Pseudo-Augustini Quaestiones Veteris et Novi Testamenti CXXVII

Etsubiecit:hic accipiet benedictionem a domino et misericordiam a deo salutari suo. nunc quodmeritum eius sit, qui in causa dei et hominis*, creatoris et proximi, fidem habuerit et dilectionem, ostendit, quia et benedicetur a domino,. ut commendatus appareat, et in his misericordiam consequetur, quae implere non potuit. nec enim tam circumspectus potest aliquis esse, ut nusquam erret, sed quia in magnis sollicitus et fidelis inuentus est, in minimis misericordiam accipiet a deo suo, qui ideo salutaris dicitur, quia non uult morientis mortem, sed ut reuertatur et uiuat.

Et sequitur: haec est generatio requirentium [*](4 Pa. 23, 4 7 Matth. 22. 3.-40 15 Ps. 23, 5 23 cf. Ezech. 18, 32 (cf. 33, 11) 25 Ps. 23, 6 ) [*]( 1 habebit P 2 inclinata FB 3 corruptionem P 4 sequitur] subiecit P proximo suo in] in proximo suo X 5 principalis (corr. m2) N 6 qui om. C 7 diligis C, N (corr. m2), G (corr.) 8 ex alt. om. X 9 ille CF 10 tibi om. GA 11 pendit C ergo] enim P 12 tota C seruetur P 13 peccati X (corr. GA) studeant P studiat X 14 diligit N 15 accipietur P accipiat C 19 ut commendatus] et commendatur X consequitur CNX 21 in magnis] imaginis (corr) C 22 in minimis] imminimis N accipiat C, X (corr. m2), X 23 morientes (corr.) CN 25 requirentium] quaerentium X )

DIAPSALMA. Diapsalma hoc in loco personae inmutationem significat. post enim illa, quae ad patris dei personam pertinent, subiungit ea quae ad filii dei pertinent sacramentum, ut ordo integer conseruetur patris et filii. nam lex data est per Moysen, ut quasi pedagogus esset hominibus erudiens eos et praeparans magistra iustitia, ut digni fierent ad excipiendum annum domini et diem retributionis, ut, qui sub spe futuri Christi fideles fuissent, susciperent eum et possent Adae peccatum effugere de suis securi, quia aduentus eius, quem sperauerant, daturus illis esset misericordiam de his, in quibus subreptum est illis ut delinquerent. hoc est quod superius memorauit dicens: accipiet misericordiam a deo salutari suo.

Dicit ergo: tollite portas principis uestri. haec uox sanctorum est angelorum, de quibus dicit in euangelio, quia accesserunt, inquit, angeli et ministrabant ei. hi ergo dicunt ad principes et potestates, aduersus quos nobis conluctationem esse dicit apostolus, ut tollant portas principis sui, id est diaboli, qui est princeps principum in errore [*](7 cf. Ioh. 1, 17 8 cf. Gal. 3, 24 9 cf. Luc. 4, 19 15 Ps. 17 Pa. 23, 7 19 Mattb. 4, 11 23, 5 20 cf. Eph. 6, 12 ) [*]( 2 a om. C uideri] uidere G, (cotr.) A 3 dicitur om. M 4 diab Balma diab aalma P diabsalma diabsalma C 5 significat.. (t in ras.) M illam GA 6 pertinet C fllium C aacramentum (corr. m2 sacramenta) N 7 data lex eat PCXX 8 moyses (corr.) C 9 ręparans P eos post praeparans quoque CXX 9 ex pendam C ezpiandum NX 10 qaid FB 11 susciperunt FB 12 adea (alt. a eras.) N effugere] et fugere C 13 quem (corr. que) M sperauerunt C illi M 15 accipiat G, (corr.) A 17 principes MXX (corr. A) portas, principes. principis uestri malunt Engelbrecht Turner coll. lin. 20-23 uestras MB (corr.) nestri N (corr. m2 uestras) hec ergo P 18 est om. C uangelio M 19 angeli] auangeli (corr.) C 20 hii CNX 21 principes PMC, N (corr.), X (A corr.) )

