Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. tende libens sacrumque latus geniumque potentem
  2. inrequietus ama, nunc, quod cupis ipse iuberi,
  3. da Capitolinis aeternum sedibus aurum,
  4. quo niteat sacri centeno pondere vultus
  5. Caesaris et propriae signet cultricis amorem
  6. sic ego nec Furias nec deteriora videbo
  7. Tartara et Elysias felix admittar in oras.’
  8. haec dicit labens sociosque amplectitur artus
  9. haerentemque animam non tristis in ora mariti
  10. transtulit et cara pressit sua lumina dextra.
  11. At iuvenis magno flammatus pectora luctu
  12. nunc implet saevo viduos clamore penates,
  13. nunc ferrum laxare cupit, nunc ardua tendit
  14. in loca—vix retinent comites—. nunc ore ligato
  15. incubat amissae mersumque in corde dolorem
  16. saevus agit, qualis conspecta coniuge segnis [*]()
  17. Odrysius vates positis ad Strymona plectris
  18. obstupuit tristemque rogum sine carmine flevit,
  19. ille etiam erecte [*]() rupisset tempora vitae.
  20. ne tu Tartareum chaos incomitata subires,
  21. sed prohibet mens fida ducis mirandaque sacris
  22. imperiis et maior amor.Quis carmine digno
  23. exsequias et dona malae feralia pompae
  24. perlegat? omne illic stipatum examine longo
  25. ver Arabum Cilicumque fluit floresque Sabaei
  26. Indorumque arsura seges praereptaque templis
    27. [*](conspecta coniuge segnis M: conspecto coniugis igni Barth. )[*](erecte M: certe s: fractae Imhof. )
  27. tura Palaestinis, simul Hebraeique liquores
  28. Coryciaeque comae Cinyreaque germina: et altis
  29. ipsa toris Serum Tyrioque umbrata recumbit
  30. tegmine, sed toto spectatur in agmine coniunx
  31. solus;. in hunc magnae flectuntur lumina Romae
  32. ceu iuvenes natos suprema ad busta ferentem:
  33. is dolor in vultu, tantum crinesque genaeque
  34. noctis habent, illam tranquillo fine solutam
  35. felicemque vocant, lacrimas fudere marito.
  36. Est locus, ante urbem qua primum nascitur ingens
  37. Appia quaque Italo gemitus Almone Cybebe
  38. ponit et Idaeos iam non reminiscitur amnes,
  39. hic te Sidonio velatam molliter ostro
  40. eximius coniunx—nec enim fumantia busta
  41. clamoremque rogi potuit perferre—beato
  42. composuit. Priscilla, toro. nil longior aetas
  43. carpere, nil aevi poterunt vitiare labores
  44. siccatam [*]() membris: tantas venerabile marmor
  45. spirat opes. mox in varias mutata novaris
  46. effigies: hoc aere Ceres, hoc lucida Gnosis,
  47. illo Maia tholo,[*]() Venus hoc non improba saxo.
  48. accipiunt vultus haud indignata decoros
  49. numina: circumstant famuli consuetaque turba
  50. obsequiis, tunc rite tori mensaeque parantur
    51. [*](siccatam s: sic catum M: sic cautum Phillimore. )[*](tholo M: polo. loco edd: luto Baehrens. it, his eyes with grief. of Cybele, the Magna Mater, on March 27 th in the river Almo, a small tributary of the Tiber. )
  51. assiduae. domus ista, domus! quis triste sepulcrum
  52. dixerit? hae merito visa pietate mariti
  53. protinus exclames: ‘est hic, agnoseo, minister
  54. illius, aeternae modo qui sacraria genti
  55. condidit inque alio posuit sua sidera caelo.’
  56. sic, ubi magna novum Phario de litore puppis
  57. solvit iter iamque innumeros utrimque rudentes
  58. lataque veliferi porrexit brachia mali
  59. invasitque vias, it [*]() eodem angusta phaselos
  60. aequore et immensi partem sibi vindieat austri.
  61. Quid nunc immodicos, iuvenum lectissime, fletus
  62. corde foves longumque vetas exire dolorem?
