Silvae

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volume 1. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

antiqui Iovis aureumque tempus:
non sic libera vina tunc fluebant
nec tardum seges occupabat annum,
una vescitur omnis ordo mensa,
parvi, femina, plebs, eques, senatus:
libertas reverentiam remisit.
et tu quin etiam—quis hoc vacare,[*]()
uis promittere possit hoc deorum?—
nobiscum socias dapes inisti.
iam se, quisquis is est, inops, beatus,
convivam ducis esse gloriatur.
Hos inter fremitus novosque luxus
spectandi levis effugit voluptas:

[*](insimul s: insemel M. )

[*](beate Hessius and Lafaye: beata M. )

[*]( nescit M: nescis s. )

[*]( vacare Phillimore: vocare M: vocari Ettigius. )

stat sexus rudis insciusque ferri;
ut pugnae capit improbus viriles!
credas ad Tanain ferumque Phasim
Thermodontiaeas calere turmas,
hic audax subit ordo pumilorum,
quos natura brevis statim peracta
nodosum semel in globum ligavit,
edunt vulnera conseruntque dextras
et mortem sibi—qua manu!—minantur.
ridet Mars pater et cruenta Virtus
casuraeque vagis grues rapinis
mirantur pugiles [*]() ferociores.
Iam noctis propioribus sub umbris
dives sparsio quos agit tumultus!
hic intrant faciles emi puellae,
hic agnoscitur omne. quod theatris
aut forma placet aut probatur arte.
hoc plaudunt grege Lydiae tumentes,
illic cymbala tinnulaeque Gades,
illic agmina confremunt Syrorum,
hic plebs scenica quique comminutis
permutant vitreis gregale sulpur.
Inter quae subito cadunt volatu
immensae volucrum per astra nubes,
quas Nilus sacer horridusque Phasis,
quas udo Numidae legunt sub austro,
desunt qui rapiant sinusque pleni
gaudent, dum nova lucra comparantur.
tollunt innumeras ad astra voces
Saturnalia principis sonantes

[*]( pugiles Friederich: pumilos M.)

et dulci dominum favore clamant:
hoc solum vetuit licere Caesar.
Vixdum caerula nox subibat orbem,
descendit media nitens harena
densas flammeus orbis inter umbras
vincens Gnosiacae facem coronae,
conlucet polus ignibus nihilque
obscurae patitur licere nocti,
fugit pigra Quies inersque Somnus
haec cernens alias abit in urbes,
quis spectacula, quis iocos licentes,
quis convivia, quis dapes inemptas,
largi flumina quis canat Lyaei?
iam iam deficio tuoque Baccho [*]()
in serum trahor ebrius soporem.
Quos ibit procul hic dies per annos
quam nullo sacer exolescet aevo!
dum montes Latii paterque Thybris.
dum stabit tua Roma dumque terris
quod reddis Capitolium manebit.

[*](tuoque Baccho s: tuaque Baccho M. )

Et familiaritas nostra qua gaudeo. Melior, vir optime nec minus in iudicio litterarum quam in omni vitae colore tersissime, et ipsa opusculorum quae tibi trado condicio sic posita est ut totus hic ad te [*]() liber meus etiam sine epistola spectet.[*]() Primum enim habet Glauciam nostrum, cuius gratissima infantia [*]() et qualem plerumque infelices sortiuntur (apud te complexus amabam) iam non tibi. Huius amissi recens vulnus, ut scis, epicedio prosecutus sum adeo festinanter, ut excusandam habuerim affectibus tuis celeritatem. Nec nunc eam apud te iacto, qui nosti, sed et ceteris indico, ne quis asperiore lima carmen examinet et a confido scriptum et dolenti datum, cum paene supervacua sint tarda solacia. Polli mei villa Surrentina quae sequitur, debuit a me vel in honorem eloquentiae eius diligentius diei. sed amicus ignovit. In arborem certe tuam. Melior, et psittacum scis a me leves libellos quasi epigrammatis loco scriptos. Eandem exigebat [*](ad te Vullmer; altae M, alter s. ) [*](spectet Bachrens: expectet M. (Buchr. inserted ad te before spectet. ) [*](gratissima infantia M: gratissimam infantiam s. )

stili facilitatem leo mansuetus, quem in amphitheatro prostratum frigidum erat, saeratissimo Imperatori ni statim traderem Ad Ursum quoque nostrum, iuvenem candidissimum et sine iactura desidiae doctissimum, scriptam de amisso puero consolationem super ea quae ipsi debeo huic libro libenter inserui, quia honorem eius tibi laturus accepto est. Cludit [*]() volumen genethliacon Lucani, quod Polla Argentaria, rarissima uxorum, eum hunc diem forte consuleremus, imputari sibi voluit. Ego non potui maiorem tanti auctoris habere reverentiam quam quod laudes eius dicturus hexametros meos timui, haec qualiacumque sunt. Melior carissime, si tibi non displicuerint, a te publicum accipiant; si minus, ad me revertantur.[*](est. cludit Madrig: excludit M.)

