Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

0 infirmitas eorum, qui fide pendula Christianos se profitentur! dum enim de promissis dubitant, nec de his quae facta sunt cogitant. si enim ea quae a profetis et apostolis gesta sunt considerarent, numquam fabulas mathematicorum admitterent. scirent enim omnia in dei esse potestate nec terrerentur, quando bonis mala accidunt, quia in futuro iudicio remunerabuntur, memores apostoli dicentis: quia per tribulationes, inquit, oportet nos intrare in regnum dei. contentus enim et dei sui exspectans iudicium remuneratus [*](24 Act. 14, 22 ) [*]( 2 fati pr.] fatis P demonium (i exp.) N S ab initio-fuisset om. C 4 eo] e (corr. m. rec. eternum) M 5 agrestris N 6 astra logi G, A (eorr.) 8 stelles (corr.) M 10 adaenit X peccator C 11 affricam PCFB silitiam (corr.) MA 12 sardiniem (corr.) M Bardinam FG hii C (corr.), NX 18 habuerunt om. P 15 tendat (corr.) N 16 est om. N dicanms C de] de de C - de N panunia M, CN (corr.) 18 quia C 19 pro.missis M 24 apostolo FB 26 contus M remuneratos GA )

Qua igitur spe Christiani mathematicis aures commodant, cum audiant Iohannem apostolum clamantem et dicentem: nolite diligere hunc mundum neque ea, quae in mundo sunt? itaque si haec sunt fidei uel legis nostrae praecepta, ne mundus diligatur neque ea, quae in mundo sunt, [*](12 cf. II Reg. 6, 22. Prone 25, 6 13 I Tim. 6, 8 23 I Ioh. 2, 15 ) [*](1 in om. P uindicari (in in ras.) N 8 uicta (?) P uita* M 4 exercitum PMO 5 et om. C 6 futurum C celestam M 7 homini P eligerent P elegeret (corr. eligeret) CN elegerit FB 11 Teuelatus M (corr.), CNX 14 sumas CNX quaeritur ex 17 ergo om. N 19 ezpederet N (corr.), FB 20 caelestibus C (corr.) 21 qua] quia X spem (corr.) M laepe GA ipi«ani M commendant X 22 clamanUem M 23 noli X dilegere M mumlum hunc GÃ 24 mundo] hoc mundo CN hanc mundo FB itaquemundo sunt om. P \' haec] hoc X 25 dilegatur (corr.) N in om. N mundo (corr. mundi m. rec.) N )

Felicitas enim ista securitatis facultate accepta diuinorum caret sollicitudine. indiligens enim sit necesse est circa diuina oracula, qui omnibus necessariis refertus, unde sit sollicitus, non habet. alia enim sollicitudine incipere solent laborare huius modi, ut amplificentur in saeculo, quod sine peccato non potest fieri. si propius autem aspiciatur, uidebitur inimicus magis illorum esse mundus, quos beatos dicitur facere, uix enim aliquis illorum caelestia cogitat.

Gaudendum ergo Christianis est, dum recte conuersantes premuntur in saeculo. hic enim uicit saeculum, qui contentus quo modo illi euenerit in saeculo deo suo gratias agit, a quo, si qua hic denegata uidentur temporalia, reddi speret aeterna. ut quid enim deus futurum iudicium statuit, nisi ut qui iniuste deprimuntur ad tempus, in uita aeterna (exaltentur) conpressis his, qui per potentiam contemnentes aut non credentes futurum dei iudicium inpunitatem esse scelerum arbitrati sunt?

Sed fatorum adsertores negant futurum iudicium. si enim nascuntur qui boni sint et e contra qui mali sint, quid laudas aut accusas, quando neque bonus congressus laborauit, ut uinceret, neque malus neclegens fuit, ut perderet? istas [*](12 cf. Col. 3, 2 14 cf. Ioh. 16, 33 ) [*]( 1 uestrum P nostrum (m m2 in rag.) N quaerantur XX 2 quae alt.] quod GA 7 refertur CNFG unde] et (add. m. rec.) unde N 9 amplificantur C 10 propriua P, N (corr.) prius (corr. proprius) C propriis X 11 beatus C 13 gaudium G.A. xpi annis M xpianus (corr.) N 14 uincit P \'5 illi#euerit (corr. m. rec.) M 16 reddi eperet] lacuna in P redd*****et M 18 in om. PX edd. nita aeterna om. P exaltentur suppleui altentur mauult Engelbrecht donentur edd. 19 aut non credentes om. (add. mg.) M 20 inpunitatem-iudieiulII om. P eaae] om. M ae C, (corr.) N, X 22 sunt CNX e om. P sunt NX qui P 23 laudes PX laboraret P 24 malus] inalns neque G, (neque exp.) B neclegens (corr. neglegens m. rec.) M neque legens CNFB penderet X istas om. CNX )

