Thebais

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volumes 1-2. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. Hippomedon, turbat Danaos Asopius Hypseus:
  2. amnis utrimque timet, crasso vada mutat uterque
  3. sanguine, et e fluvio neutri fatale reverti,
  4. iam laceri pronis volvuntur cursibus artus
  5. oraque et abscisae redeunt in pectora dextrae,
  6. spicula iam clipeosque leves arcusque remissos
  7. unda vehit, galeasque vetant descendere cristae:
  8. summa vagis late sternuntur flumina[*]() telis,
    9. [*](pedum quem Housman: pedumque Pω: pedum se Jortin.)[*](equus Housman: equum Pω.)[*](sternuntur flumina ω: spernuntur fulmina P.)
    v.2.p.272
  9. ima viris; illic luctantur corpora leto,
  10. efflantesque animas retro premit obvius amnis.
  11. Flumineam rapiente vado puer Argipus ulmum
  12. prenderat, insignes umeros ferus ense Menoeceus
  13. amputat; ille cadens, nondum conamine adempto,
  14. truncus in excelsis spectat sua bracchia ramis.
  15. Hypseos hasta Tagen ingenti vulnere mersit,
  16. ille manet fundo, rediit pro corpore sanguis,
  17. desiluit ripis fratrem rapturus Agenor
  18. heu! miser et tenuit, sed saucius ille levantem
  19. degravat amplexu: poterat resolutus Agenor
  20. emersisse vadis, piguit sine fratre reverti.
  21. surgentem dextra Capetum vulnusque minantem
  22. sorbebat rapidus nodato [*]() gurgite vertex;
  23. iam voltu, iam crine latet, iam dextera nusquam,
  24. ultimus abreptas ensis descendit in undas,
  25. mille modis leti miseros mors una fatigat.
  26. induit a tergo Mycalesia cuspis Agyrten;
  27. respexit: nusquam auctor erat, sed concita tractu
  28. gurgitis effugiens invenerat hasta cruorem.
  29. Figitur et validos sonipes Aetolus in armos,
  30. exsiluitque alte vi mortis et aera pendens
  31. verberat; haud tamen est turbatus fulmine [*]() ductor,
  32. sed miseratur equum, magnoque ex volnere telum
  33. exuit ipse gemens et sponte remisit habenas.
  34. inde pedes repetit pugnas gressuque manuque
  35. certior, et segnem Nomium fortemque Mimanta
  36. Thisbaeumque Lichan Anthedoniumque Lycetum
    37. [*](nodato Q N: nudato P: notato, montano, vadato, etc., MSS.)[*](fulmine P: flumine ω.)
    v.2.p.274
  37. continuat ferro geminasque e fratribus unum
  38. Thespiaden; eadem poscenti fata Panemo:
  39. vive superstes ait, ‘diraeque ad moenia Thebes
  40. solus abi, miseros non decepture parentes.
  41. di bene, quod pugnas rapidum deiecit in amnem
  42. sanguinea Bellona manu: trahit unda timentes
  43. gurgite gentili, nuda nee flebilis umbra
  44. stridebit vestros Tydeus inhumatus ad ignes;
  45. ibitis aequoreis crudelia pabula monstris,
  46. illum terra vehit suaque in primordia solvet.’
  47. sic premit adversos et acerbat vulnera dictis
  48. ac nunc ense furit, nunc tela natantia captans
  49. ingerit: innuptae comitem Therona Dianae,
  50. ruricolamque Gyen cum fluetivago Ergino,
  51. intonsumque Hersen contemptoremque profundi
  52. Crethea, nimbosam qui saepe Caphereos arcem
  53. Euboicasque hiemes parva transfugerat alno.
  54. quid non fata queant? traiectus pectora ferro
  55. volvitur in fluctus, heu cuius naufragus undae!
  56. te quoque sublimi tranantem flumina curru,
  57. dum socios, Pharsale, petis, resupinat ademptis
  58. Dorica cuspis equis; illos violentia saevi
  59. gurgitis infelixque iugi concordia mergit.
  60. Nune age, quis tumidis magnum inclinarit in undis
  61. Hippomedonta labor, cur ipse excitus in arma
  62. Ismenos, doctae nosse indulgete sorores:
  63. vestrum opus ire retro et senium depellere famae,
  64. gaudebat Fauno Nymphaque Ismenide natus
  65. maternis bellare tener Crenaeus in undis,
    66. v.2.p.276
  66. Crenaeus, cui prima dies in gurgite fido
  67. et natale vadum et virides cunabula ripae,
  68. ergo ratus nihil Elysias ibi posse Sorores,
  69. laetus adulantem nunc hoc, nunc margine ab illo
  70. transit avum: levat unda gradus, seu defluus ille,
  71. sive obliquus eat; nec cum subit obvius, ullas
  72. stagna dedere moras pariterque revertitur amnis,
  73. non Anthedonii tegit hospitis inguina pontus
  74. blandior, aestivo nec se magis aequore Triton
  75. exserit, aut carae festinus ad oscula matris
  76. cum remeat tardumque ferit delphina Palaemon.
  77. arma decent umeros, clipeusque insignis et auro
  78. lucidus Aoniae caelatur origine gentis.
  79. Sidonis hic blandi per candida terga iuvenci,
  80. iam secura maris, teneris iam cornua palmis
  81. non tenet, extremis adludunt aequora plantis;
  82. ire putes clipeo fluctusque secare iuvencum.
  83. adiuvat unda fidem pelago nec discolor amnis,
  84. tunc audax pariter telis et voce proterva
  85. Hippomedonta petit: ‘non haec fecunda veneno
  86. Lerna. nec Herculeis haustae serpentibus undae:
  87. sacrum amnem, sacrum — et miser experiere! — deumque
  88. altrices inrumpis aquas.’ nihil ille, sed ibat
  89. comminus; opposuit cumulo se densior amnis
  90. tardavitque manum, vulnus tamen illa retentum
  91. pertulit atque animae tota in penetralia sedit.
    92. v.2.p.278
  92. horruit unda nefas, silvae flevistis utraeque,
  93. et. graviora cavae sonuerunt murmura ripae.
  94. ultimus ille sonus moribundo emersit ab ore:
  95. mater! in hanc miseri ceciderunt flumina vocem.
  96. At genetrix coetu glaucarum cincta sororum
  97. protinus icta malo vitrea de valle solutis
  98. exsiluit furibunda comis, ac verbere crebro
  99. oraque pectoraque et viridem scidit horrida vestem,
  100. utque erupit aquis iterumque iterumque trementi
  101. ingeminat Crenaee sono: nusquam ille, sed index
  102. desuper, a miserae nimium noscenda parenti,
  103. parma natat; iacet ipse procul, qua mixta supremum
  104. Ismenon primi mutant confinia ponti,
  105. fluctivagam sic saepe domum madidosque penates
  106. Alcyone deserta gemit, cum pignora saevus
  107. Auster et algentes rapuit Thetis invida nidos,
  108. mergitur orba iterum, penitusque occulta sub undis
  109. limite non uno, liquidum qua subter eunti
  110. lucet iter, miseri nequaquam funera nati
  111. vestigat, plangitque tamen; saepe horridus amnis
  112. obstat, et obducto caligant sanguine visus,
  113. illa tamen praeceps in tela offendit et enses
  114. scrutaturque manu galeas et prona reclinat
  115. corpora; nec ponto submota intrabat amaram
  116. Dorida, possessum donec iam fluctibus altis
  117. Nereidum miserata cohors ad pectora matris
  118. impulit, illa manu ceu vivum amplexa reportat
  119. insternitque toris riparum atque umida siccat
    120. v.2.p.280
  120. mollibus ora comis, atque haec ululatibus addit:
  121. ‘ hoc tibi semidei munus tribuere parentes
  122. nee mortalis avus? sic nostro in gurgite regnas?
  123. mitior haec misero discors alienaque tellus,[*]()
  124. mitior unda maris, quae iuxta flumina corpus
  125. rettulit et miseram visa exspectasse parentem.
  126. hine mei vultus? haec torvi lumina patris?
  127. hi crines undantis avi? tu nobile quondam
  128. undarum nemorumque decus, quo sospite maior
  129. diva et Nympharum longe regina ferebar.
  130. heu ubinam ille frequens modo circa limina matris
  131. ambitus orantesque tibi servire Napaeae?
  132. cur nunc te, melius saevo mansure [*]() profundo,
  133. amplexu misero tumulis, Crenaee, reporto
  134. non mihi? nec tantae pudet heu miseretque ruinae,
  135. dure parens? quae te alta et ineluctabilis imo
  136. condidit amne palus, quo nec iam cruda nepotis
  137. funera, nec nostri valeant perrumpere planctus?
