Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

praecinerem gemitum, cui te nec Cerberus omni
ore nec Orpheae quirent avertere leges.
atque ibi me [*]() moresque tuos et facta canentem
fors et magniloquo non posthabuisset Homero,
tenderet et torvo pietas aequare Maroni.
Cur magis incessat superos et aena sororum
stamina, quae tepido genetrix super aggere nati
orba sedet vel quae primaevi coniugis ignem
aspicit obstantesque manus turbamque tenentem
vincit in ardentem, liceat, moritura [*]() maritum?
maior et his forsan superos et Tartara pulsem [*]()
invidia: externis etiam miserabile visu
funus eat.[*]() sed nec modo se Natura dolenti
nec [*]() Pietas in iusta [*]() dedit; mihi limine primo
fatorum et viridi, genitor, ceu raptus ab aevo
Tartara dura subis. nec enim Marathonia virgo
parcius exstinctum saevorum crimine agrestum
fleverit Icarium, Phrygia quam turre cadentem
Astyanacta parens, laqueo quin illa supremo

[*](ibi me Heinsius: tibi M. )

[*](moritura M: modo itura Schrader, ruitura Heinsius. )

[*](maior et his pulsem Krohn: aliis M: at his Baehrens: ais Vollmer: ab his Phillimore, who reads pulset. )

[*](invidia: . . eat. edd.: invidia? eat? Phillimore. )

[*](nec M: sed Phillimore, bracketing nec modo to dedit. )

[*](in iusta Boxhorn: iniusta edd. his father is as one untimely dead, and that therefore this bitterness is added to the grief felt by natural affection; Erigone is an example of the same thing. She bewailed her )

inclusit gemitus: at te post funera magni
Hectoris Haemonio pudor est servisse marito.
Non ego, quas fati certus sibi morte canora
inferias praemittit olor nec rupe quod atra
Tyrrhenae volucres nautis praedulce minantur,
in patrios adhibebo rogos: non murmure trunco
quod gemit et durae queritur Philomela sorori:
nota nimis vati. quis non in funere cunctos
Heliadum ramos lacrimosaque germina dixit
et Phrygium silicem atque ausum contraria Phoebo
carmina nec fida [*]() gavisam Pallada buxo?
te Pietas oblita virum revocataque caelo
Iustitia et gemina plangat Facundia lingua
et Pallas doctique cohors Heliconia Phoebi,
quis labor Aonios seno pede ducere cantus [*]()
et quibus Arcadia carmen testudine mensis
cura lyrae [*]() nomenque fuit quosque orbe sub omni
ardua septena numerat Sapientia fama,
qui furias regumque domos aversaque caelo
sidera terrifico super intonuere cothurno,
et quis lasciva vires tenuare Thalia

[*](fida M: foeda Heinsius: bifida Phillimore. )

[*](cantus Barth: campos M: currere campos Heinsius. )

[*](cura lyrae Gronovius: cydalibem M. slave of Neoptolemus, son of Achilles after the death of her husband. Hector. was therefore glad when it betrayed Marsyas. The other )

dulce vel heroos gressu truncare tenores.[*]()
omnia namque animo complexus et omnibus auctor [*]()
qua fandi vis lata patet, sive orsa libebat
Aoniis vincire modis seu voce soluta
spargere et effreno nimbos aequare profatu.
Exsere semirutos subito de pulvere vultus,
Parthenope, crinemque adflato monte sepultum
pone super tumulos et magni funus alumni,
quo non Munichiae [*]() quicquam praestantius arces
doctaque Cyrene Sparteve animosa creavit.
si tu stirpe vacans famaeque [*]() obscura iaceres
nil gentile tenens, illo te eive probabas
Graiam atque Euboico maiorum sanguine duci.
ille [*]() tuis totiens praestabat [*]() tempora sertis,
cum stata laudato caneret quinquennia versu
ora supergressus Pylii senis [*]() oraque regis
Dulichii specieque comam subnexus utraque.[*]()
non tibi deformes obscuri sanguinis ortus
nec sine luce genus (quamquam fortuna parentum
artior expensis [*]()): etenim te divite ritu

[*](tenores Dom.: leones Vollmer: labores, lepores, etc. edd. )