Et sequitur: et eleuamini, portae aeternales. fides et spes cum caritate portae sunt aeternales, quia non potest aboleri quod per ueritatem praedicatur. illae autem portae, quas dixi perfidiam esse et fallaciam idolorum, temporales sunt, quia omne mendacium non pertinet; manifestata enim ueritate interibit. docentur ergo ut tollant portas principis sui, id est, ut amoto multorum deorum errore unius dei fides introducatur in Christo. hoc est quod se apostolus edocere missum testatur, ut ostendat non solum hominibus, sed et principibus et potestatibus in caelestibus mysterium dei unius in Christo.

Et subiecit: et introibit rex gloriae. tollendas dicit fallaces portas diaboli subtilitate conpositas, quae sunt praesumptio, per quam deum se aestimauit, ut introeat rex gloriae, qui est Christus Iesus dominus noster. nullius enim mentem dei fides ingreditur, nisi tulerit a se errorem diaboli praeuaricatione inuentum, et principes supra memorati non possint in unius dei fidem Christum regem recipere, nisi proiecerint a se traditionem, per quam uni deo inportatur calumnia, non solum terrenam, sed et eam, quae in caelestibus usurpata est principe principum satana, quia illic errorem, [*](3 Ps. 23, 7 4 cf. I Cor. 13, 13 11 cf. Eph. 3, 8-10. Col. 2, 2 14 Ps. 23, 7 17 cf. Rom. 6, 23 ) [*]( 1 hae] haec P, N (corr.), GA porta GA perfidie (corr. m2) N 2 idolatria MGXX (corr. A), cf. lin. 6 5 autem om. M 6 fallatium C temporalis N 7 est N permanet P pertinet (corr. permanet) A manifesta MGA 8 ueritatem (corr.) X ergo] ego d (corr.), B principes P, N (corr.) 10 edocere] sedncere C educere NFB edocere (o in ras.) A 12 et alt.] ut P potestabus P 14 tollandas M 19 praeuaricationem G, A (corr.) 20 possent MGA 21 inportatur (corr. m2 inrogatur) N 22 terraenam (m eras.) N terrenam (corr. terrena) A et om. X ea CNX 23 satan M )

Et sequitur: quis est iste rex gloriae? ne superuacue forte regem Christum gloriae dicere putaretur, interrogantis ponit personam et dicentis: quis est iste rex gloriae? qui quasi admiretur aut doceri se uelit, si uerum est et condignum dicere Christum regem gloriae.

Ideoque respondetur ei: dominus fortis et potens, dominus potens in proelio, ut hoc subiecto non nudis uerbis, sed cum testimonio regem gloriae Christum addisceret. uirtus enim et potentia qua subegit et pressit diabolum cum satellitibus eius, haec ostendunt illum regem esse gloriae.

Et adiecit: tollite portas principis uestri et eleuamini, portae aeternales. hoc est, quoniam uirtutis testimonio, cui contradici nefarium est, didicistis dignum esse Christum dici regem gloriae, auferte errorem de mentibus uestris.

Et ait: et introibit rex gloriae. ostenditur enim quia non possunt participari cum fide Christi, nisi emundauerint corda sua ab omni inmunditia idolatriae. nisi enim innouatus fuerit homo, non intrabit spiritus sanctus in eum.

Et sequitur: quis est iste rex gloriae? iteratio ista confirmationem facit. omne enim, quod nouum auditur, [*]( 3. 5 Pa. 23, 8 8 Pa. 23, 8 14 Ps. 28, 9 19 Pe. 23, 9 23 Pa. 23, 10 ) [*](1 conspirauerunt P consspirarunt (alt. s eras ) N ut] et C 4 forte] porte C puteretur G, (corr.) A 5 et om. P 6 docere GA uellit C, (pr. 1 eras.) N 8 ideo CNX responditur G, (corr.) A 9 dominus potens Olle. X praelio C ut] et 0, N (corr.), X 11 qua] quia (i partim eras.) M 13 gloriae] et gloriae P 14 tolle M principes PMNX principes principis Engelbrecht Turner uestri (corr. m2 aestras) N 15 uirtutes M 16 didicisti M 17 dicere X 19 et pr.] .. N 20 quia (eras.) N possunt om. N participati (corr.) N 21 omni om. C ininundiliae C inuocatus G, A (corr. m2 mg.) 22 intrat P intrauit C eum] eo (corr.) N 24 istam P )

