Thebais

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volumes 1-2. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. cum fragor hiberni subitus Iovis, omnia mundi
  2. claustra tonant multusque polos inclinat Orion,
  3. ipse quidem malit terras pugnatque reverti,
  4. fert ingens a puppe notus, tunc arte relicta
  5. ingemit et caecas sequitur iam nescius undas:
  6. talis Agenoreus ductor caeloque morantem
  7. Luciferum et seros maerentibus increpat ortus.
  8. Ecce sub occiduas versae iam Noctis habenas
  9. astrorumque obitus, ubi primum maxima Tethys
  10. impulit Eoo cunctantem Hyperiona ponto,
  11. ima flagellatis, signum lugubre malorum,
  12. ponderibus trepidavit humus, motusque Cithaeron
  13. antiquas dedit ire nives: tunc visa levari
  14. culmina septenaeque iugo concurrere portae,
  15. et prope sunt causae: gelido remeabat Eoo
  16. iratus fatis et tristis morte negata
  17. Haemonides; necdum ora patent, dubiusque notari
  18. signa dabat magnae longe manifesta ruinae
  19. planctuque et gemitu; lacrimas nam protinus omnis
  20. fuderat. haud aliter saltu devertitur orbus
  21. pastor ab agrestum nocturna strage luporum,
  22. cuius erile pecus silvis inopinus abegit [*]()
  23. imber et tabernae ventosa cacumina lunae:
    24. [*](abegit Pω: adegit Ellis. from Aege, daughter of Olenus (from whom the Aetolian town derived its name), who with her sister Helice suckled Zeus in Crete, and as a reward was turned into a goat and given a place in the sky. The rising of Orion was also at the rainy season. " Brings low the poles ": i.e., when the low clouds make the sky seem to touch the earth. )
    v.1.p.454
  24. luce patent caedes; domino perferre recentes
  25. ipse timet casus, haustaque informis harena
  26. questibus implet agros, stabulique silentia magni
  27. odit et amissos longo ciet ordine tauros.
  28. Illum congestae portarum ad limina matres
  29. ut solum videre—nefas!—nulla agmina circum
  30. magnanimosque duces, nil ausae quaerere tollunt
  31. clamorem, qualis bello supremus apertis
  32. urbibus, aut pelago iam descendente [*]() carina,
  33. ut primum invisi cupido data copia regis:
  34. ‘hanc tibi de tanto donat ferus agmine Tydeus
  35. infelicem animam, sive haec sententia divum,
  36. seu fortuna fuit; seu, quod pudet ira fateri,
  37. vis invicta viri. vix credo et nuntius: omnes
  38. procubuere, omnes, noctis vaga lumina testor
  39. et socium manes et te, mala protinus ales,
  40. qua redeo, non hanc lacrimis meruisse nec astu
  41. crudelem veniam atque inhonorae munera lucis,
  42. sed mihi iussa deum placitoque ignara moveri
  43. Atropos atque olim non haec data ianua leti
  44. eripuere necem, iamque ut mihi prodiga vitae
  45. pectora et extremam nihil horrescentia mortem
  46. aspicias: bellum infandum ominibusque negatam
  47. movisti, funeste, aciem; dum pellere leges,
  48. et consanguineo gestis [*]() regnare superbus
  49. exsule, te series orbarum excisa domorum
  50. planctibus adsiduis, te diro horrore volantes
  51. quinquaginta animae circum noctesque diesque
    52. [*](descendente Pω: desidente Heinsius. Klotz cp. Val. Flace, viii. 332. )[*](gestis P: gliscis ω. )
    v.1.p.456
  52. adsilient; neque enim ipse moror.’ iam moverat iras
  53. rex ferus, et tristes ignescunt sanguine vultus,
  54. inde ultro Phlegyas et non cunctator iniqui
  55. Labdacus—hos regni ferrum penes—ire manuque
  56. proturbare parant, sed iam nudaverat ensem
  57. magnanimus vates, et nunc trucis ora tyranni,
  58. nunc ferrum aspectans: ‘numquam tibi sanguinis huius
  59. ius erit aut magno feries imperdita Tydeo
  60. pectora; vado equidem exsultans ereptaque fata
  61. insequor et comites feror exspectatus ad umbras,
  62. te superis fratrique—’ et iam media orsa loquentis
  63. absciderat plenum capulo latus; ille dolori
  64. pugnat et ingentem nisu duplicatus in ictum
  65. conruit, extremisque animae singultibus errans
  66. alternus nunc ore venit, nunc vulnere sanguis,
  67. excussae procerum mentes, turbataque mussant
  68. concilia; ast illum coniunx fidique parentes
  69. servantem vultus et torvum in morte peracta,
  70. non longum reducem laetati, in tecta ferebant.
  71. sed ducis infandi rabidae non hactenus irae
  72. stare queunt; vetat igne rapi. pacemque sepulcri
  73. impius ignaris nequiquam manibus arcet.
  74. Tu tamen egregius fati mentisque nec umquam—
  75. sic dignum est—passure situm, qui comminus ausus
  76. vadere contemptum reges, quaque ampla veniret
  77. libertas, sancire viam: quo carmine dignam,
  78. quo satis ore tuis famam virtutibus addam,
  79. augur amate deis? non te caelestia frustra
    80. v.1.p.458
  80. edocuit lauruque sua dignatus Apollo est,[*]()
  81. et nemorum Dodona parens Cirrhaeaque virgo
  82. gaudebit [*]() tacito populos suspendere Phoebo.
  83. nunc quoque Tartareo multum divisus Averno
  84. Elysias, i, carpe plagas, ubi manibus axis
  85. invitis Ogygiis nec sontis iniqua tyranni
  86. iussa valent; durant habitus et membra cruentis
  87. inviolata feris, nudoque sub axe iacentem
  88. et nemus et tristis volucrum reverentia servat.
  89. At nuptae exanimes puerique aegrique parentes
  90. moenibus effusi per plana, per avia, passim
  91. quisque suas avidi ad lacrimas miserabile currunt
  92. certamen, quos densa gradu comitantur euntes
  93. milia solandi studio: pars visere flagrant
  94. unius acta viri et tantos in nocte labores,
  95. fervet iter gemitu et plangoribus arva reclamant.