  138. ecce furit iactatque tuo se in gurgite maior
  139. Hippomedon, illum ripaeque undaeque tremiscunt,
  140. illius impulsu nostrum bibit unda cruorem:
  141. tu piger et trucibus facilis servire Pelasgis.
  142. ad cineres saltem supremaque iusta tuorum,
  143. saeve, veni, non hic solum accensure nepotem.’
  144. his miscet planctus multumque indigna cruentat
  145. pectora, caeruleae referunt lamenta sorores:
  146. qualiter Isthmiaco nondum Nereida portu
    147. [*](I. 378 only in PDN.)[*](mansure Baehrens: mansura Pω.)
    v.2.p.282
  147. Leucothean planxisse ferunt, dum pectore anhelo
  148. frigidus in matrem saevum mare respuit infans.
  149. At pater arcano residens Ismenos in antro,
  150. unde aurae nubesque bibunt atque imbrifer arcus
  151. pascitur et Tyrios melior venit annus in agros,
  152. ut lamenta procul, quamquam obstrepit ipse, novos-que
  153. accepit natae gemitus, levat aspera musco
  154. colla gravemque gelu crinem, ceciditque soluta
  155. pinus adulta manu dimissaque volvitur urna.
  156. illum per ripas annoso scrupea limo
  157. ora exsertantem silvae fluviique minores
  158. mirantur: tantus tumido de gurgite surgit,
  159. spumosum attollens apicem lapsuque sonoro
  160. pectora caerulcae rivis manantia barbae.
  161. obvia cognatos gemitus casumque nepotis
  162. Nympharum docet una patrem monstratque cruentum
  163. auctorem dextramque premit: stetit arduus alto
  164. amne, manuque genas et nexa virentibus ulvis
  165. cornua concutiens sic turbidus ore profundo
  166. incipit: ‘huncne mihi, superum regnator, honorem,
  167. quod totiens hospesque tuis et conscius actis —
  168. nec memorare timor — falsa nunc improba fronte
  169. cornua, nunc vetitam currus deiungere Phoeben,
  170. dotalesque rogos deceptaque fulmina vidi
  171. praecipuosque alui natorum? an vilis et illis
  172. gratia? ad hunc certe repsit Tirynthius amnem,
  173. hac tibi flagrantem Bromium restinximus unda.
    174. v.2.p.284
  174. aspice, quas fluvio caedes, quae funera portem,
  175. continuus telis alioque adopertus acervo.
  176. omne vadum belli series tenet, omnis anhelat
  177. unda nefas, subterque animae supraque recentes
  178. errant et geminas iungunt caligine ripas.
  179. ille ego clamatus sacris ululatibus amnis,
  180. qui molles thyrsos Baccheaque cornua puro
  181. fonte lavare feror, stipatus caedibus artas
  182. in freta quaero vias; non Strymonos impia tanto
  183. stagna cruore natant, non spumifer altius Hebrus
  184. Gradivo bellante rubet, nee te admonet altrix
  185. unda tuasque manus, iam pridem oblite parentum
  186. Liber? an Eous melius pacatur Hydaspes?
  187. at tu, qui tumidus spoliis et sanguine gaudes
  188. insontis pueri, non hoc ex amne potentem
  189. Inachon aut saevas victor revehere Mycenas,
  190. ni mortalis ego et tibi ductus ab aethere sanguis.’
  191. Sic ait infrendens et sponte furentibus undis
  192. signa dedit: mittit gelidus montana Cithaeron
  193. auxilia antiquasque nives et pabula brumae
  194. ire iubet; frater tacitas Asopos eunti
  195. conciliat vires et hiulcis flumina venis
  196. suggerit. ipse .cavae scrutatur viscera terrae
  197. stagnaque torpentesque lacus pigrasque paludes
  198. excutit, atque avidos tollens ad sidera voltus
  199. umentes nebulas exhaurit et aera siccat.
  200. iamque super ripas utroque exstantior ibat
  201. aggere, iam medium modo qui superaverat amnem
    202. v.2.p.286
  202. Hippomedon intactus aquis umerosque manusque,
  203. miratur crevisse vadum seseque minorem,
  204. hinc atque hinc tumidi fluctus animosaque surgit
  205. tempestas instar pelagi, cum Pliadas haurit
  206. aut nigrum trepidis impingit Oriona nautis,
  207. non secus aequoreo iactat Teumesius amnis [*]()
  208. Hippomedonta salo, semperque umbone sinistro
  209. tollitur et clipeum nigrante supervenit aestu
  210. spumeus adsultans, fractaque refunditur unda
  211. et cumulo maiore redit; nec mole liquenti
  212. contentus carpit putres servantia ripas
  213. arbusta annosasque trabes eiectaque fundo
  214. saxa rotat, stat pugna impar amnisque virique,
  215. indignante deo; nec enim dat terga nec ullis
  216. frangitur ille minis, venientesque obvius undas
  217. intrat et obiecta dispellit flumina parma,
  218. stant terra fugiente gradus, et poplite tenso
  219. lubrica saxa tenet, genibusque obnixus et haerens
  220. subruta fallaci servat vestigia limo,
  221. sic etiam increpitans: ‘unde haec, Ismene, repente
  222. ira tibi? quove has traxisti gurgite vires,
  223. imbelli famulate deo solumque cruorem
  224. femineis experte choris, cum Bacchica mugit
  225. buxus et insanae maculant trieterida [*]() matres?’
  226. dixerat; atque illi sese deus obtulit ultro
  227. turbidus imbre genas et nube [*]() natantis harenae,
  228. nec saevit dictis, trunca sed pectora quercu
    229. [*](amnis ω: ignis P.)[*](trieterida PBQ: trieterica DNS.)[*](nube PBJST: mole ω.)
    v.2.p.288
  229. ter quater oppositi, quantum ira deusque valebat,
  230. impulit adsurgens: tandem vestigia flexit
  231. excussumque manu tegimen, conversaque lente
  232. terga refert, instant undae sequiturque labantem
  233. amnis ovans; nec non saxis et grandine ferri
  234. desuper infestant Tyrii geminoque repellunt
  235. aggere, quid faciat bellis obsessus et undis?
  236. nec fuga iam misero, nec magnae copia mortis.
  237. Stabat gramineae producta crepidine ripae
  238. undarum ac terrae dubio, sed amicior undis,
  239. fraxinus ingentique vadum possederat umbra,
  240. huius opem — nam qua terras invaderet? — unca
  241. arripuit dextra: nec pertulit illa trahentem;
  242. sed maiore super, quam stabat, pondere victa
  243. solvitur, et qua stagna subit radice quibusque
  244. arentem mordebat humum, demissa[*]() superne
  245. iniecit sese trepido ripamque, nec ultra
  246. passa virum[*]() subitae vallavit ponte ruinae,
  247. huc undae coeunt, et ineluctabile caeno
  248. verticibusque cavis sidit crescitque barathrum,
  249. iamque umeros, iam colla ducis sinuosa vorago
  250. circuit: hic demum victus suprema fateri
  251. exclamat: ‘fluvione — pudet! — Mars inclyte, merges
  252. hanc animam, segnesque lacus et stagna subibo
  253. ceu pecoris custos, subiti torrentis iniquis
  254. interceptus aquis? adeone occumbere ferro
    255. [*](demissa ω: dimissa PL.)[*](passa virum Barth: passurum Pω.)
    v.2.p.290
  255. non merui?’ tandem precibus commota Tonantem
  256. Iuno subit: ‘quonam miseros, sator inclyte divum,
  257. Inachidas, quonam usque premes? iam Pallas et odit
  258. Tydea, iam rapto tacuerunt augure Delphi:
  259. en meus Hippomedon, cui gentis origo Mycenae
  260. Argolicique lares numenque ante omnia Iuno —
  261. sic ego fida meis? — pelagi crudelibus ibit
  262. praeda feris? certe tumidos supremaque victis
  263. iusta [*]() dabas; ubi Cecropiae post proelia flammae,
  264. Theseos ignis ubi est?’ non spernit coniugis aequas
  265. ille preces, leviterque oculos ad moenia Cadmi
  266. rettulit, et viso sederunt flumina nutu.
  267. illius exsangues umeri et perfossa patescunt
  268. pectora: ceu ventis alte cum elata resedit
  269. tempestas, surgunt scopuli quaesitaque nautis
  270. terra, et ab infestis descendunt aequora saxis.