Quo modo autem euasuros se in perpetuum credunt, qui nequiter uersati legis seueritatem studio quodam ad tempus effugiunt non cogitantes auctorem legis hinc dissimulare non posse? nam hic imago legis est, illic ueritas, et qui inludit imaginem, ueritatem inludere non potest. numquid est aliquis locus sine deo aut aliquis manus eius effugiat? putant autem blandientes sibi, quia qui hic euadit iam securus sit. et quo modo hoc iustum aestimant, ut aliis in talibus causis damnatis isti euadant?

Certe deus mundum constituit et qua lege uteretur ostendit. diligens enim opus suum ostendit ei uiam, qua itur ad uitam, ordinatis quibus ducibus uterentur, quia est et uia quae ducit ad mortem. numquid non ergo requirere debet, si hi, quos ministros regni sui posuit, eo iure, quo constituit, populum eius gubernarunt, aut si populus edictum eius suscepit, ut et ministri fideles inuenti laude digni sint aut infideles poenis subditi, similiter et populus lege seruata laudetur aut contempta damnetur? hoc iustum est, hoc causa ex?oscit. [*]( 16 cf. Matth. 7, 13. 14 ) [*]( 1 quidem] quid est X uindicant PGA iudicii sublati NX 3 sed] seu X se om. N 4 factorum C, N (corr.), FB 5 ut] et C nominari] minari (rorr.) M nominerum (corr. nominarum) C 7 nequiter (add. s. l. do m. rec.) M 8 effugiunt] et fugiunt C 15 uteretur] pro utaeretur quia est (pro et quia est eras.) C 16 enim] eum (corr.) N 18 quae] qui (corr. que) N ei hi] si hii CGA sibi N 19 eo] eos C quod P 20 suscipit C 21 ut et] ut C aut NX ministri] administri C aministri N (corr. et ministri), FB fidelis M sunt CN 22 laudetur quo (quo eras.) C laudatur X 23 contemptu C contenta. N damnatur P iussum CNX est om. CNX hoc alt.] . hoco (corr.) N ) [*]( L. Ps.-Aug. Qnaest. test. ) [*]( 22 )

Quo modo ergo quibusdam displicet futurum iudicium credere? sed hoc mathematicorum inuenit amentia. quo modo enim possent futurum accipere iudicium, qui praesenti repugnant, quia iudicium in natiuitate esse contendunt? et quia ueritas, cum putatur premi, resurgit, ipsi, qui quodam iudicio naturali bonos et malos non fieri, sed adserunt nasci, peccantibus retribuunt nec patiuntur inulta esse peccata. uirgis enim pistrino uinculis intus corripiunt, quos foris inemendabiles adserunt natos. aliquis prudentium corripit quem scit emendari non posse? quod quidem aut stulti est aut iniqui.

Sed ne hoc ipsum fato dicant fieri, quia qui sub fato est non facit quod uult, ut etiam ipsi naturale habeant ut uindicent in eos, quos sciunt inconuertibiles manere naturaliter, et uere, quia sic dicendum est, ut quidquid fati esse dicitur stultitiae deputetur. quam enim stultum est ut* cum dicant aliquem malum natum, nec illum bonum probent quem adserant bonum natum! quo modo enim potest bonus iudicari, qui rem iniquam facere deprehenditur? quid enim tam iniquum, quam ut caedatur, qui negatur aliud potuisse facere quam fecit?

Et si omnia fato fiunt, quo modo lex subintrauit, quae non sinat fieri quod fati est? si enim tollatur lex, passim publice inlicita fient nec potentes poterunt ferri nec erit libertas, quia et qui nunc non cogitat malum sublato timore incipiet malus esse. denique legimus legem malorum causa datam. [*](21 cf. Bom. 5, 20 25 cf. Bom. 5, 20 etc. ) [*]( 3 possunt CNX 4 natiuitate esse] natinitates se 0, N (corr.), FB qua (corr. m. rec.) M 5 cum putatur] conputator C cum putatur (corr. computatur) d praemii CG regit M resurgeut G, (corr. resurget) Ã ipsi (corr. m. rec. ipsos) M qui] ... M 8 pristino NX inemendabilie C 11 ipsum ipso GA ipsum ipsum B 12 etiam] etiam hii P 18 quoa] quod CNX 14 uere] uiuere X quidquid] quid (d exp.) N faci (corr. m. rec.) M 16 quem] quod CNFB 17 asserunt P iudicare N 19 ne negatur C facere potuisse GÃ 20 facit CNX 21 haec lex P 22 sinam P sinet C 28 fiant C 24 incipiat CNX 25 data X )

