Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Et in studiis certe fatorum uertitur causa, ut sciat quis [*]( 1 cf. Valer. MM. IIII 5 ext. 1. Claud. Mam. grato act. Iuliano c. b ) [*]( 1 Etruscos] et ruaticos N (corr.), FB 2 erit (corr. m. rec.) M 3 inligebat (corr. m. rec. inligabat) M inliciebat CNX 5 omnibus (corr. m, rec. bominibus) M 8 nascetur OA accedene (corr. m. rec.) M utroque loco 11 immutari M 12 eaeet-naunque om. X 13 ligitur (corr. m. rec.) M 14 quo modo] quando (do in ras.) P fatis ut) fati sunt X 15 quod alt.] quia P 16 fati] fatis CNX aliquanta. CNX honoratae PCNX 17 proficeretur (corr. m. ree.) M 18 quem tidelem) infidelem X scit C sciit NFB sciens GA puero sedj pueros ad C 19 aetatia om. (add. m2 8. l.) C ut] et CNX 20 caotel caste P 22 contrarium] contra fatum P )

Sed si quod nascitur dicitis fatum, quidquid accesserit extra fatum erit. aut si quod accedit ex fato uenit, quare per laborem uenit? tunc enim fati diceretur, si inuito homini eueniret. quod enim imminet sine prouidentia, fatorum dicitur; quod enim excogitatur et diu pensitatur et exercitiis mediis adquiritur, cur fati esse dicatur?

Eunuchus aliquis natus est, alii fiunt: ubi erit fatum? in illo, credo, qui natus est; qui fiunt, quid dicendum de his est? diuersum est enim. aut si hi fato facti eunuchi sunt, ille contra fatum natus est eunuchus. et quare tam raro eunuchus nascitur, ut incredulum uideatur? quaedam fuit mulier in urbe Roma, quam constat undecim maritos habuisse, et alius uir, qui duodecim habuit uxores: quae fata sunt, quae his hoc decreuerunt? nam tempore imperatoris Constantii manifestum est puellam in parte Campaniae inmutatam in masculum et Romam perductum: quae hoc fata fecerunt? alia, ut opinor, quae uos nescitis..

0 si de hoc nomine taceretis et aliqua euentui et casibus remitteretis, quaedam prouidentiae concederetis! nam tantum potest uirtus et industria animorum, ut non solum naturae [*]( 16 cf. Hieron. Ep. 138, 10 ) [*]( 1 posset CNFB 3 fatum om. CNX 4 est seniorum C 7 accedit (corr. m. rec. accidit) M accidit CNX uenit (n in ras.) C 9 fatorum] futurum PMCN futurum, fatorum coni. Engelbrecht 10 penaitatur (it eras.) C pensatur G A exercitiis edd. exitus P ezitiis cet., cf. p. 261, 5. 19 12 natus eat] add. qui fiunt, quid dicendum est P 13 est] est (add. s. I. m. rec. an in his) M quid] qui CF eat de his P 14 his P hii CNX 15 rare N 16 mulier fuit CNX 17 orbe M 18 undecim C 19 decreuitur FB decreuit OA constantini PG 21 perductum (corr. perductam) P perductam M (corr.), N que (eraa.) M fecerunt fata (corr.) P 24 prouidentiae (add. 8. I. m. rec. dei) M )

Traduntur enim mulieres Scytarum, quae Amazonae dictae sunt, quia, cum uiri earum occupati bello longinquo diu abessent, propter sobolem seruis se miscuisse et omnem marem natum necauisse relictis feminis ita, ut nulla lanificio operam daret, sed ab ineunte aetate palestra et armis inbuerentur. harum tanta uirtus et industria in rebus gestis fuit, ut per multam annorum seriem regnantes nonnullas gentes subigerent Asiamque omnem sub tributo ponentes. quid ad haec poterit dici? numquid haec fati fuerunt, quae per tot annos sic gesta sunt, ut omnia, quae tati putantur esse. inanirent? primum ut contra naturam mulieres spretis uiris regnarent; deinde quod seruis mixtae sunt propriis; tertio ut omnes nati masculi necarentur, feminae uiuificarentur tanta eas prosperitate secuta, ut sine uiris regnum coeptum magnis copiis et temporibus propagarent. certe hoc factum a mundi constitutione est numquam, nisi in Scytia tantum: ne forte dicerent, quia, cum mundus innouatur post annos mille quadringentos sexaginta, sic haec ueniunt, quippe cum mundus iam sexto millesimo anno agitur.