Quod tibi praerepti. Melior, solamen alumni,
improbus ante rogos et adhuc vivente favilla
ordiar ': abruptis etiam nunc flebile venis
vulnus hiat, magnaeque patet via lubrica plagae,
cum iam egomet cantus et verba medentia saevus
consero. tu planctus lamentaque fortia mavis
odistique chelyn surdaque averteris aure.
intempesta cano: citius me tigris abactis
fetibus orbatique velint audire leones,
nec si tergeminum Sicula de virgine carmen
affluat aut silvis chelys intellecta ferisque,
mulceat insanos gemitus, stat pectore demens
luctus et admoto latrant praecordia tactu.
Nemo vetat: satiare malis aegrumque dolorem
libertate doma. iam flendi expleta voluptas
iamque preces fessus non indignans amicas?

iamne canam? lacrimis en et mea carmina in ipso
ore [*]() natant tristesque cadunt in verba liturae.
ipse etenim tecum nigrae solemnia pompae
spectatumque Urbi scelus et puerile feretrum
produxi, saevos damnati turis acervos
plorantemque animam supra sua funera vidi,
teque patrum gemitus superantem et brachia matrum
complexumque rogos ignemque haurire parantem
vix tenui similis comes offendique tenendo.
et nunc, heu, vittis et frontis honore soluto
infaustus vates versa mea pectora tecum
plango lyra, sed tu [*]() comitem sociumque doloris,
si merui luctusque tui consortia sensi,
iam lenis patiare precor, me fulmine in ipso
audivere patres, ego iuxta busta profusis
matribus atque piis cecini solacia natis
et mihi, cum proprios gemerem defectus ad ignes—
quem, Natura!—patrem, nec te lugere severus
arceo, sed confer gemitus pariterque fleamus.
Iamdudum dignos aditus laudumque tuarum,
o merito dilecte puer, primordia quaerens
distrahor. hinc anni stantes in limine vitae,
hinc me forma rapit, rapit inde modestia praecox
et pudor et tenero probitas maturior aevo.
o ubi purpureo suffusus sanguine candor
sidereique orbes radiataque lumina caelo
et castigatae collecta modestia frontis

[*](carmina in ipso ore M: carmine in ipso ora Friedrich. )

[*](sed tu Vollmer: et diu M, at diri s, at dici Slater. )

ingenuique super crines mediisque decorae
margo comae? blandis ubinam ora arguta querelis
osculaque impliciti vernos redolentia flores
et mixtae risu lacrimae penitusque loquentis
Hyblaeis vox mixta favis? cui sibila serpens
poneret et saevae vellent servire novercae.
nil veris adfingo bonis, heu lactea colla!
brachia, quo [*]() numquam domini sine pondere cervix!
o ubi venturae spes non longinqua iuventae
atque genis optatus honos iurataque multum
barba tibi? cuncta in cineres gravis intulit hora
hostilisque dies: nobis meminisse relictum.
quis tua colloquiis hilaris mulcebit amatis pectora?
quis curas mentisque arcana remittet?
accensum quis bile fera famulisque tumentem [*]()
leniet ardentique in se deflectet ab ira?
inceptas quis ab ore dapes libataque vina
auferet et dulci turbabit cuncta rapina?
quis matutinos abrumpet murmure somnos
impositus stratis abitusque morabitur artis
nexibus atque ipso revocabit ad oscula poste 3?
obvius intranti rursus quis in ora manusque
prosiliet brevibusque umeros circumdabit ulnis?
muta domus, fateor, desolatique penates,
et situs in thalamis et maesta silentia mensis!
Quid mirum, tanto si te pius altor honorat
funere? tu domino requies portusque senectae,

[*](brachia, quo Saftien: brachiaque M. )

[*](tumentem Pol.(from P): timentem M. )