  271. quid ripas tenuisse iuvat? premit undique nimbo
  272. telorum Phoenissa cohors, nec tegmina membris
  273. ulla, omnisque patet leto; tunc vulnera manant,
  274. quique sub amne diu stupuit cruor, aere nudo
  275. solvitur et tenues venarum laxat hiatus,
  276. incertique labant undarum e frigore gressus,
  277. procumbit, Getico qualis procumbit in Haemo
  278. seu Boreae furiis putri seu robore quercus
  279. caelo mixta comas, ingentemque aera laxat:
  280. illam nutantem nemus et mons ipse tremiscit,
  281. qua tellure cadat, quas obruat ordine silvas,
  282. non tamen aut ensem galeamve audacia cuiquam
    283. [*](iusta Heinsius: busta Pω.)
    v.2.p.292
  283. tangere; vix credunt oculis ingentiaque horrent
  284. funera, et adstrictis accedunt comminus armis.
  285. Tandem adiit Hypseus capulumque [*]() in morte tenenti
  286. extrahit et torvos laxavit casside vultus;
  287. itque per Aonios alte mucrone corusco
  288. suspensam ostentans galeam et clamore superbit:
  289. ‘hic ferus Hippomedon, hic formidabilis ultor
  290. Tydeos infandi debellatorque cruenti
  291. gurgitis!’ agnovit longe pressitque dolorem
  292. magnanimus Capaneus, telumque immane lacerto [*]()
  293. hortatur librans: ‘ades o mihi, dextera, tantum
  294. tu praesens bellis et inevitabile numen,
  295. te voco, te solam superum contemptor adoro.’
  296. sic ait, et voti sese facit ipse potentem,
  297. it tremibunda abies clipeum per et aerea texta [*]()
  298. loricae tandemque animam sub pectore magno
  299. deprendit: ruit haud alio quam celsa fragore
  300. turris, ubi innumeros penitus quassata per ictus
  301. labitur effractamque aperit victoribus urbem,
  302. cui super adsistens ‘non infitiamur honorem
  303. mortis’ ait, ‘refer huc oculos, ego vulneris auctor;
  304. laetus abi multumque aliis iactantior umbris!’
  305. tunc ensem galeamque rapit clipeumque revellit
  306. Hypseos 4; exanimumque tenens super Hippomedonta
  307. accipe ait, ‘simul hostiles, dux magne, tuasque
  308. exuvias, veniet cineri decus et suus ordo
  309. manibus; interea iustos dum reddimus ignes,
  310. hoc ultor Capaneus operit tua membra sepulcro.’
    311. [*](capulum ω: caelum P: telum Garrod.)[*](lacerto: receptum P: (from -to) lacertum Kohlmann. Klotz thinks recepto carne from a false reading lacepto.)[*](texta Gronovius: terga Pω .)[*](Hypseos Markland: ipsius Pω .)
    v.2.p.294
  311. sic anceps dura belli vice mutua Grais
  312. Sidoniisque simul nectebat vulnera Mavors:
  313. hic ferus Hippomedon, illic non segnior Hypseus
  314. fletur, et alterni praebent solacia luctus.
  315. Tristibus interea somnum turbata figuris
  316. torva sagittiferi mater Tegeatis ephebi,
  317. crine dato passim plantisque ex more solutis,
  318. ante diem gelidas ibat Ladonis ad undas
  319. purgatura malum fluvio vivente soporem,
  320. namque per attonitas curarum pondere noctes
  321. saepe et delapsas adytis, quas ipsa dicarat,
  322. exuvias, seque ignotis errare sepulcris
  323. extorrem nemorum Dryadumque a plebe fugatam,
  324. saepe novos nati bello rediisse triumphos,
  325. armaque et alipedem notum comitesque videbat,
  326. numquam ipsum, nunc ex umeris fluxisse pharetras,
  327. effigiesque suas simulacraque nota cremari,
  328. praecipuos sed enim illa metus portendere visa est
  329. nox miserae totoque erexit pectore matrem,
  330. nota per Arcadias felici robore silvas
  331. quercus erat, Triviae quam desacraverat ipsa
  332. electam turba nemorum numenque colendo
  333. fecerat: hic arcus et fessa reponere tela,
  334. armaque curva suum et vacuorum terga leonum
  335. figere et ingentes aequantia cornua silvas.
  336. vix ramis [*]() locus, agrestes adeo omnia cingunt
    337. [*](ramis Pω: radiis Barth.)
    v.2.p.296
  337. exuviae, et viridem ferri nitor impedit umbram,
  338. hanc, ut forte iugis longo defessa redibat
  339. venatu, modo rapta ferox Erymanthidos ursae
  340. ora ferens, multo proscissam vulnere cernit
  341. deposuisse comam et rorantes sanguine ramos
  342. exspirare solo; quaerenti Nympha cruentas
  343. Maenadas atque hostem dixit saevisse Lyaeum.
  344. dum gemit et planctu circumdat pectus inani,
  345. abrupere oculi noctem maestoque cubili
  346. exsilit et falsos quaerit per lumina fletus.
  347. Ergo ut in amne nefas merso ter crine piavit
  348. verbaque sollicitas matrum solantia curas
  349. addidit, armatae ruit ad delubra Dianae
  350. rore sub Eoo, notasque ex ordine silvas
  351. et quercum gavisa videt, tunc limina divae
  352. adstitit et tali nequiquam voce precatur:
  353. ‘virgo potens nemorum, cuius non mollia signa
  354. militiamque trucem sexum indignata frequento
  355. more nihil Graio — nec te gens aspera ritu
  356. Colchis Amazoniaeve magis coluere catervae — :
  357. si mihi non umquam thiasi ludusve protervae
  358. noctis et, inviso quamvis temerata cubili,
  359. non tamen aut teretes thyrsos aut mollia gessi
  360. pensa, sed in tetricis et post conubia lustris
  361. sic quoque venatrix animumque innupta remansi:
  362. nec mihi secretis culpam occultare sub antris
  363. cura, sed ostendi prolem posuique trementem
  364. ante tuos confessa pedes; nec degener ille
  365. sanguinis inque meos reptavit protinus arcus,
    366. v.2.p.298
  366. tela puer lacrimis et prima voce poposcit:
  367. [*]() hunc mihi — quid trepidae noctes somnusque minantur?
  368. — hunc, precor, audaci qui nunc ad proelia voto
  369. heu nimium tibi fisus abit, da visere belli
  370. victorem, vel, si ampla peto, da visere tantum![*]()
  371. hic sudet tuaque arma ferat, preme dira malorum
  372. signa; quid in nostris, nemoralis Delia, silvis
  373. Maenades hostiles Thebanaque numina regnant?
  374. ei mihi! cur penitus — simque augur cassa futuri! —
  375. cur penitus magnoque interpreter omine quercum?
  376. quod si vera sopor miserae praesagia mittit,
  377. per te maternos, mitis Dictynna, labores
  378. fraternumque decus, cunctis [*]() hune Age sagittis
  379. infelicem uterum; miserae sine funera matris
  380. audiat ille prior!’ dixit, fletuque soluto
  381. aspicit et niveae saxum maduisse Dianae.
  382. Illam diva ferox etiamnum in limine sacro
  383. expositam et gelidas verrentem crinibus aras
  384. linquit, et in mediis frondentem Maenalon astris
  385. exsuperat saltu gressumque ad moenia Cadmi
  386. destinat, interior caeli qua semita lueet [*]()
  387. dis tantum, et cunctas iuxta videt ardua terras,
  388. iamque fere medium Parnassi frondea praeter
  389. colla tenebat iter, cum fratrem in nube corusca
  390. aspicit haud solito visu: remeabat ab armis
  391. maestus Echioniis, demersi funera lugens
    392. [*](This line is not in P, and is condemned by some edd.)[*](In some late MSS. after this line follows si non victorem, da tantum cernere victum, grant me to behold him, if not victor, at least vanquished. )[*](cunctis P: iustis ω.)[*](lucet ω: ducit P.)
    v.2.p.300
  392. auguris. inrubuit caeli plaga sidere mixto,
  393. occursuque sacro pariter iubar arsit utrimque,
  394. et coiere arcus et respondere pharetrae.[*]()
  395. ille prior: ‘scio, Labdacias, germana, cohortes
  396. et nimium fortes ausum petis Arcada pugnas.
  397. fida rogat genetrix: utinam indulgere precanti
  398. fata darent! en ipse mei — pudet! — inritus arma
  399. cultoris frondesque sacras ad inania vidi
  400. Tartara et in memet versos descendere vultus;
  401. nec tenui currus terraeque abrupta coegi,
  402. saevus ego immeritusque coli. lugentia cernis
  403. antra, soror, mutasque domos: haec sola rependo
  404. dona pio comiti; nec tu peritura movere
  405. auxilia et maestos in vanum perge labores.