t quamdiu quod imitatus quis fuerit facit. nam M. Crassus (Agelatus) dictus est, quia semel traditur in uita [*](3 cf. Iustin. Hiat. II 4 23 cf. Cic. Fin. V 30, 92 ) [*]( 1 emendet] emen*«*det C enim det X inemendet] emendet GA qui M 3 scytharum MN scitharum CF schytarum X mazone P amazone M (corr. m. rec. amazones), CFB 4 quia pleonastice] quae C 5 subolem F seruia] suis add. P 8 gestis] gentis CX gentes FB gente G, A (corr. gentes) 10 subige**** (rent a. l.) M subierent CG, (corr. aubicerent) Å ponentes (corr. m. rec. ponerent) M 11 haec pr.] hoc hoc (alt. eras.) M dici om. N 14 repugnarent P mixti X 16 secuta ut] sicut aut (corr. m. rec. siccut aut) M 17 fatum PM mundi conditione P constitutione mundi CNX 18 est eras. M umquam (corr. fJI. rec.) M uniquam CNX scyciia P scithia F scithya GA schithia B tantum (add. m. rec. fnit) M 19 quadragintos FG 20 hic CNX eueniunt P 21 agatur P 22 ante quamdiu aliqua excidisse susptcatur Turner quisj qui X M. om. CNX 23 agelatus (corr. m. rec. agelastus) M )

Illud autem quale est, quod fatorum adsertores subplicationibus sunt deuoti, cum sint his aduersae? nam et annos suos commendant et de nuptiis et de profectione quaerunt et de emptionibus et de dignitatibus. quod si fati est, quid oras, quid supplicas, quod etiam te inuito futu rum est? \'sed quaero\', inquit, \'si debeam emere\'. ergo non in fato consistit quod tunc facere debere te dicis, si didiceris expedire. nam si fati est, frustra quaeris, quod, uelis nolis, quaeras non quaeras, facturus es.

Quia autem nec apud eos ipsos fixa est ista adseueratio, idcirco incerti temptant, ne aliud uerum inueniant quam tractaut. sed prudentiores qui inter eos uidentur: 'non propter fata\' inquiunt, \'supplicamus, cum ea minime inmutari sciamus, sed horum causa, quae iuxta fata sunt, ne faciant nobis aliquid aduersum). age uero, si nescio quis bonum fatum habeat et iuxta se sit aliquid quod uideatur contrarium, quid poterit [*](1 cf. Liu. I 56, 8 ) [*](1 et om. X C. Iuniue] centum iunius (pr. i s. I.) C cum iunius F cum unius G cn unius (m2 corr. comuniua) A cur iunius B 2 concilio X ae simulauit] esimulauit P Superbo scripsi superbo edd. 3 Constantini] constant in X (corr. A) 4 murionem NX annos P qui] quia P sampaucius P samsutius M samsuciis G samsutua A 6 auocaretnr M (corr.) 8 aupplicatione C 12 quod] quid MONFB 14 dediceris CFB 15 uellis CNX nollis N 16 quaeras] queris (aliqwid s. i eras.) M 17 quia] que (corr.) C 18 incerte CNX inuenient C 19 non] nam X 20 facta (corr.) P ea om. C minime] minime scire (scire eras.) P anime N 21 facta (c exp.) P ne] nec (corr.) C nobis CN aliquod P 22 qui N fatum] factum (corr.) P suam C om. N 23 contrarium quid] contrarii inquid (inquit) X )

Uidete autem ne et hoc fati sit quod supplicatis, quia sine sale solet esse quidquid fato adsignatis. certe non mala resest supplicare: cur ergo non fati esse dicatur? si ergo fati erit quod supplicat, cuius erit supplicare et non impetrare? quia, si fati erat, impetrare deberet quod supplicat. si autem fati est supplicare et non impetrare, stultum est fatum, quia supplicare facit hominem, quem scit non impetrare. quod si nescit an possit impetrare, quod illum facit supplicare, inprouidum erit fatum et carens ratione, quia omnis ignorantia insipientia est, insipientia uero stultitia est. in hanc partem cadit omnis tractatus paganorum. uiderint pagani, qui circumfusa caligine non uident lumen. antiquo enim errore circumuenti ueritati, quae prius latebat, aures accommodare detractant.