[*](ipso poste s: ipsos postes M. )

tu modo deliciae, dulces modo pectore curae,
non te barbaricae versabat turbo catastae,
nec mixtus Phariis venalis mercibus infans
compositosque sales meditataque verba locutus
quaesisti lascivus enim tardeque parasti.
hic domus, hinc ortus, dominique penatibus olim
carus uterque parens atque in tua gaudia liber,
ne quererere genus, raptum sed protinus alvo
sustulit exsultans ac prima lucida voce
astra salutantem dominus sibi mente dicavit,
amplexusqne sinu tulit et genuisse putavit,
fas mihi sanctorum venia dixisse parentum,
tuque, oro, Natura, sinas, cui prima per orbem
iura animis sancire datum: non omnia sanguis
proximus aut serie generis demissa propago
alligat; interius nova saepe adscitaque serpunt
pignora conexis. natos genuisse necesse est,
elegisse iuvat, tenero sic blandus Achilli
semifer Haemonium vincebat Pelea Chiron,
nec senior Peleus natum comitatus in arma
Troica, sed claro Phoenix haerebat alumno.
optabat longe reditus Pallantis ovantis
Evander, fidus pugnas spectabat Acoetes.
cumque procul nitidis genitor cessaret ab astris,
fluctivagus volucrem comebat Persea Dictys.
quid referam altricum victas pietate parentes?
quid te post cineres deceptaque funera matris

tutius Inoo reptantem pectore, Baeche?
iam secura patris Tuscis regnabat in undis
Ilia. portantem lassabat Romulus Accam.
vidi ego transertos alieno in robore ramos
altius ire suis. et te iam fecerat illi
mens animusque patrem, necdum moresve decorve:
tu tamen et iunctas [*]() etiam nunc murmure voces
vagitumque rudem fletusque infantis amabas.
Ille, velut primos exspiraturus ad austros
mollibus in pratis alte flos improbus exstat,
sic tener ante diem vultu gressuque superbo
vicerat aequales multumque reliquerat annos,
sive catenatis curvatus membra palaestris
staret: Amyclaea conceptum matre putares,
Oebaliden illo praeceps mutaret Apollo,
Alcides pensaret Hylan: seu Graius [*]() amictu
Attica facundi decurreret orsa Menandri:
laudaret gavisa sonum crinemque decorum
fregisset rosea lasciva Thalia corona;
Maeonium sive ille senem Troiaeque labores
diceret aut casus tarde remeantis Ulixis:
ipse pater sensus, ipsi stupuere magistri,
scilicet infausta Lachesis cunabula dextra
attigit, et gremio puerum complexa fovebat
Invidia: illa genas et adultum comere crinem,
haec monstrare artes et verba infigere, quae nunc
plangimus. Herculeos annis aequare labores

[*](iunctas M2: vinctas M: truncas Bachrens. )

[*]( Graius s: gratus M. her father Amulius, but became the wife of the river-god. Acca was the nurse of Romulus. )

coeperat adsurgens, sed adhuc infantia iuxta;
iam tamen et validi gressus mensuraque maior
cultibus et visae puero decrescere vestes,
cum tibi quas vestes, quae non gestamina mitis
festinabat erus! brevibus non stringere [*]() laenis
pectora et angustante alas [*]() artare lacerna;
enormes non ille sinus, sed semper ad annos
texta legens modo puniceo velabat amictu,
nunc herbas imitante sinu, nunc dulce rubenti
murice, nunc vivis digitos incendere gemmis
gaudebat: non turba comes, non munera cessant:
sola verecundo deerat praetexta decori.
Haec fortuna domus, subitas inimica levavit
Parca manus, quo, diva, feros gravis exseris ungues?
non te forma movet, non te lacrimabilis aetas?
hunc nec saeva viro potuisset carpere Procne,
nec fera crudeles Colchis durasset in iras,
editus Aeolia nec si foret iste Creusa:
torvus ab hoc Athamas insanos flecteret arcus,
hunc quamquam Hectoreos cineres Troiamque perosus
turribus e Phrygiis flesset missurus Ulixes
septima lux, et iam frigentia lumina torpent,
iam complexa manu crinem tenet infera Iuno.

[*](non stringere Postgate: constringere M. )

[*](angustante alas Postgate: angusta telas M. )

ille tamen, Parcis fragiles urgentibus annos,
te vultu moriente videt linguaque cadente
murmurat: in te omnes vacui iam pectoris efflat
reliquias., solum meminit solumque vocantem
exaudit tibique ora movet, tibi verba relinquit
et prohibet gemitus consolaturque dolentem.
gratum est, Fata. tamen, quod non mors lenta iacentis
exedit puerile decus, manesque subivit
integer et nullo temeratus corpora damno,
qualis erat.Quid ego exsequias et prodiga flammis
dona loquar maestoque ardentia funera luxu?
quod tibi purpureo tristis rogus aggere crevit.
quod Cilicum flores, quod munera graminis Indi,
quodque Arabes Phariique Palaestinique [*]() liquores
arsuram lavere comam? cupit omnia ferre
prodigus et totos Melior succendere census,
desertas exosus opes: sed non capit ignis
invidus, atque artae desunt in munera flammae.
horror habet sensus, qualem te funere summo
atque rogum iuxta, Melior placidissime quondam,
extimui! tune ille hilaris comisque videri?
unde animi saevaeque manus et barbarus horror,
dum modo fusus humi lucem aversaris iniquam,
nunc torvus pariter vestes et pectora rumpis
dilectosque premis visus et frigida lambis
oscula? erant illic genitor materque iacentis
maesta, sed attoniti te spectavere parentes.
quid mirum .' plebs cuncta nefas et praevia flerunt
agmina, Flaminio quae limite Molvius agger