  96. ut vero infames scopulos silvamque nefandam
  97. perventum, ceu nulla prius lamenta nec atri
  98. manassent imbres, sic ore miserrimus uno
  99. exoritur fragor, aspectuque accensa cruento
  100. turba furit: stat sanguineo discissus amictu
  101. Luctus atrox caesoque invitat pectore matres,
  102. scrutantur galeas frigentum inventaque monstrant
  103. corpora, prociduae super externosque suosque,
  104. hae pressant in tabe comas, hae lumina signant
  105. vulneraque alta rigant [*]() lacrimis,pars spicula dextra
  106. nequiquam parcente trahunt, pars molliter aptant
  107. bracchia trunca loco et cervicibus ora reponunt.
    108. [*](There is possibly a lacuna after this line. )[*](gaudebit Markland: audebit Pω. )[*](rigant P: replent ω. )
    v.1.p.460
  108. At vaga per dumos vacuique in pulvere campi
  109. magna parens iuvenum, gemini nunc funeris, Ide
  110. squalentem sublata comam liventiaque ora
  111. ungue premens—nec iam infelix miserandaque, verum
  112. terror inest lacrimis—, per et arma et corpora passim
  113. canitiem impexam dira tellure volutans
  114. quaerit inops natos omnique in corpore plangit.
  115. Thessalis haud aliter bello gavisa recenti,
  116. cui gentile nefas hominem renovare canendo.
  117. multifida attollens antiqua lumina cedro
  118. nocte subit campos versatque in sanguine functum
  119. vulgus et explorat manes, cui plurima busto
  120. imperet ad superos: animarum maesta queruntur
  121. concilia, et nigri pater indignatur Averni.
  122. Illi in secessu pariter sub rupe iacebant
  123. felices, quos una dies, manus abstulit una,
  124. pervia vulneribus media trabe pectora nexi.
  125. ut vidit lacrimisque oculi patuere profusis:
  126. ‘hosne ego complexus genetrix, haec oscula, nati,
  127. vestra tuor? sic vos extremo in fine ligavit
  128. ingenium crudele necis? quae vulnera tractem,
  129. quae prius ora premam? vosne illa potentia matris,
  130. vos uteri fortuna mei, qua tangere divos
  131. rebar et Ogygias titulis anteire parentes?
  132. at quanto melius dextraque in sorte iugatae,
  133. quis steriles thalami nulloque ululata dolore
  134. respexit Lucina domum! mihi quippe malorum
    135. v.1.p.462
  135. causa labor; sed nec bellorum in luce patenti
  136. conspicui fatis aeternaque gentibus ausi
  137. quaesistis miserae vulnus memorabile matri,
  138. sed mortem obscuram numerandaque [*]() funera passi,
  139. heu quantus furto cruor et sine laude iacetis!
  140. quin ego non dextras miseris complexibus ausim
  141. dividere et tanti consortia rumpere leti:
  142. ite diu fratres indiscretique supremis
  143. ignibus et caros urna confundite manes!’
  144. Nee minus interea digesta strage suorum
  145. hic Cthonium coniunx, hic mater Penthea clamat
  146. Astyoche, puerique rudes, tua, Phaedime, proles,
  147. amissum didicere patrem, Marpessaque pactum
  148. Phyllea, sanguineumque lavant Acamanta sorores,
  149. tune ferro retegunt silvas collisque propinqui
  150. annosum truncant apicem, qui conscius actis
  151. noctis et inspexit gemitus; ibi grandior aevo
  152. ante rogos, dum quisque suo nequit igne revelli,
  153. concilium infaustum dictis mulcebat Aletes:
  154. ‘saepe quidem infelix varioque exercita ludo
  155. fatorum gens nostra fuit,[*]() Sidonius ex quo
  156. hospes in Aonios iecit sata ferrea sulcos,
  157. unde novi fetus et formidata colonis
  158. arva suis. sed nec veteris cum regia Cadmi
  159. fulmineum in cinerem monitis Iunonis iniquae
  160. consedit, neque funerea cum laude potitus
  161. infelix Athamas trepido de monte veniret,
    162. [*](numeranda ω: numerosa P: numerosa ubi funera Garrod. )[*](fuit P (ruit written over): ruit ω. )
    v.1.p.464
  162. semianimem heu laeto referens clamore Learchum,
  163. hic gemitus Thebis, nec tempore clarius illo
  164. Phoenissae sonuere domus, cum lassa furorem
  165. vicit et ad comitum lacrimas expavit Agave.
  166. una dies similis fato specieque malorum
  167. aequa fuit, qua magniloquos luit impia flatus
  168. Tantalis, innumeris cum circumfusa ruinis
  169. corpora tot raperet terra, tot quaereret ignes.
  170. talis erat vulgi status, et sic urbe relicta
  171. primaevique senesque et longo examine matres
  172. invidiam planxere deis miseroque tumultu
  173. bina per ingentes stipabant funera portas.
  174. meque ipsum memini—necdum apta laboribus aetas—
  175. flesse tamen gemituque meos aequasse parentes.
  176. illa tamen superi, nec quod tibi, Delia, castos
  177. prolapsum fontes specula temerare profana
  178. heu dominum insani nihil agnovere Molossi,
  179. deflerim magis, aut verso quod sanguine fluxit
  180. in subitos regina lacus: sic dura Sororum
  181. pensa dabant visumque Iovi. nunc regis iniqui
  182. ob noxam immeritos patriae tot culmina cives
  183. exuimus, nec adhuc calcati foederis Argos
  184. fama subit, et iam bellorum extrema dolemus.
  185. quantus equis quantusque viris in pulvere crasso
  186. sudor! io quanti crudele rubebitis amnes!
    187. v.1.p.466
  187. viderit haec bello viridis manus: ast ego doner
  188. dum licet igne meo terraque insternar avita!’
  189. haec senior, multumque nefas Eteoclis acervat
  190. crudelem infandumque vocans poenasque daturum,
  191. unde ea libertas? iuxta illi finis et aetas
  192. tota [*]() retro, seraeque decus velit addere morti.
