Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. astra tenes, haustumque tibi succincta beati
  2. nectaris excluso melior Phryge porrigit Hebe:
  3. huc ades et genium templis nascentibus infer,
  4. non te Lenia nocens nec pauperis arva Molorchi
  5. nec formidatus Nemees ager antraque poscunt
  6. Thracia nec Pharii polluta altaria regis,
  7. sed felix simplexque domus fraudumque malarum
  8. inscia et hospitibus superis dignissima sedes,
  9. pone truces arcus agmenque immite pharetrae
  10. et regum multo perfusum sanguine robur,
  11. instratumque umeris dimitte ingentibus [*]() hostem:
    12. [*](rigentibus Gerart: gerentibus M: ingentibus Markland. )
  12. hic tibi Sidonio celsum pulvinar acantho
  13. texitur et signis crescit torus asper eburnis.
  14. pacatus mitisque veni nec turbidus ira
  15. nec famulare timens, sed quem te Maenalis Auge
  16. confectum thiasis et multo fratre madentem
  17. detinuit qualemque vagae post crimina noctis
  18. Thespius obstupuit, totiens socer, hic tibi festa
  19. gymnas, et insontes iuvenum sine caestibus [*]() irae
  20. annua veloci peragunt certamina lustro.
  21. hic templis inscriptus avo gaudente sacerdos
  22. parvus adhuc similisque tui. cum prima
  23. novercae monstra manu premeres atque exanimata doleres.
  24. Sed quaenam subiti, veneranda, exordia templi,
  25. dic age, Calliope; socius tibi grande sonabit
  26. Alcides tensoque modos mutabitur arcu.
  27. Tempus erat. caeli cum torrentissimus axis
  28. incumbit terris ictusque Hyperione multo
  29. acer anhelantes incendit Sirius agros,
  30. iamque dies aderat, profugis cum regibus aptum
  31. fumat Aricinum Triviae nemus et face multa
  32. conscius Hippolyti splendet lacus; ipsa coronat
  33. emeritos Diana canes et spicula terget
  34. et tutas sinit ire feras, omnisque pudicis
    35. [*](caestibus M: testibus s: caedibus Markland. The jovial and amatory character of the god is a common theme of ancient literature. of Zeus. iv. 8 is addressed. Diana in her precinct by the lake. The lake of Nemi is )
  35. Itala terra focis Hecateidas excedit idus.
  36. ast ego, Dardaniae quamvis sub collibus Albae
  37. rus proprium magnique ducis mihi munere currens
  38. unda domi curas mulcere aestusque levare
  39. sufficerent, notas Sirenum nomine rupes
  40. facundique larem Polli non hospes habebam,
  41. assidue moresque viri pacemque novosque
  42. Pieridum flores intactaque carmina discens.
  43. forte diem Triviae dum litore ducimus udo
  44. angustasque fores adsuetaque tecta gravati
  45. frondibus et patula defendimus arbore soles,
  46. delituit caelum et subitis lux candida cessit
  47. nubibus ac tenuis graviore favonius austro
  48. immaduit; qualem Libyae Saturnia nimbum
  49. attulit, Iliaco dum dives Elissa marito
  50. donatur testesque ululant per devia nymphae.
  51. diffugimus. festasque dapes redimitaque vina
  52. abripiunt famuli: nec quo convivia migrent,
  53. quamvis innumerae gaudentia rura superne
  54. insedere domus et multo culmine dives
  55. mons nitet: instantes sed proxima quaerere nimbi
  56. suadebant laesique fides reditura sereni.
  57. stabat dicta sacri tenuis casa nomine templi
  58. et magnum Alciden humili lare parva premebat,
  59. fluctivagos nautas scrutatoresque profundi
  60. vix operire capax, huc omnis turba coimus,
  61. huc epulae ditesque tori coetusque ministrum
  62. stipantur nitidaeque cohors gratissima Pollae.
  63. non cepere fores, angustaque deficit aedes.
  64. erubuit risitque deus dilectaque Polli
  65. corda subit blandisque virum complectitur ulnis.
