Thebais

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volumes 1-2. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. iuncta Dymas, dubius precibusne subiret an armis
  2. instantes; arma ira dabat, fortuna precari,
  3. non audere iubet: neutri fiducia coepto,
  4. distulit ira preces; ponit miserabile corpus
  5. ante pedes, tergoque graves, quas forte ferebat,
    6. v.2.p.350
  6. tigridis exuvias, in laevam torquet et obstat
  7. exsertum obiectans mucronem, inque omnia tela
  8. versus et ad caedem iuxta mortemque paratus:
  9. ut lea, quam saevo fetam pressere cubili
  10. venantes Numidae, natos erecta superstat
  11. mente sed [*]() incerta, torvum ac miserabile frendens;
  12. illa quidem turbare globos et frangere morsu
  13. tela queat, sed prolis amor crudelia vincit
  14. pectora, et a media catulos circumspicit ira.
  15. et iam laeva viro, quamvis saevire vetaret
  16. Amphion, erepta manus, puerique trahuntur
  17. ora supina comis, serus tunc denique supplex
  18. demisso mucrone rogat: ‘moderatius, oro,
  19. ducite, fulminei per vos cunabula Bacchi
  20. Inoamque fugam vestrique Palaemonis annos!
  21. si cui forte domi natorum gaudia, si quis
  22. hic pater, angusti puero date pulveris haustus
  23. exiguamque facem! rogat, en rogat ipse tacentis [*]()
  24. voltus: ego infandas potior satiare volucres,
  25. me praebete feris, ego bella audere coegi.’
  26. immo ait Amphion, ‘regem si tanta cupido
  27. condere, quae timidis belli mens, ede, Pelasgis,
  28. quid fracti exsanguesque parent; cuncta ocius effer,
  29. et vita tumuloque ducis donatus abito.’
  30. horruit et toto praecordia protinus Arcas
  31. implevit capulo. summumne hoc cladibus inquit,
  32. ‘deerat, ut adflictos turparem ego proditor Argos?
  33. nil emimus tanti, nec sic velit ipse [*]() cremari.’
    34. [*](sed Garrod: sub Pω: sui Heinsius.)[*](tacentis Markland: iacentis Pω.)[*](sic ipse ω: si iste P.)
    v.2.p.352
  34. sic ait. et magno proscissum volnere pectus
  35. iniecit puero, supremaque murmura volvens:
  36. ‘ hoc tamen interea mecum[*]() potiare [*]() sepulcro.’
  37. tales optatis regum in complexibus ambo,
  38. par insigne animis, Aetolus et inclytus Arcas,
  39. egregias efflant animas letoque fruuntur.
  40. vos quoque sacrati, quamvis mea carmina surgant
  41. inferiore lyra, memores superabitis annos.
  42. forsitan et comites non aspernabitur umbras
  43. Euryalus Phrygiique admittet gloria Nisi.
  44. At ferus Amphion, regi qui facta reportent
  45. edoceantque dolum captivaque corpora reddant,
  46. mittit ovans; clusis ipse insultare Pelasgis
  47. tendit et abscisos sociorum ostendere voltus,
  48. interea reducem murorum e culmine Grai
  49. Thiodamanta vident nec iam erumpentia celant
  50. gaudia, ut exsertos enses et caede recenti
  51. arma rubere notant, novus adsilit aethera magnum
  52. clamor, et e summo pendent cupida agmina vallo
  53. noscere quisque suos. volucrum sic turba recentum,
  54. cum reducem longo prospexit in aere matrem,
  55. ire cupit contra summique e margine nidi
  56. exstat hians, iamiamque cadat, ni pectore toto
  57. obstet aperta parens et amantibus increpet alis.
  58. dumque opus arcanum et taciti compendia Martis
  59. enumerant laetisque suos complexibus implent
  60. Hopleaque exquirunt tardumque Dymanta queruntur:
  61. ecce et Dircaeae iuxta dux concitus alae
    62. [*](mecum Garrod: et tu P: claro ω: saltem conj. Klotz: sed tu Vollmer: dedero conj. Alton.)[*](potiare ω: potiere D: potiore P (with a written over).)
    v.2.p.354
  62. venerat Amphion; non longum caede recenti
  63. laetatus videt innumeris fervere catervis
  64. tellurem atque una gentem exspirare ruina,
  65. qui tremor elicita [*]() caeli de lampade tactis,
  66. hic fixit iuvenem, pariterque horrore sub uno
  67. vox, acies sanguisque perit, gemitusque parantem
  68. ipse ultro convertit equus; fugit ala retorto
  69. pulvere, nondum illi Thebarum claustra subibant,
  70. et iam Argiva cohors nocturno freta triumpho
  71. prosilit in campos; per et arma et membra iacentum
  72. taetraque congerie sola semianimumque cruorem
  73. cornipedes ipsique ruunt: gravis exterit artus
  74. ungula, sanguineus lavat imber et impedit axes.
  75. dulce viris hac ire via, ceu tecta superbi
  76. Sidonia atque ipsas calcent in sanguine Thebas.
  77. hortatur Capaneus: ‘satis occultata, Pelasgi,
  78. delituit virtus: nunc, nunc mihi vincere pulchrum
  79. teste die; mecum clamore et pulvere aperto
  80. ite palam, iuvenes: sunt et mihi provida dextrae
  81. omina [*]() et horrendi stricto mucrone furores.’
  82. sic ait; ardentes alacer succendit Adrastus
  83. Argolicusque gener, sequitur iam tristior augur,
  84. iamque premunt muros — et adhuc nova funera narrat
  85. Amphion — miseramque intrarant protinus urbem,
  86. ni Megareus specula citus exclamasset ab alta:
  87. claude, vigil,subeunt hostes,claude undique portas!
  88. Est ubi dat vires nimius timor: ocius omnis
  89. porta coit; solas dum tardius artat Echion
    90. [*](elicita late MSS., Peyrared: inlicita Pω: inicitur conj. Garrod: ilicibus Phillimore.)[*](omina ω: omnia P: Menke conj. numina (iii. 615).)
    v.2.p.356
  90. Ogygias, audax animis Spartana iuventus
  91. inrupit, caesique ruunt in limine primo
  92. incola Taygeti Panopeus rigidique natator
  93. Oebalus Eurotae; tuque, o spectate palaestris
  94. omnibus et nuper Nemeaeo in pulvere felix,
  95. Alcidama, primis quem caestibus ipse ligarat
  96. Tyndarides, nitidi moriens convexa magistri
  97. respicis: averso pariter deus occidit astro,
  98. te nemus Oebalium, te lubrica ripa Lacaenae
  99. virginis et falso gurges cantatus olori
  100. flebit, Amyclaeis Triviae lugebere Nymphis,
  101. et quae te leges praeceptaque fortia belli
  102. erudiit genetrix, nimium didicisse queretur.
  103. talis Echionio Mavors in limine saevit.
  104. Tandem umeris obnixus Acron et pectore toto
  105. pronus Ialmenides aeratae [*]() robora portae
  106. torserunt: quanta pariter cervice gementes
  107. profringunt inarata diu Pangaea iuvenci.
  108. par operis iactura lucro, quippe hoste retento
  109. exclusere suos; cadit intra moenia Graius
  110. Ormenus, et pronas tendentis Amyntoris ulnas
  111. fundentisque preces penitus cervice remissa
  112. verba solo voltusque cadunt, colloque decorus
  113. torques in hostiles cecidit per vulnus harenas.
  114. solvitur interea vallum, primaeque recusant
  115. stare morae; iam se peditum iunxere catervae
  116. moenibus: at patulas saltu transmittere fossas
  117. horror equis, haerent trepidi atque immane paventes
  118. abruptum mirantur agi 2; nunc impetus ire
    119. [*](aeratae Klotz: ferratae ω.)[*](agi ω: iter P.)
    v.2.p.358
  119. margine ab extremo, nunc sponte in frena recedunt.
  120. hi praefixa solo vellunt munimina, at illi
  121. portarum obiectus minuunt et ferrea sudant
  122. claustra remoliri, trabibusque atque aere [*]() sonoro
  123. pellunt saxa loco; pars ad fastigia missas
  124. exsultant haesisse faces, pars ima lacessunt
  125. scrutanturque cavas caeca testudine turres.
  126. At Tyrii, quae sola salus, caput omne coronant
  127. murorum, nigrasque sudes et lucida ferro
  128. spicula et arsuras caeli per inania glandes
  129. saxaque in adversos ipsis avolsa rotabant
  130. moenibus: exundant saevo fastigia nimbo,
  131. armataeque vomunt stridentia tela fenestrae,
  132. qualiter aut Malean aut alta Ceraunia supra
  133. cessantes in nube sedent nigrisque locantur [*]()
  134. collibus et subitae saliunt in vela procellae:
  135. talis Agenoreis Argivom exercitus armis [*]()
  136. obruitur; non ora virum, non pectora flectit
  137. imber atrox, rectosque tenent in moenia voltus
  138. immemores leti et tantum sua tela videntes.
