Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. conubia; ardenti ianuam suspiria librat
  2. pectore, iam praedae levis imminet, ecce citatos
  3. advertit Diana gradus, dum per iuga septem
  4. errat Aventinaeque legit vestigia cervae.
  5. paenituit vidisse deam. conversaque fidas
  6. ad comites: ‘numquamne avidis arcebo rapinis
  7. hoc petulans foedumque pecus, semperque pudici
  8. decrescet mihi turba chori?’ sic deinde locuta
  9. depromit pharetra telum breve, quod neque flexis
  10. cornibus aut solito torquet stridore, sed una
  11. emisit contenta manu laevamque soporae [*]()
  12. Naidos aversa fertur tetigisse sagitta.
  13. illa diem pariter surgens hostemque protervum
  14. vidit et in fontem, niveos ne panderet artus,
    15. [*](et tamen M: it tamen s. )[*](haec m Pol. (from P): et M: sed Krohn. )[*](niveae M: viridi Markland: curvae, nitidae edd.: vivae Slater, niveae is certainly doubtful, though lie may be thinking of flowers. )[*](soporae Krohn: soporem M. )
  15. sic tota cum veste ruit. stagnisque sub altis
  16. Pana sequi credens ima latus implicat alga.
  17. quid faceret subito deceptus praedo? nec altis
  18. credere corpus aquis hirtae sibi conscius audet
  19. pellis et a tenero nandi rudis: omnia questus,
  20. immitem Bromium,[*]() stagna invida et invida tela,
  21. primaevam visu platanum, cui longa propago
  22. innumeraeque manus et iturus in aethera vertex,
  23. deposuit iuxta vivamque adgessit harenam
  24. optatisque aspergit aquis et talia mandat:
  25. ‘vive diu nostri pignus memorabile voti,
  26. arbor, et haec durae latebrosa cubilia nymphae
  27. tu saltem declinis ama, preme frondibus undam.
  28. illa quidem meruit, sed ne, precor, igne superno
  29. aestuet aut dura feriatur grandine; tantum
  30. spargere tu laticem et foliis turbare memento.
  31. tunc ego teque diu recolam dominamque benignae
  32. sedis et inlaesa tutabor utramque senecta,
  33. ut Iovis, ut Phoebi frondes, ut discolor umbra
  34. populus et nostrae stupeant tua germina pinus.’
  35. sic ait. illa dei veteres animata calores
  36. uberibus stagnis obliquo pendula trunco
  37. incubat atque umbris scrutatur amantibus undas,
  38. sperat et amplexus, sed aquarum spiritus arcet
  39. nec patitur tactus, tandem eluctata sub auras
  40. libratur fundo rursusque enode cacumen
  41. ingeniosa levat, veluti descendat in imos
  42. stirpe lacus alia. iam nec Phoebeia Nais
  43. odit et exclusos invitat gurgite ramos
  44. Haec tibi parva quidem genitali luce paramus
    45. [*](Bromium M: Brimo Scaliger: Bormum Ellis. Satyrs and Sileni, owed allegiance and therefore trusted for help. b Oak and bay. )
  45. dona, sed ingenti forsan victura sub aevo.
  46. tu, cuius placido posuere in pectore sedem
  47. blandus honos hilarisque tamen cum pondere virtus,
  48. cui nec pigra quies nec iniqua potentia nec spes
  49. improba, sed medius per honesta et dulcia limes,
  50. incorrupte fidem nullosque experte tumultus
  51. et secrete, palam quom [*]() digeris ordine vitam,
  52. idem auri facilis contemptor et optimus idem
  53. comere divitias opibusque immittere lucem:
  54. hac longum florens animi morumque iuventa
  55. Iliacos aequare senes et vincere persta,
  56. quos pater Elysium, genetrix quos detulit annos:
  57. hoc illi duras exoravere sorores,
  58. hoc, quae te sub teste situm fugitura tacentem
  59. ardua magnanimi revirescet gloria Blaesi.
  1. Psittace, dux volucrum, domini facunda voluptas,
  2. humanae sollers imitator, psittace, linguae,
  3. quis tua tam subito praeclusit murmura fato?
  4. hesternas, miserande, dapes moriturus inisti
  5. nobiscum, et gratae carpentem munera mensae
  6. errantemque toris mediae plus tempore noctis
  7. vidimus, adfatus etiam meditataque verba
    8. [*](quom Vollmer: quod M: quo Baehrens: qui Doni. Vopiscus and Pollius. cultivated an elegant leisure. )
  8. reddideras. at nunc aeterna silentia Lethes
  9. ille canorus habes, cedat Phaethontia vulgi
  10. fabula: non soli celebrant sua funera cygni.
  11. At tibi quanta domus rutila testudine fulgens,
  12. conexusque ebori virgarum argenteus ordo,
  13. argutumque tuo stridentia limina cornu,
  14. et, querulae iam sponte, fores! vacat ille beatus
  15. carcer et augusti [*]() nusquam convicia tecti!