  66. ‘tune," inquit. " largitor opum, qui mente profusa
  67. tecta Dicarchei pariter iuvenemque replesti
  68. Parthenopen? nostro qui tot fastigia monti,
  69. tot virides lucos, tot saxa imitantia vultus
  70. aeraque, tot scripto viventes lumine ceras
  71. fixisti? quid enim ista domus, quid terra, priusquam
  72. te gauderet, erat? longo tu tramite nudos
  73. texisti scopulos, fueratque ubi semita tantum,
  74. nunc tibi distinctis stat porticus alta columnis,
  75. ne sorderet iter. curvi tu litoris ora
  76. clausisti calidas gemina testudine nymphas.
  77. vix opera enumerem; mihi pauper et indigus uni
  78. Pollius: et tales hilaris tamen intro penates
  79. et litus, quod pandis, amo. sed proxima sedem
  80. despicit ei tacite ridet mea limina Iuno.
  81. da templum dignasque tuis conatibus aras.
  82. quas puppes velis nolint transire secundis,
  83. quo pater aetherius mensisque accita deorum
  84. turba et ab excelso veniat soror hospita templo.
  85. nec te, quod solidus contra riget umbo maligni
  86. montis et immenso non umquam exesus ab aevo,
  87. terreat: ipse adero et conamina tanta iuvabo
  88. asperaque invitae perfringam viscera terrae.
  89. incipe et Herculeis fidens hortatibus aude.
  90. non Amphioniae steterint velocius arces
  91. Pergameusve labor.’ dixit mentemque reliquit.
  92. Nec mora. eum scripta formatur imagine tela.
  93. innumerae coiere manus: his caedere silvas
  94. et levare trabes, illis immergere curae
  95. fundamenta solo. coquitur pars umida terrae
  96. protectura hiemes atque exclusura pruinas,
  97. indomitusque silex curva fornace liquescit.
  98. praecipuus sed enim labor est exscindere dextra
  99. oppositas rupes et saxa negantia ferro,
  100. hic pater ipse loci positis Tirynthius armis
  101. insudat validaque solum deforme bipenni,
  102. cum grave nocturna caelum subtexitur umbra,
  103. ipse fodit, ditesque Caprae [*]() viridesque resultant
  104. Taurubulae, et terris ingens redit aequoris echo,
  105. non tam grande sonat motis incudibus Aetne,
  106. cum Brontes Steropesque ferit, nec maior ab antris
  107. Lemniacis fragor est. ubi flammeus aegida cadat
  108. Mulciber et castis exornat Pallada donis,
  109. decrescunt scopuli, et rosea sub luce reversi
  110. artifices mirantur opus. vix annus anhelat
  111. alter, et ingenti dives Tirynthius arce
  112. despectat fluctus et iunctae tecta novercae
  113. provocat et dignis invitat Pallada templis,
  114. iam placidae dant signa tubae, iam fortibus ardens
  115. fumat harena sacris, hos nec Pisaeus honores
  116. Iuppiter aut Cirrhae pater aspernetur opacae,
  117. nil his triste locis; cedat lacrimabilis Isthmos,
    118. [*](ditesque Caprae M: dites Capreae s. those of Thebes by the music of Amphion. )
  118. cedat atrox Nemec: litat hic felicior infans.
  119. ipsae pumiceis [*]() virides Nereides antris
  120. exsiliunt ultro: scopulis umentibus haerent
  121. nec pudet occulte nudas spectare palaestras.
  122. spectat et Ieario nemorosus palmite Gaurus
  123. silvaque, quae fixam pelago Nesida coronat,
  124. et placidus Limon omenque [*]() Euploea carinis
  125. et Lucrina Venus, Phrygioque e vertice Graias
  126. addisces, Misene, tubas, ridetque benigna
  127. Parthenope gentile sacrum nudosque virorum
  128. certatus et parva suae simulacra coronae.
  129. Quin age et ipse libens proprii certaminis actus
  130. invicta dignare manu; seu nubila disco
  131. findere seu volucres zephyros praecedere telo
  132. seu tibi dulce manu Libycas nodare palaestras,
  133. indulge sacris, et, si tibi poma supersunt
  134. Hesperidum, gremio venerabilis ingere Pollae;
  135. nam capit et tantum non degenerabit [*]() honorem.