  139. Anthea falcato lustrantem moenia curru
  140. desuper Ogygiae pepulit gravis impetus hastae;
  141. lora excussa manu, retroque in terga volutus
  142. semianimos artus ocreis retinentibus haeret;
  143. mirandum visu belli scelus: arma trahuntur,
  144. fumantesque rotae tellurem et tertius hastae
  145. sulcus arat; longo sequitur vaga pulvere cervix,
  146. et resupinarum patet orbita lata comarum.
    147. [*](trabibusque atque aere Postgate: trabibusque artata ω, trabibus et ariete P: trabibusque aut aere Kohlmann, tr. atque assere duro Owen: fidibusque artata sonoris conj. Garrod.)[*](locantur Bury: locuntur P: legantur S: leguntur ω: teguntur D (with le- written over).)[*](armis ω: orans P.)
    v.2.p.360
  147. At tuba luctificis pulsat clangoribus urbem
  148. obsaeptasque fores sonitu perfringit amaro,
  149. divisere aditus, omnique in limine saevus
  150. signifer, ante omnes sua damna et gaudia portans,
  151. dira intus facies, vix Mavors ipse videndo
  152. gaudeat; insanis lymphatam horroribus urbem
  153. scindunt dissensu vario Luctusque Furorque
  154. et Pavor et caecis Fuga circumfusa tenebris,
  155. bellum intrasse putes: fervent discursibus arces,
  156. miscentur clamore viae, ferrum undique et ignes
  157. mente vident, saevas mente accepere catenas,
  158. consumpsit ventura timor: iam tecta replerunt
  159. templaque et ingratae vallantur planctibus arae.
  160. una omnes eademque subit formido per annos:
  161. poscunt fata senes, ardet palletque iuventus,
  162. atria femineis trepidant ululata querellis,
  163. flent pueri et flendi nequeunt cognoscere causas
  164. attoniti et tantum matrum lamenta trementes,
  165. illas cogit amor, nec habent extrema pudorem:
  166. ipsae tela viris, ipsae iram animosque ministrant,
  167. hortanturque unaque ruunt, nec avita gementes
  168. limina nec parvos cessant ostendere natos:
  169. sic ubi pumiceo pastor rapturus ab antro
  170. armatas erexit apes, fremit aspera nubes,
  171. inque vicem sese stridore hortantur et omnes
  172. hostis in ora volant, mox deficientibus alis
  173. amplexae flavamque domum captivaque plangunt
  174. mella laboratasque premunt ad pectora ceras.
    175. v.2.p.362
  175. Nee non ancipitis pugnat sententia volgi
  176. discordesque serit motus: hi reddere fratrem 1 —
  177. nec mussant, sed voce palam claroque tumultu — ,
  178. reddere regna iubent; periit reverentia regis
  179. sollicitis: ‘veniat pactumque hic computet annum,
  180. Cadmeosque lares exsul patriasque salutet
  181. infelix tenebras; cur autem ego sanguine fraudes
  182. et periura luam regalis crimina noxae?’
  183. inde alii: sera ista fides, iam vincere mavult.
  184. Tiresian alii lacrimis et supplice coetu
  185. orant, quodque unum rebus solamen in artis,
  186. nosse futura rogant, tenet ille inclusa premitque
  187. fata deum: ‘quiane ante duci bene credita nostro
  188. consilia et monitus, cum perfida bella vetarem?
  189. te tamen, infelix,’ inquit, ‘perituraque Thebe,
  190. si taceam, nequeo miser exaudire cadentem
  191. Argolicumque oculis haurire vacantibus ignem,
  192. vincamur, Pietas; pone heia altaria, virgo,
  193. quaeramus superos.’ facit illa, acieque sagaci
  194. sanguineos flammarum apices geminumque per aras
  195. ignem et clara tamen mediae fastigia lucis
  196. orta docet; tunc in speciem serpentis inanem
  197. ancipiti gyro volvi frangique ruborem
  198. demonstrat dubio, patriasque inluminat umbras,
  199. ille coronatos iamdudum amplectitur ignes,
  200. fatidicum sorbens vultu flagrante vaporem.
  201. stant tristes horrore comae, vittasque prementes
  202. caesaries insana levat: diducta putares
    203. [*](fratrem Pω: fratri late MSS., Sandstroem.)
    v.2.p.364
  203. lumina consumptumque genis rediisse nitorem.
  204. tandem exundanti permisit verba furori:
  205. ‘audite, o sontes, extrema litamina divum,
  206. Labdacidae: venit alma salus, sed limite duro.
  207. Martius inferias et saeva efflagitat anguis
  208. sacra: cadat generis quicumque novissimus exstat
  209. viperei, datur hoc tantum victoria pacto.
  210. felix, qui tanta lucem mercede relinquet.’
  211. Stabat fatidici prope saeva altaria vatis
  212. maestus, adhuc patriae et tantum communia lugens
  213. fata, Creon: grandem subiti cum fulminis ictum,
  214. non secus ac torta traiectus cuspide pectus,
  215. accipit exanimis sentitque Menoecea posci.
  216. monstrat enim suadetque timor; stupet anxius alto
  217. corda metu glaciante pater: Trinacria qualis
  218. ora repercussum Libyco mare sumit ab aestu,
  219. mox plenum Phoebo vatem et celerare iubentem
  220. nunc humilis genua amplectens, nunc ora canentis
  221. nequiquam reticere rogat; iam fama sacratam
  222. vocem amplexa volat, clamavitque oracula Thebae.
  223. Nunc, age, quis stimulos et pulchrae gaudia mortis
  224. addiderit iuveni — neque enim haec absentibus umquam
  225. mens homini transmissa deis — memor incipe Clio,
  226. saecula te quoniam penes et digesta vetustas.
  227. Diva Iovis solio iuxta comes, unde per orbem
  228. rara dari terrisque solet contingere, virtus,
  229. seu pater omnipotens tribuit, sive ipsa capacis
  230. elegit penetrare viros, caelestibus ut tunc
    231. v.2.p.366
  231. desiluit gavisa plagis! dant clara meanti
  232. astra locum quosque ipsa polis adfixerat ignes.
  233. iamque premit terras, nec vultus ab aethere longe;
  234. sed placuit mutare genas, fit provida Manto,
  235. responsis ut plena [*]() fides, et fraude priores
  236. exuitur voltus, abiit horrorque vigorque
  237. ex oculis, paulum decoris permansit honosque
  238. mollior, et posito vatum gestamina ferro
  239. subdita; descendunt vestes, torvisque ligatur
  240. vitta comis — nam laurus erat — tamen aspera produnt
  241. ora deam nimiique gradus, sic Lydia coniunx
  242. Amphitryoniaden exutum horrentia terga
  243. perdere Sidonios umeris ridebat [*]() amictus
  244. et turbare colus et tympana rumpere dextra.
  245. Sed neque te indecorem sacris dignumque iuberi
  246. talia Dircaea stantem pro turre, Menoeceu,
  247. invenit; immensae reserato limine portae
  248. sternebas Danaos, pariter Mavortius Haemon.
  249. sed consanguinei quamvis atque omnia fratres,
  250. tu prior: exanimes circum cumulantur acervi;
  251. omne sedet telum, nulli sine caedibus ictus —
  252. necdum aderat virtus — non mens, non dextra quiescit,
  253. non avida arma vacant, ipsa insanire videtur
  254. Sphinx galeae custos, visoque animata cruore
  255. emicat effigies et sparsa orichalca renident:
    256. [*](plena Pω: plana L Gronovius.)[*](ridebat ω: redimibat P.)
    v.2.p.368
  256. cum dea pugnantis capulum dextramque repressit:
  257. ‘magnanime o iuvenis, quo non agnoverit ullum
  258. certius armifero Cadmi de semine Mavors,
  259. linque humiles pugnas, non haec tibi debita virtus:
  260. astra vocant, caeloque animam, plus concipe, mittes,
  261. iamdudum hoc hilares genitor baechatur ad aras,
  262. hoc ignes fibraeque volunt, hoc urget Apollo:
  263. terrigenam cuncto patriae pro sanguine poscunt,
  264. fama canit monitus, gaudet Cadmeia plebes
  265. certa tui 1; rape mente deos, rape nobile fatum.
  266. i, precor, adcelera, ne proximus occupet Haemon.’