Quid de Christianis quibusdam dicimus, qui in solo nomine mutati pristini erroris uindicant uanitatem in tantum hebetati, ut ipsum dominum sub fato egisse contendant dicentes: (ipse dixit: nondum uenit hora mea\', ut hora haec non uoluntatis, sed fatalis condicionis fuisset necessitas, cum ille uoluntatis suae horam significauerit, qua se pati permisit [*](17 cf. quaest. 114 24 Ioh. 2, 4 ) [*]( 1 esse] obesse P cui adsentitur Tumer immitari (corr. m. rec.) M 2 iusta X ne om. Å 3 fuerit (e in ras.) N 4 legatur C nee) ne P 6 fatu X dicatus C 8 ne] nec G, A (corr.) 10 dicitur N 11 imperare (corr. m. rec.) M 12 supplicare] supplicaret (corr.) C 14 possit] potit FB potest GA 16 quia] qui N 17 cadet X omnes FB tractus X 18 pagina X qui] qu(a)e GA 21 dicimus (corr. m. rec. dicamus) N solo] salo N (corr. m. rec.), FB 22 in. N 23 habitati CX haebitati N 26 uoluntati C pati] parati FB )

Et quo modo saluator appellatur a nobis, si fati sunt quae agimus uel accidunt nobis? quia ideo saluator dicitur, quoniam ostendit nobis uiam salutis. itaque si ab hoc ostensa est, non fati fuit, quia et prius latuit et quod fati esse dicitur ex inprouiso euenire contendunt. hic enim fidei meritum est, quae non potest dici ex fato, quia quod creditur aliis saeculis auditum non fuit; fata enim hoc dicunt praestare, quod in conuersatione hominum uertitur.

Hoc autem qua ratione praestare posse dicuntur, quod ignorare deprehenduntur? hinc est unde apostolus ait: quem nemo principum huius saeculi cognouit. hi sunt principes et potestates habentes sub se malos angelos, qui sub nomine fatorum uoluptates suas efficiunt, prout eis libitum fuerit, sicut adsolent malefici confiteri. sunt enim quos diligunt, alios non amant, quosdam oderunt. et uni cuique hoc suggerit unus quisque quod diligit, quia et ipsi diuersas habent uoluptates: aliis libidinem diuersi stupri, aliis in una re, aliis uoluptatum petulantiam, aliis iram, quibusdam auari. tiam, aliis lucra, aliis damna procurant, aliis charisma, aliis odia nec non et impedimenta. et aliquando certis temporibus satiati quiescunt in otio, aliquando uero ratione aliqua occupatae menti non se ingerunt, quia non dominantur, sed subrepunt oportunitatem quaerentes qua capiant. ideo uoluntatis [*](1 Ioh. 10, 18 6 cf. Act. 10, 17 10 cf. Ioh. 9, 32 18 I Cor. 2, 8 ) [*](1 potestatem-et om. N 2 habeo om. P cesset X 4 sunt. C 6 ab] ad PG 7 faci (corr. m. rec.) N 8 improuisu X 9 quod—ratione praestare (12) om. (add. mg.) M 11 conuersatione hominum uertitur om. N 14 principium NB hii CNX 17 fuit P sicut et CNX 18 dilegunt C 19 ho.c M dilegit CNFB et] ac P 20 strupii M stuprii CN, F (corr.), B 21 quidam CNX 23 odio GA et om. X im.pedimenta M 24 qui****escunt M. aliquaj aliquando MCNX occupata X 25 inierant C 26 qua om. M )

