Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Nam si per sensus non subintrarent peccata ad animam, sed de intus nascerentur, recte omne, quod delinquitur, lato... rum esse diceretur. at cum uideant autem per uisum et [*](2 cf. Gal. 3, 24 ) [*]( 1 ubieront N fati] fati sant M disciplina C 8 habet] habuit X 4 quid est] quidem P tantum N iDaidi*«am M ut om. (add. s. L) M 5 ipsum (pa in ras.) N dicam MCNX 7 et timore C 10 quia om. (add. mZ) C . potest alt. om. (add. mS) C : non tert. otn. C 11 tamen] tunc C 15 nam] non P 16 conetito*** (add. ant s. ras.) C constitant (corr. m2) N 17 paret X 20 adiatoriam— cogitaotibus om. X - fatiunt M quia CN 21 stat 0, (eorr. m. rec.) N iustos (corr.) N 22 inimici-se- (24) in ras. M 23 ad om. M nimam (?) M an*roam (i s. n) C 24 de om. M ..-rentar"\';\'" factorum (sic!) in ras. M 25 at] ut CNX at.. autem pleonastiee dictum )

Quia autem potest uinci, hinc aduertimus. cogitantibus etenim nobis et de aliqua re sollicitis silent inimici et conquiescit libido; non enim possunt suggerere occupatis nobis. numquid aliquis ad aliquam rem alicui dedito aliud suggerit? non facit sciens aut non se audiri aut aporiari quasi inportune suggerentem. ita et inimici, quos constat esse demones; hi sunt enim dii paganorum, qui, si uiderint diuinis rebus nos occupatos, non se ingerunt ad contraria suggerenda, sed in insidiis sunt quaerentes occasionem, qua se inmergant.

Munimenta ergo sunt animorum meditatio assidua legis dei et operatio, quia, si otiosos nos uiderint a rebus diuinis, exsuscitantur ad sollicitandos nos. ipsi sunt enim qui per carnem et sanguinem seminant concupiscentias. quamuis enim habeat caro proprium motum originis suae, quia non est otiosa carnalis natiuitas, tamen in hac re accedit ad necem hominum adiutorium demonum.

Diuersa enim sunt demonia et disparem habentia uoluntatem. quaedam autem sunt, quae, cum perturbant animos, elidunt corpora; quaedam uero admiscentia se sanguini generant animis desideria; alia autem cordi hominis se copulantia suggerunt cum blanditiis contraria; nonnulla autem sunt, quae [*](16 cf. Ps. 1, 2 ) [*](1 sensos M, N (0 m2 in ras), FB 2 adiuaantibus NX 4 appareret C 5 quid] qui C 7 nobis N silent (1 m2 in ras.) N 8 auggere (corr. m2) N 10 andire MG operari GA 11 inimici quoa] inimi quos (corr. »». rec. cos) N 12 hii PCNX dii om. P 13 sed] sed et P 14 qua] quę M se] si C 16 quia] qua C otisns M tiosos (corr. m. rec.) N niderent C 20 natinitatia (corr.) M 21 demonium (corr. m2 dęmonium) N 22 nolnptatem P 25 animus N aU G corda N copulentia MN 26 suggerent M blaudos G blandi.s AB )

Haec omnia ignorantes pagani fatum appellant, cum diuersae sint causae et ista ab inimicis procurentur, ut quacumque ex causa inretitus homo subiciatur passionibus. sedfatum bonum appellant, cum bene temperata sunt corpora aut affabilitate commendantur habentia gratiam quandam; malum autem fatum esse, si plus caloris habeat aut umoris, aut si non sit aspersus gratia, sed magis ad detrimenta paratus, quos infortunatos uocant.

Fac uera esse. uidemus enim haec etiam in animalibus, ut plus habeant caloris; sed animalia non sunt rationabilia sicut homo, ut possint adhibita cura corpus suum temperare. ideo enim imperator est corporis animus, ut gubernet eum retinaculis legis diuinae. ea enim, quae siue inpulsu carnis siue ab inimico suggeruntur, non esse utilia lex ostendit diuina, quam ideo adiutorio dedit deus, ut dictantem inimicum mala quasi bona respicientes legis praecepta intellegamus illum esse seductorem, quia aliud suadet quam docet lex.

Sic ergo frenatur corpus, ut, quia feruet, minus illi detur et a deliciis retineatur. sicut enim corpus febricitans si accipiat escam aut potum, increscit illi calor, ita et huius modi corpora, quae sanguinis feruore uruntur, uehementius exardescent, nisi fuerint gubernata. igni enim si non des escam, sopitur.