  267. sic ait, et magna cunctantis pectora dextra
  268. permulsit tacite seseque in corde reliquit,
  269. fulminis haud citius radiis adflata cupressus
  270. combibit infestas et stirpe et vertice flammas,
  271. quam iuvenis multo possessus numine pectus
  272. erexit sensus letique invasit amorem,
  273. ut vero aversae gressumque habitumque notavit
  274. et subitam a terris in nubila crescere Manto,
  275. obstipuit. ‘sequimur, divum quaecumque vocasti,
  276. nec tarde paremus,’ ait; iamiamque recedens
  277. instantem vallo Pylium tamen Agrea fixit,
  278. armigeri fessum excipiunt; tum vulgus euntem
  279. auctorem pacis servatoremque deumque
  280. conclamat gaudens atque ignibus implet honestis,
  281. iamque iter ad muros cursu festinus anhelo
  282. obtinet et miseros gaudet vitasse parentes,
  283. eum genitor — steteruntque ambo et vox haesit utrique,[*]()
    284. [*](certa tui ω: certatim P.)[*](utrique K Q: utrimque Pω.)
    v.2.p.370
  284. deiectaeque genae, tandem pater ante profatus:
  285. ‘quis novus inceptis rapuit te casus ab armis?
  286. quae bello graviora paras? dic, nate, precanti,
  287. cur tibi torva acies? cur hic truculentus in ore
  288. pallor, et ad patrios non stant tua lumina voltus?
  289. audisti responsa, palam est. per ego oro tuosque,
  290. nate, meosque annos miseraeque per ubera matris,
  291. ne vati, ne crede, puer! superine profanum
  292. dignantur stimulare senem, cui vultus inanis
  293. exstinctique orbes et poena simillima diro
  294. Oedipodae? quid si insidiis et fraude dolosa
  295. rex agit, extrema est cui nostra in sorte timori
  296. nobilitas tuaque ante duces notissima virtus?
  297. illius haec forsan, remur quae verba deorum;
  298. ille monet! ne frena animo permitte calenti,
  299. da spatium tenuemque moram, male cuncta ministrat
  300. impetus; hoc, oro, munus concede parenti.
  301. sic tua maturis signentur tempora canis,
  302. et sis ipse parens et ad hunc, animose, timorem
  303. pervenias: ne perge meos orbare penates,
  304. externi te nempe patres alienaque tangunt
  305. pignora? si pudor est,primum miserere tuorum.
  306. haec pietas, hic verus honos; ibi gloria tantum
  307. ventosumque decus titulique in morte latentes,
  308. nec timidus te flecto parens: i, proelia misce,
  309. i Danaas acies mediosque per obvius enses;
  310. non teneo: liceat misero tremibunda lavare
  311. vulnera et undantem lacrimis siccare cruorem,
  312. teque iterum saevis iterumque remittere bellis,
  313. hoc malunt Thebae.’ sic colla manusque tenebat
    314. v.2.p.372
  314. implicitus; sed nee lacrimae nec verba movebant
  315. dis votum iuvenem; quin et monstrantibus illis
  316. fraude patrem tacita subit avertitque timorem:
  317. ‘falleris heu verosque metus, pater optime, nescis,
  318. non me ulli monitus, nec vatum exorsa furentum
  319. sollicitant vanisque [*]() movent: sibi callidus ista
  320. Tiresias nataeque canat; non si ipse reclusis
  321. comminus ex adytis in me insaniret Apollo,
  322. sed gravis unanimi casus me fratris ad urbem
  323. sponte refert: gemit Inachia mihi saucius Haemon
  324. cuspide; vix illum medio de pulvere belli
  325. inter utrasque acies, iamiamque tenentibus Argis —
  326. sed moror; i, refove dubium turbaeve ferenti [*]()
  327. dic, pareant leviterque vehant; ego vulnera doctum
  328. iungere supremique fugam revocare cruoris
  329. Aetiona petam.’ sic imperfecta locutus
  330. effugit; illi atra mersum caligine pectus
  331. confudit sensus; pietas incerta vagatur
  332. discordantque metus, impellunt credere Parcae.
  333. Turbidus interea ruptis venientia portis
  334. agmina belligeri Capaneus agit aequore campi,
  335. cornua nunc equitum, cuneos nunc ille pedestres,
  336. et proculcantes moderantum funera currus;
  337. idem altas turres saxis et turbine crebro
  338. laxat, agit turmas idem atque in sanguine fumat,
  339. nunc spargit torquens volucri nova vulnera plumbo,
  340. nunc iaculum excusso rotat in sublime lacerto,
  341. nullaque tectorum subit ad fastigia, quae non
  342. deferat hasta virum perfusaque caede recurrat.
    343. [*](vanisque P: manesque ω.)[*](ferenti P: furenti BLD.)
    v.2.p.374
  343. nee iam aut Oeniden aut Hippomedonta peremptos
  344. aut vatem Pelopea phalanx aut Areada credunt:
  345. quin socium coiisse animas et corpore in uno
  346. stare omnes, ita cuncta replet, non ullius aetas,
  347. non cultus, non forma movet; pugnantibus idem
  348. supplicibusque furit; non quisquam obsistere contra,
  349. non belli temptare vices: procul arma furentis
  350. terribilesque iubas et frontem cassidis horrent.
  351. At pius electa murorum in parte Menoeceus
  352. iam sacer aspectu solitoque augustior ore,
  353. ceu subito in terras supero demissus ab axe,
  354. constitit, exempta manifestus casside nosci,
  355. despexitque acies hominum et clamore profundo
  356. convertit campum iussitque silentia bello.
  357. ‘armorum superi, tuque o qui funere tanto
  358. indulges mihi, Phoebe, mori, date gaudia Thebis,
  359. quae pepigi et toto quae sanguine prodigus emi.
  360. ferte retro bellum captaeque impingite Lernae
  361. relliquias turpes, confixaque terga foventes
  362. Inachus indecores pater aversetur alumnos.
  363. at Tyriis templa, arva, domos, conubia, natos
  364. reddite morte mea: si vos placita hostia iuvi,
  365. si non attonitis vatis consulta recepi
  366. auribus et Thebis nondum credentibus hausi,
  367. haec Amphioniis pro me persolvite tectis
  368. ac mihi deceptum, precor, exorate parentem.’
  369. sic ait, insignemque animam mucrone corusco
  370. dedignantem artus pridem maestamque teneri
  371. arripit atque uno quaesitam vulnere rumpit,
  372. sanguine tunc spargit turres et moenia lustrat,
    373. v.2.p.376
  373. seque super medias acies, nondum ense remisso,
  374. iecit et in saevos cadere est conatus Achivos.
  375. ast illum amplexae Pietas virtusque ferebant
  376. leniter ad terras corpus; nam spiritus olim
  377. ante Iovem et summis apicem sibi poscit in astris.
  378. Iamque intra muros nullo sudore receptum
  379. gaudentes heroa ferunt: abscesserat ultro
  380. Tantalidum venerata cohors; subit agmine longo
  381. colla inter iuvenum, laetisque favoribus omni
  382. concinitur vulgo Cadmum atque Amphiona supra
  383. conditor; hi sertis, hi veris honore solutos [*]()
  384. adcumulant artus patriaque in sede reponunt
  385. corpus adoratum. repetunt mox bella peractis
  386. laudibus; hic victa genitor lacrimabilis ira
  387. congemit, et tandem matri data flere potestas:
  388. ‘lustralemne feris ego te, puer inclyte, Thebis
  389. devotumque caput vilis ceu mater alebam?
  390. quod molita nefas, cui tantum invisa deorum?
  391. non ego monstrifero coitu revoluta novavi [*]()
  392. pignora, nec nato peperi funesta nepotes,
  393. quid refert? potitur natis[*]() Iocasta ducesque
  394. regnantesque videt: nos saeva piacula bello
  395. demus, ut alterni — placet hoc tibi, fulminis auctor —
  396. Oedipodionii mutent diademata fratres!
  397. quid superos hominesve queror? tu, saeve Menoeceu,
  398. tu miseram ante omnes properasti exstinguere matrem,
    399. [*](solutos late MSS., Peyrared: soluto ω: solito P.)[*](novavi DQ, Heinsius: notavi ω, natavi P.)[*](potitur natis P: habet ecce suos ω.)
    v.2.p.378
  399. unde hic mortis amor? quae sacra insania menti?
  400. quosve ego conceptus aut quae male pignora fudi
  401. tam diversa mihi? nimirum Martius anguis,
  402. quaeque novis proavum tellus effloruit armis —
  403. hinc animi tristes nimiusque in pectore Mavors,
  404. et de matre nihil, sponte en ultroque peremptus
  405. inrumpis maestas Fatis nolentibus umbras.