  136. quod si dulce decus viridesque resumeret annos,
  137. —da veniam, Alcide—fors huic et pensa tulisses.
  138. Haec ego nascentes laetus bacchatus ad aras
  139. libamenta tuli. nunc ipse [*]() in limine—cerno
  140. solventem voces et talia dicta ferentem:
    141. [*](pumiceis s: puniceis M Pol. (from P). )[*](Limon omenque Guyet: limo numenque M. )[*](degenerabit M: degener ambit Gronovius. )[*](ipse M: ipsum Dom.: ipso s. Macnaghten's punctuation. Palaemon, son of Ino, those at Nemea in honour of Opheltes (Archemorus), for whom see Thebaid iv. (end), v. and vi. (init). famous; Icarus was a son of Oebalus, king of Sparta, and )
  141. ‘macte animis opibusque meos imitate labores,
  142. qui rigidas rupes infecundaeque pudenda
  143. naturae deserta domas et vertis in usum
  144. lustra habitata feris foedeque latentia profers
  145. numina, quae tibi nunc meritorum praemia solvam?
  146. quas referam grates? Parcarum fila tenebo
  147. extendamque colus—duram seio vincere Mortem—,
  148. avertam luctus et tristia damna vetabo
  149. teque nihil laesum viridi renovabo senecta
  150. concedamque diu iuvenes spectare nepotes,
  151. donec et hic sponsae maturus et illa marito,
  152. rursus et ex illis soboles nova grexque protervus
  153. nunc umeris inreptet avi. nunc agmine blando
  154. certatim placidae concurrat ad oscula Pollae.
  155. nam templis numquam statuetur terminus aevi.
  156. dum me flammigeri portabit machina caeli,
  157. nec mihi plus Nemee priscumque habitabitur Argos
  158. nec Tiburna domus solisque cubilia Gades.’
  159. sic ait; et tangens surgentem altaribus ignem
  160. populeaque movens albentia tempora silva
  161. et Styga et aetherii iuravit fulmina patris.
  1. Di, quibus audaces amor est servare carinas
  2. saevaque ventosi mulcere pericula ponti,
  3. sternite molle fretum placidumque advertite votis
  4. concilium, et lenis non obstrepat unda precanti:
  5. ‘grande tuo rarumque damus, Neptune, profundo
  6. depositum, iuvenis dubio committitur alto
  7. Maecius atque animae partem super aequora nostrae
  8. maiorem transferre parat, proferte benigna
  9. sidera et antemnae gemino considite cornu,
  10. Oebalii fratres; vobis pontusque polusque
  11. luceat: Iliacae longe nimbosa sororis
  12. astra fugate, precor, totoque excludite caelo,
  13. vos quoque caeruleum ponti. Nereides, agmen,
  14. quis honor et regni cessit fortuna secundi
  15. —dicere quae [*]() magni fas sit mihi sidera ponti—,
  16. surgite de vitreis spumosae Doridos antris
  17. Baianosque sinus et feta tepentibus undis
  18. litora tranquillo certatim ambite natatu.
  19. quaerentes ubi celsa ratis, quam scandere gaudet
  20. nobilis Ausoniae Celer armipotentis alumnus.
  21. nec quaerenda diu: modo nam trans aequora terris
  22. prima Dicarcheis Pharium gravis intulit annum,
  23. prima salutavit Capreas et margine dextro
  24. sparsit Tyrrhenae Mareotica vina Minervae,
  25. huius utrumque latus molli praecingite gyro,
  26. partitaeque vices vos stuppea tendite mali
  27. vincula, vos summis adnectite sipara velis,
  28. vos zephyris aperite sinus; pars transtra reponat,
    29. [*](quae M: quas Heinsius. )
  29. pars demittat aquis curvae moderamina puppis;
  30. sint quibus exploret [*]() plumbo gravis alta molybdus,[*]()
  31. quaeque secuturam religent post terga phaselon
  32. uncaque summersae penitus retinacula vellant;
  33. temperet haec aestus pelagusque inclinet ad ortus:
  34. officio careat glaucarum nulla sororum,
  35. hinc multo Proteus geminoque hinc corpore Triton
  36. praenatet, et subitis qui perdidit inguina monstris
  37. Glaucus adhuc patriis quotiens adlabitur oris
  38. litoream blanda feriens Anthedona cauda,
  39. tu tamen ante omnes, diva cum matre Palaemon,
  40. annue, si vestras amor est mihi pandere Thebas,
  41. nec cano degeneri Phoebeum Amphiona plectro.