  16. Huc doctae stipentur aves, quis nobile fandi
  17. ius Natura dedit: plangat Phoebeius ales
  18. auditasque memor penitus dimittere voces
  19. sturnus et Aonio versae certamine picae,
  20. quique refert iungens iterata vocabula perdix,
  21. et quae Bistonio queritur soror orba cubili:
  22. ferte simul gemitus cognataque ducite flammis
  23. funera et hoc cunctae miserandum addiscite carmen:
  24. ‘Occidit aeriae celeberrima gloria gentis
  25. psittacus, ille plagae viridis regnator Eoae;
  26. quem non gemmata volucris Iunonia cauda
  27. vinceret aspectu, gelidi non Phasidis ales,
  28. nec quas umenti Numidae rapuere sub austro,
  29. ille salutator regum nomenque locutus
  30. Caesareum et queruli quondam vice functus amici,
  31. nunc conviva levis monstrataque reddere verba
  32. tam facilis! quo tu, Melior dilecte, recluso
  33. numquam solus eras. at non inglorius umbris
  34. mittitur: Assyrio cineres adolentur amomo
    35. [*](augusti M: angusti s. into magpies. into a nightingale; according to Pliny (loc cit.) these birds could be taught both Latin and Greek. )
  35. et tenues Arabum respirant gramine plumae
  36. Sicaniisque crocis; senio nec fessus inerti
  37. scandet odoratos Phoenix felicior ignes.’
  1. Quid tibi nunc strata [*]() mansuescere profuit ira?
  2. quid scelus humanasque animo dediscere caedes
  3. imperiumque pati et domino parere minori?
  4. quid? quod abire domo rursusque in claustra reverti
  5. suetus et a capta iam sponte recedere praeda
  6. insertasque manus laxo dimittere morsu?
  7. occidis, altarum vastator docte ferarum,
  8. non grege Massylo curvaque indagine clausus,
  9. non formidato supra venabula saltu
  10. incitus aut caeco foveae deceptus hiatu,
  11. sed victus fugiente fera. stat cardine aperto
  12. infelix cavea et clausas circum undique portas
  13. hoc licuisse nefas placidi tumuere [*]() leones,
  14. tum cunctis cecidere iubae, puduitque relatum
  15. aspicere, et totas duxere in lumina frontes.
  16. at non te primo fusum novus obruit ictu
  17. ille pudor: mansere animi, virtusque cadenti
  18. a media iam morte redit, nec protinus omnes
  19. terga dedere minae, sicut sibi conscius alti
  20. vulneris adversum moriens it miles in hostem
    21. [*](nunc strata Postgate: monstrata M: constrata s: deposita Clark, who considers monstrata due to iv. 31 above. )[*](tumuere Baehrens: timuere .M. )
  21. attollitque manum et ferro labente minatur:
  22. sic piger ille gradu solitoque exutus honore
  23. firmat hians oculos animamque hostemque requirit.
  24. Magna tamen subiti tecum solacia leti,
  25. victe. feres, quod te maesti populusque patresque,
  26. ceu notus caderes tristi gladiator harena,
  27. ingemuere mori; magni quod Caesaris ora
  28. inter tot Scythicas Libycasque, et [*]() litore Rheni
  29. et Pharia de gente feras, quas perdere vile est,
  30. unius amissi tetigit iactura leonis.
  1. Saeve nimis, lacrimis quisquis discrimina ponis
  2. lugendique modos, miserum est primaeva parenti
  3. pignora surgentesque—nefas!—accendere natos;
  4. durum et deserti praerepta coniuge partem
  5. conclamare tori, maesta et lamenta sororum
  6. et fratrum gemitus: alte tamen ac [*]() procul intrat
  7. altius in sensus maioraque vulnera vincit
  8. plaga minor, famulum—quia rerum nomina caeca
  9. sic miscet Fortuna manu nec pectora novit—,
  10. sed famulum gemis, Urse, pium, sed amore fideque
    11. [*](et Aldus: in M: ab Baehrens: a Phillimon. )[*](alte tamen ac Markland: ad te tamen at M: alte et tamen at Vollmer: alter Phillimon (alterius next line). )
  11. has meritum lacrimas, cui maior stemmate iuncto
  12. libertas ex mente fuit. ne comprime fletus,
  13. ne pudeat; rumpat frenos dolor iste diesque,[*]()
  14. si tam dura placent—hominem [*]() gemis—heu mihi! subdo
  15. ipse faces—, hominem, Urse, tuum, cui dulce volenti
  16. servitium, cui triste nihil, qui sponte sibique
  17. imperiosus erat. quisnam haec in funera missos
  18. castiget luctus? gemit inter bella peremptum
  19. Parthus equum, fidosque canes flevere Molossi,
  20. et volucres habuere rogum cervusque Maronem.
  21. quid, si nec famulus? vidi ipse habitusque notavi
  22. te tantum cupientis erum; sed maior in ore
  23. spiritus et tenero manifesti in sanguine mores.