  193. Haec sator astrorum iamdudum e vertice mundi
  194. prospectans primoque imbutas sanguine gentes
  195. Gradivum acciri propere iubet, ille furentes
  196. Bistonas et Geticas populatus caedibus urbes
  197. turbidus aetherias currus urgebat ad arces,
  198. fulmine cristatum galeae iubar armaque in auro
  199. tristia, terrificis monstrorum animata figuris,
  200. incutiens: tonat axe polus clipeique cruenta
  201. lux rubet, et solem longe ferit aemulus orbis,
  202. hunc ubi Sarmaticos etiamnum efflare labores
  203. Iuppiter et tota perfusum pectora belli
  204. tempestate videt: ‘talis mihi, nate, per Argos,
  205. talis abi, sic ense madens, hac nubilus ira.
  206. exturbent resides frenos et cuncta [*]() perosi
  207. te cupiant, tibi praecipites animasque manusque
  208. devoveant, rape cunctantes et foedera turba,
  209. cui dedimus, tibi fas ipsos incendere bello
  210. caelicolas pacemque meam. iam semina pugnae
  211. ipse dedi: remeat portans immania Tydeus
  212. ausa, ducis scelus et, turpis primordia belli,
    213. [*](tota Pω: torta Garrod, from MS. at Peterhouse. )[*](cuncta Pω: vincla Bentley: tuta Garrod. )
    v.1.p.468
  213. insidias fraudesque, suis quas ultus in armis,
  214. adde fidem, vos o superi, meus ordine sanguis,
  215. ne pugnare odiis, neu me temptare precando
  216. certetis; sic Fata mihi nigraeque Sororum
  217. iuravere [*]() colus: manet haec ab origine mundi
  218. fixa dies bello, populique in proelia nati.
  219. quodni me veterum poenas sancire malorum
  220. gentibus et diros sinitis punire nepotes—
  221. arcem hanc aeternam, gentis [*]() sacraria nostrae,
  222. testor et Elvsios, etiam mihi numina, fontes—,
  223. ipse manu Thebas correptaque moenia fundo
  224. excutiam versasque solo super Inacha tecta
  225. effundam turres aut stagna in caerula verram [*]()
  226. imbre superiecto, licet ipsa in turbine rerum
  227. Iuno suos colles templumque amplexa laboret.’
  228. dixit, et attoniti iussis, mortalia credas
  229. pectora, sic cuncti vocemque animosque tenebant.[*]()
  230. non secus ac longa ventorum pace solutum
  231. aequor et imbelli recubant ubi litora somno,
  232. silvarumque comas et abacto flamine nubes
  233. mulcet iners aestas; tunc stagna lacusque sonori
  234. detumuere, tacent exusti solibus amnes.
  235. Gaudet ovans iussis et adhuc temone calenti
  236. fervidus in laevum torsit Gradivus habenas.
  237. iamque iter extremum caelique abrupta tenebat,
    238. [*](iuravere?ω: lustravere Servius ad Aen. viii. 409. )[*](gentis Lachmann, who cp. Silv. v. 1. 240 aeternae qui sacraria genti condidit: mentis Pω, and Garrod, who cp. Silv. ii. 2. 131 celsa tu mentis ab arce. )[*](verram P: vertam ω. )[*](The punctuation is Garrod's: former edd. made mortalia pectora a parenthesis: Lachmann read di for sic. though " celsa tu mentis ab arce " (Silv. ii. 2. 131) is quoted )
    v.1.p.470
  238. cum Venus ante ipsos nulla formidine gressum
  239. figit equos; cessere retro iamiamque rigentes
  240. suppliciter posuere iubas. tune pectora summo
  241. adclinata iugo voltumque obliqua madentem
  242. incipit—-interea dominae vestigia iuxta
  243. spumantem proni mandunt adamanta iugales—:
  244. ‘bella etiam in Thebas, socer o pulcherrime, bella
  245. ipse paras ferroque tuos abolere nepotes?
  246. nec genus Harmoniae nec te conubia caelo
  247. festa nec hae quicquam lacrimae, furibunde, morantur?
  248. criminis haec merces? hoc fama pudorque relictus,
  249. hoc mihi Lemniacae de te meruere catenae?
  250. perge libens; at non eadem Volcania nobis
  251. obsequia, et laesi servit tamen ira mariti!
  252. illum ego perpetuis mihi desudare caminis
  253. si iubeam vigilesque operi transmittere noctes,
  254. gaudeat ornatusque novos ipsique laboret
  255. arma tibi; tu—sed scopulos et aena precando
  256. flectere corda paro; solum hoc tamen anxia, solum
  257. obtestor, quid me Tyrio sociare marito
  258. progeniem caram infaustisque dabas hymenaeis?
  259. dum fore praeclaros armis et vivida rebus
  260. pectora vipereo Tyrios de sanguine iactas
  261. demissumque Iovis serie genus, a! mea quanto
  262. Sithonia mallem nupsisset virgo sub Arcto
  263. trans Borean Thracasque tuos. indigna parumne
  264. pertulimus, divae Veneris quod filia longum
  265. reptat et Illyricas deiectat virus in herbas?
    266. v.1.p.472
  266. nunc gentem immeritam—’ lacrimas non pertulit ultra
  267. Bellipotens, hastam laeva transumit et alto,
  268. haud mora, desiluit curru, clipeoque receptam
  269. laedit in amplexu dictisque ita mulcet amicis:
  270. ‘O mihi bellorum requies et sacra voluptas
  271. unaque pax animo! soli cui tanta potestas
  272. divorumque hominumque meis occurrere telis
  273. impune et media quamvis in caede frementes
  274. hos adsistere equos, hunc ensem avellere dextrae,
  275. nec mihi Sidonii genialia foedera Cadmi
  276. nec tua cara fides—ne falsa incessere gaude!—
  277. exciderunt: prius in patrui deus infera mergar
  278. stagna et pallentes agar exarmatus ad umbras,
  279. sed nunc fatorum monitus mentemque supremi
  280. iussus obire patris—neque enim Vulcania tali
  281. imperio manus apta legi—, quo pectore contra
  282. ire Iovem dictasque parem contemnere leges,
  283. cui modo—pro vires!—terras caelumque fretumque
  284. adtremere oranti tantosque ex ordine vidi
  285. delituisse deos? sed ne mihi corde supremos
  286. concipe, cara, metus! quando haec mutare potestas
  287. nulla datur—cum iam Tyriis sub moenibus ambae
  288. bellabunt gentes, adero et socia arma iuvabo.