Animi est ducere corpus; si autem dimiserit eum, ut [*]( 1 cf. Luc. 13, 16 ) [*]( 1 infirmantibus X 5 inritatur G inrititus N inritetur X 6 temporata MN 7 fabilitate P commendatur N habentiam CNX mulom M 8 factum G, (corr.) d 12 calores M coloris C 13 adhita (corr. m2) N temporare M 14 gubernaret P gubernet (ernet m2 in ras.) C illud P. eum C m2 ita ras. 15 enim] nim M 17 deus dedit P 19 aliud] illud C quam docet] condocet C 20 eic] si P, C (corr.), B feruet] in ras. C seruet G, (corr. Beroit, et postea seruiet) d 21 frebrititans M 22 si] sic M 28 ruuntur CX 26 demiserit N eum] illud P )

Illis autem eueniunt quae a mathematicis. dicuntur, qui credunt futurum quod dicunt. id enim agitur subtilitate demaniorum, ut ea efficiant, quae antestites illorum dixerint futura, ne falsi detecti prodantur. circa eos uero, qui responsis illorum non commodant fidem, non praeualet effectus eorum, quia neque ipsi tam intenti sunt, ut satisfaciant eis, qui illis non credunt, neque patitur deus facere illos per quod seducantur fidentes de deo et non credentes diabolo. omnia enim sic deus constituit, ut secundum unius cuiusque fidem eueniat ei, ut arbitrium liberum maneat uoluntatis. ac per hoc qui deo credit ad auxilium eius confugiens, nibil ei poterit praeualere; certus est enim in potestate eius esse, quae fecit, et non audere contra eum, quem uidet deum communem habere propitium.

Certe deus fecit mundum et solem et lunam et stellas creauit constituens eis cursus, quibus gubernatur genus hominum. numquid non habet potestatem imperare illis. ut aliquando aliud faciant, quam decretum habent? sic enim ea condidit, ut uoluntati eius subiaceant et tunc demum cursus decretos [*]( . 5 Eph. 6, 12 ) [*]( . 1 quod M praecipit NX eum] illad F 5 tuitio] uirtas P ducio C tutio NFB tutiHam C tutellam X 9 uiuit GA • 12 afficiant P, (corn m2) F .15 ipsi tam} tamen sibi G tamen ipsi (rn e:x::p.. et eras.) A qui] quia C .20 confugens ONFG. 21 in om. P, C (add. m2) 22.audire C audere (contrarium) (= diabolum) contra um coni. Engelbrecht oiriet] det (corr..m2) C commune X 25 bumanum CX 26 non habet om X 28 uolufttatis C .. )

Eodem enim modo ratio. mundi est, ut imperium sae* culare. quo modo enim quidam pressi a rectoribus prouinciarum ad auxilium imperatorum decurrunt ut erigantur, ita et homines, si aduersa sibi uiderint tempora, supplices se praebeant deo, in cuius potestate sunt omnia.

Sed hoc mathematicis non uidetur. aliud enim fieri inquiunt non posse, quam ut sidera decretas sibi impleant causas; et neque reuocari neque ad aliud inpelli possunt, sed semel statuta seruant officia. haec mathematicorum. adseueratio est, ut dicant fata inmutari non posse neque precibus aliquid impetrari, quia semel deum dicunt statuisse totius mundi rationem et ministris sideribus tradidisse, quae neque retro neque ante ferri possunt.

Hic est error mathematicorum, quo etiam deum pulsant. per hanc enim adseuerationem negant, aliquid posse fieri extra ordinem mundi, ut omnia, quae in mundo a deo facta leguntur, si a mundi lege discordant, negent credenda, illa autem asserant, quae iuxta statuta mundi facta dicuntur, ut neque. uirgo peperisse dicatur neque uirga Aaron floruisse et [*](7 cf. m Reg. 17. 18 27 cf. Luc. ,1, 34 cf. Num. 17, 8 (23) ) [*]( 1 wgequantpr] et sequantur M 2 ministrant όm. X 3 frQctos C 6 diutisairae edd. diutissima eodd. (con;. A) suBpensus P 7 fatum P; fMttom N . famen PM excitat (corr.) C 9 eodem (corr. eadem) N ipodo ratio] moderatio P, C (r in ras.), NX . 10 quidem G, (corr.) A. 11 uti (?) M. 13 apotest M 16 ad om. X 19 statuisse se M, C (se m2 s. I), NX (se erat. A) . 20 ministroa P tradisse CN .21 ferre M 23 enim om. P 26 fata P, (corr.) 4 ut om. X 27 uirga om. N. 4mamrQn (twi.ananrpB) JV ...\' . -\' ..\' ,.: )

\'Sed transgressus uidetur\', aiunt, \'rationem quam statuit, ut aliter ipse fecisse dicatur, quam mundo decreuit\'. age uero, mundo legem statuit faciendi aut generandi: numquid sibi? et humilitas eius erat, si sic faceret, sicut ab eo conditus mundus. et unde ab eo factum intellegeretur, si mundi lege fecisset quod fecit? ut autem intellegeretur a deo factum, non a mundo, alio ordine factum est.

Certe soli decreuit ut incessabiliter impleat statuta spatia nec habeat licentiam standi: numquid, quia hanc legem ei statuit, nec ipsi licebit statuere illum?