Sed et hoc ipsum fati forte fuit, ut lex daretur. et qua ratione fata subsistunt, si generant a quo destruantur, quia quod fati est contra dixit lex fieri debere? carent ergo ratione, si contraria sibi generant, et iniqua sunt, quia nasci faciunt homines ad damnationem, et si iniqua sunt, auctoritatem habere non debent, quia omne iniquum punitioni obnoxium est. ,

Aut ne forte legem nihil prodesse dicant, quia qui sic natus est, ut malus sit, per legem non potest inmutari? quod si est, superflue lex data est; et quo modo fata rem superfluam nasci fecerunt, quia \'nihil sine fato\'? itaque fata et pro se et contra se faciunt. quod si ita est, stare non potest quod per inconstantiam rationis non tenet firmitatem.

Sed ne propter hoc legem fata esse uoluerunt, ut quos malos fata faciunt nasci a lege damnentur, ut conueniat fatis et legi ad horum punitionem? ad hoc quid erit quod dicatur, nisi quia et leges et fata proprio iudicio condemnari merentur, si pari iniustitia hoc elaborant, ut occidantur qui non sponte, sed fatis agentibus mala fecerunt? ad haec lex contra dicit, quia fata propria professione damnanda sunt. non enim negant eos qui mali sunt fati esse quod mali sunt. lex autem usque adeo aduersa est fatis, ut neget malos fati esse quod mali sunt, sed uoluntatis illorum; quam ob rem reos illos rite constituet. nihil ergo legi et fatis commune est, quando a lege negatur quod a fatis adseritur. [*]( 1 et om. GA 2 destruuntnr X 3 quia] quia (i a. l.) M qui CX quia (a s. l.) N eat] e PCNX e (corr. m. rec.) M dicit (?) P non ante debere odd. P 5 fiunt (corr. m. rec. mg.) M 6 ponitione G puuitione NX 8 for M legem nihil] nihil legere P prodisse CF qui] si M 11 fata] fato (corr.) N 12 si ita] sita. M potest (test in ros.) iV 14 fata] factam N 15 malus (corr.) C malas (corr.) N fata om. C 16 lege P, (corr.) M dicantur (n eras.) N 19 qui] quia CGA haec] hoc P 21 fati ease quod mali sunt om. M (add. mg.) 23 eorum P 24 ob] ab GA constituit X leti N 25 conmuni (corr. m. rec.) M a alt. om. P ) [*]( 22* )

Qua autem ratione nati dicentur, qui mathematicos urbe Roma prohibuerunt, quod ius seruatum non ignoratur et certe pagani fuerunt? quo modo fato fiunt quae contra fatum sunt? sed si est fatum, non facit contra se: isti non habent fatum, qui faciunt contra fatum, et si hi non habent fatum, non est fatum.

(Sed est\', inquiunt, \'fatum uni cuique praestans qua morte moriatur\'. quod si ita est, non est accusandus homicida. nam et duplici genere se defendet, quia et ipse fatis agentibus hoc fecit et ille agentibus fatis occisus est. sed inter haec lex pulsatur, quia punit oblatum homicidam. simili quoque modo nascitur qui adulter sit et quae adultera et cui fiat adulterium. quod si et hoc sic se habet, etiam nunc lex tangitur, quae punit adulteros, quod si uere fati esset, etiam ille puniendus erat, qui tale habet fatum, ut adulterium patiatur. et ipse enim particeps inuenitur, quia fatum eius admisit ut fieret adulterium. aequum ergo erat ut aut simul damnarentur aut simul absoluerentur; inter haec iniusta lex uidetur.

Ideoque si a deo sunt fata, lex non erit dei, quia hoc non solum deo, sed nec prudenti conuenit homini id damnare quod fecit. sed quoniam nemo umquam contra legem ausus est dicere uel a deo hanc esse negare, fata ex deo dici esse non poterunt, quia ista deus punit per legem. quando enim damnatur quod fit inpellentibus fatis, sine dubio fata damnantur.