  289. tunc me sanguineo late defervere [*]() campo
  290. res super Argolicas haud sic deiecta videbis;
  291. hoc mihi ius, nec fata vetant.’ sic orsus aperto
  292. flagrantes immisit equos, non ocius alti
  293. in terras cadit ira Iovis, si quando nivalem
  294. Othryn et Arctoae gelidum caput institit Ossae
  295. armavitque in nube manum: volat ignea moles
    296. [*](late defervere Pω: bellantem fervere conj. Garrod. )
    v.1.p.474
  296. saeva dei mandata ferens, caelumque trisulca
  297. territat omne coma iamdudum aut ditibus agris
  298. signa dare aut ponto miseros involvere nautas..
  299. Iamque remensus iter fesso Danaeia Tydeus
  300. arva gradu viridisque legit devexa Prosymnae
  301. terribilis visu: stant fulti pulvere crines,
  302. squalidus ex umeris cadit alta in vulnera sudor,
  303. insomnesque oculos rubor excitat, oraque retro
  304. solvit [*]() anhela sitis; mens altum spirat honorem
  305. conscia factorum, sic nota in pascua taurus
  306. bellator redit, adverso cui colla suoque
  307. sanguine proscissisque natant palearibus armi;
  308. tunc quoque lassa tumet virtus multumque superbit
  309. pectore despecto 2; vacua iacet hostis harena
  310. turpe gemens crudosque vetat sentire labores.
  311. talis erat; medias etiam non destitit urbes,
  312. quidquid et Asopon veteresque interiacet Argos,
  313. inflammare odiis, multumque et ubique retexens
  314. legatum sese Graia de gente petendis
  315. isse [*]() super regnis profugi Polynicis, at inde
  316. vim, noctem; scelus, arma, dolos, ea foedera passum
  317. regis Echionii; fratri sua iura negari,
  318. prona fides populis; deus omnia credere suadet
  319. Armipotens, geminatque acceptos fama pavores.
  320. Utque introgressus portas—et forte verendus
  321. concilio pater ipse duces cogebat Adrastus—
    322. [*](solvit P: sorbet ω. )[*](pectore despecto Pω. despecto pecore, at conj. Garrod: despectus Baehrens. )[*](isse PDN: esse ω (cf. i. 475). )
    v.1.p.476
  322. inprovisus adest, iam illinc a postibus aulae
  323. vociferans: ‘arma, arma viri, tuque optime Lernae
  324. ductor, magnanimum si quis tibi sanguis avorum,
  325. arma para! nusquam pietas, non gentibus aequum
  326. fas aut cura [*]() Iovis; melius legatus adissem
  327. Sauromatas rabidos [*]() servatoremque cruentum
  328. Bebrycii nemoris, nec iussa incuso pigetve
  329. officii: iuvat isse, iuvat, Thebasque nocentes
  330. explorasse manu; bello me, credite, bello,
  331. ceu turrem validam aut artam compagibus urbem,
  332. delecti insidiis instructique omnibus armis
  333. nocte doloque viri nudum ignarumque locorum
  334. nequiquam clausere; iacent in sanguine mixti
  335. ante urbem vacuam, nunc o, nunc tempus in hostes,
  336. dum trepidi exsanguesque metu, dum funera portant,
  337. nunc, socer, haec dum non [*]() manus excidit; ipse ego fessus
  338. quinquaginta illis heroum immanibus umbris
  339. vulneraque ista ferens putri insiccata cruore
  340. protinus ire peto!’ trepidi de sedibus adstant
  341. Inachidae, cunctisque prior Cadmeius heros
  342. accurrit vultum deiectus et ‘o ego divis
  343. invisus vitaeque nocens haec vulnera cerno
  344. integer! hosne mihi reditus, germane, parabas?
  345. in me haec tela mei [*]()! pro vitae foeda cupido!
    346. [*](aut cura ω: auctura P: aut iura L and Garrod. )[*](rabidos Wakefield (feroces Schol. of D): avidos Pω. )[*](nunc socer haec dum non P: dum capulo nondum ω (nondum haec conj. Garrod). )[*](mei P: dabas ω. )
    v.1.p.478
  346. infelix, fratri facinus tam grande negavi,
  347. et nunc vestra quidem maneant in pace quieta [*]()
  348. moenia, nec vobis tanti sim causa tumultus
  349. hospes adhuc, scio—nec me adeo res dextra levavit—,
  350. quam durum natis, thalamo quam triste revelli,
  351. quam patria; non me ullius domus anxia culpet
  352. respectentve truces obliquo lumine matres,
  353. ibo libens certusque mori, licet optima coniunx
  354. auditusque iterum revocet socer; hunc ego Thebis,
  355. hunc, germane, tibi iugulum et tibi, maxime Tydeu,
  356. debeo.’ sic variis pertemptat pectora dictis
  357. obliquatque preces, commotae questibus irae
  358. et mixtus lacrimis caluit dolor; omnibus ultro
  359. non iuvenum modo, sed gelidis et inertibus aevo
  360. pectoribus mens una subit, viduare penates,
  361. finitimas adhibere manus, iamque ire. sed altus
  362. consiliis pater imperiique haud flectere molem
  363. inscius: ‘ista quidem superis curaeque medenda [*]()
  364. linquite. quaeso, meae, nec te germanus inulto
  365. sceptra geret, neque nos avidi promittere bellum.
  366. at nunc egregium tantoque in sanguine ovantem
  367. excipite Oeniden, animosaque pectora laxet
  368. sera quies: nobis dolor haud rationis egebit.’