[*](auctor Poni.: utor M. )

[*](Munichiae Pol.: moniciae M: Monichiae Heinsius: Monychiae Postgate. )

[*](vacans famaeque Baehrens: vetas famaeque M: nefas famaque Phillimore: vetus Poni. )

[*](ille M: illa Postgate. )

[*](praestabat Klter: prestat sed M: praestant se Vollmer. )

[*](senis s: gregis M, Klotz, Vollmer: regis Pylii conj. Postgate. )

[*](specieque utraque Poni.: speciemque utroque M, Vollmer, Klotz. )

[*](expensis Avantius: extensis M. )

ponere purpureos Infantia legit [*]() amictus
stirpis honore datos et nobile pectoris aurum.
protinus exorto dextrum risere sorores
Aonides, puerique chelyn summisit et ora
imbuit amne sacro iam tum mihi blandus Apollo.
nec simplex patriae decus, et natalis origo
pendet ab [*]() ambiguo geminae certamine terrae.
te de gente suum Latiis ascita colonis
Graia refert Hyele,[*]() gravidus [*]() qua puppe magister
excidit et mediis miser evigilavit in undis;
maior at inde suum longo probat ordine vitae
Parthenope ---[*]() Maeoniden aliaeque aliis natalibus urbes
diripiunt cunctaeque probant; non omnibus ille
verus, alit victos immanis gloria falsi.
atque ibi dum profers annos vitamque sanitas,
protinus ad patrii raperis certamina lustri
vix implenda viris, laudum festinus et audax [*]()
ingenii, stupuit primaeva ad carmina plebes
Euboea et natis te monstravere parentes.
inde frequens pugnae nulloque ingloria sacro
vox tua: non totiens victorem Castora gyro
nec fratrem caestu virides plausere [*]() Therapnae.

[*](legit M: adegit Dom. )

[*]( ab Barth: et M. )

[*](Hyele Heinsius: sele M: Velie s . )

[*](gravidus Ellis: gravis M: Graius s. )

[*](Lacuna recognized here by Markland, as there is no mention of Parthenope; no lacuna in MSS. )

[*](festinus et audax Lipsius: festina sed ut dux M. )

[*](plausere Doni.: clausero M. )

sin [*]() pronum vicisse domi: quid Achaea mereri
praemia nunc ramis Phoebi nunc gramine Lernae
nunc Athamantea protectum tempora pinu,
cum totiens lassata tamen nusquam avia frondes
abstulit aut alium tetigit Victoria crinem?
Hinc tibi vota patrum credi generosaque pubes
te monitore regi, mores et faeta priorum
discere, quis casus Troiae, quam tardus Ulixes,
quantus equos pugnasque virum decurrere versu
Maeonides quantumque pios ditarit agrestes
Aseraeus Siculusque senex, qua lege recurrat
Pindarieae vox flexa lyrae volucrumque precator
Ibyeus [*]() et tetricis Alcman cantatus Amyclis
Stesichorusque ferox saltusque ingressa viriles
non formidata temeraria Leueade [*]() Sappho,
quosque alios dignata chelys. tu pandere doctus
carmina Battiadae latebrasque Lycophronis arti [*]()
Sophronaque implicitum tenuisque arcana Corinnae.
sed quid parva loquor? tu par adsuetus Homero
ferre iugum senosque pedes aequare solutis
versibus et numquam passu breviore relinqui,
quid mirum, patria si te petiere relicta,
quos Lucanus ager, rigidi quos iugera Dauni,
quos Veneri plorata domus neglectaque tellus

[*](sin M: sit Doni. )

[*](Ibycus Pol.: Obsicus M. )

[*](Leucade Pol. (from some commentator unknown): calchide M. )

[*](arti Baehrens: ari M: atri s. parsley at Nemea, the pine-branch at Isthmus (Athamas was the father of Palaemon, who with his mother Ino was worshipped there; Lerna is in the neighbourhood of Nemea). some robbers who had ill-treated him. )