[*](Palaestinique Selden: palam est vidique M. )

transvehit, immeritus flammis dum tristibus infans
traditur, et gemitum formaque aevoque [*]() meretur:
talis in Isthmiaeos probatus ab aequore portus
naufragus imposita iacuit sub matre Palaemon;
sic et in anguiferae ludentem gramine Lernae
rescissum squamis avidus bibit ignis [*]() Ophelten.
Pone metus Letique minas desiste vereri:
illum nec temo latrabit Cerberus ore,
nulla soror flammis, nulla adsurgentibus hydris
terrebit; quin ipse avidae trux navita cumbae
interius steriles ripas et adusta subibit
litora, ne puero dura ascendisse facultas.
Quid mihi gaudenti proles Cyllenia virga
nuntiat? estne aliquid tam saevo in tempore laetum?
noverat effigies generosique ardua Blaesi
ora puer, dum saepe domi nova serta ligantem
te videt et similes tergentem pectore ceras,
hunc ubi Lethaei lustrantem gurgitis oras
Ausonios inter proceres seriemque Quirini
adgnovit, timide primum vestigia iungit
accessu tacito summosque lacessit amictus,
inde magis sequitur; neque enim magis ille trahentem
spernit et ignota credit de stirpe nepotum.
mox ubi delicias et rari pignus amici
sensit et amissi puerum solacia Blaesi,
tollit humo magnaque ligat cervice diuque

[*](aevoque Gulielmus: ac voce M. )

[*](ignis Koestlin: anguis M. )

ipse manu gaudens vehit et, quae munera mollis
Elysii, steriles ramos mutasque volucres
porgit et obtunso pallentes germine flores.
nec prohibet meminisse tui, sed pectora blandus
miscet et alternum pueri partitur amorem.
Hic finis rapto, quin tu iam vulnera sedas
et tollis mersum luctu caput? omnia functa
aut moritura vides: obeunt noctesque diesque
astraque, nec solidis prodest sua machina terris,
nam populus mortale genus plebisque caducae
quis fleat interitus? hos bella, hos aequora poscunt;
his amor exitio, furor his et saeva cupido,
ut sileain morbos; hos ora rigentia Brumae,
illos implacido letalis Sirius igni,
hos manet imbrifero pallens Autumnus hiatu.
quicquid init ortus, finem timet, ibimus omnes,
ibimus: immensis urnam quatit Aeacus umbris,
ast hic quem gemimus. felix hominesque deosque
et dubius casus et caecae lubrica vitae
effugit, immunis fatis, non ille rogavit,
non timuit meruitve [*]() mori: nos anxia plebes,
nos miseri, quibus unde dies suprema, quis aevi
exitus, incertum, quibus instet fulmen ab astris,
quae nubes fatale sonet, nil flecteris istis?
sed flectere libens, ades huc emissus ab atro
limine, cui soli cuncta impetrare facultas.
Glaucia 2—insontes animas nec portitor arcet
nec durae comes ille ferae—: tu pectora mulce,

[*](meruitve M: renuitve Heinsius. )

[*](Glaucia M: Glaucia si Macnaghten. Glaucia nam s. = Hydra, as in Virg. Aen. vi. 287: Vollmer makes Cerberus the beast, and the comrade a figure found on a wall-painting by the side of Cerberus, and described Lucan, Phars. vi. 702; cf. Sil. It. Pun. xiii. 587. )

tu prohibe manare genas noctesque beatas
dulcibus alloquiis et vivis vultibus imple,
et periisse nega. desolatamque sororem,
qui potes, et miseros perge insinuare parentes.

Est inter notos Sirenum nomine muros
saxaque Tyrrhenae templis onerata Minervae
celsa Dicarchei speculatrix villa profundi,
qua Bromio dilectus ager. collesque per altos
uritur et prelis non invidet uva Falernis.
huc me post patrii laetum quinquennia lustri,
cum stadio iam pigra quies canusque sederet
pulvis ad Ambracias conversa gymnade frondes,
trans gentile fretum placidi facundia Polli
detulit et nitidae iuvenilis gratia Pollae.

flectere iam cupidum gressus, qua limite noto
Appia longarum teritur regina viarum.
Sed iuvere morae, placido lunata recessi!
hinc atque hinc curvas perrumpunt aequora rupes,
dat natura locum montique intervenit unum [*]()
litus et in terras scopulis pendentibus exit.
gratia prima loci, gemina testudine fumant