  369. Turbati extemplo comites et pallida coniunx
  370. Tydea circum omnes fessum bellique viaeque
  371. stipantur. laetus mediis in sedibus aulae
  372. constitit, ingentique exceptus terga columna,
  373. vulnera dum lymphis Epidaurius eluit Idmon,
    374. [*](quieta P: serena ω. )[*](medenda ω: medentia P: medenti Garrod. )
    v.1.p.480
  374. nunc velox ferro, nunc ille tepentibus [*]() herbis
  375. mitior, ipse alta seductus mente renarrat
  376. principia irarum, quaeque orsus uterque vicissim,
  377. quis locus insidiis, tacito quae tempora bello,
  378. qui contra quantaque duces, ubi maximus illi
  379. sudor, et indicio servatum Maeona tristi
  380. exponit, cui fida manus proceresque socerque
  381. adstupet oranti, Tyriisque incenditur exsul.
  382. Solverat Hesperii devexo margine ponti
  383. flagrantes Sol pronus equos rutilamque lavabat
  384. Oceani sub fonte comam, cui turba profundi
  385. Nereos et rapidis adcurrunt passibus Horae,
  386. frenaque et auratae textum sublime coronae
  387. deripiunt, laxant calidis [*]() umentia loris
  388. pectora; pars meritos vertunt ad molle iugales
  389. gramen et erecto currum temone supinant.
  390. nox subiit curasque hominum motusque ferarum
  391. composuit nigroque polos involvit amictu,
  392. illa quidem cunctis, sed non tibi mitis, Adraste,
  393. Labdacioque duci: nam Tydea largus habebat
  394. perfusum magna virtutis imagine somnus,
  395. et iam noctivagas inter deus armifer umbras
  396. desuper Arcadiae fines Nemeaeaque rura
  397. Taenariumque cacumen Apollincasque Therapnas
  398. armorum tonitru ferit et trepidantia corda
  399. implet amore sui. comunt Furor Iraque cristas,
  400. frena ministrat equis Pavor armiger, at vigil omni
    401. [*](tepentibus P: potentibus ω. )[*](calidis P: roseis ω. )
    v.1.p.482
  401. Fama sono vanos rerum succincta tumultus
  402. antevolat currum flatuque impulsa gementum
  403. alipedum trepidas denso cum murmure plumas
  404. excutit: urget enim stimulis auriga emeritis
  405. facta, infecta loqui, curruque infestus ab alto
  406. terga comamque deae Scythica pater increpat hasta,
  407. qualis ubi Aeolio dimissos carcere Ventos
  408. dux prae se Neptunus agit magnoque volentes
  409. incitat Aegaeo; tristis comitatus eunti
  410. circum lora fremunt Nimbique Hiemesque profundae
  411. Nubilaque et vulso terrarum sordida fundo
  412. Tempestas: dubiae motis radicibus obstant
  413. Cyclades, ipsa tua Mycono Gyaroque revelli,
  414. Dele, times magnique iidem testaris alumni.
  415. Septima iam nitidum terris Aurora deisque
  416. purpureo vehit ore diem, Perseius heros
  417. cum primum arcana senior sese extulit aula,
  418. multa super bello generisque tumentibus amens
  419. incertusque animi, daret armis iura novosque
  420. gentibus [*]() incuteret stimulos, an frena teneret
  421. irarum et motos capillis adstringeret enses,
  422. hinc pacis tranquilla movent, atque inde pudori
  423. foeda quies, flectique nova dulcedine pugnae
  424. difficiles populi; dubio sententia tandem
  425. sera placet, vatum mentes ac provida veri
  426. sacra movere deum. sollers tibi cura futuri,
    427. [*](gentibus Pω: mentibus K. to Myconos and Gyaros and made stationary, when Leto was about to give birth to Apollo and Artemis on it. )
    v.1.p.484
  427. Amphiarae, datur, iuxtaque Amythaone cretus
  428. iam senior—sed mente viret Phoeboque—Melampus
  429. adsociat passus: dubium, cui pronus [*]() Apollo
  430. oraque Cirrhaca satiavit largius unda.
  431. principio fibris pecudumque in sanguine divos
  432. explorant; iam tunc pavidis maculosa bidentum
  433. corda negant diraque nefas minitantia vena.
  434. ire tamen vacuoque sedet petere omina caelo.
  435. Mons erat audaci seductus in aethera dorso—
  436. nomine Lernaei memorant Aphesanta coloni—,
  437. gentibus Argolicis olim sacer; inde ferebant
  438. nubila suspenso celerem temerasse volatu
  439. Persea, cum raptos pueri perterrita mater
  440. prospexit de rupe gradus ac paene secuta est.
  441. huc gemini vates sanctam canentis olivae
  442. fronde comam et niveis ornati tempora vittis
  443. evadunt pariter, madidos ubi lucidus agros
  444. ortus et algentes laxavit sole pruinas,
  445. ac prior Oeclides solitum prece numen amicat:
  446. ‘Iuppiter omnipotens—nam te pernicibus alis
  447. addere consilium volucresque implere futuri
  448. omniaque et causas caelo deferre latentes
  449. accipimus—, non Cirrha deum promiserit antro
  450. certius, aut frondes lucis quas fama Molossis
  451. Chaonias sonuisse tibi: licet aridus Hammon
  452. invideat Lyciaeque parent contendere sortes
    453. [*](pronus P: dexter ω: pectora Bentley. slew the Gorgon Medusa. )
    v.1.p.486
  453. Niliacumque pecus patrioque aequalis [*]() honori
  454. Branchus, et undosae quem [*]() rusticus accola Pisae
  455. Pana Lycaonia nocturnum exaudit in umbra,
  456. ditior ille animi, cui tu, Dictaee, secundas
  457. impuleris manifestus aves. mirum unde, sed olim [*]()
  458. hic honor alitibus, superae seu conditor aulae
  459. sic dedit effusum chaos in nova semina texens,
  460. seu quia mutatae nostraque ab origine versis
  461. corporibus subiere notos, seu purior axis
  462. amotumque nefas et rarum insistere terris
  463. vera docent; tibi, summe sator terraeque deumque,
  464. scire licet, nos Argolicae primordia pugnae
  465. venturumque sinas caelo praenosse laborem.