Alcidae vel quos e vertice Surrentino
mittit Tyrrheni speculatrix virgo profundi,
quos propiore sinu lituo remoque notatus
collis et Ausonii pridem laris hospita Cyme
quosque Dicarchei portus Baianaque mittunt
litora, qua mediis alte permixtus [*]() anhelat
ignis aquis et operta domos incendia servant?
sic ad Avernales scopulos et opaca Sibyllae
antra rogaturae veniebant undique gentes;
illa minas divum Parcarumque acta canebat
quamvis decepto vates non irrita Phoebo.
mox et Romuleam stirpem proceresque futuros
instruis inque patrum vestigia ducere perstas.
sub te Dardanius facis explorator opertae,
qui Diomedei celat penetralia furti,
crevit et inde sacrum didicit puer; arma probator [*]()
monstrasti Saliis [*]() praesagumque aethera certi [*]()
auguribus; cui Chalcidicum fas volvere carmen,
cur Phrygii lateat coma flaminis, et tua multum
verbera succincti formidavere Luperci.

[*](permixtus s: permissus M. )

[*](probator Ellis: probatur M: probatus Vollmer: probatis Baehrens. )

[*](monstrasti Saliis Lipsius: monstrastis aliis M. )

[*](certi Vollmer: certis M. Surrentum with the promontory of Minerva, Cape Misenum. chose to ask (i.e., as many years as there were grains in a handful of dust). )

Et nunc ex illo forsan grege gentibus alter
iura dat Eois, alter compescit Hiberas,
alter Achaemenium secludit Zeugmate Persen,
hi dites Asiae populos, hi Pontica frenant,
hi fora pacificis emendant fascibus, illi
castra pia statione tenent: tu laudis origo.
non tibi certassent iuvenilia fingere corda
Nestor et indomiti Phoenix moderator alumni
quique tubas acres lituosque audire volentem
Aeciden alio frangebat carmine Chiron.
Talia dum celebras, subitam civilis Erinys
Tarpeio de monte facem Phlegraeaque movit
proelia, sacrilegis lucent Capitolia taedis,[*]()
et Senonum furias Latiae sumpsere cohortes,
vix requies flammae necdum rogus ille deorum
siderat, excisis cum tu solacia templis
impiger et multum facibus velocior ipsis
conciliis ore pio captivaque fulmina defies,
mirantur Latii proceres ultorque deorum
Caesar, et e medio divum pater annuit igni.
iamque et flere pio Vesuvina incendia cantu
mens erat et gemitum patriis impendere damnis,
cum pater exemptum terris ad sidera montem
sustulit et late miseras deiecit in urbes.
Me quoque vocales lucos Boeotaque [*]() tempe

[*](taedis s: rhedis M. )

[*](Boeotaque Baehrens: biota- or luotaque M: Inoaque etc. edd. )

pulsantem, cum stirpe tua descendere dixi,
admisere deae: nec enim mihi sidera tantum
aequoraque et terras, quae mos debere parenti,
sed decus hoc quodcumque lyrae primusque dedisti
non vulgare loqui et famam sperare sepulcro.
qualis cras. Latios quotiens ego carmine patres
mulcerem felixque tui spectator adesses
muneris! heu quali confusus gaudia fletu
vota piosque metus inter laetumque pudorem!
quam tuus ille dies. quam non mihi gloria maior!
talis Olympiaca iuvenem cum spectat harena
qui genuit, plus ipse ferit, plus corde sub alto
caeditur; attendunt cunei, spectatur Achaeis [*]()
ille magis, crebro dum lumina pulveris haustu
obruit et prensa vovet exspirare corona.
ei mihi quod tantum patrias ego vertice frondes
solaque Chalcidicae Cerealia dona coronae
te sub teste tuli! qualem te Dardanus Albae
vix cepisset ager, si per me serta tulisses
Caesarea donata manu! quod subdere robur
illa dies, quantum potuit dempsisse senectae!
nam quod me mixta quercus non pressit oliva,
et fugit speratus honos: quam [*]() dulce parentis
invia [*]() Tarpei caperes! te nostra magistro
Thebais urgebat priscorum exordia vatum;
tu cantus stimulare meos, tu pandere facta

[*](Achaeis Imhof: achates M: Acestes Dom. )

[*](quam Baehrens: qua M. )