  406. finis adest iuveni, non hoc mutabile fatum,
  407. nec te de dubiis fraterna oracula fallunt.’
  408. ‘sed decus extremum certe [*]()’ confusa vicissim
  409. virgo refert, ‘veraeque licet solacia morti
  410. quaerere, nec fugiet poenas, quicumque nefandam
  411. insontis pueri scelerarit sanguine dextram
  412. impius, et nostris fas sit saevire sagittis.’
  413. sic effata movet gressus libandaque fratri
  414. parcius ora tulit, Thebasque infesta petivit.
  415. At pugna ereptis maior crudescit utrimque
  416. regibus, alternosque ciet vindicta furores.
  417. Hypseos hinc turmae desolatumque magistro
  418. agmen, at hinc gravius fremit Hippomedontis adempti
    419. [*](Lines 648-9 omitted in P.)[*]( certe P: misero ω.)
    v.2.p.302
  419. orba cohors; praebent obnixi corpora ferro,
  420. idem ardor rabidis externum haurire cruorem
  421. ac fudisse suum, nec se vestigia mutant:
  422. stat cuneo defixa acies, hostique cruento
  423. dant animas et terga negant 1: cum lapsa per auras
  424. vertice Dircaei velox Latonia montis
  425. adstitit; adgnoscunt colles notamque tremiscit
  426. silva deam, saevis ubi quondam exserta sagittis
  427. fecundam lasso Nioben consumpserat arcu.
  428. Illum acies inter coepta [*]() iam caede superbum
  429. nescius armorum et primas tunc passus habenas
  430. venator raptabat equus, quem discolor ambit
  431. tigris et auratis adverberat unguibus armos,
  432. colla sedent nodis et castigata iubarum
  433. libertas, nemorisque notae sub pectore primo
  434. iactantur niveo lunata monilia dente,
  435. ipse bis Oebalio saturatam murice pallam
  436. lucentesque auro tunicas — hoc neverat unum
  437. mater opus — tenui collectus in ilia vinclo,
  438. cornipedis laevo clipeum demiserat armo,
  439. ense gravis nimio: tereti iuvat [*]() aurea morsu
  440. fibula, pendentes circum latera aspera cinctus,
  441. vaginaeque sonum tremulumque audire pharetrae
  442. murmur et a cono missas in terga catenas;
  443. interdum cristas hilaris iactare comantis
  444. et pictum gemmis galeae iubar, ast ubi pugna
  445. cassis anhela calet, resoluto vertice nudus
    446. [*](negant ω: natant P: vetant Postdate.)[*](coepta Kohlmann: coeptas P: medias ω.)[*](iuvat ω: iubet P: ligat, levat, vorat edd.)
    v.2.p.304
  446. exoritur1: tunc dulce comae radiisque trementes [*]()
  447. dulce nitent visus et, quas dolet ipse morari,
  448. nondum mutatae rosea lanugine malae,
  449. nec formae sibi laude placet multumque severis
  450. asperat ora minis, sed frontis servat honorem
  451. ira decens. dat sponte locum Thebana iuventus,
  452. natorum memores, intentaque tela retorquent,
  453. sed premit et saevas miserantibus ingerit hastas,
  454. illum et Sidoniae iuga per Teumesia [*]() Nymphae
  455. bellantem atque ipso sudore et pulvere gratum
  456. laudant, et tacito ducunt suspiria voto.
  457. Talia cernenti mitis subit alta Dianae
  458. corda dolor, fletuque genas violata quod inquit,
  459. ‘nunc tibi, quod leti quaeram dea fida propinqui
  460. effugium? haecne ultro properasti in proelia, saeve
  461. ac miserande puer? cruda heu festinaque virtus
  462. suasit et hortatrix animosi gloria leti.
  463. scilicet angustum iamdudum urgentibus annis
  464. Maenalium tibi, parve, nemus, perque antra ferarum
  465. vix tutae sine matre viae, silvestria cuius
  466. nondum tela procax arcumque implere valebas.
  467. et nunc illa meas ingentem plangit ad aras
  468. invidiam surdasque fores et limina lassat:
  469. tu dulces lituos ululataque proelia gaudes
  470. felix et miserae tantum moriture parenti.’
  471. ne tamen extremo frustra morientis honori
  472. adfuerit, venit in medios caligine furva
    473. [*](nudus exoritur Pω: vultus exseritur conj. Garrod.)[*](trementes BDQ: frementes P: meantes, micantes, etc., MSS.)[*](iuga per T. ω: Teumesi e vertice P (from viii. 344).)
    v.2.p.306
  473. saepta globos, primumque leves furata sagittas
  474. audacis tergo pueri caelestibus implet
  475. coryton telis, quorum sine sanguine nullum
  476. decidit; ambrosio tum spargit membra liquore,
  477. spargit equum, ne (pio videtur[*]() vulnere corpus
  478. ante necem, cantusque sacros et conscia miscet
  479. murmura, secretis quae Colchidas ipsa sub antris
  480. nocte docet monstratque feras quaerentibus herbas.
  481. Tunc vero exserto circumvolat igneus arcu
  482. nec se mente regit, patriae matrisque suique
  483. immemor, et nimium caelestibus utitur armis:
  484. ut leo, cui parvo mater Gaetula cruentos
  485. suggerit ipsa cibos, cum primum crescere sensit
  486. colla iubis torvusque novos respexit ad ungues,
  487. indignatur ali, tandemque effusus apertos
  488. liber amat campos et nescit in antra reverti,
  489. quos, age, Parrhasio sternis, puer improbe, cornu?
  490. prima Tanagraeum turbavit harundo Coroebum
  491. extremo galeae primoque in margine parmae
  492. angusta transmissa via, stat faucibus unda
  493. sanguinis, et sacri facies rubet igne veneni,
  494. saevius Eurytion, cui luminis orbe sinistro
  495. callida [*]() tergeminis acies se condidit uncis.
  496. ille trahens oculo plenam labente sagittam
  497. ibat in auctorem: sed divum fortia quid non
  498. tela queant? alio geminatum lumine volnus
  499. explevit tenebras; sequitur tamen improbus hostem,
  500. qua meminit, fusum donec prolapsus in Idan
  501. decidit: hic saevi miser inter funera belli
  502. palpitat et mortem sociosque hostesque precatur.
    503. [*](violetur P: temeretur ω.)[*](callida PB: aspera ω.)
    v.2.p.308
  503. addit Abantiadas, insignem crinibus Argum
  504. et male dilectum miserae Cydona sorori.[*]()
  505. illi perfossum telo patefacerat inguen
  506. huic geminum obliqua traiecit harundine tempus,
  507. exsilit hac ferrum, velox hac pinna remansit:
  508. fluxit utrimque cruor, nulli tela aspera mortis
  509. dant veniam, non forma Lamum, non infula Lygdum,
  510. non pubescentes texerunt Aeolon anni:
  511. Agitur ora [*]() Lamus, fiet saucius inguina Lygdus,
  512. perfossus [*]() telo niveam gemis, Aeole, frontem,
  513. te praeceps Euboea tulit, te candida Thisbe
  514. miserat, hunc virides non excipietis Erythrae. [*]()
  515. numquam cassa manus, nullum sine numine[*]() fugit
  516. missile, nec requies dextrae, sonitumque priori
  517. iungit harundo sequens, unum quis crederet arcum
  518. aut unam saevire manum? modo derigit ictus,
  519. nunc latere alterno dubius conamina mutat,
  520. nunc fugit instantes et solo respicit arcu.
  521. Et iam mirantes indignantesque coibant
  522. Labdacidae, primusque Iovis de sanguine claro
  523. Amphion ignarus adhuc, quae funera campis
  524. ille daret: ‘quonam usque moram lucrabere fati,
  525. o multum meritos puer orbature parentes?
  526. quin etiam menti tumor atque audacia gliscit,
  527. congressus dum nemo tuos pugnamque minorem
  528. dignatur bellis, iramque relinqueris infra,
  529. i, repete Arcadiam mixtusque aequalibus illic,
    530. [*](After 759 follows illi perfossum telo patefecerat inguen, not found in Pω, only in later MSS., and clearly spurious.)[*](ora ω: ilia P: ile Garrod. Klotz suggests that ilia was a gloss on inguina.)[*](perfossus Bentley: perfossam Pω.)[*](Erythrae Koestlin: Amyclae Pω, which must be wrong, as Thebans are spoken of: Hyrides amicae Phillimore.)[*](numine P: vulnere ω.)
    v.2.p.310
  530. dum ferus hic vero desaevit pulvere Mavors,
  531. proelia lude domi: quodsi te maesta sepulcri
  532. fama movet, dabimus leto moriare [*]() virorum!’