  63. nempe times, ne Cerbereos Priscilla tremescat
  64. latratus? tacet ille piis! ne tardior adsit
  65. navita proturbetque vadis? vehit ille merentes
  66. protinus et manes placidus locat hospite cumba,
  67. praeterea, si quando pio laudata marito
  68. umbra venit, iubet ire faces Proserpina laetas
  69. egressasque sacris veteres heroidas antris
  70. lumine purpureo tristes laxare tenebras
  71. sertaque et Elysios animae praesternere flores,
  72. sic manes Priscilla subit; ibi supplice dextra
  73. pro te Fata rogat, reges tibi tristis Averni
  74. placat, ut expletis humani finibus aevi
  75. paeantem terras dominum iuvenemque relinquas
  76. ipse senex! certae iurant in vota sorores.
    77. [*](it Gevart: in M. )
  1. Rura meus Tyrrhena petit saltusque Tagetis
  2. Crispinus; nec longa mora est aut avia tellus,
  3. sed mea secreto velluntur pectora morsu,
  4. udaque turgentes impellunt lumina guttas,
  5. ceu super Aegaeas hiemes abeuntis amici
  6. vela sequar spectemque ratem iam fessus ab altis
  7. rupibus atque oculos longo querar aere vinci.
  8. Quid ': si militiae iam te, puer inelite, primae
  9. clara rudimenta et castrorum dulce voearet
  10. auspicium, quanto manarent gaudia fletu
  11. quosve darem amplexus! etiamne optanda propinquis [*]()
  12. tristia: et [*]() octonos bis iam tibi circuit orbes
  13. vita. sed angustis animus robustior annis,
  14. succumbitque oneri et mentem sua non capit aetas,
  15. nec mirum: non te series inhonora parentum
  16. obscurum proavis et priscae lucis egentem
  17. plebeia de stirpe tulit: non sanguine cretus
  18. turmali trabeaque recens [*]() et paupere clavo
    19. [*](propinquis s: propinqui M: et iamne propinquas Phillimore. )[*](et s: ut M. )[*](trabeaque recens Krohn: trabeque et remis M: trabeaque Remi nec Lipsius. )
  19. augustam sedem et Latii penetrale senatus
  20. advena pulsasti, sed praecedente tuorum
  21. agmine. Romulei qualis per iugera circi,
  22. cum pulcher visu, titulis generosus avitis
  23. exspectatur equus, cuius de stemmate longo
  24. felix demeritos habet admissura parentes,
  25. illum omnes acuunt plausus, illum ipse volantem
  26. pulvis et incurvae gaudent agnoscere metae:
  27. sic te, clare puer, genitum sibi curia sensit,
  28. primaque patricia clausit vestigia luna.
  29. mox Tyrios ex more sinus tunicamque potentem
  30. agnovere umeri, sed enim tibi magna parabat
  31. ad titulos exempla pater, quippe ille iuventam
  32. protinus ingrediens pharetratum invasit Araxen
  33. belliger indoeilemque fero servire Neroni
  34. Armeniam, rigidi summam Mavortis agebat
  35. Corbulo, sed comitem belli sociumque laborum
  36. ille quoque egregiis multum miratus in armis
  37. Bolanum; atque illi curarum asperrima suetus
  38. credere partirique metus, quod tempus amicum
  39. fraudibus, exserto [*]() quaenam bona tempora bello,
  40. quae suspecta fides aut quae fuga vera ferocis
  41. Armenii. Bolanus iter praenosse timendum,
  42. Bolanus tutis iuga quaerere commoda castris,
  43. metiri [*]() Bolanus agros, aperire malignas
  44. torrentum nemorumque moras tantamque verendi
  45. mentem implere ducis iussisque ingentibus unus
    46. [*](exserto Livineius: exorto M. )[*](metiri M: metari Avantius. broad purple stripe down the middle). See note to v. 1. 52. )
  46. sufficere, ipsa virum norat iam barbara tellus,
  47. ille secundus apex bellorum et proxima cassis,
  48. sic Phryges attoniti, quamquam Nemeaea viderent
  49. arma Cleonaeusque acies impelleret arcus,
  50. pugnante Alcide tamen et Telamona timebant.
