Expositio Evangelii secundum Lucan

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Quarta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.4). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.

Et inter haec uerba facta est nubes et obumbrauit. [*](9,43) eos. diuini spiritus est obumbratio ista, quae non caligat affectibus hominum, sed reuelat occulta. quae etiam alio conperta est loco dicente angelo: et uirtus altissimi [*]( 1416 A ) [*]( 4 Luc. 12, 37 7Philipp.!,23 26Luc.I,35 ) [*]( 2- speciem uiderent A 3 uigilantes PBLCX 4 uidit gloriam di et xpi A uidit ET xpi uidit n 7 ille] scs paulas ait PL 8 adfectus ayLOn et (s exp.) JPF 9 exaedificanda (ex eras.) PE aedi6canda o( 12 in quo J. (in s. M. m3) χ cui C qui L quia (a s. <t) π non] non d! j4 16 alio aliquo A (in s. alio m3) C\'<?vX, aliquo in alio N, aliquo alio ΡαΒLE (in post alio m2) T 17 nesciuit (ui s. u.) J* 19 magnitudinem FO et (en)) AV 20 quem -Y 21 praeseptmn (o s. ae Mt3) A proseptum cet. placuit (i s. M.) A 22 nubs J. nubis BF nubes 0 (e ex i) cet. umbrauit y 24 affectibus (ua s. ibus m3) P quae (e s. !<.) A operta (o in ras. litt. com) J. loco comperta est πχ lο̣c̣ο̣ coinpertaestloco F 25euangclio A obumbrabit ΕγπΤ obumbrauit cet. )

291
obumbrabit tibi. cuius profectus ostenditur audita. dei uoce dicentis: hic est filius meus dilectus, ipsum audite, hoc est:

[*](9,35) non Helias filius, non Moyses filius, sed hic est filius, quem solum uidetis; recesserant enim illi, ubi coepit dominus designari. uides hanc non solum incipientium, sed etiam [*]( B ) perfectorum, immo etiam caelestium fidem esse perfectam filium dei scire. sed quoniam haec iam supra diximus, cognosce nubem istam non fumigantium esse montium nebuloso umore concretam et coacti aeris caliginem piceam, quae caelum tenebrarum horrore subtexat, sed lucidam nubem, quae nos non pluuialibus aquis et umentis adluuione imbris inmadidet, sed de qua mentes hominum uoce dei omnipotentis emissa fide ros rign-mt.

et dum fit uox, inuentus est lesus [*]( c ) [*](9,36) solus. itaque cum tres essent, unus est factus. tres in principio uidentur, unus in fine; perfecta enim fide unum sunt. denique hoc etiam dominus patrem orat, ut omnes unum simus. nec solum Moyses et Helias in Christo unum sunt, sed etiam nos unum corpus Christi sumus. ergo et illi tamquam recipiuntur in Christi corpus, quia et nos unum erimus in Christo Iesu, aut fortasse quia lex et prophetae ex uerbo, [*]( E ) quae autem ex uerbo coeperunt in uerbo desinunt; finis enim legis est Christus ad iustitiam omni credenti.

Uulpes foueas habent et uolucres caeli nidos, ubi [*](9,58) requiescant; nam filius hominis non habet ubi caput M suum reclinet. non uidetur conuenire rationi, ut simplicem [*]( 7 Exod. 19, 16 16 loh. 17, 22 17 Rom. 12, 5 21 Rom. 10, 4 ) [*](IdniotJSfT dicentes P (-iSCorr.) a 2 filius (li in ras.) A 5 perfectam (c N. M.) P 11 et humentis (umentis OF) aG\'JC tumentis PBL continuis (N. m2 et umentis) A seu menti C et cum uentis E (cum uentis exp. et s. m2 humescentis) γΤ 13 fidei A (i s. u.) cet. cum BL fit (ex fnit) F 14 dum ΕγΤ III PL lo finem PL perfectae K<7 perfecti (i ex a) F enim fide AX enim fidei aC\' enim cet. unum sunt in xpo y 17 solus Αα 18 sumus ipi Er sumus in xpo r tamquam unum (unum N. M. m3) A tamquam in uno corpore X 20 profeta P propheta. L 23 foueas (a s. M.) A et aues caeli χ ratio F (corr. m2) OF ) [*]( 19* )

292
fidelemque istum arbitremur qui domini dignatione respuitur, cum indefessi famulatus obsequium spopondisset, sed dominus [*]( E ) non obsequiorum speciem, sed puritatem quaerit adfectus. [*](9,10) denique supra ait: quicumque receperit puerum istum in nomine meo.

quo loco dominus simplicitatem sine [*](9,48) adrogantia docet, caritatem sine inuidia, deuotionem sine iracundia esse debere; nam et pueri mens prouect.ioris adfectu recipienda suadetur, quia, dum puer nihil sibi uindicat, formam uirtutis exsequitur et, si rationem nescit, culpam ignorat. [*]( F ) tamen quia plerisque non uirtus, sed infirmitas uidetur sine ratione simplicitas, ut tu ueram recipias admoneris, id est ut exsequaris industria munus naturae.

et ideo ait: quicumque receperit puerum istum in nomine meo me recipit. et qui me recipit recipit eum qui me misit. qui enim imitatorem Christi recipit Christum recipit et qui imaginem [*]( 1417 à ) dei receperit, recipit deum. sed quia imaginem dei non poteramus uidere, facta est ad nos per incarnationem uerbi praesentia, ut conciliaretur nobis quae supra nos est diuinitas.

quod autem propensius studio caritatis Iohannes plurimum diligens et ideo redamatus plurimum excludendum putat a beneficio eum qui non utatur obsequio, recte non reprehenditur. sed docetur; non reprehenditur, quia amore faciebat, docetur, [*]( B ) ut nouerit infirmorum esse firmorumque distantiam. et ideo dominus etsi fortiores remuneratur, tamen non excludit infirmos.