Si autem potestatis nostrae non essemus, quo modo diceret dominus: petite et dabitur uobis; omnis enim qui petit accipiet? si ergo qui uult petere accipiet, iam non est illud quod solet dici: (non quae uolumus, sed quae data sunt\', quia uoluntas a saluatore incitatur, ut petat et accipiat quod petierit. fati autem hoc esse dicunt, ut siue petat siue non petat, fati tamen quod aut malum aut bonum est consequatur. dominus autem hoc excludens ait: filia, fides tua te saluam fecit, ut non iam fati sit, quando fides percipit beneficium. et iterum: si credis, ait, omnia possibilia sunt credenti: in uoluntate utique posuit meritum, quia fidei bonum est, non naturae. fides autem res accedens est. quae excitat ad exercitium uoluntatem, ut, quia in natura non est, uoluntas, quae in natura est, suscepta fide meritum ei conlocet apud deum. ita est enim natura hominum sicut lapis, qui, cum ignem non habet in substantia, habet tamen in potentia, ut opere creet quod non uidetur habere, quia non existit, sed quasi in semine. ita est in potentia, ut per exercitium generetur et, si defuerit exercitium, non sit, quia et semen nisi exerceatur non generat, sed ipsum solum [*]( 5 cf. Eph. 6, 12 9 Matth. 7, 7. 8 15 Luc. 8, 48 17\'Marc. 9, 22 27 cf. Ioh. 12, 24 ) [*]( 1 arbitrium est (est eras.) N desideria CNX 3 inuenerint uenerint (uenerint uncis inclusit) P inuenirent G, (corr.) d 4 ueniet P quod C prohibet] implet N 5 neque pr.] nec M 7 compescuntur] cum persequuntur (pereecuntur N) CNX 12 sunt] est (corr.) M 16 si fides N ut om. CNX 18 credendi M 20 accidene PCNX 21 suscepta in (aut susceptam) P 23 lapidis P igne GB 24 ut] aut CNX 26 sit] fit P, (corr.) M 27 exerceatur-ipsum om. (add. mg.) M )

Igitur fugiendum omnibus modis ab hac arte monemus. curiosi enim eius et inimici dei sunt et sine sollicitudine numquam sunt; semper enim suspensi expectant quod incertum sciunt. nos autem, qui de deo omnia prospera credimus et, si qua aduersa exstiterint, eius nutu conprimi, simpliciter uiuamus securi de eius protectione, nec tamen nescii quia, et si quid aduersum bene nobis agentibus euenerit, toleratum proficiet ad. coronam.

Pascha, dilectissimi fratres, a passione appellatum est, sicut docet nos traditionis huius praefiguratio, quae facta est - in Aegypto per famulum dei Moysen dicente scriptura: immolatio pascha hoc domini est. quae igitur ratio est ut mysterium sacrum per sanguinem sit celebratum et reparatio uitae per mortem, ut, cum mors augmentum facere se putaret, accepto sanguine saluatoris minorata deflueret et, cum uirtute operatam se hoc aestimaret, infirmata interiret? morti enim mors per opus eius diuina procuratione inuenta est ut, quia semper male uult, cederetur illi ad tempus, ut in iustitia [*]( 3 cf. Ioh. 12, 24 13 cf. Ps. 90, 1 19 cf. Ex. 14, 31 Ex. 12, 11 ) [*]( 2 nisi] si nisi GA 4 enijn om. X 5 iusticia M 6 amore MCXX quae] (amore)que MCFAB facit as-x 8 igitur om. CXX 10 suspecti PM expectunt PC iucertum] me certum X 11 autem] autem deum X de om. X 12 exaterint (corr. elisterillt) X extiterunt X simpliciter (ĮII in ras.) C 13 tamenI tunc (corr.) C 16 DE KATIONE PASCHAE CA 19 immolatio (corr. m. rec. immolationisi X 20 deum (corr.) X 22 per] pre M angmentum] aut mentum C j\'Utaret et CXX 24 se] sed (corr.) X 26 mala X )

Magna est igitur prouidentia erga genus humanum, ut iustitiam seruans sic ea quae iuste decreta erant solueret et hominem a morte erueret, quamquam non inmerito teneretur. sed quia inuidia deceptus fuerat diaboli, iustum fuit huic subueniri. dei enim sententia tenebatur, sed hoc operatus fuerat satanas. unde sicut iustum uisum est hunc eruere, ita iniustum erat per potentiam hoc facere neclecta iustitia. uictus enim homo suadente diabolo, ut misericordiam acciperet, quasi accusator diabolus contradicebat. unde id actum est, ut iste, qui in peccato hominis gloriabatur, peccans deprehenderetur, ut tunc demum reus factus contradicere non auderet. sic factum est ut dei filius homo nasceretur et iustitiam praedicans diabolum incitaret, propter quod homines a uitiis eius prohiberet, ita ut et occideret eum qui peccatum nesciebat.