  533. iamdudum hune contra stimulis gravioribus ardet
  534. trux Atalantiades — necdum ille quierat — et infit:
  535. ‘sera etiam in Thebas, quarum hic exercitus, arma
  536. profero; quisnam adeo puer, ut bellare recuset
  537. talibus? Arcadiae stirpem et fera semina gentis,
  538. non Thebana vides: non me sub nocte silenti
  539. Thyias Echionio genetrix famulata Lyaeo
  540. edidit, haud umquam deformis vertice mitras
  541. induimus turpemque [*]() manu iactavimus hastam,
  542. protinus adstrictos didici reptare per amnes
  543. horrendasque domos magnarum intrare ferarum
  544. et — quid plura loquar? ferrum mea semper et arcus
  545. mater habet, vestri feriunt cava tympana patres.’
  546. non tulit Amphion vultumque et in ora loquentis
  547. telum immane rotat; sed ferri lumine diro
  548. turbatus sonipes sese dominumque retorsit
  549. in latus atque avidam transmisit devius hastam,
  550. acrior hoc iuvenem stricto mucrone petebat
  551. Amphion, cum se medio Latonia campo
  552. iecit et ante oculos omnis stetit obvia vultu.
  553. Haerebat iuveni devinctus amore pudico
  554. Maenalius Dorceus, cui bella suumque timorem
  555. mater et audaces pueri mandaverat annos.
  556. huius tum vultu dea dissimulata profatur:
  557. ‘hactenus Ogygias satis infestasse catervas,
  558. Parthenopaee, satis; miserae iam parce parenti,
    559. [*](moriare Housman: moriere Pω.)[*](turpemque Klotz: turpique Pω.)
    v.2.p.312
  559. parce deis, quicumque favent.’ nec territus ille:
  560. ‘hunc sine me — non plura petam — fidissime Dorceu,
  561. sternere humi, qui tela meis gerit aemula telis
  562. et similes cultus et frena sonantia iactat.
  563. frena regam, cultus Triviae pendebitis alto
  564. limine,, captivis matrem donabo pharetris.’
  565. audiit et mixto risit Latonia fletu.
  566. viderat hanc caeli iamdudum in parte remota
  567. Gradivum complexa venus, dumque anxia Thebas
  568. commemorat Cadmumque viro caraeque nepotes
  569. Harmoniae, pressum tacito sub corde dolorem
  570. tempestiva movet: ‘nonne hanc,Gradive, protervam
  571. virginitate vides mediam se ferre virorum
  572. coetibus? utque acies audax et Martia signa
  573. temperet? en etiam donat praebetque necandos
  574. tot nostra de gente viros, huic tradita virtus,
  575. huic furor? agrestes superest tibi figere dammas.’
  576. desiluit iustis commotus in arma querellis
  577. Bellipotens, cui sola vagum per inane ruenti
  578. Ira comes, reliqui sudant ad bella Furores,
  579. nec mora, cum maestam monitu Letoida duro
  580. increpat adsistens: ‘non haec tibi proelia divum
  581. dat pater; armiferum ni protinus improba campum
  582. deseris, huic aequam nosces nec Pallada dextrae.’
  583. quid faciat contra? premit hinc Mavortia cuspis,
  584. hinc plenae tibi, parve, colus, Iovis inde severi
  585. vultus: abit solo post haec evicta pudore.
    586. v.2.p.314
  586. At pater Ogygias Mavors circumspicit alas
  587. horrendumque Dryanta movet, cui sanguinis auctor
  588. turbidus Orion, comitesque odisse Dianae (
  589. inde furit) patrium, hic [*]() turbatos arripit ense
  590. Arcadas exarmatque ducem; cadit agmine longo
  591. Cyllenes populus Tegeesque habitator opacae,
  592. Aepytiique duces Telphusiacaeque phalanges,
  593. ipsum autem et lassa fidit prosternere dextra,
  594. nec servat vires: etenim huc iam fessus et illuc
  595. mutabat turmas; urgent praesagia mille
  596. funeris, et nigrae praecedunt nubila mortis,
  597. iamque miser raros comites verumque videbat
  598. Dorcea, iam vires paulatim abscedere sensit,
  599. sensit et exhaustas umero leviore pharetras;
  600. iam minus atque minus fert arma puerque videtur
  601. et sibi, cum torva clipei metuendus obarsit
  602. luce Dryas: tremor ora repens ac viscera torsit
  603. Arcados; utque feri vectorem fulminis albus
  604. cum supra respexit olor, cupit hiscere ripam
  605. Strymonos et trepidas in pectora contrahit alas:
  606. sic iuvenem saevi conspecta mole Dryantos
  607. iam non ira subit, sed leti nuntius horror,
  608. arma tamen, frustra superos Triviamque precatus,
  609. molitur pallens et surdos expedit arcus,
  610. iamque instat telis et utramque obliquus [*]() in ulnam [*]()
  611. cornua contingit mucrone et pectora nervo,
  612. cum ducis Aonii magno cita turbine cuspis
    613. [*](patrium hic Alton: primum Pio, hic DNS and Q (with n over), hinc B.)[*](obliquus ω: oblitus P: obnixus Phillimore.)[*](ulnam ω: urnam P.)
    v.2.p.316
  613. fertur in adversum nervique obliqua sonori
  614. vincla secat: pereunt ictus manibusque remissis
  615. vana supinato ceciderunt spicula cornu.
  616. tunc miser et frenos turbatus et arma remisit,
  617. vulneris impatiens, umeri quod tegmine dextri
  618. intrarat facilemque cutem: subit altera cuspis
  619. cornipedisque fugam succiso poplite sistit,
  620. tunc cadit ipse Dryas — mirum — nec vulneris umquam
  621. conscius: olim auctor teli causaeque patebunt.[*]()
  622. At puer infusus sociis in devia campi
  623. tollitur — heu simplex aetas! — moriensque iacentem
  624. flebat equum; cecidit laxata casside vultus,
  625. aegraque per trepidos exspirat gratia visus,
  626. et prensis concussa comis ter colla quaterque
  627. stare negant, ipsisque nefas lacrimabile Thebis,
  628. ibat purpureus niveo de pectore sanguis,
  629. tandem haec singultu verba incidente profatur:
  630. ‘labimur, i, miseram, Dorceu, solare parentem.
  631. illa quidem, si vera ferunt praesagia curae,
  632. aut somno iam triste nefas aut omine vidit,
  633. tu tamen arte pia trepidam suspende diuque
  634. decipito; neu tu subitus neve arma tenenti
  635. veneris, et tandem, cum iam cogere fateri,
  636. dic: merui, genetrix, poenas invita capesse;
  637. arma puer rapui, nec te retinente quievi,
  638. nec tibi sollicitae tandem inter bella peperci,
  639. vive igitur potiusque animis irascere nostris,
  640. et iam pone metus, frustra de colle Lycaei
    641. [*](patebunt P: patebant ω: latebant Grotius.)
    v.2.p.318
  641. anxia prospectas, si quis per nubila longe
  642. aut sonus aut nostro sublatus ab agmine pulvis:
  643. frigidus et nuda iaceo tellure, nec usquam
  644. tu prope, quae voltus efflantiaque ora teneres.
  645. hunc tamen, orba parens, crinem’ dextraque secandum
  646. praebuit ‘hunc toto capies pro corpore crinem,
  647. comere quem frustra me dedignante solebas,
  648. huic dabis exsequias, atque inter iusta memento,
  649. ne quis inexpertis hebetet mea tela lacertis
  650. dilectosque canes ullis agat amplius antris.[*]()
  651. haec autem primis arma infelicia castris
  652. ure, vel ingratae crimen [*]() suspende Dianae.’
    653. [*](Lines 903-5 not in P.)[*](crimen Imhof: crinem P: munus crimen B: munus DNS.)
    v.2.p.320
  1. Obruit Hesperia Phoebum nox umida porta,
  2. imperiis properata Iovis; nec castra Pelasgum
  3. aut Tyrias miseratus opes, sed triste, tot extra
  4. agmina et immeritas ferro decrescere gentes,
  5. panditur immenso deformis sanguine campus:
  6. illic arma et equos, ibant quibus ante superbi,
  7. funeraque orba rogis neglectaque membra relinquunt.
  8. tunc inhonora cohors laceris insignibus aegras
  9. secernunt acies, portaeque, ineuntibus arma
  10. angustae populis, latae cepere reversos.