Certe iudicibus statutum est, ne liceat illis in reum datam sententiam reuocare: numquid et ipse imperator sub hac erit lege? nam ipsi soli licet reuocare sententiam et reo mortis ignoscere: quanto magis deo licere debet, quod mundo concedi non debuit, quia creatoris sui est famulus! denique mundus per legem sibi traditam occidere potest, uiuificare non potest. per intemperantiam caecum creare potest, oculos illi reformare non potest; inbecillem et aegrum facere potest, curare illum non potest, hoc enim deus sibi reseruauit, unde appareat eum omnium esse dominum. ad subruendum enim fatum pertinet, quia mortui resurrexerunt, caeco nato oculi reformati sunt, aegri et paralitici confirmati sunt et cetera, quae facta sunt talia, ut confugientibus ad deum, si quid fati [*](1 cf. Gen. 21,2 18 cf. Ios. 10,12.18 24 cf. Matth. 11,5. Loc. 7, 22. Iob. 9, 1 ) [*](2 rationem P 6 age (corr. ager) N statoit (corr. atatuunt) C aut generandi om. N 8 unde (un in ras., n 8. I.) N 10 fatum M mando M 11 statutas C, N (corr.) patia C 12 qui N 14 in om. N 15 ipae] p. ipsi (p pr. eras.) C 16 ipsi aoli licet] ei ipsi licet soli GA reuoeara N 18 creatori C 19 perque P 20 internporantiam N 21 imbecillum P inbidlem CWIFinbecilem (corr. inbicilem) B 22 reseraabit CN 23 eam om. P dominus P deum CNX subrnendam (corr.) M 24 factum FB 25 agri M 26 alia CNX facti N )

Rogatus enim deus etiam quae statuit amouet. nam utique statuit in peccatores uindicandum et tamen deprecantibus ignoscit, quia ipsi soli licet ligare et soluere. unde cum soli statio concessa non sit, sub Iesu Naue iussus est stare et oboediuit eius imperio, contra id quod sibi in ratione mundi fuerat praeceptum. sub Ezechia autem amplius factum legitur, quia, ut Ezechias, quod sibi promissum erat, uerum esse non dubitaret, signum tale accepit, quod nouum esset et humanis auribus inauditum. non enim, sicut prius, soli iussum est ut staret, sed ut reuerteretur retro, quod uidens Ezechias certum haberet posse sibi eum quindecim annos addere ad uitam. qui de nona hora fecerat sextam. et quia contra mathematicos est quod Ezechiae concessum est — negant enim posse addi ad uitam —, signum iterum in hac re, quod contra mathematicos esset, accepit. inpossibile enim asserunt aliud astra facere quam habent constitutum.

Certe fati esse dicunt seruum habere aut non habere. esto. ab initio mundi haec fata ubi fuerunt? usque ad diluuium enim et infra multa serie annorum transacta non fuit haec condicio seruitutis. aut numquid ex Nini temporibus haec fata coeperunt, qui primus dicitur finitimis bella inferre coepisse [*]( 2 I Ioh. 4, 4 6 cf. Matth. 16, 19 etc. 7. 12 cf. Ios. 10, 12. 13 13 cf. IIII Reg. 20, 11 24 cf. lustin. Hist. I 1 ) [*]( 1 potest om. GA posset GA iohannis MC, N (corr.), FB 5 tamen] tunc (corr. fort. m2) C 6 et ante ligare add. P 7 concessa] est concessa P hiesu GA iustus (corr.) C iussum GA 10 ut] et P 11 accipit C 12 sicut inauditum (inauditum eras.) P soli. C 15 hora] hora horam P feceret M sexta GB quia] qui P, (corr. m. rec. quid) M 16 est pr.] est (m. rec. add. mg dicendum) M acceesum (corr.) C est aZt.] est (corr. m. rec. esse) M negant (add. m. rec. alt. negant) M 18 accipit CN impossibili M 20 habere om. (add. 8. I.) M 22 multas C serie-tramhacta om. (add. mg.) M erie C 23 aut—haec om. (add. mg.) M facta X 24 inferme FB )

Et antea uita hominum agrestis erat nec diuitiis studebatur: quo modo nunc astrologi per astra dicunt diuites et, pauperes fieri? numquid mutata sunt astra, aut uersutia et praestigium est satanae, ut ea per stellas dicat fieri, quae angelis suis ministris operatur? accedente enim tempore, quo interitus ei adpropinquat, maiora adinuenit, per quae peccetur.

Ecce scimus fame laborasse Italiam et Africam, Siciliam et Sardiniam: dicant mathematici, si omnes hi unum fatum habuerunt, cum inter centum nec duorum sibi fata conuenire posse dicantur. erubescant et taceant et deo subplices manus tendant, in cuius potestate sunt omnia. sed in hoc forte subreptum est fatis: quid dicemus de Pannonia, quae sic erasa est, ut remedium habere non possit?.