  42. et pater, Aeolio frangit qui carcere ventos,
  43. cui varii flatus omnisque per aequora mundi
  44. spiritus atque hiemes nimbosaque nubila parent,
  45. artius obiecto Borean Eurumque Notumque
  46. monte premat: soli Zephyro sit copia caeli,
  47. solus agat puppes summasque supernatet undas
  48. assiduus pelago; donec tua turbine nullo
  49. laeta [*]() Paraetoniis adsignet carbasa ripis.’
  50. Audimur. vocat ipse ratem nautasque morantes
  51. increpat, ecce meum timido iam frigore pectus
  52. labitur et nequeo, quamvis monet ominis horror,
  53. claudere suspensos oculorum in margine fletus,
  54. iamque ratem terris divisit fune soluto
    55. [*](exploret Dom.: explorent M. )[*](plumbo gravis alta molybdus Turnebus: primos gravis arte molorchos M. The emendations of this line are numerous, but none satisfactory: primos gravis artemo lembos Vollmer: plenos gravis artemo lintres, primos gravia arma ceruchos are various suggestions. )[*](laeta M: laesa Heinslus. )
  55. navita et angustum deiecit in aequora pontem.
  56. saevus et e puppi longo clamore magister
  57. dissipat amplexus atque oscula fida revellit,
  58. nec longum cara licet in cervice morari,
  59. attamen in terras e plebe novissimus omni
  60. ibo nec egrediar nisi iam cedente carina.[*]()
  61. Quis rude et abscissum miseris animantibus aequor
  62. fecit iter solidaeque pios telluris alumnos
  63. expulit in fluctus pelagoque immisit hianti
  64. audax ingenii? nec enim temeraria virtus
  65. illa magis, summae gelidum quae Pelion Ossae
  66. iunxit anhelantemque iugis bis pressit Olympum.
  67. usque adeone parum lentas transire paludes
  68. stagnaque et angustos summittere pontibus amnes?
  69. imus in abruptum gentilesque undique terras
  70. fugimus exigua clausi trabe et aere nudo.
  71. inde furor ventis indignataeque procellae
  72. et caeli fremitus et fulmina plura Tonanti.
  73. ante rates pigro torpebant aequora somno,
  74. nec spumare Thetis nec spargere nubila fluctus
  75. audebant, visis tumuerunt puppibus undae,
  76. inque hominem surrexit hiems, tune nubila Plias
  77. Oleniumque pecus, solito tune peior Orion,
  78. iusta queror; fugit ecce vagas ratis acta per undas
  79. paulatim minor et longe servantia vincit
  80. lumina tot gracili ligno complexa timores.
  81. quaeque super reliquos te, nostri pignus amoris,
  82. portatura, Celer, quo nunc ego pectore somnos
  83. quove [*]() queam perferre dies? quis cuncta paventi
    84. [*](iam cedente carina Dom.: iam carina M. )[*](quo quove Skutsch: quos quosve M. denoted the beginning of stormy weather. )
  84. nuntius, an facili te praetermiserit unda
  85. Lucani rabida ora maris, num torta Charybdis
  86. fluctuet aut Siculi populatrix virgo profundi,
  87. quos tibi currenti praeceps gerat Hadria mores,
  88. quae pax Carpathio, quali te subvehat aura
  89. Doris Agenorei furtis blandita iuvenci?
  90. sed merui questus, quid enim te castra petente
  91. non vel ad ignotos ibam comes impiger Indos
  92. Cimmeriumque chaos? starent prope bellica regis
  93. signa mei, seu tela manu seu frena teneres,
  94. armatis seu iura dares; operumque tuorum
  95. etsi non socius, certe mirator adessem.