  11. par utrimque dolor; sed dant solacia Thebis
  12. quattuor errantes Danaum sine praeside turmae:
  13. ceu mare per tumidum viduae moderantibus alni,
  14. quas deus et casus tempestatesque gubernant.
  15. inde animus Tyriis non iam sua castra, sed ultro
  16. hostilem servare fugam, ne forte Mycenas
  17. contenti rediisse petant: dat tessera signum
  18. excubiis, positaeque vices; dux noctis opertae
  19. sorte Meges ultroque Lycus, iamque ordine iusso
  20. arma, dapes ignemque ferunt; rex firmat euntes:
  21. ‘ victores Danaum — nec enim lux crastina longe,
    22. v.2.p.322
  22. nec quae pro timidis intercessere tenebrae
  23. semper erunt — augete animos et digna secundis
  24. pectora ferte deis. iacet omnis gloria Lernae
  25. praecipuaeque manus: subiit ultricia Tydeus
  26. Tartara, Mors subitam nigri [*]() stupet auguris umbram,
  27. Ismenos raptis tumet Hippomedontis opimis,
  28. Arcada belligeris pudet adnumerare tropaeis.
  29. in manibus merces, nusquam capita ardua belli
  30. monstrataeque ducum septena per agmina cristae;
  31. scilicet Adrasti senium fraterque iuventa
  32. peior et insanis Capaneus metuendus in armis.
  33. ite age et obsessis vigilem circumdate flammam!
  34. nulli ex hoste metus: praedam adservatis opesque
  35. iam vestras.’ sic ille truces hortatibus implet
  36. Labdacidas, iuvat exhaustos iterare [*]() labores:
  37. sicut erant — pulvis sudorque cruorque per artus
  38. mixtus adhuc — vertere gradum; vix obvia passi
  39. conloquia, amplexus etiam dextrasque suorum
  40. excussere umeris, tum frontem aversaque terga
  41. partiti laterumque sinus, vallum undique cingunt
  42. ignibus infestis, rabidi sic agmine multo
  43. sub noctem coiere lupi, quos omnibus agris
  44. nil non ausa fames longo tenuavit hiatu:
  45. iam stabula ipsa premunt, torquet spes inrita fauces,
  46. balatusque tremens pinguesque ab ovilibus aurae 3;
  47. quod superest, duris adfrangunt postibus ungues,
  48. pectoraque et siccos minuunt in limine dentes.
    49. [*](nigri Pω: Garrod conj. integri, and cp. viii. 6 and x. 204.)[*](iterare Pω: tolerare D.)[*](aurae (agnae written over) P: conversely D.)
    v.2.p.324
  49. At procul Argolici supplex in margine templi
  50. coetus et ad patrias fusae Pelopeides aras
  51. sceptrifcrae Iunonis opem reditumque suorum
  52. exposcunt, pictasque fores et frigida voltu
  53. saxa terunt parvosque docent procumbere natos,
  54. condiderant iam vota diem; nox addita curas
  55. iungit, et ingestis vigilant altaria flammis.
  56. peplum etiam dono, cuius mirabile textum
  57. nulla manu sterilis nec dissociata marito
  58. versarat, calathis castae velamina divae
  59. haud spernenda ferunt, variis ubi plurima floret
  60. purpura picta modis mixtoque incenditur auro.
  61. ipsa illic magni thalamo desponsa Tonantis,
  62. expers conubii et timide positura sororem,[*]()
  63. lumine demisso pueri Iovis oscula libat
  64. simplex et nondum furtis offensa mariti,
  65. hoc tunc Argolicae sanctum velamine matres
  66. induerant ebur, et lacrimis questuque rogabant:
  67. ‘aspice sacrilegas Cadmeae paelicis arces,
  68. siderei regina poli, tumulumque rebellem
  69. disice et in Thebas aliud — potes — excute fulmen.’
  70. quid faciat? scit Fata suis contraria Grais
  71. aversumque Iovem, sed nec periisse precatus
  72. tantaque dona velit; tempus tamen obvia magni
  73. fors dedit auxilii, videt alto ex aethere elusa
  74. moenia et insomni vallum statione teneri:
  75. horruit irarum stimulis motaque verendum
  76. turbavit diadema coma: non saevius arsit
    77. [*](sororem Pω: pudorem D: furorem (corrected from sororem) B.)
    v.2.p.326
  77. Herculeae cum matris onus geminosque Tonantis
  78. secubitus vacuis indignaretur in astris.
  79. ergo intempesta somni dulcedine captos
  80. destinat Aonios leto praebere, suamque
  81. orbibus accingi solitis iubet Irin et omne
  82. mandat opus. paret iussis dea clara polumque
  83. linquit et in terras longo suspenditur arcu.
  84. Stat super occiduae nebulosa cubilia noctis
  85. Aethiopasque alios, nulli penetrabilis astro,
  86. lucus iners, subterque cavis grave rupibus antrum
  87. it vacuum in montem, qua desidis atria Somni
  88. securumque larem segnis Natura locavit,
  89. limen opaca Quies et pigra Oblivio servant
  90. et numquam vigili torpens Ignavia voltu.
  91. Otia vestibulo pressisque Silentia pinnis
  92. muta sedent abiguntque truces a culmine ventos
  93. et ramos errare vetant et murmura demunt
  94. alitibus, non hic pelagi, licet omnia clament
  95. litora, non ullus caeli fragor; ipse profundis
  96. vallibus effugiens speluncae proximus amnis
  97. saxa inter scopulosque tacet 1: nigrantia circum
  98. armenta, omne solo recubat pecus, et nova marcent
  99. germina,[*]() terrarumque inclinat spiritus herbas,
  100. mille intus simulacra dei caelaverat ardens
  101. Mulciber: hic haeret lateri redimita voluptas,
  102. hic comes in requiem vergens Labor, est ubi Baccho,
  103. est ubi Martigenae socium pulvinar Amori
  104. obtinet, interius tecti in penetralibus altis
    105. [*](tacet ω: iacet P.)[*](germina Pω: gramina late MSS. and edd.)
    v.2.p.328
  105. et cum Morte iacet, nullique ea tristis imago [*]()
  106. cernitur, hae species, ipse autem [*]() umentia subter
  107. antra soporifero stipatos flore tapetas
  108. incubat; exhalant vestes et corpore pigro
  109. strata calent, supraque torum niger efflat anhelo
  110. ore vapor; manus haec fusos a tempore laevo
  111. sustentat crinis, haec cornu oblita remisit,
  112. adsunt innumero circum vaga Somnia vultu,[*]()
  113. vera simul falsis permixtaque tristia blandis,[*]()
  114. noctis opaca cohors, trabibusque aut postibus haerent,
  115. aut tellure iacent, tenuis, qua circuit aulam,
  116. invalidusque nitor, primosque hortantia somnos
  117. languida succiduis exspirant lumina flammis.
  118. Huc se caeruleo libravit ab aethere virgo
  119. discolor: effulgent silvae, tenebrosaque Tempe
  120. adrisere deae, et zonis lucentibus icta
  121. evigilat domus; ipse autem nec lampade clara
  122. nec sonitu nec voce deae perculsus eodem
  123. more iacet, donec radios Thaumantias omnis
  124. impulit inque oculos penitus descendit inertes.
  125. tunc sic orsa loqui nimborum fulva creatrix:
  126. ‘ Sidonios te Iuno duces, mitissime divum
  127. Somne, iubet populumque trucis defigere Cadmi,
  128. qui nunc eventu belli tumefactus Achaeum
  129. pervigil adservat vallum et tua iura recusat,
  130. da precibus tantis, rara est hoc posse facultas
  131. placatumque Iovem dextra Iunone mereri.’[*]()
    132. [*](Lines 100-5 only in P and some late MSS.)[*](cernitur, hae (haec Klotz) species, ipse autem Vollmer: cernitur haec species autem P: ipse autem vacuus curis ω.)[*](Lines 112-17 only in P, 112-15 in a us. of Corp. Christ. Coll. Oxford.)[*](tristia blandis edd.: numina flammis P (from 117), various conjectures by edd.)[*](mereri ω: vereri P: merere late MSS., Gronovius.)
    v.2.p.330
  132. dixit, et increpitans languentia pectora dextra,
  133. ne pereant voces, iterumque iterumque monebat,
  134. ille deae iussis vultu, quo nutat, eodem [*]()
  135. adnuit; excedit gravior nigrantibus antris
  136. Iris et obtusum multo iubar excitat imbri.
  137. Ipse quoque et volucrem gressum et ventosa citavit
  138. tempora, et obscuri sinuatam frigore caeli
  139. implevit chlamydem, tacitoque per aethera cursu
  140. fertur et Aoniis longe gravis imminet arvis.
