De Interpellatione Iob et David

Ambrose, Saint, Bishop of Milan

Ambrose. Sanctii Ambrosii Opera, Pars Altera, (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 32.2). Schenkl, Karl, editor. Prague; Vienna; Leipzig: F. Tempsky; G. Freytag, 1897.

deiciuntur itaque dum eleuantur [*]( 5 Exod. 25, 30 6 Sir. 48, 24 (27) 8 Pealm. XXXVIII 5 11 Psalm. L 8 16 Psalm. LXXII 18 24 Psalm. LXXII 18 ) [*]( 3 ergo] igitur DP\' 4 recordatio BDP* 5 resplendet P (et ex it) 7 adipiscetur P (e ex i) 8 mihi fac dne P mihi dne fac C fac mihi dne DP\' et (qui domine post meum transponit) B 9 qiii P quid C quis cet. 10 qui PC quis cet. fines P 11 sapienae P hunc P (nc in ras.) 13 uestrae B 15 ergo om. B uera DP\' cognitionea P qui. a P (i eras.), om. B fortuitu DPC 16 in] a B 17 tergiuersationes (es ex is) posuisti (i alt. postea add.) P successus P (c pr. ex b) 18 commotorum P (o alt. ex u) abundantiam P • (dan s. u.) nec auferentur B 19 se eras. B acerbitatem P (b ex u) 22 laetitiae] legitime DP\' opinati B 23 quaerella P querela cet. 24 coarcerbaretur PBC coaceruaietur D (u pr. ex b) dum] de B ) [*](17* )

260

huiusmodi uiri. non enim gratia, sed ruina est, ubi nec diuturni usus muneris reseruatur et adimitur excusatio delinquendi, quod enim grauioris pondus querellae quam illud diuinum quod habes in Michaeae libro prophetae: popule meus, quid feci tibi aut in quo contristaui te aut[*]( B ) quid molestus tibi fui? responde mihi. nonne eduxi te de terra Aegypti et de domo seruitutis liberaui te? ecce quomodo deiciuntur impii, dum adleuantur, querella eorum excluditur, poena aceruatur. caelestibus enim beneficiis inuitati deserere non debuerunt uitae securitatis et prosperitatis datorem, cui magis debuerant obtemperare. sed sicut iustitia dei magna ita etiam seuera uindicta. quando enim impius perseuerare consueuit, de quo et alibi habes scriptum: [*]( C ) uidi impium superexaltatum et eleuatum super caedros Libani et transiui, et ecce non erat: et quaesiui eum, et non est inuentus locus eius? incredibilis celeritas extinctionis eius. uides subito impium in hoc saeculo potentem: dum tu transis, ille iam non est. quanta est enim umbra in terra, quam non diuturna! transpone uestigium, et umbra praeteriit. aut si hic aliquid mouet, ad ea quae futura sunt attolle mentis uestigium et inuenies illic impium non futurum, quem hic esse credebas; non [*]( D ) enim est qui nihil est. denique dominus eos cognouit qui sunt ipsius; qui autem non sunt eos non agnoscit, quia ipsi eum qui est non agnouerunt. [*]( 4 Mich. 6, 3 sq. 14 Psalm. XXXVI 35 sq. 23 II Tim. 2, 19 ) [*]( 1 enim uiri gratia B 3 querellae P querelae cet. illa B 4 ex popule P (le ex lae) 5 constraui B 6 fui tibi PC 7 seruitutes P .8 querella P querela cet. 9 aceruatur DP\' acerbatur cet. celestibus P (i 8. M.) 10 securitatis et Erasmus securitatis sed DP\' setutilitatis sed P utilitatis et BC 11 obtemptare B 13 alibi P (a 8. u.) 14 super] sicut B 17 inecredibilis P (e pr. del.) 19 enim est B, est ony. P4 non om. DP\'C diu#turna P (r eras.) 20 mouet ed. Rom. mouent PBD mouerit P4 maneant (J 22 credebus P (e pr. s. u.) 23 denique P (i ex e) 25 eum P (u in ras.) )

261

J J De ipsis ergo et hic dicit: defecerunt et perierunt [*](E ) propter iniquitatem suam uelut somnium exurgentis, id est: ita deficiunt et euanescunt impii, sicut somnium exurgentis e somno primum, quia in tenebris sunt et in tenebris ambulauerunt nec residet aliquod eorum boni operis uestigium, sed similes eorum qui somnium uident. qui autem somniat in nocte somniat, nox autem in tenebris. filii tenebrarum sunt priuati sole iustitiae et splendore uirtutis, [*]( F ) dormientes semper et non uigilantes, de quibus bene dicitur: dormierunt somnum suum et nihil inuenerunt. etenim cum animae eorum a corpore <sint> separatae, tamquam resoluti a corporis somno nihil inuenient, nihil tenebunt et quod tenere se arbitrabantur amittent, quoniam stultus et insipiens cum diuitiis exundauerit, relinquet alienis diuitias suas neque simul ad inferna descendet cum eo gloria domus eius.