  96. si quondam magno Phoenix reverendus Achilli
  97. litus ad Iliacum Thymbraeaque Pergama venit
  98. imbellis tumidoque nihil iuratus Atridae,
  99. cur nobis ignavus amor: sed pectore fido
  100. numquam abero longisque sequar tua carbasa votis.
  101. Isi, Phoroneis olim stabulata sub antris,
  102. nunc regina Phari numenque orientis anheli,
  103. excipe multisono puppem Mareotida sistro,
  104. ac iuvenem egregium, Latius cui ductor Eoa
  105. signa Palaestinasque dedit frenare cohortes,
  106. ipsa manu placida per limina festa sacrosque
  107. duc portus urbesque tuas. te praeside noscat,
  108. unde paludosi fecunda licentia Nili,
  109. cur vada desidant et ripa coerceat undas
  110. Cecropio stagnata luto, cur invida Memphis,
  111. curve Therapnaei lasciviat ora Canopi,
  112. cur servet Pharias Lethaeus ianitor aras,
  113. vilia cur magnos aequent animalia divos;
  114. quae sibi praesternat vivax altaria Phoenix,
  115. quos dignetur agros aut quo se gurgite Nili
  116. mergat adoratus trepidis pastoribus Apis.
  117. duc et ad Emathios manes, ubi belliger urbis
  118. conditor Hyblaeo perfusus nectare durat,
  119. anguiferamque domum, blando qua mersa veneno [*]()
  120. Actias Ausonias fugit Cleopatra catenas.
  121. usque et in Assyrias sedes mandataque castra
  122. prosequere et Marti iuvenem, dea, trade Latino,
  123. nec novus hospes erit: puer his sudavit in arvis
  124. notus adhuc tantum maioris lumine [*]() clavi,
  125. iam tamen et turmas facili praevertere gyro
  126. fortis et Eoas iaculo damnare sagittas.
  127. Ergo erit illa dies, qua te maiora daturus
    128. [*](qua mersa veneno s: quaqua m. v. M, morsa Heinsius. )[*](lumine Nohl: numine M: munere s. )
  128. Caesar ab emerito iubeat discedere bello,
  129. at nos hoc iterum stantes in litore vastos
  130. cernemus fluctus aliasque rogabimus auras.
  131. o tum quantus ego aut quanta votiva movebo
  132. plectra lyra! cum me magna cervice ligatum
  133. attolles umeris atque in mea pectora primum
  134. incumbes c puppe novus servataque reddes
  135. colloquia inque vicem medios narrabimus annos,
  136. tu rapidum Euphraten et regia Bactra sacrasque
  137. antiquae Babylonis opes et Zeugma, Latinae
  138. pacis iter, quam [*]() dulce nemus florentis Idymes,
  139. quo pretiosa Tyros rubeat, quo [*]() purpura suco
  140. Sidoniis iterata cadis, [*]() ubi germine primum
  141. candida felices sudent opobalsama virgae:
  142. ast ego, devictis dederim quae busta Pelasgis
  143. quaeve laboratas claudat mihi pagina Thebas.
  1. Summa deum, Pietas, cuius gratissima caelo
  2. rara profanatas inspectant numina terras,
    3. [*](quam Baehrens: qua M. )[*](quo quo Gronovius: qua qua M. )[*](cadis Gronovius: vadis M. )
  3. huc vittata comam niveoque insignis amictu,
  4. qualis adhuc praesens nullaque expulsa nocentum
  5. fraude rudes populos atque aurea regna colebas,
  6. mitibus exsequiis ades et lugentis Etrusci
  7. cerne pios fletus laudataque lumina terge.
