Expositio Evangelii secundum Lucan
Ambrose, Saint, Bishop of Milan
Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Quarta (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.4). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1902.
inde apparent Moyses et Helias, hoc [*](9,30) est lex et propheta cum uerbo; neque enim lex potest esse [*]( E ) sine uerbo neque propheta nisi qui de dei filio prophetauit. et illi quidem fili tonitrui corporali gloria Moysen quoque et Helian speculati sunt, sed etiam nos cotidie uidemus Moysen cum dei filio; uidemus enim legem in euangelio, cum legimus: diliges dominum deum tuum, uidemus Helian cum dei uerbo, quando legimus: ecce uirgo in utero accipiet.
Unde bene Lucas addidit quia dicebant excesaum eius [*](9,31) quem conpleturus erat in Hierusalem. docent enim te [*]( F ) [*](2Gen.9,1ssq. SPs.1,5 HMatth.16,19 121oh.l9,27; cf. Enaeb. Hist. eccl. II 1 16 Marc. 3, 17 19 Deut. 6, 5; Matth. 22, 37;Luc.lO,27 20Eaai.7,14 ) [*]( 1 myatice om. PL hominum A 6 III P 7 in montem A (in a. M. m3) K 3 utrimque A (m a. M. m2) B et (im ex um) E utrumque PLT et (a s. Q) Y utraque G utrique aC\')( 9 uidere resurrectionis gloriam / 11 accipit P 12 iohannes quoque cui PL <domini> mater Costerius iacobus etiam qui PL 13 apparet X 14 propheta ΑαCFVχ et (-ae w3) 0 prophete K profetia P prophetia JSZ enim... uerbo neque a. tt. m3 J. lex potest A (lex supra scr.) Xx potest lex PBL; lex OM. αC 15 prophetarit jEy prophetauerit r 16 fili Αγ filii ce<. tonitrui (tnu a. tt.) P thonitrui A 17 helia (~ in ras., fort. ex !f) P heliam cet. 18 filio dl PL 19 diligis αLX et (-es m2) PBG helian P ml heliam P m2 ce<. 20 quando] cum C\')( 22 completurus (e e. M.) A )
reuelemus igitur nos faciem nostram, ut reuelata facie gloriam dei speculantes in eandem imaginem reformemur. ascendamus in montem, deprecemur dei uerbum, ut in specie et pulchritudine sua appareat nobis et confortetur et prospere procedat et regnet. et haec enim mysteria sunt et referuntur altius; etenim pro tua. possibilitate tibi uerbum aut minuitur aut crescit, ac nisi altioris prudentiae [*]( B ) cacumen ascendas, non tibi apparet sapientia, non tibi apparet mysteriorum cognitio, non tibi apparet quanta sit gloria, quanta sit species in dei uerbo, sed dei uerbum quasi quodam apparet m corpore non habens suam speciem neque decorem et apparet quasi homo in plaga, qui ferre possit infirmitates nostras, apparet tibi quasi quidam sermo natus ex homine litterarum opertus inuolucris, uirtute spiritus non refulgens. sed si, dum hominem consideras, de uirgine credas [*]( c ) esse generatum et paulatim adspiret fides quod de spiritu dei natus sit, incipis montem ascendere. si in cruce positum triumphantem de morte uideas, non peremtum, si uideas quod terra tremuit, sol refugit, tenebrae offusae sunt oculis perfidoi*um, monumenta aperta sunt, mo]\'tui resurrexerunt, ut esset [*]( 4Eiod.34,29 7 II Cor. 3, 18 10 Ps. 44, 3 sq. 13 cf. loh. 3, 30 16 Eaai. 53, 2 sq. 23 Coloss. 2, 15 25 Matth. 27, 51-53, Luc. 23, 44 sqq. ) [*]( 2 helian (s a. n) F 3 et N. M. m3 J[, om X 5 monte PL 7 reuelatam faciem P (m &M cr<M.) L 10 speciem P (m exp.) L 11 myteria -4 12 et] sed A (recte puto) 14 sapientia non tibi apparet ow. X 16 sit extra M. P 17 apparet OM. P 18 posset .! 19 noatraa ṃẹạṣ -4 20 uirtutem (m del.) A 22 adspiret (ad a. M. m3) A 23 crucem A 25 eint A 26 aurrexerunt \'y )
Uestimenta eius alia deorsum sunt, alia sursum. et fortasse[*](9,29) uestimenta uerbi sermones sunt scripturarum et quaedam intellectus indumenta. diuini, quia sicut ipse Petro et Iohanni et Iacobo in altera specie apparuit et uestitus eius albus refulsit, ita et oculis tuae mentis iam diuinarum lectionum sensus albescit. fiunt igitur uerba diuina sicut nix, uestimenta[*]( E ) uerbi candida nimis, qualia fullo super terram facere non potest.