\'Sed animae\', aiunt, \'malae ad hoc nascuntur, ut male [*](1 qua] qui N 2 ius] diu C iguorantur N certi GA 3 fati N 4 sed si est—faciunt contra fatum em. C contra se] add. si ergo non facit contra se P 5 et si hi non habent fatum non est fatum om. P si hi] si hii C sibi FB 8 homicidia PG 9 defendat P 10 haec] hoc P 12 qui] quia C adultera] adultare (corr. m. rec.) M . 13 quod Bi—adulteros om. N 14 illi (corr. m. rec.) M 15 utj et N 16 et] est (corr.) N quia] qui GA 18 obsoluerentur CNX 20 ideoque] ideo quia P hoc om. P 22 lege FB sausus M 23 poterant MG 24 damnantur GA quod fit—damnantur sed om. X )

Et quoniam decernere dicuntur singulis, quo modo moriantur, aut ferro aut laqueo aut praecipitio aut naufragio uel aliter, multis eadem praestant. nemo enim potest solus ab omnium fatis discrepare. quod si quis inuentus fuerit discrepare, iam non est fati, sed euentus; et si in unius morte euentus est, erit et in multorum et iam non erit fati. Anaxagoras in pilam coniectus iussu regis contusus expirauit, quod contigit nulli hominum. et Sisarae regi allofylorum mulier palum in tempora fixit et ita reddidit spiritum. hoc modo nemo est mortuus. et antea cruci homines figebantur, quod postea edicto prohibitum manet. si fati erat, quo modo desiit? quando enim quod fati est prohibetur et non fit, uin. citur fatum. aut si non erat fati, non fato homines cruci fige. bantur, sed iudicio legis. et ita est ut non fato homines damnentur, sed conuicti malis operibus suis. :.. [*]( 15 cf. Iodd. 4, 21 ) [*]( 1 faciunt N esto] eat X tali] alii CN alias FA alios GB 2 poaaint M 8 ne] nec GA 4 mala P 5 occidantur (add. inique m. rec.) M 6 fata et si iniqua sant om. P sunt t6rt.] sunt Et ai a deo non sunt P 7 ergo om. P poat sunt add. et si a diabolo sunt CNX aimnl cum illo damnanda] sunt add. P damnanda sunt simul cum illo C simul damnanda sunt cum illo NX 8 discernere CNX 10 eadem tlng GA praeatunt (corr. m. rec.) M 11 disc*repare (corr. m. rec.) M 12 eat] erit P nentne N in om. P 13 in] im N anarazoras C anaxatoras NX 14 iussum (curr.) P 15 non add. m. rec. ante contigit M contingit P ulli MCNX (corr. A) sisarrae C, N (corr.), X alliphilorum (corr.) C 16 tempore PC niiit C fit FB reddit P 17 ante C figibantur (corf. m. rec.) M fiebantur CFB 19 et non fit) ut non sit GA 20 figibantur M 21 non om. CNX (add. post homines A) 22 conuinti N conuica FB cenuinoi a GÃ )

Apud Etruscos natus dicitur quidam tam formosus facie, qualis numquam fuit, et quia uir bonus erat, ne cui in suspicionem ueniret, quia etiam honestarum mulierum oculos inlicebat, faciem sibi septem plagis uulnerauit, ut pulcritudinem, quae ab omnibus desideratur, damnaret. ecce quo modo, si fata sunt, superata sunt! sed forte dicatur: \'naturae fuit ut formosus nasceretur, fati uero, ut species eius uulneraretur). quod si ita est, iam non nascitur fatum, sed accidens causa est; et si accidens res est, non erit fati, sed consilii aut certe euentus, quantum ad reliquas pertinet partes.

Nam quid aliud est uincere fatum, nisi inmutare naturam? quod si a deo utique esset, nec inmutari posset nec uinci. legitur namque cautum in quodam iuris libello aliquando mulierem quinque peperisse: quo modo subreptum est fatis, ut huic soli hoc natura decerneret, quod non erat fati? quod ei fati fuisset, aliquantae hac sorte oneratae fuissent. et cum quidam ad peregrina loca proficisceretur, uxorem suam amico, quem fidelem sciuit, commendauit, non utique puero, sed maturae aetatis, qui, ut diligentior custos eius esset, abscidit se, ut cum ea sine cuiusquam suspicione caute dormiret. quid putamus: fati fuisse aut consilii? sed quo modo fati fuit quod contrarium est? qui uincit enim quod natum in eo est, hic inanit fatum.