  51. disce, puer,—nec enim externo monitore petendus
  52. virtutis tibi pulcher amor: cognata ministret
  53. laus animos, aliis Decii reducesque Camilli
  54. monstrentur—tu disce patrem, quantusque negantem
  55. fluctibus occiduis fesso usque [*]() Hyperione Thylen
  56. intrant mandata gerens quantusque potentis
  57. mille urbes Asiae sortito rexerit anno,
  58. imperium mulcente toga. bibe talia pronis
  59. auribus, haec certent tibi conciliare propinqui,
  60. haec iterent comites praecepta senesque paterni.
  61. Iamque alio moliris iter nec deside passu
  62. ire paras; nondum validae tibi signa iuventae
  63. inrepsere genis, et adhuc tenor integer aevi.
  64. nec genitor iuxta; fatis namque haustus iniquis
  65. occidit et geminam prolem sine praeside linquens.
  66. nec saltem teneris ostrum puerile lacertis
  67. exuit albentique umeros induxit amictu,
  68. quem non corrupit pubes effrena novaeque
    69. [*](fesso usque Vollmer: fessusque M: fessoque Dom.: fessoque Hyperioni Imhof. Hercules (slayer of the Nemean lion near Cleonae). The reference is to the previous sack of Troy, in which Hercules took part. returned from exile to defeat the Gauls. )
  69. libertas properata togae! ceu nescia falcis
  70. silva comas tollit fructumque exspirat in umbras.
  71. at tibi Pieriae tenero sub pectore curae
  72. et pudor et docti legem sibi dicere mores;
  73. tunc hilaris probitas et frons tranquilla nitorque
  74. luxuriae confine tenens pietasque per omnes
  75. dispensata modos; aequaevo cedere fratri
  76. mirarique patrem miseraeque ignoscere matri,
  77. admonuit fortuna domus, tibine illa nefanda
  78. pocula letalesque manu componere sucos
  79. evaluit, qui voce potes praevertere morsus
  80. serpentum atque omnes vultu placare novercas?
  81. infestare libet manes meritoque precatu
  82. pacem auferre rogis; sed te. puer optime, cerno
  83. flectentem visus [*]() et talia dicta parantem:
  84. ‘parce, precor, cineri: fatum illud et ira nocentum
  85. Parcarum crimenque dei, mortalia quisquis
  86. pectora sero videt nec primo in limine sistit
  87. conatus scelerum atque animos infanda parantes.
  88. excidat illa dies aevo nec postera credant
  89. saecula! nos certe taceamus et obruta multa
  90. nocte tegi propriae patiamur crimina gentis.
  91. exegit poenas, hominum cui cura suorum,
  92. quo Pietas auctore redit terrasque revisit,
  93. quem timet omne nefas, satis haec lacrimandaque nobis
  94. ultio, quin saevas utinam exorare liceret
    95. [*](visus Postgate: iustis M. )
  95. Eumenidas timidaeque avertere Cerberon umbrae
  96. immemoremque tuis citius dare manibus amnem.’
  97. Macte animo, iuvenis! sed crescunt crimina matris,
  98. nec tantum pietas, sed protinus ardua virtus
  99. affectata tibi. nuper cum forte sodalis
  100. immeritae falso palleret crimine famae
  101. erigeretque forum succinctaque iudice multo
  102. surgeret et castum vibraret Iulia fulmen:
  103. tu. quamquam non ante forum legesque severas
  104. passus, sed tacita studiorum occultus in umbra,
  105. defensare metus adversaque tela subisti
  106. pellere, inermis adhuc et tiro. paventis amici,
  107. haud umquam tales aspexit Romulus annos
  108. Dardaniusque senex medii bellare togata
  109. strage fori. stupuere patres temptamina tanta
  110. conatusque tuos, nec te reus ipse timebat.[*]()
  111. par vigor et membris, promptaeque ad fortia vires
  112. sufficiunt animo atque ingentia iussa sequuntur
  113. ipse ego te nuper Tiberino in litore vidi,
  114. qua Tyrrhena vadis Laurentibus aestuat unda,
  115. tendentem cursus vexantemque ilia nuda
  116. calce ferocis equi, vultu dextraque minacem:
  117. —si qua fides dictis, stupui armatumque [*]() putavi—:
  118. Gaetulo sic pulcher equo Troianaque quassans
  119. tela novercales ibat venator in agros
    120. [*](nec te reus ipse timebat M: some edd. mark a lacuna after reus: de te, pro te edd., nec tunc Leo: se tenebat conj. Pliillimore. )[*](armatumque M: Martemque Markland. be dealt with under the Lex Iulia de maritandis ordinibus. (" nec reus ipse= et ipse is qui non erat reus "). I do not, )
  120. Ascanius miseramque patri flagrabat Elissam;
  121. Troilus haud aliter gyro leviore minantes
  122. eludebat equos aut quem de turribus altis
  123. Arcadas Ogygio versantem in pulvere metas
  124. spectabant Tyriae non torvo lumine matres.