sequentia quoque demonstrant quomodo ipsius non inueniatur imago, sed intereat, quoniam imago eius in ciuitate domini illa superiore Hierusalem non inuenitur. dominus enim pinxit nos ad imaginem et similitudinem suam, sicut ipse docet dicens: ecce ego, Hierusalem, pinxi muros tuos. si bene egerimus, manet in nobis ista imago caelestis; [*]( 670 A ) si male quis agit, deletur in illo haec imago, illius utique qui descendit e caelo, et est in eo imago terreni. unde et apostolus dicit: sicut portauimus imaginem illius [*]( 1 Psalm. LXXII 19 sq. 5 Psalm. LXXXI 5 8 Malach. 4, 2 10 Psalm. LXXV 6 15 Psalm. XXXXVllI 18 16 Psalm. LXXII 20 20 Esai. 49, 16 24 I Cor. 15, 49 ) [*]( 4 e] a B ft residet P (e alt. ex i) resedit DP\' aliquod P (o ex i) 6 similes C similis cet. 8 tenebrarum P (ene 8. u.) 10 somnium PD 11 sint addidi 12 nihil alt.] nil DP C 13 se tenere DP\' 14 exundauerit C exundauerint P (ri e. u.) cet. relinquet C relinquent cet. 15 eo PhC eis P\', om. D (in quo eum pro cum) 16 eius PBC eorum (om. domus) DP\' demonstrant P (s s. u.) ipsius] impius ed. Rom. 17 imago B, om. cet. inueniantur, sed intereaut DP\' 18 liierusale P 20 dicens P (i ex o) hierusale P (a 8. 14.) murus P 22 et si DP\' qui B 24 imaginem om. B )

262

: terreni, portemus et imaginem huius caelestis. bonorum ergo imagines perseuerant et in illa dei ciuitate resplendent. si quis autem ad grauiora peccata deflexerit nec egerit paenitentiam, imago eius aboletur uel eicitur, sicut Adam de paradiso eiectus est et exclusus. quicumque autem [*]( B ) pie honesteque se gesserit intrat in ciuitatem dei et infert imaginem suam, ut in illa dei fulgeat ciuitate. domine, in \'.ciuitate tua imagines ipsorum ad nihilum rediges, quia isti in lumine fulgere non possunt qui tenebrosis se operibus. induerunt. exemplum arcessamus de saeculo. uide quemadmodum in ciuitatibus bonorum principum imagines perseuerent, deleantur imagines tyrannorum.

Haec ergo considerans animoque intendens sanctus propheta [*]( c ) delectatus est, qui fuerat ante turbatus. unde ait ipse: quia delectatum est cor meum et renes mei resoluti[*]( D ) sunt. et ego ad nihilum redactus sum et nesciui. et uelut iumentum factus sum apud te. et ego semper tecum. (cum cognouissem* inquit \'quia deus humana curat et respicit, requieuerunt renes mei,\' hoc est: ex maxima fatigatione ueteris inprudentiae requieui per agnitionem boni caelestis et gratiae. sunt etiam quidam renes animae, qui uexantur in nobis per ignorantiae laborem: hi resoluuntur ad requiescendum caelestis agnitione doctrinae et quasi fulcro quodam caelestium praeceptorum subnixi fouentur. [*]( E ) \'tunc\' inquit \'intellexi quia uane fatigabar, quoniam id quod uerum est nesciebam.\' et uelut iumentum factus sum*.

[*]( 6 Apoc. 3, 12 7 Psalm. LXXII 20 14 Psalm. LXXII 21-23 )[*]( 3 autem om. B 6 se om. DP\' 8 imaginis P redigis P 9 tenebris B 10 accersemus DP\' acceraiamus C 12 imaginis P 15 meum P (u s. tł.) 15 et 19 renis P 18 cognouissem P (s pr. a. u.) 19 humana P (na s. u.) 21 etiam] enim Costerius renes P (e alt. ex i) 22 hi B hii eet. 23 requiescendum P (d ex t) 24 fulcbro C pulchro P (r 8. u.) cet. post quodam in DP\' spatium est 6 litt. quodam fulcro a et liber bybliothecae canonicorum s. Ambrosii 25 faticabar P patiebar DP\' 26 est om. DP\' factus P (s in ras.) )

263

++ pulchre addidit apud te; comparatione enim caelestium homo quid est nisi iumentum inrationabile ? nam et stellae, cum sint lucidae, uanescunt solis exortu. et Moyses ait: non sum idoneus ab hesterno die. ex quo coepisti loqui cum seruo tuo. et tenui inquit uoce et [*]( F ) tardilocus sum. ita ergo et homo, non dicam Christi, sed angelorum comparatione mutum uidetur esse iumentum. sed tamen nemo desperet, quia homines et iumenta saluos facit dominus. et ideo quia non ex me, sed ex te didici, tibi adhaerebo semper, ut desinam esse iumentum, et dicas mihi: tu autem hic sta mecum. circumfusus enim dei gratia incipit homo esse qui per imprudentiam praetendebat insensibilitatem et inscientiam bestialem; homo enim eo probatur, si capax sit rationis et gratiae, itaque a mutis animalibus separatum esse se gaudet et in hominum adscitum esse consortia, quae deus uisitat et tuetur. quid est enim homo nisi quia eius memor est dominus aut quia a domino uisitatur?