  141. illius aura solo volucres pecudesque ferasque
  142. explicat, et penitus, quemcumque [*]() supervolat orbem,
  143. languida de scopulis sidunt freta, pignus haerent
  144. nubila, demittunt extrema cacumina silvae,
  145. pluraque laxato ceciderunt sidera caelo.
  146. primus adesse deum subita caligine sensit
  147. campus, et innumerae voces fremitusque virorum
  148. submisere sonum; cum vero umentibus alis
  149. incubuit piceaque haud umquam densior umbra
  150. castra subit, errare oculi resolutaque colla,
  151. et medio adfatu verba imperfecta relinqui,
  152. mox et fulgentes clipeos et saeva remittunt
  153. pila manu, lassique cadunt in pectora voltus,
  154. et iam cuncta silent: ipsi iam stare recusant
  155. cornipedes, ipsos subitus cinis abstulit ignes.
  156. At non et trepidis eadem sopor otia Grais
  157. suadet, et adiunctis arcet sua nubila castris
  158. noctivagi vis blanda dei: stant undique in armis
    159. [*](vultu quo nutat eodem P: dubium mixtumque sopori ω.)[*]( quemcumque PB: quamcumque ω, quacumque N.)
    v.2.p.332
  159. foedam indignantes noctem vigilesque superbos,
  160. ecce repens superis animum lymphantibus horror
  161. Thiodamanta subit formidandoque tumultu
  162. pandere fata iubet, sive hanc Saturnia mentem,
  163. sive novum comitem bonus instigabat Apollo,
  164. prosilit in medios, visu audituque tremendus
  165. impatiensque dei, fragili quem mente receptum
  166. non capit: exundant stimuli, nudusque per ora
  167. stat furor, et trepidas incerto sanguine tendit
  168. exhauritque genas — acies huc errat et illuc —
  169. sertaque mixta comis sparsa cervice flagellat,
  170. sic Phryga terrificis genetrix Idaea cruentum
  171. elicit ex adytis consumptaque bracchia ferro
  172. scire vetat; quatit ille sacras in pectora pinus
  173. sanguineosque rotat crines et vulnera cursu
  174. exanimat: pavet omnis ager respersaque cultrix [*]()
  175. arbor, et attoniti currum erexere leones.
  176. ventum ad consilii penetrale domumque verendam
  177. signorum, magnis ubi dudum cladibus aeger,
  178. rerum extrema movens, frustra consultat Adrastus.
  179. stant circum subiti proceres, ut quisque perempto
  180. proximus, et magnis loca desolata tuentur
  181. regibus haud laeti seque huc crevisse dolentes,
  182. non secus amisso medium cum praeside puppis
  183. fregit iter, subit ad vidui [*]() moderamina clavi
  184. aut laterum custos, aut quem penes obvia ponto
  185. prora fuit: stupet ipsa ratis tardeque sequuntur
  186. arma, nec accedit domino tutela minori.
    187. [*](cultrix PN: cultris ω.)[*]( vidui ω: dubii P.)
    v.2.p.334
  187. ergo alacer trepidos sic erigit augur Achivos:
  188. ‘magna deum mandata, duces, monitusque verendos
  189. advehimus, non hae nostro de pectore voces:
  190. ille canit, cui me famulari et sumere vittas
  191. vestra fides, ipso non discordante, subegit.
  192. nox fecunda operum pulchraeque accommoda fraudi
  193. panditur augurio divom; vocat obvia virtus,
  194. et poscit Fortuna manus, stupet obruta somno
  195. Aonidum legio: tempus nunc funera regum
  196. ulcisci miserumque diem; rapite arma morasque
  197. frangite portarum: sociis hoc subdere flammas,
  198. hoc tumulare suos. equidem haec et Marte diurno
  199. dum res infractae pulsique in terga redimus —
  200. per tripodas iuro et rapti nova fata magistri —
  201. vidi, et me volucres circum plausere secundae.
  202. sed nunc certa fides, modo me sub nocte silenti
  203. ipse, ipse adsurgens iterum tellure soluta,
  204. qualis erat — solos infecerat umbra iugales — ,
  205. Amphiaraus adit: non vanae monstra quietis,
  206. nec somno comperta loquor, 'tune' inquit, 'inertes Inachidas —
  207. redde haec Parnassia serta meosque
  208. redde deos — tantam patiere amittere noctem,
  209. degener? haec egomet caeli secreta vagosque
  210. edocui lapsus? vade heia, ulciscere ferro
  211. nos saltem! ' dixit, meque haec ad limina visus
  212. cuspide sublata totoque impellere curru.
  213. quare agite, utendum superis; non comminus hostes
    214. v.2.p.336
  214. sternendi: bellum iacet, et saevire potestas,
  215. ecqui aderunt, quos ingenti se adtollere fama
  216. non pigeat, dum fata sinunt? iterum ecce benignae
  217. noctis aves; sequor, et comitum licet agmina cessent,
  218. solus eo! atque adeo venit ille et quassat habenas.’
  219. Talia vociferans noctem exturbabat, euntque [*]()
  220. non secus accensi proceres, quam si omnibus idem
  221. corde deus: flagrant comitari et iungere casus,
  222. ter denos numero, turmarum robora, iussus
  223. ipse legit; circa fremit indignata iuventus
  224. cetera, cur maneant castris ignavaque servent
  225. otia: pars sublime genus, pars facta suorum,
  226. pars sua, sortem alii clamant, sortem undique poscunt,
  227. gaudet in adversis animoque adsurgit Adrastus.
  228. vertice sic Pholoes volucrum nutritor equorum,
  229. cum fetura gregem pecoroso vere novavit,
  230. laetatur cernens hos montis in ardua niti,
  231. hos innare vadis, certare parentibus illos;
  232. tunc vacuo sub corde movet, qui molle domandi
  233. ferre iugum, qui terga boni, quis in arma tubasque
  234. natus, ad Eleas melior quis surgere palmas:
  235. talis erat turmae ductor longaevus Achivae.
  236. nec deest inceptis 2: ‘unde haec tam sera repente
  237. numina? qui fractos superi rediistis ad Argos?
  238. estne hic infelix virtus? gentique superstes
  239. sanguis, et in miseris animorum semina durant?
  240. laudo equidem, egregii iuvenes, pulchraque meorum
    241. [*](euntque ω: eumque PD.)[*](deest inceptis Ellis, Garrod: deest coeptis Pω, cf, viii. 236.)
    v.2.p.338
  241. seditione fruor; sed fraudem et operta paramus
  242. proelia, celandi motus: numquam apta latenti
  243. turba dolo. servate animos, venit ultor in hostes
  244. ecce dies; tunc arma palam, tunc ibimus omnes.’
  245. his tandem virtus iuvenum frenata quievit:
  246. non aliter moto quam si pater Aeolus antro
  247. portam iterum saxo premat imperiosus et omne
  248. claudat iter, iamiam sperantibus[*]() aequora ventis.
  249. Insuper Herculeum sibi iungit Agyllea vates
  250. Actoraque: hic aptus suadere, hic robore iactat
  251. non cessisse patri; comites tribus ordine deni,
  252. horrendum Aoniis et contra stantibus agmen,
  253. ipse novi gradiens furta ad Mavortia belli
  254. ponit adoratas, Phoebea insignia, frondes,
  255. longaevique ducis gremio commendat honorem
  256. frontis, et oblatam Polynicis munere grato
  257. loricam galeamque subit, ferus Actora magno
  258. ense gravat Capaneus, ipse haud dignatus in hostem
  259. ire dolo superosque sequi, permutat Agylleus
  260. arma trucis Nomii: quid enim fallentibus umbris
  261. arcus et Herculeae iuvissent bella sagittae?
  262. Inde per abruptas castrorum ex aggere pinnas,
  263. ne gravis exclamet portae mugitus aenae,
  264. praecipitant saltu; nec longum, et protinus ingens
  265. praeda solo ceu iam exanimes multoque peracti
  266. ense iacent.’ ite, o socii, quacumque voluptas
  267. caedis inexhaustae, superisque faventibus, oro,
  268. sufficite!’ hortatur clara iam voce sacerdos,
    269. [*](sperantibus ω: spirantibus PBLQ.)
    v.2.p.340
  269. ‘cernitis expositas turpi marcore cohortes?