  125. Ergo age iam [*]() magno—ducis indulgentia pulsat
  126. certaque dat votis hilaris vestigia frater—
  127. surge animo et fortes castrorum concipe curas,
  128. monstrabunt acies Mavors Actaeaque virgo,
  129. flectere Castor equos, umeris quatere arma Quirinus,
  130. qui tibi tam tenero permisit plaudere collo
  131. nubigenas clipeos intactaque caedibus arma.
  132. Quasnam igitur terras, quem Caesaris ibis in orbem?
  133. Arctoosne amnes et Rheni fracta natabis
  134. flumina an aestiferis Libyae sudabis in arvis?
  135. an iuga Pannoniae mutatoresque domorum
  136. Sauromatas quaties? an te septenus habebit
  137. Hister et umbroso circumflua coniuge Peuce?
  138. an Solymum cinerem palmetaque capta subibis
  139. non sibi felices silvas portentis Idymes?
  140. quod si te magno tellus frenata parenti
  141. accipiat, quantum ferus exsultabit Araxes!
  142. quanta Caledonios attollet gloria campos!
  143. cum tibi longaevus referet trucis incola terrae:
  144. ‘hic suetus dare iura parens, hoc caespite turmas
    145. [*](iam Phillimore: nam M; punctuation Vollmer's. )
  145. adfari; late [*]() speculas [*]() castellaque longe
  146. —aspicis?—ille dedit cinxitque haec moenia fossa;
  147. belligeris haec dona deis, haec tela dicavit
  148. —cernis adhuc titulos—; hunc ipse vocantibus armis
  149. induit, hunc regi rapuit thoraca Britanno.’
  150. qualiter in Teucros victricia bella paranti
  151. ignotum Pyrrho Phoenix narrabat Achillem.
  152. Felix, qui viridi fidens, Optate, iuventa
  153. durabis quaecumque vias vallumque subibis,
  154. forsan et ipse latus—sic numina principis adsint—
  155. cinctus et unanimi comes indefessus amici,
  156. quo Pylades ex more pius, quo Dardana gessit
  157. bella Menoetiades. quippe haec concordia vobis,
  158. hic amor est duretque precor! nos fortior aetas
  159. iam fugit; hinc votis animum precibusque iuvabo,
  160. et mihi! sed questus solitos si forte ciebo
  161. et mea Romulei venient ad carmina patres,
  162. tu deeris. Crispine, mihi, cuneosque per omnes
  163. te meus absentem circumspectabit Achilles,
  164. sed venies melior—vatum non irrita currunt
  165. omina—. quique aquilas tibi nunc et castra recludit,
  166. idem omnes perferre gradus cingique [*]() superbis
  167. fascibus et patrias dabit insedisse curules.
  168. Sed quis ab excelsis Troianae collibus Albae,
    169. [*](late Waller: vitae M, vicis, vigiles, Vetti, viden has etc. edd. )[*](speculas s: specula M. )[*](cingique Pol.: cingitque M. called " tribuni laticlavii," as compared with " tr. angusti-clavii," who were knights (Suet. Otho, 10). This rank and that of " praefectus alae (equitum) " were often given to sons of senators (Suet. Oct. 38). Hence "clari" in v. 1. 97. This would be the first step (i. 173) in the senatorial career. )
  169. unde suae iuxta prospectat moenia Romae
  170. proximus ille deus, Fama velocior intrat
  171. nuntius atque tuos implet, Crispine, penates?