Sinite eos et nolite prohibere; qui enim non est [*](9,50) aduersum uos pro uobis est. bene, domine; nam et Ioseph [*]( 20 loh. 21, 20 26 loh. 19, 38 sq. ) [*]( 2 indefessi (in <. M. Mt3) J. indefensi PBL 4 denique] ideoque A 6 docet (8. M. m3) A 7 debere esse y, om. X recipienda (c s. M.) A 8 quia (a N. M.) P dum] ad dum (exp. et s. Mt3 dum) A 11 uera PBGL suscipias ΕγΤ 12 sequaris αLF m1 industriam P (m acp.) ΑγLT munQs] unius ΕγΤ 13 et qui me recipit a. M. m3 A 14 me recepit recepit P 16 deum recipit X 17 incarnationem (in a. M. m3) A 18 reconciliaretur (re pr. s. M. m3) ΑαΡLX diuinitas est ET 19 iobannis (-es w3) P 20 ideo (o s. M.) A a s. M. m2 A, ow. C.V 21 putatur A 22 ante docetur add. sed αCχ 24 remuneratur (ur o-cts.) r remunerat CX exaudit PL )

293
et Nicodemus occulti discipuli propter metum in tempore tamen suum tibi officium non negarunt. sed tamen quia alibi [*]( c ) dixisti: qui non est mecum aduersum me est et qui mecum non colligit dispergit, aperi nobis, ne uideatur esse contrarium. et puto quia si quis mentium consideret scrutatorem, dubitare non debeat uniuscuiusque factum mente [*](9,58) discerni. denique alii dicit: sequere me, alii: uulpes foueas habent. ille cogitur, iste remouetur, ut scias quia deuotus admittitur, indeuotus excluditur.

quod uero discipulos [*](9,54) increpauit quia ignem supra eos descendere gestiebant qui non [*]( D ) receperant Christum, ostenditur nobis non semper in eos qui peccauerint uindicandum. quia nonnumquam amplius prodest clementia tibi ad patientiam, lapso ad correctionem. [*](9,52) denique Samaritani citius crediderunt. a quibus hoc loco ignis arcetur. simul disce quia recipi noluit ab his quos sciebat non simplici mente conuersos; nam si uoluisset, ex indeuotis deuotes fecisset. cur autem non receperint eum, euangelista [*](9,51) ipse memorauit dicens: quia facies eius erat euntis in Hierusalem. discipuli autem recipi intra Samariam gestiebant, sed deus quos dignatur uocat et quem uult religiosum facit. nec discipuli peccant qui legem sequuntur; sciebant enim et [*]( 3 Luc. 11, 23 7 Matth. 8, 22 14 Act. 8, 14 (loh. 4, 39) 15 Acgustinus de dono peraeu. 19, 49 (simul disce... 20 facit) 17 Aug. de gratia Christi 46, 51 (cMr autem... 20 facit) 20 Aug. contra sec. lal. reap. I 13\', 138 II 85 (deus... facit), II Thess. 1, 11 ) [*]( 4 colligit (gi a. «.) P uideantur P (n exp.) L 7 discerni. (t er<M.) jl deneque A alii B (post i alt. est ras.) alio -PL alibi E (b er<M) T et (b s. M, eras.) V alio PL 9 increpuit P (s. oi est r<M) v-L 10 supra Ααχ super cet. 12 peccauerint (c alt. s. u.) A prodesse X 13 penitentiam X quam lapso Gratianus 14 sammaritani AP 15 ab hia quos sciebat J. (a. M m3) αΒC, OM. cet. Augustinus de dono persctt. J9, 49 16 non OMt. X conuersum X ex (a. M.) indeuotis (i alt. ex o) deuotis (o N. i) J. 18 monstranit FOV demoastrauit (ui 8. M. m2) x in ow. X 20 dhs χ 21 secuntQr BCχ enim OMt. PL )

294
Phinees reputatum ad iustitiam quia sacrilegos interemerat, et ad preces Heliae ignem descendisse de caelo, ut prophetae uindicaretur iniuria. sed uindicetur qui timet. uindictam non quaerit qui non timet. simul ostenditur nobis in apostolis fuisse merita prophetarum, quando eandem sibi potestatem, quam[*]( F ) propheta magnus emeruit, inpetrandi iure praesumunt. et bene praesumunt quia ad sermonem suum ignis de caelo descenderit, quoniam sunt filii tonitrui.