Et adiecit: dominus uirtutum ipse est rex gloriae. eadem repetendo docet rite dici hunc regem gloriae. qui sit dominus uirtutum. non inmerito enim rex gloriae appellatur, qui uirtutibus dominatur. unde apostolus: si enim intellexissent, ait, numquam dominum maiestatis cruci fixissent.

Quinquagensimus hic psalmus positus est non pro temporis in ordine, sed ratione. titulus enim eius non numero, sed rationi subiectus est. quantum enim ad historiam pertinet, anterior est quam tertius. prius enim a profeta Nathan delicti causa correptus est, quam insurgeret contra illam filius eius Abessalon, ut eum uellet et uita et regno priuare. haec ergo causa est ut quinquagensimus poneretur, quam constat ex lege descendere. illic enim cautum est quinquagensimum numerum remissionem habere. est enim post septem septimanas primus typum habens dominici diei, quia, sicut post septem dies primus dies ipse est, qui initio factus est, qui semper finita septimana primus est, ita et post septem septimanas quinquagensimus numeratus in mysterio primus est, qui duplici genere (dominicus dies* appellatur, primum quia in initio factus a domino est, qui semper in se conuersus per curricula [*]( 8 Pe. 28, 10 6 I Cor. 2, 8 13 cf. II Reg. 12, 7-12 14 cf. II Reg. 15, 1 aeqq. 17 cf. Leu. 25, 10 18 cf. Leu. 25, 8 19. 22 cf. Apoc. 1, 10-) [*]( 1 coicipitur (corr.) C admiratio enim] admirationem (corr. m2 admiratio nempe) N, X 2 amquam PMC, N (corr. m2), X 4 repetendo] ree petendo FG 5 qui sit] qua sit F quasi X rez om. GA 9 quinquagesimo PMX 10 hic om. P, B (add. 8. I.) pro om. P 12 quam M 13 delicta (corr.) N 14 filii (carr. fort. m2) C ab.salon C absalon NX 16 diacendere C, N (corr. m2), X 21 septemana (corr.; sep est s. I.) M septimanas] septem manas C 22 numeratur MNX ministerio C 23 in om. CN X )

In hoc enim rex Dauid remissionem postulat secundum supra dictum sensum; unde ait: misereremei, deus, secundum magnam misericordiam tuam. sciens rex Dauid grauiter se peccasse sic postulat dicens: miserere mei, deus, secundum magnam misericordiam tuam. magna enim misericordia tunc est, cum grandia ignoscit peccata.

Et adiecit: et secundum multitudinem miserationum tuarum dele iniquitatem meam. ut manifestaret acerbe se deliquisse, peccatum suum iniquitatem appellat, quia iniquitas non leue peccatum est, et qui delet iniquitatem, hoc est non inputat, miseratione abundat. nihil [*](4 of. EI. 19, 10. 14 12 cf. Leu. 25, 10 seqq. 15. 17 Pb, 50, 3 21 Pfl. 50, 3 25 cf. PS. 31, 2 ) [*]( 1 in eo] t* M surrexit P 3 anmero-quinquagensimo (4) om. (add. mg.) M in mysterio] inmerito X 6 post ex uersus et dimidium eras. in M et om. N ut biduo] nt dubio M ut hii duo N 8 quam] qufm M 9 lege M 11 rationem PG; N (m eras.), X possessione M 12 praecipit CNFB 13 unde om. P hic om. CNX 16 magna (in mg. add. tempore eras.) M 19 enim] et (?) (eras.) enim N misericordiam (corr.) C innoscit N 23 acerbi C deliquiise] deoliquis (corr.) C 24 quia] quoniam C quia non (non eras.) N 25 inputet GA )

Et sequitur: usque quaque, inquit, laua me ab iniustitia mea et a delicto meo munda me. quoniam multam miserationem dei praedicat, penitus se mundari precatur, ut nihil remaneat delicti aut iniustitiae in eo, unde suspectus sit.