  172. dicebam certe: vatum non irrita currunt
  173. auguria, en! ingens reserat tibi limen honorum
  174. Caesar et Ausonii committit munia ferri.
  175. vade,[*]() puer, tantisque enixus suffice donis,
  176. felix, qui magno iam nunc sub praeside iuras
  177. cuique sacer primum tradit Germanicus ensem!
  178. non minus hoc, fortis quam si tibi panderet ipse
  179. Bellipotens aquilas torvaque induceret ora
  180. casside, vade alacer maioraque disce mereri!
  1. Ipse malas vires et lamentabile carmen
  2. Elysio de fonte mihi pulsumque sinistrae
  3. da. genitor praedoete, lyrae. neque enim antra moveri
  4. Delia nec solitam fas est impellere Cirrham
  5. te sine. Corycia quicquid modo Phoebus in umbra,
  6. quicquid ab Ismariis monstrabat collibus Euhan,
  7. dedidici. fugere meos Parnasia crines
  8. vellera, funestamque hederis inrepere taxum
    9. [*](vade Pol.: unde M. )
  9. extimui trepidamque—nefas!—arescere laurum.
  10. certe ego, magnanimum qui facta attollere regum
  11. ibam altum spirans Martemque aequare canendo.
  12. quis sterili mea corda situ. quis Apolline merso
  13. frigida damnatae praeduxit nubila menti?
  14. stant circum attonitae vatem et nil dulce sonantes
  15. nec digitis nec voce deae. dux ipsa silenti
  16. fulta caput cithara, qualis post Orphea raptum
  17. astitit, Hebre, tibi, cernens iam surda ferarum
  18. agmina et immotos sublato carmine lucos.
  19. At tu seu membris emissus in ardua tendens
  20. fulgentesque plagas rerumque elementa recenses,
  21. quis deus, unde ignes, quae ducat semita solem,
  22. quae minuat Phoeben quaeque integrare latentem
  23. causa queat, notique modos extendis Arati,
  24. seu tu Lethaei secreto in gramine campi
  25. concilia heroum iuxta manesque beatos.
  26. Maeonium Ascraeumque senem, non segnior umbra
  27. accolis alternumque sonas et carmina misces:
  28. da vocem magno, pater, ingeniumque dolori,
  29. nam me ter relegens caelo [*]() terque ora retexens
  30. Luna videt residem nullaque Heliconide tristes
  31. solantem curas; tuus ut mihi vultibus ignis
  32. inrubuit cineremque oculis umentibus hausi,
  33. vilis honos studiis, vix haec in munera solvo
  34. primum animum, tacitisque situm depellere curis [*]()
    35. [*](caelo M: caelum Heinsius. )[*](tacitis curis M: tactis chordis Polster. poem was written three months after his father's death; still in any case he must have kept it by him for a long while before publishing it—if indeed the publication was not posthumous. )
  35. nunc etiam labente manu nec lumine sicco
  36. ordior adclinis tumulo, quo molle quiescis
  37. iugera nostra tenens, ubi post Aeneia fata
  38. stellatus Latiis ingessit montibus Albam
  39. Ascanius, Phrygio dum pingues sanguine campos
  40. odit et infaustae regnum dotale novercae.
  41. hic ego te—nam Sicanii non mitius halat
  42. aura croci, dites nec si tibi rara Sabaei
  43. cinnama, odoratas nec Arabs decerpsit aristas—
  44. inferiis cumulande sacris, te [*]() carmine plango
  45. Pierio; sume o gemitus et vulnera nati
  46. et lacrimas, rari quas umquam habuere parentes.
  47. atque utinam fortuna mihi, dare manibus aras,
  48. par templis opus, aeriamque educere molem,
  49. Cyclopum scopulos ultra atque audacia saxa
  50. Pyramidum, et magno tumulum praetexere luco!
  51. illic et Siculi superassem dona sepulcri
  52. et Nemees lucum et Pelopis solemnia trunci.
  53. illic Oebalio non finderet aera disco
  54. Graiorum vis nuda [*]() virum, non arva rigaret
  55. sudor equum aut putri sonitum daret ungula fossa;
  56. sed Phoebi simplex chorus, et frondentia vatum
  57. praemia laudato, genitor, tibi rite ligarem.[*]()
  58. ipse madens oculis, umbrarum animaeque sacerdos,