tob. 1. 17 (20) aqq. 2, 7. 8. 1, 7. 16. 17 etc. 11 cf. Luc. 21, 2—4 19 cf. II Cor. 12, 10 21 cf. Act. 5, 40. 41 26 cf. Tob. 11, 13 (14) ) [*]( 1 a uia] et uiae C uia N necessitas enim-iustitia eat om. X 3 inde] unde P 4 augmenta (corr.) M 5 inquit om. X humiliauit GA 7 nec pr.] ne M 9 de dei] dem di M erat] est NX 12 hic pr.] hinc X promisionis N 14 consolans edd. consulens codd. 17 minus GA 18 certe C, A (corr.) 19 qui G, (corr. mH) A damna et] damnat (t eras.) N 20 gratentur C gratanter (ante in ras.) N 22 habeti NF nomini G, (corr. m2) A 23 sunt] sicut sunt P iuste N 25 dobiaa M 26 praesenti PCNX, )