  406. ast egomet Danaos Capaneaque tela verebar:
  407. haec erat, haec metuenda manus ferrumque, quod amens
  408. ipsa dedi. viden ut iugulo consumpserit ensem?
  409. altius haud quisquam Danaum mucrone subisset.’
  410. Diceret infelix etiamnum et cuncta repleret
  411. questibus: abducunt comites famulaeque perosam
  412. solantes thalamoque tenent, sedet eruta multo
  413. ungue genas; non illa diem, non verba precantum
  414. respicit aut visus flectit tellure relictos,
  415. iam vocis, iam mentis inops, sic aspera tigris
  416. fetibus abreptis Scythico deserta sub antro
  417. accubat et tepidi lambit vestigia saxi;
  418. nusquam irae, sedit [*]() rabidi [*]() feritasque famesque
  419. oris, eunt praeter secura armenta gregesque:
  420. aspicit illa iacens; ubi enim, quibus ubera pascat
  421. aut quos ingenti premat exspectata rapina?
  422. Hactenus arma, tubae, ferrumque et vulnera: sed nunc
  423. comminus astrigeros Capaneus tollendus in axis.
  424. non mihi iam solito vatum de more canendum[*]();
    425. [*](sedit Pω: cedit Q.)[*](rabidi Vollmer: rapidi P: rabies ω.)[*](canendum ω: canentum P.)
    v.2.p.380
  425. maior ab Aoniis poscenda amentia lucis:
  426. mecum omnes audete deae! sive ille profunda
  427. missus nocte furor, Capaneaque signa secutae
  428. arma Iovem contra Stygiae rapuere sorores,
  429. seu virtus egressa modum, seu gloria praeceps,
  430. seu magnae data fata [*]() neci, seu laeta malorum
  431. principia et blandae superum mortalibus irae.
  432. Iam sordent terrena viro taedetque profundae
  433. caedis, et exhaustis olim Graiumque suisque
  434. missilibus lassa respexit in aethera dextra,
  435. ardua mox torvo metitur culmina visu,
  436. innumerosque gradus, gemina latus arbore clusos,
  437. aerium sibi portat iter, longeque timendus
  438. multifidam quercum flagranti lumine vibrat;
  439. arma rubent una clipeoque incenditur ignis.
  440. hac ait, ‘in Thebas, hac me iubet ardua virtus
  441. ire, Menoeceo qua lubrica sanguine turris,
  442. experiar, quid sacra iuvent, an falsus Apollo.’
  443. dicit, et alterno captiva in moenia gressu
  444. surgit ovans: qualis mediis in nubibus aether
  445. vidit Aloidas, cum cresceret impia tellus
  446. despectura deos nec adhuc immane veniret
  447. Pelion et trepidum iam tangeret Ossa Tonantem.
  448. Tunc vero attoniti fatorum in cardine summo,
  449. ceu suprema lues urbi facibusque cruentis
  450. aequatura solo turres Bellona subiret,
    451. [*](fata Pω: fama late MSS.)
    v.2.p.382
  451. omnibus e tectis certatim ingentia saxa
  452. roboraque et validas fundae Balearis habenas —
  453. nam iaculis caeloque vagis spes unde sagittis? —
  454. verum avidi et tormenta rotant et molibus urgent.
  455. ille nec ingestis nec terga sequentibus umquam
  456. detrahitur telis, vacuoque sub aere pendens '
  457. plana velut terra certus vestigia Agat,
  458. tendit et ingenti subit oecurrente ruina:
  459. amnis ut incumbens longaevi robora pontis
  460. adsiduis oppugnat aquis, iam saxa fatiscunt
  461. emotaeque trabes; tanto violentior ille
  462. — sentit enim — maiore salo quassatque trahitque
  463. molem aegram, nexus donec celer alveus omnis
  464. abscidit et cursu victor respirat aperto,
  465. utque petita diu celsus fastigia supra
  466. eminuit trepidamque adsurgens desuper urbem
  467. vidit et ingenti Thebas exterruit umbra,
  468. increpat attonitos: ‘humilesne [*]() Amphionis arces,
  469. pro pudor! hi faciles carmenque imbelle secuti,
  470. hi, mentita diu Thebarum fabula, muri?
  471. et quidnam egregium prosternere moenia molli
  472. structa lyra?’ simul insultans gressuque manuque
  473. molibus obstantes cuneos tabulataque saevus
  474. restruit 2: absiliunt pontes, tectique prementis
  475. saxea frena labant, dissaeptoque aggere rursus
  476. utitur et truncas rupes in templa domosque
  477. praecipitat frangitque suis iam moenibus urbem.
  478. Iamque Iovem circa studiis diversa fremebant
    479. [*](humilesne Pω: haene illae N2, Barth, Bentley.)[*](restruit PQSB: destruit K, detrahit N. Garrod cf, x. 527, claustra remoliri.)
    v.2.p.384
  479. Argolici Tyriique dei; pater aequus utrisque
  480. aspicit ingentes ardentum comminus iras
  481. seque obstare videt, gemit inservante [*]() noverca
  482. Liber et obliquo respectans lumine patrem:
  483. ‘nunc ubi saeva manus, meaque heu cunabula flammae,
  484. fulmen, io ubi fulmen?’ ait. gemit auctor Apollo,
  485. quas dedit ipse, domos; Lernam Thebasque rependit
  486. maestus et intento dubitat Tirynthius arcu;
  487. maternos plangit volucer Danaeius Argos;
  488. fiet venus Harmoniae populos metuensque mariti
  489. stat procul et tacita Gradivum respicit ira.
  490. increpat Aonios audax Tritonia divos,
  491. Iunonem tacitam furibunda silentia torquent.
  492. non tamen haec turbant pacem Iovis: ecce quierunt
  493. iurgia, cum mediis Capaneus auditus in astris.
  494. nullane pro trepidis clamabat, ‘numina Thebis
  495. statis? ubi infandae segnes telluris alumni,
  496. Bacchus et Alcides? pudet instigare minores.
  497. tu potius venias — quis enim concurrere nobis
  498. dignior? en cineres Semcleaque busta tenentur — ,
  499. nunc age, nunc totis in me conitere flammis,
  500. Iuppiter! an pavidas tonitru turbare puellas
  501. fortior et soceri turres exscindere Cadmi?’
  502. Ingemuit dictis superum dolor; ipse furentem
  503. risit et incussa sanctarum mole comarum,
  504. ‘quaenam spes hominum tumidae post proelia Phlegrae!
    505. [*](inservante PN: infestante KQ marg. of B.)
    v.2.p.386
  505. tune etiam feriendus?’ ait. premit undique lentum
  506. turba deum frendens et tela ultricia poscit,
  507. nec iam audet fatis turbata obsistere coniunx,
  508. ipsa dato nondum caelestis regia signo
  509. sponte tonat, coeunt ipsae sine flamine nubes
  510. adcurruntque imbres: Stygias rupisse catenas
  511. Iapetum aut vinctam [*]() supera ad convexa levari
  512. Inarimen Aetnamve putes, pudet ista timere
  513. caelicolas; sed cum in media vertigine mundi
  514. stare virum insanasque vident deposcere pugnas,
  515. mirantur taciti et dubio pro fulmine pallent.
  516. coeperat Ogygiae supra fastigia turris
  517. arcanum mugire polus caelumque tenebris
  518. auferri: tenet ille tamen, quas non videt, arces,
  519. fulguraque attritis quotiens micuere procellis,
  520. his ait, ‘in Thebas, his iam decet ignibus uti,
  521. hinc renovare faces lassamque accendere quercum.’
  522. talia dicentem toto Iove fulmen adactum
  523. corripuit: primae fugere in nubila cristae,
  524. et clipei niger umbo cadit, iamque omnia lucent
  525. membra viri. cedunt acies, et terror utrimque,
  526. quo ruat, ardenti feriat quas corpore turmas,
  527. intra se stridere facem galeamque comasque
  528. sentit,[*]() et urentem thoraca repellere dextra
  529. conatus ferri cinerem sub pectore tractat.[*]()
  530. stat tamen, extremumque in sidera versus anhelat,[*]()
    531. [*](vinctam K2, Peyrared: victam BDNQK: victum PS. aut after victum Kohlmann.)[*](sentit Imhof: quaerit MSS.: questus Garrod: saevit Klotz.)[*](Lines 932-4 only in DS (between lines) B (in marg.) and late MSS.)[*](anhelat ω: adhaesit PN2.)
    v.2.p.388
  531. pectoraque invisis obicit fumantia muris,
  532. ne caderet: sed membra virum terrena relinquunt,
  533. exuiturque animus; paulum si tardius artus
  534. cessissent, potuit fulmen sperare [*]() secundum.