  466. si datur et duris sedet haec sententia Parcis
  467. solvere Echionias Lernaea cuspide portas,
  468. signa feras laevusque tones; tunc omnis in astris
  469. consonet arcana volucris bona murmura lingua,
  470. si prohibes, hic necte moras dextrisque profundum
  471. alitibus praetexe diem.’ sic fatus, et alto
  472. membra locat scopulo; tunc plura ignotaque iungit
  473. numina et immensi fruitur caligine mundi.
  474. Postquam rite diu partiti sidera cunctis
  475. perlegere animis oculisque sequacibus auras,
  476. tunc Amythaonius longo post tempore vates:
  477. ‘nonne sub excelso spirantis limite caeli,
  478. Amphiarae, vides, cursus ut nulla serenos
    479. [*](aequalis Pω: aequatus Schol. Theb. viii. 198. )[*](quem Mueller: qui Pω. )[*](olim iω: olims (olis) P: olimst Mueller: olim est Garrod. )
    v.1.p.488
  479. ales agat liquidoque polum complexa meatu
  480. pendeat aut fugiens placabile planxerit omen?
  481. non comes obscurus tripodum, non fulminis ardens
  482. vector adest, flavaeque sonans avis unca Minervae,
  483. non venit auguriis melior; quin [*]() vultur et altis
  484. desuper accipitres exsultavere rapinis,
  485. monstra volant, dirae stridunt in nube volucres,
  486. nocturnaeque gemunt striges et feralia bubo
  487. damna canens, quae prima deum portenta sequamur?
  488. hisne dari. Thymbraee, polum? simul ora recurvo
  489. ungue secant rabidae planctumque imitantibus alis
  490. exagitant zephyros et plumea pectora caedunt.’
  491. ille sub haec: ‘equidem varii, pater, omina Phoebi
  492. saepe tuli: iam tum. prima cum pube virentem
  493. semideos inter pinus me Thessala reges
  494. duceret, hic casus terraeque malisque canentem
  495. obstipuere duces, nec me ventura locuto
  496. saepius in dubiis auditus Iasoni Mopsus.
  497. sed similis non ante metus aut [*]() astra [*]() notavi
  498. prodigiosa magis; quamquam maiora parantur.
  499. huc adverte animum: clara regione profundi
  500. aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,
  501. sive hos Strymonia Boreas eiecit ab Arcto,
  502. seu fecunda refert placidi clementia Nili.[*]()
  503. fixerunt cursus: has rere in imagine Thebas;
  504. nam sese immoti gyro atque in pace silentes
  505. ceu muris valloque tenent, sed fortior ecce
    506. [*](quin Bernartius (from a MS.): qui Pω. )[*](aut Pω: tamen D. )[*](astra Pω: monstra Mueller: signa Slater, etc.. but astra = caelum. )[*](Nili ω: caeli P. )
    v.1.p.490
  506. adventat per inane cohors; septem ordine fulvo
  507. armigeras summi Iovis exsultante caterva
  508. intuor: Inachii sint hi tibi, concipe, reges,
  509. invasere globum nivei gregis uncaque pandunt
  510. caedibus ora novis et strictis unguibus instant.
  511. cernis inexperto rorantes sanguine ventos,
  512. et plumis stillare diem? quae saeva repente
  513. victores agitat leto Iovis ira sinistri?
  514. hic excelsa petens subita face solis inarsit
  515. submisitque animos, illum vestigia adortum
  516. maiorum volucrum tenerae deponitis alae.
  517. hic hosti implicitus pariter ruit, hune fuga retro
  518. volvit agens sociae linquentem fata catervae.
  519. hic nimbo glomeratus obit, hic praepete viva
  520. pascitur immoriens; spargit cava nubila sanguis.’
  521. quid furtim inlacrimas? ‘illum, venerande Melampu,
  522. qui cadit, agnosco.’ trepidos sic mole futuri
  523. cunctaque iam rerum certa sub imagine passos
  524. terror habet vates; piget inrupisse volantum
  525. concilia et caelo mentem insertasse vetanti,
  526. auditique odere deos.—unde iste per orbem
  527. primus venturi miseris animantibus aeger
  528. crevit amor? divumne feras hoc munus, an ipsi,
  529. gens avida et parto non umquam stare quieti.
    530. v.1.p.492
  530. eruimus, quae prima dies, ubi terminus aevi,
  531. quid bonus ille deum genitor, quid ferrea Clotho
  532. cogitet? hinc fibrae et volucrum per nubila sermo
  533. astrorumque vices numerataque semina [*]() lunae
  534. Thessalicumque nefas, at non prior aureus ille
  535. sanguis avum scopulisque satae vel robore gentes
  536. mentibus his usae: silvas amor unus humumque
  537. edomuisse manu: quid crastina volveret aetas,
  538. scire nefas homini, nos pravum et flebile vulgus
  539. scrutari penitus superos: hinc pallor et irae,
  540. hinc scelus insidiaeque et nulla modestia voti.
  541. Ergo manu vittas damnataque vertice serta
  542. deripit abiectaque inhonorus fronde sacerdos
  543. inviso de monte redit; iam bella tubaeque
  544. comminus, absentesque fremunt sub pectore Thebae,
  545. ille nec aspectum volgi. nec fida tyranni
  546. conloquia aut coetus procerum perferre, sed atra
  547. sede tegi, et superum clausus negat acta fateri:
  548. te pudor et curae retinent per rura, Melampu.
  549. bissenos premit ora dies populumque ducesque
  550. extrahit incertis, et iam suprema Tonantis
  551. iussa fremunt agrosque viris annosaque vastant
  552. oppida; bellipotens prae se deus agmina passim
  553. mille rapit; liquere domos dilectaque laeti
  554. conubia et primo plorantes limine natos:
  555. tantus in attonitos cecidit deus. arma paternis
  556. postibus et fixos superum ad penetralia currus
    557. [*](semina PL: semita ω. should be read, the calculated path of the moon. have sprung from trees or rocks. )
    v.1.p.494
  557. vellere amor; tunc fessa putri robigine pila
  558. haerentesque situ gladios in saeva recurant [*]()
  559. vulnera et adtrito cogunt iuvenescere saxo.