  8. nam quis inexpleto rumpentem pectora questu
  9. complexumque rogos incumbentemque favillis
  10. aspiciens non aut primaevae funera plangi
  11. coniugis aut nati modo pubescentia credat
  12. ora rapi flammis? pater est, qui fletur. adeste
  13. dique hominesque sacris, procul hinc, procul ite nocentes,
  14. si cui corde nefas tacitum fessique senectus
  15. longa patris, si quis pulsatae conscius umquam [*]()
  16. matris et inferna rigidum timet Aeacon urna:
  17. insontes castosque voco. tenet ecce seniles
  18. leniter implicitos vultus sanctamque parentis
  19. canitiem spargit lacrimis animaeque supremum
  20. frigus amat; celeres genitoris filius annos
  21. —mira fides!—nigrasque putat properasse sorores,
  22. exsultent placidi Lethaea ad flumina manes,
  23. Elysiae gaudete domus; date serta per aras
  24. festaque pallentes hilarent altaria lucos,
  25. felix, haec,[*]() nimium felix plorataque nato
  26. umbra venit, longe Furiarum sibila, longe
  27. tergeminus custos, penitus via longa patescat
  28. manibus egregiis, eat horrendumque silentis
  29. accedat domini solium gratesque supremas
  30. perferat et totidem iuveni roget anxius annos.
    31. [*](unquam M: anguem Postgate. )[*](haec Slater: et M: a, heu, o, en edd. )
  31. Macte pio gemitu! dabimus solacia dignis
  32. luctibus Aoniasque tuo sacrabimus ultro
  33. inferias, Etrusce, seni! tu largus Eoa
  34. germina, tu messes Cilicumque Arabumque superbas
  35. merge rogis; ferat ignis opes heredis et alto
  36. aggere missuri nitido pia nubila caelo
  37. stipentur cineres: nos non arsura feremus
  38. munera, venturosque tuus durabit in annos
  39. me monstrante dolor, neque enim mihi flere parentem
  40. ignotum, similis gemui proiectus ad ignem.
  41. ille mihi tua damna dies compescere cantu
  42. suadet: et ipse tuli quos nunc tibi confero questus.
  43. Non tibi clara quidem, senior placidissime, gentis
  44. linea nec proavis demissum stemma, sed ingens
  45. supplevit fortuna genus culpamque parentum
  46. occuluit. nec enim dominos de plebe tulisti,
  47. sed quibus occasus pariter famulantur et ortus,
  48. nec pudor iste tibi: quid enim terrisque poloque
  49. parendi sine lege manet? vice cuncta reguntur [*]()
  50. alternisque premunt, propriis sub regibus omnis
  51. terra; premit felix regum diademata Roma;
  52. hanc ducibus frenare datum; mox crescit in illos
  53. imperium superis, sed habent et numina legem:
  54. servit et astrorum velox chorus et vaga servit
  55. luna nec iniussae totiens redit orbita lueis,
  56. et—modo si fas est aequare iacentia summis—
    57. [*](reguntur Gevart: geruntur M. )
  57. pertulit et saevi Tirynthius horrida regis
  58. pacta, nec erubuit famulantis fistula Phoebi.
  59. Sed neque barbaricis Latio transmissus ab oris:
  60. Smyrna tibi gentile solum portusque verendo
  61. fonte Meles Hermique vadum, quo Lydius intrat
  62. Bacchus et aurato reficit sua cornua limo.
  63. laeta dehinc series variisque ex ordine curis
  64. auctus honos; semperque gradi prope numina, semper
  65. Caesareum coluisse latus sacrisque deorum
  66. arcanis haerere datum. Tibereia primum
  67. aula tibi vixdum ora nova imitante iuventa
  68. panditur—hic annis multa super indole victis
  69. libertas oblata venit—nec proximus heres,
  70. immitis quamquam et Furiis agitatus, abegit.
  71. huic [*]() et in Arctoas tenuis comes usque pruinas
  72. terribilem adfatu passus visuque tyrannum
  73. immanemque suis, ut qui metuenda ferarum
  74. corda domant mersasque iubent iam sanguine tacto
  75. reddere ab ore manus et nulla vivere praeda.
  76. praecipuos sed enim merito surrexit [*]() in actus
  77. nondum stelligerum senior dimissus in axem
  78. Claudius et longo [*]() transmittit habere nepoti.
    79. [*](huic Pol.: hinc M: hunc Aldine. )[*](surrexit M: subvexit Pol. (but cf. Theb. ii. 27). )[*](longo M: longum Gevart. )
  79. quis superos metuens pariter tot templa, tot aras
  80. promeruisse datur? summi Iovis aliger Areas
  81. nuntius; imbrifera potitur Thaumantide Iuno;