    535. [*](sperare PDN2: meruisse ω.)
    v.2.p.390
  1. Postquam magnanimus furias virtutis iniquae
  2. consumpsit Capaneus exspiravitque receptum
  3. fulmen, et ad terras longe comitata cadentem
  4. signavit muros ultricis semita flammae:
  5. componit dextra victor concussa plagarum
  6. Iuppiter et vultu caelumque diemque reducit.
  7. gratantur superi, Phlegrae ceu fessus anhelet
  8. proelia et Encelado fumantem impresserit Aetnen.
  9. ille iacet lacerae complexus fragmina turris,
  10. torvus adhuc visu memorandaque facta relinquens
  11. gentibus atque ipsi non inlaudata Tonanti.
  12. quantus Apollineae temerator matris Averno
  13. tenditur; ipsae horrent, si quando pectore ab alto
  14. emergunt, volucres immensaque membra iacentis
  15. spectant, dum miserae crescunt in pabula fibrae:
  16. sic gravat iniectus terras hostiliaque urit
  17. arva et anhelantem caelesti sulpure campum,
  18. respirant Thebae, templisque iacentia surgunt
  19. agmina; iam finis votis finisque supremis
  20. planctibus, et natos ausae deponere matres.
  21. At vaga palantes[*]() campo fuga volvit Achivos.
  22. nec iam hostes turmae aut ferrum mortale timetur:
    23. [*](palantes ω: pallentes PQ.)
    v.2.p.392
  23. omnibus ante oculos irae Iovis, omnibus ardent
  24. arma metu galeaeque tonant,[*]() visusque paventes
  25. ipse sequi et profugis opponere Iuppiter ignes.
  26. instat Agenoreus miles caelique tumultu
  27. utitur: indomitos ut cum Massyla per arva
  28. armenti reges magno leo fregit hiatu [*]()
  29. et contentus abit; rauci tunc comminus ursi,
  30. tunc avidi venere lupi, rabieque remissa
  31. lambunt degeneres alienae vulnera praedae.
  32. hinc premit Eurymedon, cui rusticus horror in armis,
  33. rustica tela manu, patriumque agitare tumultus:
  34. Pan illi genitor; tener hinc conatibus annos
  35. egreditur iuvenemque patrem puer aequat Alatreus:
  36. felices ambo, sed fortunatior ille,
  37. quem genuisse iuvat; nec iam dignoscere promptum,
  38. quae magis arma sonent, quo plus eat hasta lacerto.
  39. Artatur denso fugientum examine vallum,
  40. quas volvis, Gradive, vices? modo moenia Cadmi
  41. scandebant: sua nunc defendunt tecta Pelasgi!
  42. ceu redeunt nubes, ceu circumflantibus austris
  43. alternus procumbit ager, ceu gurgite cano
  44. nunc retegit bibulas, nunc induit aestus harenas.
  45. exspirat [*]() late pubes Tirynthia, alumni
  46. exuvias imitata dei; trux maeret ab astris
  47. Amphitryoniades Nemeaea in sanguine terga
  48. et similes ramos similesque videre pharetras.
  49. stabat in Argolicae ferrato culmine turris
  50. egregius lituo dextri Mavortis Enyeus [*]()
    51. [*](tonant Pω: tremunt Q: tonant D (with tremunt written over).)[*](exspirat P: procumbit ω: expirat (cumbit written over) D.)[*](Enyeus P: enipeus ω.)
    v.2.p.394
  51. hortator; sed tunc miseris dabat utile signum
  52. suadebatque fugam et tutos in castra receptus:
  53. cum subitum obliquo descendit ab aere vulnus,
  54. urgentisque sonum laeva manus aure retenta est,[*]()
  55. sicut erat; fugit in vacuas iam spiritus auras,
  56. iam gelida ora tacent, carmen tuba sola peregit.
  57. Iamque potens scelerum geminaeque exercita gentis
  58. sanguine Tisiphone fraterna eludere quaerit
  59. bella acie 2: nec se tanta in certamina fidit
  60. sufficere, inferna comitem ni sede Megaeram
  61. et consanguineos in proelia suscitet angues,
  62. ergo procul vacua concedit [*]() valle solumque
  63. ense fodit Stygio terraeque immurmurat absens
  64. nomen et — Elysiis signum indubitabile regnis —
  65. crinalem attollit longo stridore cerasten:
  66. caeruleae dux ille comae, quo protinus omnis
  67. horruit audito tellus pontusque polusque,
  68. et pater Aetnaeos iterum respexit ad ignes,
  69. accipit illa sonum; stabat tunc forte parenti
  70. proxima, dum coetu Capaneus laudatur ab omni
  71. Ditis et insignem Stygiis fovet amnibus umbram,
  72. protinus abrupta terrarum mole sub astris
  73. constitit, exsultant manes, quantumque profundae
  74. rarescunt tenebrae, tantum de luce recessit,
  75. excipit atra soror dextraeque innexa profatur:
  76. ‘ hac, germana, tenus Stygii metuenda parentis
  77. imperia et iussos potui tolerare furores,
    78. [*](Line 54 omitted by P.)[*](acie conj. Klotz: tuba P, certainly corrupt and probably from I. 56: pyra Postgate: manu Imhof.)[*](concedit PBL: consedit ω, which is unsuitable in sense; vacua concedit valle may be paralleled by ibam via sacra.)
    v.2.p.396
  78. sola super terras hostiaque obvia mundo,
  79. dum vos Elysium et faciles compescitis umbras.
  80. nec pretium deforme morae cassique labores:
  81. hoc quodcumque madent campi, quod sanguine fumant i
  82. stagna, quod innumero Lethaea examine gaudet
  83. ripa, meae vires, mea laeta insignia, sed quid
  84. haec ego? Mars habeat, volgataque iactet Enyo.
  85. vidisti — Stygiis certe manifestus in umbris —
  86. sanguine foedatum rictus atroque madentem
  87. ora ducem tabo: miseri insatiabilis edit
  88. me tradente caput, modo nempe horrendus ab astris
  89. descendit vos usque fragor: me sacra premebat
  90. tempestas, ego mixta viri furialibus armis
  91. bella deum et magnas videbam fulminis iras.
  92. sed iam — effabor enim — longo sudore fatiscunt
  93. corda, soror, tardaeque manus; hebet infera caelo
  94. taxus et insuetos angues nimia astra soporant.
  95. tu, cui totus adhuc furor exsultantque recentes
  96. Cocyti de fonte comae, da iungere vires,
  97. non solitas acies nec Martia bella paramus,
  98. sed fratrum — licet alma Fides Pietasque repugnent,
  99. vincentur — fratrum stringendi comminus enses,
  100. grande opus! ipsae odiis, ipsae discordibus armis
  101. aptemur. quid lenta venis? agedum elige, cuius
  102. signa feras, ambo faciles nostrique; sed anceps
  103. volgus et adfatus matris blandamque precatu
  104. Antigonen timeo, paulum ne nostra retardent
    105. v.2.p.398
  105. consilia, ipse etiam, qui nos lassare precando
  106. suetus et ultrices oculorum exposcere Diras,
  107. iam pater est: coetu fertur iam solus ab omni
  108. flere sibi. atque adeo moror ipsa inrumpere Thebas
  109. adsuetumque larem, tibi pareat impius exsul,
  110. Argolicumque impelle nefas; neu mitis Adrastus
  111. praevaleat plebesque, cave, Lernaea moretur,
  112. vade, et in alternas inimica revertere pugnas.’
  113. Talia partitae diversum abiere sorores:
  114. ut Notus et Boreas gemino de cardine mundi,
  115. hic nive Rhipaea, Libycis hic pastus harenis,
  116. bella cient: clamant amnes, freta, nubila, silvae,
  117. iamque patent strages; plangunt sua damna coloni,
  118. et tamen oppressos miserantur in aequore nautas,
  119. illas ut summo vidit pater altus Olympo
  120. incestare diem, trepidumque Hyperionis orbem
  121. subfundi maculis, torvo sic incohat ore:
  122. ‘vidimus armiferos, quo fas erat usque, furores,
  123. caelicolae, licitasque acies, etsi impia bella
  124. unus init aususque [*]() mea procumbere dextra,
  125. nunc par infandum miserisque incognita terris
  126. pugna subest: auferte oculos! absentibus ausint
  127. ista deis lateantque Iovem; sat funera mensae
  128. Tantaleae et sontes vidisse Lycaonis aras
  129. et festina polo ducentes astra Mycenas.