  24. optarent multum Graiae cuperentque Latinae
  25. sic peperisse nurus, non talem Cressa superbum
  26. callida sollicito revocavit Thesea filo,
  27. nec Paris Oebalios talis visurus amores
  28. rusticus invitas deiecit in aequora pinus.
  29. non fallo aut cantus adsueta licentia ducit:
  30. vidi et adhuc video, qualem nec bella canentem
  31. litore virgineo Thetis occultavit Achillen,
  32. nec circum saevi fugientem moenia Phoebi
  33. Troilon Haemoniae deprendit lancea dextrae.
  34. qualis eras! procul en cunctis puerisque virisque
  35. pulchrior et tantum domino minor! illius unus
  36. ante decor, quantum praecedit clara minores
  37. luna faces quantumque alios premit. Hesperos ignes.
    38. [*](diesque M: decusque Peyrared: deisque Dom. )[*](hominem M: homo enim Macnaghten. by Pliny (N.II. x. 122) as being given a fine funeral. The stag is that of Silvia (Aen. xii. 475). )
  38. non tibi femineum vultu decus oraque supra
  39. mollis honos, quales dubiae post crimina formae
  40. de sexu transire iubent, torvoque virilis
  41. gratia; nec petulans acies blandique severo
  42. igne oculi, qualis, bellus iam casside, visu [*]()
  43. Parthenopaeus erat; simplexque horrore decoro
  44. crinis, et obsessae nondum primoque micantes
  45. flore genae: talem Ledaeo gurgite pubem
  46. educat Eurotas, teneri sic integer aevi
  47. Elin adit primosque Iovi puer adprobat annos,
  48. nam pudor unde novae menti [*]() tranquillaque morum
  49. temperies teneroque animus maturior aevo,
  50. carmine quo repetisse [*]() queam? saepe ille volentem
  51. castigabat enim studioque altisque iuvabat
  52. consiliis; tecum tristisque hilarisque nec umquam
  53. ille suus vultumque tuo sumebat ab ore:
  54. dignus et Haemonium Pyladen praecedere fama
  55. Cecropiamque fidem, sed laudum terminus esto,
  56. quem fortuna sinit: non mente fidelior aegra
  57. speravit tardi reditus Eumaeus Ulixis.
  58. Quis deus aut quisnam tam tristia vulnera casus
  59. eligit? unde manus Fatis tam certa nocendi?
  60. o quam divitiis censuque exutus opinio
    61. [*](bellus iam casside visu Krohn: bellis i. c. v. M: casside missa Pol.: demissa casside visu Slater. )[*](novae Skutsch: notae M: menti M2: mentis M: unde notem, ingenuae edd. )[*](repetisse Postqate: potasse M; par esse Saftien: pensasse s etc. manhood. Others take "crimina dubiae formae " as " the crime that causes ambiguous appearance " (crime, because forbidden by Domitian, cf. iii. 4. 73, iv. 3. 13). )
  61. fortior, Urse, fores! si vel fumante ruina
  62. ructassent dites Vesuvina incendia Locroe
  63. seu Pollentinos mersissent flumina saltus
  64. seu Lucanus Acir [*]() seu Thybridis impetus altas
  65. in dextrum torsisset aquas, paterere serena
  66. fronte deos; sive alma fidem messesque negasset
  67. Cretaque Cyreneque et qua tibi cumque beato
  68. larga redit Fortuna sinu. sed gnara dolorum
  69. Invidia infelix animi vitalia vidit
  70. laedendique vias. vitae modo cardine [*]() adultae
  71. nectere temptabat iuvenum pulcherrimus ille
  72. cum tribus Eleis unam trieterida lustris.
  73. attendit torvo tristis Rhamnusia vultu,
  74. ac primum implevitque toros oculisque nitorem
  75. addidit ac solito sublimius ora levavit,
  76. heu! misero letale favens. seseque videndo
  77. torsit et invidia [*]() mortemque amplexa iacenti
  78. iniecit nexu [*]() carpsitque immitis adunca
  79. ora verenda manu. quinto vix Phosphoros ortu [*]()
  80. rorantem sternebat equum: iam litora duri
  81. saeva. Philete. senis, durumque Acheronta videbas,
  82. quo domini clamate sono! non saevius atros
  83. nigrasset planctu genetrix tibi salva [*]() lacertos,
  84. nec pater; et certe qui vidit funera frater
    85. [*](Acir Madcig: ager M. )[*](cardine Gronovius: carmen M, defended by Ellis, J. Ph. 13. )[*](invidia M: invidiam Heinsius: invidit Ellis. )[*](nexu Schwartz: nexus M. )[*](quinto ortu Schrader: quinta hora M. )[*](salva Polster: saeva M. destroyed by an eruption (not, of course, of Vesuvius). )
  85. erubuit vinci, sed nec servilis adempto
  86. ignis: odoriferos exhausit flamma Sabaeos
  87. et Cilicum messes, Phariaeque exempta volucri
  88. cinnama et Assyrio manantes gramine sucos
  89. et domini fletus: hos tantum hausere favillae,
  90. hos bibit usque rogus; nec quod tibi Setia canos