Tunc peccasse et grauius quidem, quam homo quem accusabat, inuentus eat. cum enim ex dei decreto propter peccatum hominem sibi uindicaret, quia qui peccat ex parte diaboli est, inuentus est plus peccasse, quando eum qui non peccauerat interfecit, ut sibi usurparet per mortem ergo morti interitus subintrauit et, ut sanguis recuperaretur, sanguis effusus est, quia, ut dixi, mors, qui est diabolus, quoniam peccasse in mortem saluatoris inuentus est, sanguinem eius cum omnium nostrum amisit, quia, sicut per unum Adam peccantem omnes in morte tenebat, ita per unum non [*](18 cf. II Cor. 5, 21 27 cf. I Cor. 15, 22 ) [*](2 ait rationi] sitraditioni CNFB 3 est (add. 8. I.) iuatitiam N exegit CX et eras. M 5 prouidentia om. N 6 quae] qua X *iaate M Boluerent (corr.) M 7 erueret a morte GA 8 qui (corr.) M deceptas (corr.) M 11 ininstitia N 12 acciperit M 13 actum] factum (COIT.) C 15 factus rens GA 16 et om. N 23 interfioit X 24 ut om. C 25 quia ut] qui aut M 26 morte edd. )

Huius patriarchae fides tam praecipua et admirabilis fuit, ut ceteri omnes iusti patrem hunc credulitatis dei iudicio fateantur nec sit aliquis deo dignus et carus, nisi eius filius fuerit appellatus. praerogatiua enim honoris eius ac meriti fides est, quam cum rebus incredibilibus dare non ambigit, inter cetera etiam saluatorem uidere dignus exstitit in specie tunc futurae incarnationis dicente et probante domino ad Iudaeos: Abraham pater uester cupiuit, ut uideret diem meum, et uidit et gauisus est. qui enim merito pater fidei factus est, dignum fuit ut futurorum filiorum suorum spem praeuideret, quae propitio et prouido deo hereditatis gratia ab humano et pio patre in filios obsequentes redundaret.

Uideamus nunc quid credidit fides haec, ut ad tantum honorem et gloriam diuino iudicio perueniret. fidem enim laudauimus, sed quid credidit, nondum diximus. educens etenim [*](6 cf. Hebr. 2, 14 10 cf. Rom. 4, 11 16 Ioh. 8, 56 ) [*](2 praemii inomne N praemium in omne X 3 statam] gratum (corr. gradum) N 4 illa (scil. morte)] illam PN 5 beatus X 6 nostrum (sdl. eangninem)] nostrum (eorr. nos) A redimit NF morte] mortem MCNX (ftOft A) deuictam N 7 superaret (corr. superare) C snperarit FB 8 CXVll om. GA 9 fidem (?, (corr.) A praecipue C 12 fnerit in raa. C meritis JPG, (corr.) A 18 est] eius (corr.) C incredebilibna N (corr.), F 14 ex(s)tetit N (corr.), X 16 cupiunt (corr. m2 [?]) M 20 ab] ad N filio (corr.) N 22 ad] id M om. (add.) N 28 fidem (m eras.) M laudabimus C 24 educens (corr. edocens, et postea m. rec. educeml) M educiens C )

Hoc ergo credidisse perfidia mundanae sapientiae magnum facit, contra cuius spem hoc credidisse maximi meriti est. desperatio enim mundanorum meritum est et spes Christianorum. bonorum enim praemium causa facit malorum; fortior namque et plenior fides est, cum se incredibilibus magis committit. homo enim iam aridus et de uxore anicula semen se credidit habiturum, quod prae copia numerari non possit, non hoc magis respiciens quod ostensum est, sed illum qui ostendit mentiri posse non aestimans. ideoque deputatum est ei ad iustitiam. nam rem absurdam et quae inpossibilis scitur hebetis est credere, nisi persona sit, quae credi istud suadeat. unde Abraham et admirabilis fidei est et cordis periti, dum et illud credit quod incredibile est et huic se committit, cui non credere et stultum est et periculosum est.