  130. nunc etiam turbanda dies: mala nubila, tellus,
    131. [*](aususque Pω: dignusque QG and (written over aususque) D.)
    v.2.p.400
  131. accipe, secedantque poli: stat parcere mundo
  132. caelitibusque [*]() meis; saltem ne virginis almae
  133. sidera, Ledaei videant neu talia fratres.’
  134. sic pater omnipotens, visusque nocentibus arvis
  135. abstulit, et dulci terrae caruere sereno.
  136. Iamque per Argolicas Erebo sata virgo cohortis
  137. vestigat Polynicis iter portisque sub ipsis
  138. invenit, incertum leto tot iniqua fugane
  139. exeat, et dubios turbarant omina sensus:
  140. viderat, obseura vallum dum nocte pererrat
  141. aeger consilii curisque novissima volvens,
  142. coniugis Argiae laceram cum lampade maesta
  143. effigiem — sunt monstra deum, sic ire parabat,
  144. has latura viro taedas erat! — : ergo roganti,
  145. quae via quisve dolor, cur maesta insignia, tantum
  146. fleverat atque manu tacitos averterat ignes,
  147. scit mentem vidisse nefas; etenim unde Mycenis
  148. adforet et vallum coniunx inopina subiret?
  149. sed fati monitus vicinaque funera sentit,
  150. ac sentire timet, eum vero Acherontis aperti
  151. Dira ter admoto tetigit thoraca flagello,
  152. ardet inops animi, nee tam considere regno,
  153. quam scelus et caedem et perfossi [*]() in sanguine fratris [*]()
  154. exspirare cupit, subitusque adfatur Adrastum:
  155. ‘sera quidem, extremus socium gentisque superstes
  156. Argolicae, consulta, pater, iam rebus in artis
    157. [*](caelitibusque Pω: sideribusque B and D (with caelestibusque written over).)[*](perfossi in Pω: perfossum (fusus written over) D: perfusus conj. Housman.)[*](fratris Pω: D has fratrem written over.)
    v.2.p.402
  157. adgredior; tunc tempus erat, cum sanguis Achivum
  158. integer, ire ultro propriamque capessere pugnam,
  159. non plebis Danaae florem regumque verendas
  160. obiectare animas, ut lamentabile tantis
  161. urbibus induerem capiti decus, aspera quando
  162. praeteriit virtus, nunc saltem exsolvere fas sit,
  163. quae merui, scis namque, socer, licet alta recondas
  164. volnera et adflictum generi vereare pudorem:
  165. ille ego sum, qui te pacem et pia iura regentem —
  166. infelix utinamque aliis datus urbibus hospes! —
  167. extorrem patria regnoque — sed exige tandem
  168. supplicium: fratrem suprema in bella — quid horres?
  169. decretum est fixumque — voco; desiste morari,
  170. nec poteris, non si atra parens miseraeque sorores
  171. in media arma cadant, non si ipse ad bella ruenti
  172. obstet et exstinctos galeae pater ingerat orbes,
  173. deficiam, anne bibam superest quodcumque cruoris
  174. Inachii et vestris etiamnum mortibus utar?
  175. vidi ego me propter ruptos telluris hiatus,
  176. nec subii; vidi exanimum fecique nocentem
  177. Tydea; me Tegea regem indefensa reposcit,
  178. orbaque Parrhasiis ululat mihi mater in antris,
  179. ipse nec Ismeni ripas, dum stagna cruentat
  180. Hippomedon, Tyrias potui nec scandere turres,
  181. dum tonat, et tecum, Capaneu, miscere furores,
  182. quis tantus pro luce timor? sed digna rependam.
  183. conveniant ubi quaeque[*]() nurus matresque Pelasgae
  184. longaevique patres, quorum tot gaudia carpsi
  185. orbavique domos: fratri concurro, quid ultra est?
    186. [*](ubi quaeque Heinsius: ubicumque Pω, see Aen. vii. 400, Theb. xii. 23.)
    v.2.p.404
  186. spectent et votis victorem Eteoclea poscant.
  187. iamque vale, coniunx, dulcesque valete Mycenae!
  188. at tu, care socer — nec enim omnis culpa malorum
  189. me penes, et superi mecum Parcaeque nocentes — ,
  190. sis lenis cineri, meque haec post proelia raptum
  191. alitibus fratrique tegas [*]() urnamque reportes
  192. — hoc tantum — et natae melius conubia iungas.’
  193. Ibant in lacrimas, veluti cum vere reverso
  194. Bistoniae tepuere nives, submittitur ingens
  195. Haemus et angustos Rhodope descendit in amnes,
  196. coeperat et leni senior mulcere furentem
  197. adloquio: scidit orsa novo terrore cruenta
  198. Eumenis, alipedemque citum fataliaque arma
  199. protinus, Inachii voltus expressa Pherecli,
  200. obtulit ac fidas exclusit casside voces.
  201. ac super haec: ‘abrumpe moras, celeremus! et illum
  202. adventare ferunt portis.’ sic omnia vicit,
  203. conreptumque iniecit equo; volat aequore aperto
  204. pallidus instantemque deae circumspicit umbram.
  205. Sacra Iovi merito Tyrius pro fulmine ductor
  206. nequiquam Danaos ratus exarmasse ferebat,
  207. nec pater aetherius divomque has ullus ad aras,
  208. sed mala Tisiphone trepidis inserta ministris
  209. adstat et inferno praevertit vota Tonanti.
  210. ‘summe deum, tibi namque meae primordia Thebae —
  211. liveat infandum licet Argos et aspera Iuno —
  212. debent, Sidonios ex quo per litora raptor
  213. turbasti thiasos, dignatus virgine nostra
    214. [*](tegas Pω: negas Q: neges N (both written over tegas.))
    v.2.p.406
  214. terga premi et placidas falsum mugire per undas!
  215. nec te vana fides iterum Cadmeia adeptum
  216. conubia et Tyrios nimium inrupisse penates:
  217. tandem, inquam, soceros dilectaque moenia gratus
  218. respicis adsertorque tonas; ceu regia caeli
  219. adtemptata tui, sic te pro turribus altis
  220. vidimus urgentem nubes, laetique benignum
  221. fulmen et auditos proavis adgnoscimus ignes,
  222. accipe nunc pecudes et magni turis acervos
  223. votivumque marem; dignas sed pendere grates
  224. haud mortale opus est; certent tibi reddere Bacchus
  225. noster et Alcides, illis haec moenia servas.’
  226. dixerat: ast illi niger ignis in ora genasque
  227. prosiluit raptumque comis diadema cremavit.
  228. tunc ferus ante ictum spumis delubra cruentat
  229. taurus et obstantum mediis e coetibus exit
  230. turbidus insanoque ferens [*]() altaria cornu.
  231. diffugiunt famuli, et regem solatur haruspex,
  232. ipse instaurari sacrum male fortis agique
  233. imperat, et magnos ficto premit ore timores,
  234. qualis ubi implicitum Tirynthius ossibus ignem
  235. sensit et Oetaeas membris accedere vestes,
  236. vota incepta tamen libataque tura ferebat
  237. durus adhuc patiensque mali; mox grande coactus
  238. ingemuit, victorque furit per viscera Nessus.
  239. Nuntius exanimi suspensus pectora cursu
    240. [*](-que ferens PB: feriens ω.)
    v.2.p.408
  240. Aepytus ad regem portae statione relicta
  241. tendit et haec trepido vix intellectus anhelat:
  242. ‘rumpe pios cultus intempestivaque, rector,
  243. sacra deum: frater muris circum omnibus instat
  244. portarumque moras frenis adsultat et hastis,
  245. nomine te crebro, te solum in proelia poscens.’
  246. flent maesti retro comites, et uterque loquenti
  247. adgemit et pulsis exercitus obstrepit armis,
  248. ille vocat: ‘nunc tempus erat, sator optime divom!
  249. quid meruit Capaneus?’ turbatus inhorruit altis
  250. rex odiis, mediaque tamen gavisus in ira est.
  251. sic ubi regnator post exsulis otia tauri
  252. mugitum hostilem summa tulit aure iuvencus
  253. adgnovitque minas, magna stat fervidus ira
  254. ante gregem spumisque animos ardentibus efflat,
  255. nunc pede torvus humum, nunc cornibus aera findens;
  256. horret ager, trepidaeque exspectant proelia valles.
  257. Nec desunt regni comites: ‘sine, moenia pulset
  258. inritus.’‘ ille autem fractis huc audeat usque
  259. viribus?’‘ hic miseris furor est instare periclo,
  260. nec librare metus et tuta odisse.’‘ resiste
  261. hic fretus solio, nos propulsabimus hostem,
  262. nos bellare iube.’ sic proxima turba, sed ardens
  263. ecce aderat luctu dicturusque omnia belli
  264. libertate Creon: urit fera corda Menoeceus;
  265. nulla patri requies, illum quaeritque tenetque;
  266. illum sanguineos proflantem pectore rivos
  267. aspicit et saeva semper de turre cadentem.