quaeramus hunc fullonem, quaeramus hanc niuem. legimus ad uillam fullonis ascendisse Esaiam. quis est iste fullo nisi forte ille qui delicta nostra lauare consueuit? denique ipse dixit: si fuerint delicta uestra sicut phoenicium, ut niuem dealbabo. quis est iste fullo nisi qui indumenta nostri intellectus indumenta uirtutum ablutis maculis corpora.Hbus soli solet offerre diuino? [*]( F )
audiui etiam, ut ad redarguendos eos de contrariis sumamus exemplum, t duorum prudentium facundiam niui et apibus conparasse. inueni quoque dixisse Dauid: quam dulcia [*]( 7 Matth. 17, 2 11 Marc. 9, 2 13 Esai. 7, 3 15 Esai. 1, 18 20 Hom. 11. III 222 et I 249 21 Ps. 118, lOti ) [*]( 1 inditium jEyr mortuus (u pro N. M.) jd duo ET 2 reseratis (re s. a.) P su*s timulis (i s. raN., su*s in ras.) P sui stimulis BL 3 mysterium uideas X alterum P (a a. u) BL gratiam X 6 quidam J. 7 diuinitatis (tatis exp. m3) A diuina F (a in f<M.) 0 et om. PLX 8 refulsit albua ΕγΤ 10 ferunt X (fuerunt m2 F) 11 facere super terram C 13 ullam A quis (i ex e) P 15 phynicium A foenicium PCL phoeniceum B phoenicum K faenicium FOV fenicium ay 16 ut N. M. m2 A. om. C niue (m s. M. m2) AC ITpost intellectus add. abluit et induit (induet Y et e ex i C, i N. e m2 jE) noa (crucis add. y) P s. M. m3 JX\'y; excidit uocabulum quo jEfoH<crt<m designauerat Ambrosius (cf. de 2Voe 4, de Abrah. II 68 de fide III 4 poeta Graecus; de paen. 7-f 32 primum suorum poetatn) 20 exempla ET 21 coupa.yata x dulcia eloquia tua faucibus meis (OM. uerba taa) ΕγΤ )
utinam, domine Jesu, mens mea pluuiae tuae umore uiridescat. utinam terram meam niuis istius candore respergas, ne praepropero calore uernantis corporis arua luxurient, sed potius fotu niuali semina uerbi caelestis pressa fecundent! nix cum cadit, aues caeli ubi inhabitent non habent et laetior solito tritici prouentus exuberat.
Uidit hanc gratiam Petrus, uiderunt et qui cum illo erant, [*]( C ) [*](9,32) et licet somno grauati fuissent. premit enim inconprehensibilis splendor diuinitatis nostri corporis sensus. nam si solis radium e regione oculorum contuentium corporea nequit acies sustinere, quomodo dei gloriam humanorum ferret corruptela. membrorum? eoque purior et subtilior exhausta concretione [*]( 2 Ps. 118, 105 31oh.8,l 4 Ps. 18, 11 6Esai.55,10sq. 10 Deut. 82, 2 16 Marc. 4, 22, Lac. 9, 58 ) [*]( 1 post meo in M. «!<. folii sn libri A erasae sunt litterae 7, ut uidetur uerba et infra in folii 9\' initio scripta 3 meis oMt. ET dne ΑαΕγ y, om. cet. 5 perspecua (i t. e alt.) A perapicne C perspicue Εγ T 6 sermonibna (ow. niuibus) P 7 de A (a. M. m2) C (s. M. m2) αχ e PO et (e N. M.) FV a L om. Βπ terri f terra aBT et (s a<M. m2) E 9 diriuatam APLTX et (i jor. M? e) B 12 et OM. )( 13 ueridescat A 14 praepropero (o alt. ea e) n praepropere γ propere ET 15 niuautlidt? A 17 inhabitent (in s. M. m3) A habitent C & habent 8. M. P exuberpnt (a s. en m2) A 18 erant et P (et del. m2) 19 premet A 21 corporea contuentium ET et siglis /./. . add. G nequiuit (t a. uit m2) A 23 ideoque X prior aPC (in J\'n u s. M. m2) LX post subtilior add. corporis (corporum JEY7\') resurrectio y, qui OM. deinde uerba uitiorum ... resurrectione eiauatra (r in ras. m2) A concretio X (in F n corr. m2) ) [*]( XXXII. Ambr. pM 4. ) [*]( 19 )
bonum est inquit nos hic esse — [*](9,33) hinc et ille: dissolui enim et cum Christo esse multo melius — nec laudasse contentus non solum adfectu sed etiam factorum deuotione praestantior ad exaedificanda tabernacula tria inpiger operarius conmunis obsequii ministerium pollicetur. et quamuis nesciret quid diceret, tamen pollicebatur [*]( E ) officium, quo non inconsulta petulantia, sed praematura deuotio fructus pietatis adcumulat. nam quod ignorabat condicionis fuit, quod promittebat deuotionis. sed non capit humana condicio in hoc corruptibili, in hoc mortali corpore facere tabernaculum deo. siue in animo siue in corpore siue alio aliquo loco fuge quaerere quod non licet scire. si Petrus nesciuit, quemadmodum tu potes scire? si nesciuit ille qui [*]( F ) promisit et qui corporis terminos magnitudine animi nesciebat, quemadmodum scire nos possumus desidia. quadam mentis intra praesaeptum carnis inclusi? denique placuit tanta deuotio deo.