[*](invia Ellis: invida M. Naples; for "patrias" cf. note on iv. 8. 45. not joined to the olive-wreath of the Alban contest, see note )

heroum bellique modos positusque locorum
monstrabas. labat incerto mihi limite cursus
te sine et orbatae caligant vela carinae.
nec solum larga memet pietate fovebas:
talis et in thalamos, una tibi cognita taeda
conubia, unus amor. certe seiungere matrem
iam gelidis nequeo bustis: te sentit habetque,
te videt et tumulos ortuque obituque salutat,
ut Pharios aliae ficta pietate dolores
Mygdoniosque colunt et non sua funera plorant.
Quid referam expositos servato pondere mores?
quae pietas, quam vile lucrum, quae cura pudoris,
quantus amor recti? rursumque, ubi dulce remitti,
gratia quae dictis? animo quam nulla senectus?
his tibi pro meritis famam laudesque benignas
iudex [*]() cura deum nulloque e vulnere tristem
concessit, raperis. genitor, non indigus aevi,
non nimius, trinisque decem quinquennia lustris
iuncta ferens, sed me pietas numerare dolorque
non sinit, o Pylias aevi transcendere metas
et Teucros aequare senes, o digne videre
me similem! sed nec leti tibi ianua tristis:
quippe leves causae, nec segnis labe senili
exitus instanti praemisit membra sepulcro,
sed te torpor iners et mors imitata quietem
explicuit falsoque tulit sub Tartara somno,
quos ego tunc gemitus.—comitum manus anxia
vidit, vidit et exemplum genetrix gavisaque novit—

[*](iudex M: vindex Aldine. )

quae lamenta tuli! veniam concedite, manes,
fas dixisse, pater: non tu mihi plura dedisses.
felix ille patrem vacuis circumdedit ulnis:
vellet et Elysia quamvis in sede locatum
abripere et Danaas iterum portare per umbras;
temptantem et vivos molitum in Tartara gressus
detulit infernae vates longaeva Dianae;
sic chelyn Odrysiam pigro transmisit Averno
causa minor, sic Thessalicis Admetus in oris:
si lux [*]() una retro Phylaceida rettulit umbram,
cur nihil exoret, genitor, chelys aut tua manes
aut mea? fas mihi sic patrios contingere vultus,
fas iunxisse manus, et lex quaecumque sequatur.
At vos, umbrarum reges Ennaeaque [*]() Iuno,
si laudanda precor, taedas auferte comasque
Eumenidum; nullo sonet asper ianitor ore,
Centauros Hydraeque greges Scyllaeaque monstra
aversae celent valles, umbramque senilem
invitet ripis, discussa plebe, supremus
vector et in media componat molliter alga.
ite, pii manes Graiumque examina vatum,
inlustremque animam Lethaeis spargite sertis
et monstrate nemus, quo nulla inrupit Erinys.
in quo falsa dies caeloque simillimus aer.
inde tamen venias, melior qua porta malignum
cornea vincit ebur, somnique in imagine monstra,

[*](si lux Heinsius: silua M: sic lux Vollmer. Lacuna before this line acc. to Postgate. )

[*](Ennaeaque Gronovius: aecneaque D: Aetnaeaque Pol. the darkness of the night when the Greeks took Troy; he embraced his phantom in the underworld. )

quae solitus, sic sacra Numae ritusque colendos
mitis Aricino dictabat nympha sub antro,
Scipio sic plenos Latio Iove ducere somnos
creditur Ausoniis, sic [*]() non sine Apolline Sylla

Crimine quo merui, iuvenis placidissime divum,
quove errore miser, donis ut solus egerem,
Somne, tuis? tacet omne pecus volucresque feraeque
et simulant fessos curvata cacumina somnos,
nec trucibus fluviis idem sonus; occidit horror
aequoris, et terris maria adclinata quiescunt.
septima iam rediens Phoebe mihi respicit aegras
stare genas; totidem Oetaeae Paphiaeque revisunt [*]()
lampades et totiens nostros Tithonia questus
praeterit et gelido spargit miserata flagello.
unde ego sufficiam? non si mihi lumina mille,
quae sacer alterna tantum statione tenebat
Argus et haud umquam vigilabat corpore toto.
at nunc heu! si aliquis longa sub nocte puellae
brachia nexa tenens ultro te, Somne. repellit,
inde veni nec te totas infundere pennas
luminibus compello meis—hoc turba precetur
laetior—: extremo me tange cacumine virgae,
sufficit, aut leviter suspenso poplite transi.