  270. pro pudor! Argolicas hine ausi obsidere portas,
  271. hi servare viros?’ sic fatus, et exuit ensem
  272. fulmineum rapidaque manu morientia transit
  273. agmina, quis numeret caedes, aut nomine turbam
  274. exanimem signare queat? subit ordine nullo
  275. tergaque pectoraque et galeis inclusa relinquit
  276. murmura permiscetque vagos in sanguine manes:
  277. hunc temere explicitum stratis, hunc sero remissis
  278. gressibus inlapsum clipeo et male tela tenentem,
  279. coetibus hos mediis vina inter et arma iacentes,
  280. adclines clipeis alios, ut quemque ligatum
  281. infelix tellure sopor supremaque nubes
  282. obruerat. nec numen abest, armataque Iuno
  283. lunarem quatiens exserta lampada dextra
  284. pandit iter firmatque animos et corpora monstrat,
  285. sentit adesse deam, tacitus sed gaudia celat
  286. Thiodamas; iam tarda manus, iam debile ferrum
  287. et caligantes nimiis successibus irae.
  288. Caspia non aliter magnorum in strage iuvencum
  289. tigris, ubi immenso rabies placata cruore
  290. lassavitque genas et crasso sordida tabo
  291. confudit maculas, spectat sua facta doletque
  292. defecisse famem: victus sic augur inerrat
  293. caedibus Aoniis; optet nunc bracchia centum
  294. centenasque in bella manus; iam taedet inanes
  295. exhaurire minas, hostemque adsurgere mallet.
  296. Parte alia segnes magno satus Hercule vastat
  297. Sidonios Actorque alia, sua quemque cruento
  298. limite turba subit: stagnant nigrantia tabo
    299. v.2.p.342
  299. gramina, sanguineis nutant tentoria rivis;
  300. fumat humus, somnique et mortis anhelitus una
  301. volvitur; haud quisquam visus aut ora iacentum
  302. erexit: tali miseris deus aliger umbra
  303. incubat et tantum morientia lumina solvit.
  304. traxerat insomnis cithara ludoque suprema
  305. sidera iam nullos visurus Ialmenus ortus,
  306. Sidonium paeana canens; huic languida cervix
  307. in laevum cogente deo mediaque iacebant
  308. colla replicta[*]() lyra: ferrum per pectus Agylleus
  309. exigit aptatamque cava testudine dextram
  310. percutit et digitos inter sua fila trementes.
  311. proturbat mensas dirus liquor: undique manant
  312. sanguine permixti latices et Bacchus in altos
  313. crateras paterasque redit, ferus occupat Actor
  314. implicitum fratri Thamyrin, Tagus haurit Echetli
  315. terga coronati, Danaus caput amputat Hebri:
  316. nescius heu rapitur fatis, hilarisque sub umbras
  317. vita fugit mortisque ferae lucrata dolores.
  318. stratus humo gelida subter iuga fida rotasque
  319. Calpetus Aonios gramen gentile metentes
  320. proflatu terrebat equos: madida ora redundant
  321. accensusque mero sopor aestuat; ecce iacentis
  322. Inachius vates iugulum fodit, expulit ingens
  323. vina cruor fractumque perit in sanguine murmur.
  324. fors illi praesaga quies, nigrasque gravatus
  325. per somnum Thebas et Thiodamanta videbat.
  326. Quarta soporiferae superabant tempora nocti,
  327. cum vacuae nubes et honor non omnibus astris,
    328. [*](replicta Heinsius: relicta Pω: relapsa N: reclina Gronovius.)
    v.2.p.344
  328. adflatusque fugit curru maiore Bootes,
  329. iamque ipsum defecit opus, cum providus Actor
  330. Thiodamanta vocat: ‘satis haec inopina Pelasgis
  331. gaudia: vix ullos tanto reor agmine saevam
  332. effugisse necem, ni quos deformis in alto
  333. sanguine degeneres occultat vita; secundis
  334. pone modum: sunt et diris sua numina Thebis.
  335. forsitan et nobis modo quae favere, recedunt.[*]()’
  336. paruit, et madidas tollens ad sidera palmas:
  337. ‘Phoebe, tibi exuvias monstratae praemia noctis
  338. nondum ablutus aquis — tibi enim haec ego sacra litavi —
  339. trado ferus miles tripodum fidusque sacerdos,
  340. si non dedecui tua iussa tulique prementem,
  341. saepe veni, saepe hanc dignare inrumpere mentem,
  342. nunc tibi crudus honos, trunca arma cruorque virorum:
  343. at patrias si quando domos optataque, Paean,
  344. templa, Lycie, dabis, tot ditia dona sacratis
  345. postibus et totidem voti memor exige tauros.’
  346. dixerat, et laetis socios revocabat ab armis.
  347. venerat hos inter fato Calydonius Hopleus
  348. Maenaliusque Dymas, dilecti regibus ambo,
  349. regum ambo comites, quorum post funera maesti
  350. vitam indignantur. prior Arcada concitat Hopleus:
  351. ‘nullane post manes regis tibi cura perempti,
  352. clare Dyma, teneant[*]() quem iam fortasse volucres
  353. Thebanique canes? patriae quid deinde feretis,
    354. [*](recedunt Pω, which Klotz defends by Silv. i. 3. 63, ii. 6. 101, v. 3. 185 (cf. also i. 447 inf.): recedant Jortin.)[*](teneant Pω: temerant Baehrens, because only here does Statius use fortasse with subj.)
    v.2.p.346
  354. Arcades? en reduces contra venit aspera mater:
  355. funus ubi? at nostro semper sub pectore Tydeus
  356. saevit inops tumuli, quamvis patientior artus
  357. ille nec abruptis adeo lacrimabilis annis,
  358. ire tamen saevumque libet nullo ordine passim
  359. scrutari campum, mediasve inrumpere Thebas,’
  360. excipit orsa Dymas; ‘per ego haec vaga sidera iuro,
  361. per ducis errantes instar mihi numinis umbras,
  362. idem animus misero; comitem circumspicit olim
  363. mens humilis luctu, sed nunc prior ibo’ — viamque
  364. incohat et maesto conversus ad aethera voltu
  365. sic ait: ‘arcanae moderatrix Cynthia noctis,
  366. si te tergeminis perhibent variare figuris
  367. numen et in silvas alio descendere voltu,
  368. ille comes nuper nemorumque insignis alumnus,
  369. ille tuus, Diana, puer — nunc respice saltem
  370. — quaeritur,’ incendit [*]() pronis dea cornibus [*]() almum
  371. sidus et admoto monstravit funera curru.[*]()
  372. apparent campi Thebaeque altusque Cithaeron:
  373. sic ubi nocturnum tonitru malus aethera frangit
  374. Iuppiter, absiliunt nubes et fulgure claro
  375. astra patent, subitusque oculis ostenditur orbis.
  376. accepit radios et eadem percitus Hopleus
  377. Tydea luce videt; longe dant signa per umbras
  378. mutua laetantes, et amicum pondus uterque,
  379. ceu reduces vitae saevaque a morte remissos,
  380. subiecta cervice levant; nec verba, nec ausi
  381. flere diu: prope saeva dies iudexque minatur
    382. [*](incendit Pω: intendit Barth and late MSS.)[*](cornibus Markland: curribus Pω.)[*](curru P: cornu ω, and N (curru written over), conversely D.)
    v.2.p.348
  382. ortus, eunt taciti per maesta silentia magnis
  383. passibus exhaustasque dolent pallere tenebras.
  384. Invida fata piis et fors ingentibus ausis
  385. rara comes, iam castra vident animisque propinquant,
  386. et decrescit onus, subiti cum pulveris umbra
  387. et sonus a tergo, monitu ducis acer agebat
  388. Amphion equites, noctem vigilataque castra
  389. explorare datus, primusque per avia campi
  390. usque procul — necdum totas lux solverat umbras —
  391. nescio quid visu dubium incensumque moveri
  392. corporaque ire videt; subitus mox fraude reperta
  393. exclamat: cohibete gradum quicumque! sed hostes
  394. esse patet: miseri pergunt anteire timentque
  395. non sibi; tunc mortem trepidis minitatur et hastam
  396. expulit, ac vanos alte levat eminus ictus,
  397. adfectans errare manum, stetit illa Dymantis
  398. ante oculos, qui forte prior gressumque repressit.
  399. at non magnanimus curavit perdere iactus
  400. Aepytus, et fixo transverberat Hoplea tergo
  401. pendentisque etiam perstrinxit Tydeos armos,
  402. labitur egregii nondum ducis immemor Hopleus,
  403. exspiratque tenens — felix, si corpus ademptum
  404. neseiat — et saevas talis descendit ad umbras.
  405. viderat hoc retro conversus et agmina sentit