  560. hi teretes galeas magnorumque aerea suta
  561. thoracum et tunicas chalybum squalore crepantes
  562. pectoribus temptare, alii Cortynia lentant
  563. cornua; iam falces avidis et aratra caminis
  564. rastraque et incurvi saevum rubuere ligones,
  565. caedere nec validas sanctis e stirpibus hastas,
  566. nec pudor emerito clipeum vestisse iuvenco.
  567. inrupere Argos maestique ad limina regis
  568. bella animis, bella ore fremunt; it clamor ad auras,
  569. quantus Tyrrheni gemitus salis, aut ubi temptat
  570. Enceladus mutare latus; super igneus antris
  571. mons tonat, exundant apices fluctusque Pelorus
  572. contrahit, et sperat tellus abrupta reverti.
  573. Atque hic ingenti Capaneus Mavortis amore
  574. excitus et longam pridem indignantia pacem
  575. corda tumens—huic ampla quidem de sanguine prisco
  576. nobilitas: sed enim ipse manu praegressus avorum
  577. facta, diu tuto superum contemptor et aequi
  578. impatiens largusque animae, modo suaserit ira—,
  579. unus ut e silvis Pholoes habitator opacae
  580. inter et Aetnaeos aequus consurgere fratres,
  581. ante fores, ubi turba ducum vulgique frementis,
  582. Amphiarae, tuas " quae tanta ignavia " clamat,
    583. [*](recurant P: recurvant ω: recurunt (with r written over) )
    v.1.p.496
  583. ‘Inachidae vosque o socio de sanguine Achivi?
  584. unius—heu pudeat!—plebeia ad limina civis
  585. tot ferro accinetae gentes animisque paratae
  586. pendemus? non si ipse cavo sub vertice Cirrhae,
  587. quisquis is est. timidis famaeque ita visus, Apollo
  588. mugiat insano penitus seclusus in antro,
  589. exspectare queam, dum pallida virgo tremendas
  590. nuntiet ambages, virtus mihi numen et ensis,
  591. quem teneo! iamque hic timida cum fraude sacerdos
  592. exeat, aut hodie, volucrum quae tanta potestas,
  593. experiar.’ laetum fremit adsensuque furentem
  594. implet Achaea manus, tandem prorumpere adactus
  595. Oeclides: ‘alio curarum agitante tumultu
  596. non equidem effreno iuvenis clamore profani
  597. dictorumque metu. licet hic insana minetur,
  598. elicior tenebris; alio mihi debita fato
  599. summa dies, vetitumque dari mortalibus armis,
  600. sed me vester amor nimbisque arcana profari
  601. Phoebus agit; vobis ventura atque omne. quod ultra est.
  602. pandere maestus eo; nam te. vesane. moueri
  603. ante nefas, unique tacet tibi noster Apollo.
  604. quo, miseri, fatis superisque obstantibus arma,
  605. quo rapitis? quae vos Furiarum verbera caecos
  606. exagitant? adeone animarum taedet? et Argos
  607. exosi? nil dulce domi r nulla omina curae?
  608. quid me Persei secreta ad culmina montis
  609. ire gradu trepido superumque inrumpere coetus
  610. egistis? potui pariter nescire, quis armis
    611. v.1.p.498
  611. casus, ubi atra dies, quae fati exordia cunctis,
  612. quae mihi. consulti testor penetralia mundi
  613. et volucrum adfatus et te, Thymbraee, vocanti
  614. non alias tam saeve mihi, quae signa futuri
  615. pertulerim: vidi ingentis portenta ruinae,
  616. vidi hominum divumque metus [*]() hilaremque Megaeram
  617. et Lachesin putri vacuantem [*]() saecula penso.
  618. proicite arma manu: deus ecce furentibus obstat,
  619. ecce deus! miseri, quid pulchrum sanguine victo
  620. Aoniam et diri saturare navalia Cadmi?
  621. sed quid vana cano. quid fixos arceo casus?
  622. ibimus—’ hic presso gemuit semel ore sacerdos,
  623. illum iterum Capaneus: ‘tuus o furor auguret [*]() uni
  624. ista tibi, ut serves vacuos inglorius annos
  625. et tua non umquam Tyrrhenus tempora circum
  626. clangor eat. quid vota virum meliora moraris?
  627. scilicet ut vanis avibus natoque domoque
  628. et thalamis potiare iacens, sileamus inulti
  629. Tydeos egregii perfossum pectus et arma
  630. foederis abrupti? quodsi bella effera Graios
  631. ferre vetas, i Sidonios legatus ad hostes:
  632. haec pacem tibi serta dabunt, tua prorsus inani
  633. verba polo causas abstrusaque nomina [*]() rerum
  634. eliciunt? miseret superum, si carmina curae
    635. [*](metus P: nefas ω. )[*](vacuantem Pω: laxantem P margin. )[*](auguret Mueller augur et Pω. )[*](nomina P: semina ω, momina Baehrens. )
    v.1.p.500
  635. humanaeque preces! quid inertia pectora ferres?
  636. primus in orbe deos fecit timor! et tibi tuto
  637. nunc eat iste furor; sed prima ad classica cum iam
  638. hostilem Ismeuon galeis Dircenque bibemus,
  639. ne mihi tunc, moneo, lituos atque arma volenti
  640. obvius ire pares venisque aut alite visa
  641. bellorum proferre diem: procul haec tibi mollis
  642. infula terrificique aberit dementia Phoebi:
  643. illic augur ego et mecum quicumque parati
  644. insanire manu.’ rursus fragor intonat ingens
  645. hortantum et vasto subter volat astra tumultu.
  646. ut rapidus torrens, animos cui verna ministrant
  647. flamina et exuti concreto frigore montes,
  648. cum vagus in campos frustra prohibentibus exit
  649. obicibus, resonant permixto turbine tecta,
  650. arva, armenta, viri, donec stetit improbus alto
  651. colle minor magnoque invenit in aggere ripas:
  652. haec alterna ducum nox interfusa diremit.