[*](sic Sudhaus: nec M. )

[*](revisunt Poni.: revisent M: renident Baehrens. )

Me miserum! neque enim verbis solemnibus ulla
incipiam nunc [*]() Castaliae vocalibus undis
invisus Phoeboque gravis, quae vestra, sorores,
orgia, Pieriae, quas incestavimus aras?
dicite, post poenam liceat commissa fateri.
numquid inaccesso posui vestigia lueo?
num vetito de fonte bibi? quae culpa, quis error
quem luimus tantus [*]()? morientibus ecce lacertis
viscera nostra tenens animamque avellitur infans,
non de stirpe quidem nec qui mea nomina ferret
oraque; non fueram genitor, sed cernite fletus
liventesque genas et credite planetibus orbi:
orbus ego. huc patres et aperto pectore matres
conveniant; cineremque oculis et crimina ferto,
si qua sub uberibus plenis ad funera natos
ipsa gradu labente tulit madidumque cecidit
pectus et ardentes restinxit lacte favillas.[*]()
quisquis adhuc tenerae signatum flore iuventae
immersit cineri iuvenem primaque iacentis
serpere crudeles vidit lanugine flammas,
adsit et alterno mecum clamore fatiscat:
vincetur lacrimis, et te, Natura, pudebit.
tanta mihi feritas, tanta est insania luctus,
hoc quoque cum nitor ter [*]() dena luce peracta
adclinis tumulo et planctus [*]() in carmina verto

[*](nunc Seriverius: nec M. )

[*](tantus Pol.: tantis M. )

[*](favillas Dom.: papillas M. )

[*](nitor ter Gronovius: ni ter M. )

[*](tumulo et planctus Krohn: tumul nctus M. )

discordesque modos et [*]() singultantia verba [*]()
molior: orsa lyrae vis [*]() est atque ira tacendi
impatiens, sed nec solitae mihi vertice laurus
nec fronti vittatus honos, en taxea marcet
silva comis, hilaresque hederas plorata cupressus
excludit ramis; nec eburno pollice chordas
pulso, sed incertam digitis errantibus amens
scindo chelyn. iuvat heu, iuvat inlaudabile carmen
fundere et incompte miserum nudare [*]() dolorem,
sic merui? sic me cantuque habituque nefastum
aspiciant superi? pudeat Thebasque novumque
Aeaciden? nil iam placidum manabit ab ore?
ille ego qui—quotiens!—blande matrumque patrumque
vulnera, qui viduos potui mulcere dolores,
ille ego lugentum mitis solator, acerbis
auditus tumulis et descendentibus umbris,
deficio medieasque manus fomentaque quaero
vulneribus, sed summa, meis. nunc tempus, amici,
quorum ego manantes oculos et saucia tersi
pectora: reddite opem. saevas exsolvite grates.
nimirum cum vestra modis ego funera maestis [*]()
increpitans: ‘qui damna doles aliena, repone
infelix lacrimas et tristia carmina serva.’
verum erat: absumptae vires et copia fandi
nulla mihi, dignumque nihil mens fulmine tanto
repperit: inferior vox omnis et omnia sordent

[*](modos et s: m M. )

[*](verba M: acerba Phillimore. )

[*](lyrae vis Krohn: ly . . M: lyra vox Davies. Most edd. punctuate after molior: Phillimore lyra: satis est. )

[*](nudare Markland: laudare M. )

[*]( vestra modis maestis Klotz (but in his edition he follows M): vestra domus maestus M. Baehrens recognized lacuna after 46, so all edd. )

verba, ignosce, puer: tu me caligine maesta
obruis. a! durus,[*]() viso si vulnere carae
coniugis invenit caneret quod Thracius Orpheus
dulce sibi, si busta Lini complexus Apollo
non tacuit, nimius fortasse avidusque doloris
dicor et in lacrimis iustum excessisse pudorem?
quisnam autem gemitus lamentaque nostra reprendis 2?
o nimium felix, nimium crudelis et expers
imperii, Fortuna, tui, qui dicere legem