Et ut hoc ipsum obtinere possit uel impetrare, adiecit: quoniam iniquitatem meam ego agnosco et delictum meum contra me est semper. quoniam grauiter scit se peccasse, sollicitus est ne non totum ei remittatur. considerans enim magnitudinem peccatorum suorum timet sciens grauia peccata non facile ignosci; ac per hoc cum fletibus confitetur peccatum suum ante oculos habens. ut ex omni parte propitium sibi faciat iudicem. scit enim scriptum esse: dic prior iniquitates tuas, ut iustificeris.

Et sequitur: tibi soli peccaui et malum coram te feci. nunc ex alia parte causae suae medellam prospicit, ut ad effectum postulationem deducat. hac enim prosecutione in prima causa innocentem se dicit, quia qui alteri deo peccat [*]( 7 Ps. 50, 4 13 Ps. 50, 5 20 Esai. 43, 26 22 Ps. 50, 6 ) [*]( 2 iudici (corr. m2) N et om. M faciet PX condolere] condolore C, (corr. m2) N cum dolore X 3 uidit GA 4 ostendant M dolore C, N (corr. m2), FB dolorem GA 5 inridere»*»».* M peocatur C (corr.) 6 interim] iterum enim post X 7 inquit] iniquid (corr. ininquid) N .8 munda me] mundom (?) meo C 9 multum M mandare X 11 subpectus (corr.) N 13 ego iniquitatcm meam agnosco P cognosco GA 14 contra] coram P 15 scit om. N ei totam PGA 17 ignoscit (corr.) N 20 ut] et M 5>4 hac] haec CNX prosecutionem NF (corr.), B )

Unde adiecit: ut iustificeris in sermonibus tuis et uincas, cum iudicaris. misericordiam postulans deum iustitiam suam non inmutare precatur, cum soleat media esse iustitia, ut non peccantibus et peccantibus aequa sit, id est, ut uni cuique reddat secundum opera sua. sed non ignorat quid postulet uir innocens in dei sacramento. sciens enim dominum frequenter in lege dixisse, quia misericors, inquit, sum ego dominus deus uester, inde rogat ut haec fides maneat et in sermonibus suis deus iustificetur, dum in eo [*]( 3 PS. 50, 6 6 cf. Ps. 1, 1 17 PS. 50, 6 21 cf. Proa. 24, 12. Rom. 2, 6 23 cf. Ex. 22, 27. Ps. 102, 8. 110, 4 etc. ) [*]( 1 iactoris M elegit CNGA elegite F (corr. elegit), B 2 cui] qui X hac om. M iniquitatem (corr.) N 8 ait... M soli] * N 4 quia] quod (corr.) C 5 quam] quoniam M 7 nec te-cooseruum peccani (10) om. N 8 te deum] te in deum P 10 sic] si X (corr. FA) 13 etiam] enim N 14 hii CNX in om. NG, A (add. s. I.) 15 postulat X admitti C ad] ab (corr.) N 18 deum] deum (corr. domini) C 19 soleat] sole et CNX (corr. A) 21 unieniqae (mg. «unique) M 22 uiri C \\ 23 dominum] omnem N 24 ego !om. N ) [*]( L. P«.-Auf. Qusest. tnt. ) [*]( 19 )

Et sequitur: ecce enim in iniquitatibus conceptus sum. nunc hoc adiecto causam et infirmitatem humani generis memorat — quia facile est homini peccare —, ut examen circa se iudicis mitiget. primae enim causae facit mentionem, ex qua praeuaricando Adam genus hominum obnoxium fecit peccato. suasu enim et fallacia inimici iniquitatem concipiendo omne semen suum iniquitati subiecit, ut ex eo omnes per traducem geniti peccato essent obnoxii.