  653. At gemitus Argia viri non amplius aequo
  654. corde ferens sociumque animo miserata dolorem,
  655. sicut erat laceris pridem turpata capillis
  656. et fletu signata genas, ad celsa verendi
  657. ibat tecta patris, parvumque sub ubere caro
  658. Thessandrum portabat avo iam nocte suprema
  659. ante novos ortus, ubi sola superstate plaustro
  660. Arctos ad oceanum fugientibus invidet astris.
  661. utque fores iniit magnoque adfusa parenti est:
  662. ‘cur tua cum lacrimis maesto sine coniuge supplex
  663. limina nocte petam, cessem licet ipsa profari,
    664. v.1.p.502
  664. scis genitor, sed iura deum genialia testor
  665. teque pater, non ille iubet, sed pervigil angor;
  666. ex quo primus Hymen movitque infausta sinistram
  667. Iuno facem, semper lacrimis gemituque propinquo
  668. exturbata quies, non si mihi tigridis horror
  669. aequoreasque [*]() super rigeant praecordia cautes,
  670. ferre queam; tu solus opem, tu summa medendi
  671. iura tenes; da bella, pater, generique iacentis
  672. aspice res humiles, atque hanc, pater, aspice prolem
  673. exsulis; huic olim generis pudor, o ubi prima
  674. hospitia et iunctae testato [*]() numine dextrae!
  675. hic certe est, quem fata dabant, quem dixit Apollo;
  676. non egomet tacitos Veneris furata calores
  677. culpatamve facem: tua iussa verenda tuosque
  678. dilexi monitus, nunc qua feritate dolentis
  679. despiciam questus? nescis, pater optime, nescis,
  680. quantus amor castae [*]() misero nupsisse marito.
  681. et nunc maesta quidem grave et inlaetabile munus,
  682. ut timeam doleamque, rogo; sed eum oscula rumpet
  683. maesta dies, cum rauca dabunt abeuntibus armis
  684. signa tubae saevoque genas fulgebitis auro,
  685. ei mihi! care pater,[*]() iterum fortasse rogabo.’
  686. Illius umenti carpens pater oscula vultu:
  687. ‘non equidem has umquam culparim, nata, querellas;
  688. pone metus, laudanda rogas nec digna negari,
  689. sed mihi multa dei—nec tu sperare, quod urges,
  690. desine—, multa metus regnique volubile pondus
    691. [*](aequoreas Klotz: aequoreae Pω. )[*](testato ω: funesto P: manifesto Baehrens. )[*](castae P: causae ω. )[*](pater ω: parens P. )
    v.1.p.504
  691. subiciunt animo, veniet, qui debitus istis,
  692. nata. modus, neque te incassum flevisse querens.
  693. tu solare virum, neu sint dispendia iustae
  694. dura morae: magnos cunctamur, nata, paratus.
  695. proficitur bello.’ dicentem talia nascens
  696. lux monet ingentemque iubent adsurgere curae.
    v.1.p.506
  1. Tertius horrentem zephyris laxaverat annum
  2. Phoebus et angustum cogebat limite verno [*]()
  3. longius ire diem, eum fracta impulsaque fatis
  4. consilia et tandem miseri data copia belli,
  5. prima manu rutilam de vertice Larissaco
  6. ostendit Bellona facem dextraque trabalem
  7. hastam intorsit agens, liquido quae stridula caelo
  8. fugit et Aoniae celso stetit aggere Dirces.
  9. mox et castra subit ferroque auroque coruscis
  10. mixta viris turmale fremit; dat euntibus enses,
  11. plaudit equos, vocat ad portas; hortamina fortes
  12. praeveniunt, timidisque etiam brevis addita virtus.
  13. Dicta dies aderat, cadit ingens rite Tonanti
  14. Gradivoque pecus, nullisque secundus in extis
  15. pallet et armatis simulat sperare sacerdos.
  16. iamque suos circum pueri nuptaeque patresque
  17. funduntur mixti summisque a postibus obstant.
  18. nec modus est lacrimis: rorant clipeique iubaeque
  19. triste salutantum, et cunctis dependet ab armis
  20. suspiranda domus; galeis iuvat oscula clusis
    21. [*](angustum verno ω: augusto vernum P. )
    v.1.p.508
  21. inserere amplexuque truces deducere conos.
  22. illi, quis ferrum modo, quis mors ipsa placebat,
  23. dant gemitus fractaque labant singultibus ira.
  24. sic ubi forte viris longum super aequor ituris,
  25. cum iam ad vela noti et scisso redit ancora fundo,
  26. haeret amica manus: certant innectere collo
  27. brachia, manantesque oculos hinc oscula turbant,
  28. hinc magni caligo maris, tandemque relicti
  29. stant in rupe tamen; fugientia carbasa visu
  30. dulce sequi, patriosque dolent crebrescere ventos.
  31. stant tamen, et nota puppim de rupe salutant.[*]()
  32. Nunc mihi. Fama prior mundique arcana Vetustas,
  33. cui meminisse ducum vitasque extendere curae,
  34. pande viros, tuque o nemoris regina seniori.
  35. Calliope, quas ille manus, quae movent arma
  36. Gradivus, quantas populis solaverit urbes,
  37. sublata molire lyra: neque enim altior ulli
  38. mens hausto de fonte venit, rex tristis et aeger
  39. pondere curarum propiorque abeuntibus annis
  40. inter adhortantes vix sponte incedit Adrastus,
  41. contentus ferro cingi latus; arma manipli
  42. pone ferunt, volucres portis auriga sub ipsis
  43. comit equos, et iam inde iugo luctatur Arion.
  44. huic armat Larissa viros, huic celsa Prosymna,
  45. aptior armentis Midea pecorosaque Phlius,
    46. [*](ll. 29, 30 omitted by ω, 31 omitted by P. possibly correctly, " content with a bodyguard," and arma ferunt as march, fully armed. comparing vii. 501 " multoque latus praefulgurat ense," also " ferrum " in i. 148, iv. 145. )
    v.1.p.510
  46. quaeque pavet longa spumantem valle Charadron
  47. Neris, et ingenti turritae mole Cleonae
  48. et Lacedaemonium Thyrea lectura [*]() cruorem,
  49. iunguntur memores transmissi ab origine regis,
  50. qui Drepani scopulos et oliviferae Sicyonis
  51. culta serunt, quos pigra vado Strangilla [*]() taeenti
  52. lambit et anfractu riparum incurvus Elisson.
  53. saevus honos fluvio: Stygias lustrare severis