  268. ut dubium et pugnas cunctantem Eteoclea vidit:
    269. v.2.p.410
  269. ibis, ait, ‘neque te ulterius fratremque ducemque,
  270. pessime, funeribus patriae lacrimisque potentem,
  271. Eumenidum bellique reum, patiemur inulti.
  272. sat tua non aequis luimus periuria divis.
  273. urbem armis opibusque gravem et modo civibus artam,
  274. ceu caelo deiecta [*]() lues inimicave tellus,[*]()
  275. hausisti vacuamque tamen sublimis obumbras?
  276. deest tibi [*]() servitio plebes: hos ignis egentes
  277. fert humus, hos pelago patrius iam detulit amnis;
  278. hi quaerunt artus, illi anxia vulnera curant,
  279. redde agedum miseris fratres natosque patresque,
  280. redde arvis domibusque viros! ubi maximus Hypseus
  281. finitimusque Dryas, ubi Phocidos arma sonorae
  282. Euboicique duces? illos tamen aequa duelli
  283. fors tulit ad manes: at tu, pudet! hostia regni,
  284. hostia, nate, iaces, ceu mutus et e grege sanguis,
  285. ei mihi! primitiis ararum [*]() et rite nefasto
  286. libatus iussusque mori: et cunctabitur ultra
  287. iste nec adverso nunc saltem Marte vocatus
  288. stabit? an in pugnas alium iubet ire profanus
  289. Tiresias iterumque meos oracula nectit
  290. in gemitus? quid enim misero super unicus Haemon?
  291. ille iube subeat, tuque hinc spectator ab alta
  292. turre sede! quid saeva fremis famulamque cohortem
  293. respectas? hi te ire volunt, hi pendere poenas;
  294. ipsa etiam genetrix ipsaeque odere sorores.
    295. [*](deiecta P: demissa ω: deiecta (demissa written over) D, cf. Silv. i. 2. 154.)[*](tellus Pω: Iabes, tabes edd. Garrod conj. inhiulcave t. unnecessarily.)[*](deest tibi Owen: deest Pω: iam deest Weber.)[*](ararum PB: armorum, annorum ω.)
    v.2.p.412
  295. in te ardens frater ferrum mortemque minatur
  296. saevaque portarum convenit claustra, nec audis
  297. 1?’ Sic pater infrendens, miseraque exaestuat ira.
  298. ille sub haec non fallis, ait, ‘nec te inclyta nati
  299. fata movent: canere illa patrem et iactare decebat,
  300. sed spes sub lacrimis, spes atque occulta cupido
  301. his latet: insano praetendis funera voto,
  302. meque premis frustra vacuae ceu proximus aulae,
  303. non ita Sidoniam Fortuna reliquerit urbem,
  304. in te ut sceptra cadant, tanto indignissime nato.
  305. nec mihi difficilis praesens vindicta; sed arma,
  306. arma prius, famuli! coeant in proelia fratres,
  307. vult gemitus lenire Creon: lucrare furorem;
  308. victori mihi cuncta lues.’ sic iurgia paulum
  309. distulit atque ensem, quem iam dabat ira, repressit.
  310. ictus ut incerto pastoris vulnere serpens
  311. erigitur gyro longumque e corpore toto
  312. virus in ora legit; paulum si devius hostis
  313. torsit iter, cecidere minae tumefactaque frustra
  314. colla sedent, irasque sui bibit ipse veneni.
  315. At genetrix primam funestae sortis ut amens
  316. expavit famam — nec tarde credidit — ibat
  317. scissa comam voltusque et pectore nuda cruento,
  318. non sexus decorisve memor: Pentheia qualis
  319. mater ad insani scandebat culmina montis,
  320. promissum saevo caput adlatura Lyaeo.
    321. [*](audis Pω: audes BLK.)
    v.2.p.414
  321. non comites, non ferre piae [*]() vestigia natae
  322. aeque valent: tantum miserae dolor ultimus addit
  323. robur, et exsangues crudescunt luctibus anni.
  324. iamque decus galeae, iam spicula saeva ligabat
  325. ductor et ad lituos hilarem intrepidumque tubarum
  326. prospiciebat equum, subito cum apparuit ingens
  327. mater, et ipse metu famulumque expalluit omnis
  328. coetus, et oblatam retro dedit armiger hastam.
  329. ‘quis furor? unde iterum regni integrata resurgit
  330. Eumenis? ipsi etiam post omnia, comminus ipsi
  331. stabitis? usque adeo geminas duxisse cohortes
  332. et facinus mandasse parum est? quo deinde redibit
  333. victor? in hosne sinus? o diri coniugis olim
  334. felices tenebrae! datis, improba lumina, poenas,
  335. haec spectanda dies? quo, saeve, minantia flectis
  336. ora? quid alternus voltus pallorque ruborque
  337. mutat, et obnixi frangunt mala murmura dentes?
  338. me miseram, vinces! prius haec tamen arma necesse est
  339. experiare domi: stabo ipso in limine portae
  340. auspicium infelix scelerumque immanis imago.
  341. haec tibi canities, haec sunt calcanda, nefande,
  342. ubera, perque uterum sonipes hic matris agendus,
  343. parce: quid oppositam capulo parmaque repellis?
  344. non ego te contra Stygiis feralia sanxi
  345. vota deis, caeco nec Erinyas ore rogavi.
  346. exaudi miseram: genetrix te, saeve, precatur,
  347. non pater; adde moram sceleri et metire, quod audes,
  348. sed pulsat muros germanus et impia contra
    349. [*](piae P: ipsae ω: piae D (with ipsae written over).)
    v.2.p.416
  349. bella ciet. non mater enim, non obstat eunti
  350. ulla soror; te cuncta rogant, hic plangimus omnes,
  351. ast ibi vix unus pugnas dissuadet Adrastus,
  352. aut fortasse iubet: tu limina avita deosque
  353. linquis et a nostris in fratrem amplexibus exis?’
  354. At parte ex alia taeitos obstante tumultu
  355. Antigone furata gradus — nee easta retardat
  356. virginitas — volat Ogygii fastigia muri
  357. exsuperare furens; senior comes haeret eunti
  358. Actor, et hic summas non duraturus ad arces,
  359. utque procul visis paulum dubitavit in armis,
  360. adgnovitque — nefas! — iaculis et voce superba
  361. tecta incessentem, magno prius omnia planetu
  362. implet et ex muris ceu descensura profatur:
  363. ‘comprime tela manu paulumque hancrespice turrem,
  364. frater, et horrentes refer in mea lumina cristas i
  365. agnoscisne hostes? sic annua pacta fidemque
  366. poscimus? hi questus, haec est bona causa modesti
  367. exsulis? Argolicos per te, germane, penates —
  368. nam Tyriis iam nullus honos — per si quid in illa
  369. dulce domo, submitte animos: en utraque gentis
  370. turba rogant ambaeque acies; rogat illa suorum
  371. Antigone devota malis suspectaque regi,
  372. et tantum tua, dure, soror, saltem ora trucesque
  373. solve genas; liceat voltus fortasse supremum
  374. noscere [*]() dilectos et ad haec lamenta videre,
  375. anne fleas, illum gemitu iam supplice mater
  376. frangit et exsertum dimittere dicitur ensem:
  377. tu mihi fortis adhuc? mihi, quae tua nocte dieque
    378. [*](noscere ω: nosce (i written over) P: nosci Housman.)
    v.2.p.418
  378. exsilia erroresque fleo, iamiamque tumentem
  379. placavi tibi saepe patrem? quid crimine solvis
  380. germanum? nempe ille fidem et stata foedera rupit,
  381. ille nocens saevusque suis; tamen ecce vocatus
  382. non venit.’ his paulum furor elanguescere dictis
  383. coeperat, obstreperet quamquam atque obstaret Erinys;
  384. iam submissa manus, lente iam flectit habenas,
  385. iam tacet; erumpunt gemitus, lacrimasque fatetur
  386. cassis; hebent irae, pariterque et abire nocentem
  387. et venisse pudet: subito cum matre repulsa
  388. Eumenis eiecit fractis Eteoclea portis
  389. clamantem: ‘venio solumque, quod ante vocasti,
  390. invideo; ne incesse moras, gravis arma tenebat
  391. mater; io patria, o regum incertissima tellus,
  392. nunc certe victoris eris!’ nec mitior ille
  393. tandem inquit, ‘scis, saeve, fidem et descendis in aequum?
  394. o mihi nunc primum longo post tempore, frater,
  395. congredere: hae leges, haec foedera sola supersunt.’
  396. sic hostile tuens fratrem; namque uritur alto
  397. corde, quod innumeri comites, quod regia cassis
  398. instratusque ostro sonipes, quod fulva metallo
  399. parma micet, quamquam haud armis inhonorus et ipse
  400. nec palla volgare nitens: opus ipsa novarat
  401. Maeoniis Argia modis ac pollice docto
  402. stamina purpureae sociaverat aurea telae.
  403. Iamque in pulvereum Furiis hortantibus aequor
  404. prosiliunt, sua quemque comes stimulatque monetque.
  405. frena tenent ipsae phalerasque et lucida comunt
    406. v.2.p.420
  406. arma manu mixtisque iubas serpentibus augent.
  407. stat consanguineum campo scelus, unius ingens
  408. bellum uteri, coeuntque pares sub casside voltus,
  409. signa pavent, siluere tubae, stupefactaque Martis
  410. cornua; ter nigris avidus regnator ab oris
  411. intonuit terque ima soli concussit, et ipsi
  412. armorum fugere dei: nusquam inclyta Virtus,
  413. restinxit Bellona faces, longeque paventes
  414. Mars rapuit currus, et Gorgone cruda virago
  415. abstitit,[*]() inque vicem Stygiae subiere [*]() sorores.
  416. prominet excelsis volgus miserabile tectis,
  417. cuncta madent lacrimis et ab omni plangitur arce.
  418. hinc questi vixisse senes, hinc pectore nudo
  419. stant matres parvosque vetant adtendere natos,
  420. ipse quoque Ogygios monstra ad gentilia manes
  421. Tartareus rector porta iubet ire reclusa.
  422. montibus insidunt patriis tristique corona
  423. infecere diem et vinci sua crimina gaudent.
  424. Illos ut stimulis ire in discrimen apertis
  425. audiit et sceleri nullum iam obstare pudorem,
  426. advolat et medias immittit Adrastus habenas,
  427. ipse quidem et regnis multum et venerabilis aevo.
  428. sed quid apud tales, quis nec sua pignora curae,
  429. exter honos 3? tamen ille rogat: ‘spectabimus ergo hoc,
  430. Inachidae Tyriique, nefas? ubi iura deique,
  431. bella ubi? ne perstate animis, te deprecor, hostis —
    432. [*](abstitit ω: obstitit PBNK.)[*](subiere Bentley: rubuere Pω: rediere Schrader.)[*](exter honos PNK late MSS.: externos ω.)
    v.2.p.422
  432. quamquam, haec ira sinat, nec tu mihi sanguine longe — ,
  433. te, gener, et iubeo; sceptri si tanta cupido est,
  434. exuo regales habitus, i, Lernan et Argos
  435. solus habe!’ non verba magis suadentia frangunt
  436. accensos, sumptisque semel conatibus obstant,
  437. quam Scytha curvatis erectus fluctibus umquam
  438. Pontus Cyaneos vetuit concurrere montes,
  439. ut periisse preces geminoque ad proelia fusos
  440. pulvere cornipedes explorarique furentum
  441. in digitis amenta videt, fugit omnia linquens,
  442. castra, viros, generum, Thebas, ac fata monentem
  443. conversumque iugo propellit Ariona: qualis
  444. demissus curru laevae post praemia sortis
  445. umbrarum custos mundique novissimus heres
  446. palluit, amisso veniens in Tartara caelo.
  447. Non tamen indulsit pugnae cunctataque primo
  448. substitit in scelere et paulum Fortuna morata est.
  449. bis cassae periere viae, bis comminus actos [*]()
  450. avertit bonus error equos, puraeque nefandi
  451. sanguinis obliquis ceciderunt ictibus hastae,
  452. tendunt frena manu, saevis calcaribus urgent
  453. immeritos; movet et geminas venerabile divom
  454. prodigium turmas, alternaque murmura volvont
  455. mussantes: iterare acies, procurrere saepe
  456. impetus et totum miseris opponere bellum.
  457. Iamdudum terris coetuque offensa deorum
  458. aversa caeli Pietas in parte sedebat,
  459. non habitu, quo nota prius, non ore sereno,[*]()
    460. [*](actos ω: ictos P.)[*](l. 459 omitted in some MSS.)
    v.2.p.424
  460. sed vittis exuta comam, fraternaque bella,
  461. ceu soror infelix pugnantum aut anxia mater,
  462. deflebat, saevumque Iovem Parcasque nocentes
  463. vociferans, seseque polis et luce relicta
  464. descensuram Erebo et Stygios iam malle penates,
  465. quid me, ait, ‘ut saevis animantum ac saepe deorum
  466. obstaturam animis, princeps Natura, creabas?
  467. nil iam ego per populos, nusquam reverentia nostri,
  468. o furor, o homines diraeque Prometheos artes!
  469. quam bene post Pyrrham tellus pontusque vacabant 1!
  470. en mortale genus!’ dixit, speculataque tempus
  471. auxilio temptemus, ait, licet inrita coner.
  472. desiluitque polo, niveus sub nubibus atris [*]()
  473. quamquam maesta deae sequitur vestigia limes,
  474. vix steterat campo, subita mansuescere pace
  475. agmina sentirique nefas; tunc ora madescunt
  476. pectoraque, et tacitus subrepsit fratribus horror,
  477. arma etiam simulata gerens cultusque viriles,
  478. nunc his, nunc illis agite, ite, obsistite, clamat,
  479. ‘quis nati fratresque domi, quis pignora tanta
  480. ! hic quoque — nonne palam est ultro miserescere divos? —
  481. tela cadunt, cunctantur equi, Fors ipsa repugnat.’
  482. Nonnihil impulerat dubios, ni torva notasset
  483. Tisiphone fraudes caelestique ocior igne
  484. adforet increpitans: ‘quid belli obverteris ausis,
    485. [*](vacabant ω: vocabat P: vacarent DN.)[*](atris Schrader: altis Pω .)
    v.2.p.426
  485. numen iners pacique datum? cede, improba: noster
  486. hic campus nosterque dies; nunc sera nocentes
  487. defendis Thebas. ubi tunc, cum bella cieret
  488. Bacchus et armatas furiarent orgia matres?
  489. aut ubi segnis eras, dum Martius impia serpens
  490. stagna bibit, dum Cadmus arat, dum victa cadit Sphinx,[*]()
  491. dum rogat Oedipoden genitor, dum lampade nostra
  492. in thalamos Iocasta venit?’ sic urget, et ultro
  493. vitantem aspectus etiam pudibundaque longe
  494. ora reducentem premit adstridentibus hydris
  495. intentatque faces; deiectam in lumina pallam
  496. diva trahit magnoque fugit questura Tonanti.
  497. Tunc vero accensae stimulis maioribus irae:
  498. arma placent, versaeque volunt spectare cohortes,
  499. instaurant crudele nefas; rex impius aptat
  500. tela et funestae casum prior occupat hastae.
  501. illa viam medium clipei conata per orbem
  502. non perfert ictus atque alto vincitur auro.
  503. tunc exsul subit et clare funesta precatur:
  504. ‘di, quos effosso non inritus ore rogavit
  505. Oedipodes flammare [*]() nefas, non improba posco [*]()
  506. vota: piabo manus et eodem pectora ferro
  507. rescindam, dum me moriens hic sceptra tenentem
  508. linquat et hunc secum portet minor umbra dolorem.’
  509. hasta subit velox equitis femur inter equique ilia,
  510. letum utrique volens 4; sed plaga sedentis
  511. laxato vitata genu, tamen inrita voti
    512. [*](dum victa cadit Sphinx ω: dum victa cadit P1: dum semina surgunt P2.)[*](flammare late MSS., Heinsius: flammate ω.)[*](posco ω: poscet P.)[*](letum utrique volens ω: lentum utrimque volans P.)
    v.2.p.428
  512. cuspis in obliquis invenit volnera costis.
  513. it praeceps sonipes strictae contemptor habenae
  514. arvaque sanguineo scribit rutilantia gyro.
  515. exsultat fratris credens hunc ille cruorem:
  516. credit et ipse metu; totis iamque exsul habenis
  517. indulget, caecusque avidos inlidit in aegrum
  518. cornipedem cursus, miscentur frena manusque
  519. telaque, et ad terram turbatis gressibus ambo
  520. praecipiant, ut nocte rates, quas nubilus auster
  521. implicuit, frangunt tonsas mutantque [*]() rudentes,
  522. luctataeque diu tenebris hiemique sibique,
  523. sicut erant, imo pariter sedere profundo: