Thebais

Statius, P. Papinius (Publius Papinius)

Statius, P. Papinius. Statius, Volumes 1-2. Mozley, John Henry, editor. London: William Heinemann; New York: G.P. Putnam's Sons, 1928.

  1. haec pugnae facies, coeunt sine more, sine arte,
  2. tantum animis iraque, atque ignescentia cernunt
  3. per galeas odia et voltus rimantur acerbo
  4. lumine: nil adeo mediae telluris, et enses
  5. impliciti innexaeque manus, alternaque saevi
  6. murmura ceu lituos rapiunt aut signa tubarum.
  7. fulmineos veluti praeceps cum comminus egit
  8. ira sues strictisque erexit tergora [*]() saetis:
  9. igne tremunt oculi, lunataque dentibus uncis
  10. ora sonant; spectat pugnas de rupe propinqua
  11. venator patiens canibusque silentia suadet:
  12. sic avidi incurrunt; necdum letalia miscent
  13. volnera, sed coeptus sanguis, facinusque peractum est.
  14. nec iam opus est Furiis; tantum mirantur et adstant
  15. laudantes, hominumque dolent plus posse furores.
  16. fratris uterque furens cupit adfectatque cruorem
  17. et nescit manare suum; tandem inruit exsul,
    18. [*](mutantque P: nectuntque Wilkins: miscentque Slater.)[*](tergora Heinsius: pectora Pω.)
    v.2.p.430
  18. hortatusque manum, cui fortior ira nefasque
  19. iustius, alte ensem germani in corpore pressit,
  20. qua male iam plumis imus tegit inguina thorax,
  21. ille dolens nondum, sed ferri frigore primo
  22. territus in clipeum turbatos colligit artus;
  23. mox intellecto magis ac magis aeger anhelat
  24. volnere, nec parcit cedenti atque increpat hostis:
  25. ‘quo retrahis, germane, gradus? hoc languida somno,
  26. hoc regnis effeta quies, hoc longa [*]() sub umbra
  27. imperia! exsilio rebusque exercita egenis
  28. membra vides; disce arma pati nec fidere laetis.’
  29. Sic pugnant miseri; restabat lassa nefando
  30. vita duci summusque cruor, poterantque parumper
  31. stare gradus; sed sponte ruit fraudemque supremam
  32. in media iam morte parat, clamore Cithaeron
  33. erigitur, fraterque ratus vicisse levavit
  34. ad caelum palmas: ‘bene habet! non inrita vovi,
  35. cerno graves oculos atque ora natantia leto.
  36. huc aliquis propere sceptrum atque insigne comarum,
  37. dum videt.’ haec dicens gressus admovit et arma,
  38. ceu templis decus et patriae laturus ovanti,
  39. arma etiam spoliare cupit; nondum ille peractis
  40. manibus ultrices animam servabat in iras.
  41. utque superstantem pronumque in pectora sensit,
  42. erigit occulte ferrum vitaeque labantis
  43. relliquias tenues odio supplevit, et ensem
  44. iam laetus fati [*]() fraterno in [*]() corde reliquit.
    45. [*](hoc hoc hoc longa P: o et longaque ω.)[*](fati PS: fratri ω.)[*](fraterno in PNSQ2: frater non KlQ1: frater sub BD: gelido sub K2.)
    v.2.p.432
  45. ille autem: ‘vivisne an adhuc manet ira superstes,
  46. perfide, nec sedes umquam meriture quietas?
  47. huc mecum ad manes! illic quoque pacta [*]() reposcam,
  48. si modo Agenorei stat Gnosia iudicis urna,
  49. qua reges punire datur.’ nec plura locutus
  50. concidit et totis fratrem gravis obruit armis.
  51. Ite truces animae funestaque Tartara leto
  52. polluite et cunctas Erebi consumite poenas!
  53. vosque malis hominum, Stygiae, iam parcite, divae:
  54. omnibus in terris scelus hoc omnique sub aevo
  55. viderit una dies, monstrumque infame futuris
  56. excidat, et soli memorent haec proelia reges.
  57. At genitor sceleris comperto fine profundis
  58. erupit tenebris, saevoque in limine profert
  59. mortem imperfectam: veteri stat sordida tabo
  60. utraque [*]() canities, et durus sanguine crinis
  61. obnubit furiale caput; procul ora genaeque
  62. intus et effossae squalent vestigia lucis.
  63. virgo autem impositae sustentat pondera laevae,
  64. dextra sedet baculo, qualis si puppe relicta
  65. exosus manes pigri sulcator Averni
  66. exeat ad superos solemque et pallida turbet
  67. astra, nec ipse diu fortis patiensque superni
  68. aeris; interea longum cessante magistro
  69. crescat opus, totisque [*]() exspectent saecula ripis:
  70. talis init campum, comitique extrema gementi
    71. [*](pacta ω: parta P.)[*](utraque ω, Priscian: hirtaque Heinsius: atraque, tetraque edd.)[*](totisque P: tostisque, solisque, tota atque edd.)
    v.2.p.434
  71. duc, ait, ‘ad natos patremque recentibus, oro,
  72. inice funeribus!’ cunctatur nescia virgo,
  73. quid paret; impediunt iter implicitosque morantur
  74. arma, viri, currus, altaque in strage seniles
  75. deficiunt gressus et dux miseranda laborat,
  76. ut quaesita diu monstravit corpora clamor
  77. virginis, insternit totos frigentibus artus.
  78. nec vox ulla seni: iacet immugitque cruentis
  79. vulneribus, nec verba diu temptata sequuntur,
  80. dum tractat galeas atque ora latentia quaerit,
  81. tandem muta diu[*]() genitor suspiria solvit:
  82. ‘tarda meam, pietas, longo post tempore mentem
  83. percutis? estne sub hoc hominis clementia corde?
  84. vineis io miserum, vineis, Natura, parentem!
  85. en habeo gemitus lacrimaeque per arida serpunt
  86. volnera et in molles sequitur manus impia planctus,
  87. accipite infandae iusta exsequialia mortis,
  88. crudeles, nimiumque mei! nec noscere natos
  89. adloquiumque aptare licet; dic, virgo, precanti,
  90. quem teneo? quo nunc vestras ego saevus honore
  91. prosequar inferias? o si fodienda redirent
  92. lumina et in voltus saevire ex more potestas!
  93. heu dolor, heu iusto magis exaudita parentis
  94. vota malaeque preces! quisnam fuit ille deorum,
  95. qui stetit orantem iuxta praereptaque verba
  96. dictavit Fatis? furor illa et movit Erinys
  97. et pater et genetrix et regna oculique cadentes;
  98. nil ego: per Ditem iuro dulcesque tenebras
  99. immeritamque ducem, subeam sic Tartara digna
    100. [*](muta diu PDN: multa furens ω.)
    v.2.p.436
  100. morte, nec irata fugiat me Laius umbra,
  101. ei mihi, quos nexus fratrum, quae volnera tracto!
  102. solvite quaeso manus infestaque vincula tandem
  103. dividite, et medium nunc saltem admittite patrem.’
  104. talia dequestus paulatim insumpserat iras
  105. mortis, et occulte telum, ni nata vetaret,
  106. quaerebat; sed cauta manu subtraxerat enses
  107. Antigone, furit inde senex: ‘ubi noxia tela?
  108. heu Furiae! num totum abiit in corpora ferrum?’
  109. dicentem comes aegra levat mutumque dolorem
  110. ipsa premit, saevum gaudens planxisse parentem.
  111. Olim autem inceptae clamore exterrita pugnae
  112. regina extulerat notum penetralibus ensem,
  113. ensem sceptriferi spolium lacrimabile Lai.
  114. multaque cum superis et diro questa cubili
  115. et nati furiis et primi coniugis umbris,
  116. luctata est dextra, et prono vix pectore ferrum
  117. intravit tandem: venas perrumpit aniles
  118. volnus et infelix lustratur sanguine lectus,
  119. illius exili stridentem in pectore plagam
  120. Ismene conlapsa super lacrimisque comisque
  121. siccabat plangens: qualis Marathonide silva
  122. flebilis Erigone caesi prope funera patris
  123. questibus absumptis tristem iam solvere[*]() nodum
  124. coeperat et fortes ramos moritura ligabat.
  125. Et iam laeta ducum spes elusisse duorum
  126. res Amphionias alio sceptrumque maligna
  127. transtulerat Fortuna manu, Cadmique tenebat
    128. [*](solvere ω: vulnere P, volvere, involvere, iungere edd. But Lemaire's laxare ut se strangularet is clearly right.)
    v.2.p.438
  128. iura Creon. miser heu bellorum terminus! illi
  129. pugnarant fratres, hunc et Mavortia clamant
  130. semina, et impensus patriae paulo ante Menoeceus
  131. conciliat populis, scandit fatale tyrannis
  132. flebilis Aoniae solium: pro blanda potestas
  133. et sceptri malesuadus amor! numquamne priorum
  134. haerebunt documenta novis? iuvat ecce nefasto
  135. stare loco Tegimenque manu tractare cruentum!
  136. quid, melior Fortuna, potes? iam flectere patrem
  137. incipit atque datis abolere Menoecea regnis.
  138. primum adeo saevis imbutus moribus [*]() aulae
  139. indicium specimenque sui iubet igne supremo
  140. arceri Danaos, nudoque sub axe relinqui
  141. infelix bellum et tristes sine sedibus umbras,
  142. mox reducem Ogygiae congressus limine portae
  143. Oedipodem extimuit paulum, seseque minorem
  144. confessus tacite, promptamque coercuit iram;
  145. sed redit in regem caecumque audentius hostem
  146. increpitans procul, inquit, ‘abi, victoribus omen
  147. invisum, et Furias averte ac moenia lustra
  148. discessu Thebana tuo! spes longa peracta est:
  149. vade, iacent nati. quae iam tibi vota supersunt?
  150. ‘ Horruit instinctu rabido, steteruntque trementes
  151. ceu visu squalore [*]() genae,[*]() seniumque recessit,
  152. tunc natam baculumque manu dimisit, et irae
  153. innixus tumido vocem de pectore rumpit:
  154. ‘iamne vacat saevire, Creon? modo perfida regna
  155. fortunaeque locum nostrae, miserande, subisti,
    156. [*](imbutus moribus late MSS., Barth: imbutum moribus P: imbutus amoribus ω.)[*](squalore P: praesente ω.)[*](genae ω: comae P.)
    v.2.p.440
  156. et tibi iam fas est regum calcare ruinas?
  157. iam tumulis victos, socios iam moenibus arces?
  158. macte, potes digne Thebarum sceptra tueri.
  159. haec tua prima dies, sed cur nova contrariis amens
  160. iura? quid anguste tantos metiris honores?
  161. exsilium intendis. timida inclementia regum
  162. ista! feros avidus quin protinus imbuis enses?
  163. crede, licet, veniat cupidus parere satelles
  164. intrepidusque secet non evitantia colla.
  165. incipe! an exspectas, ut pronus supplice dextra
  166. sternar et immitis domini vestigia quaeram?
  167. finge autem temptare, sines? mihine ulla minaris
  168. supplicia, aut ullos reris superesse timores?
  169. linquere tecta iubes? caelum terramque reliqui
  170. sponte, atque ultricem crudelis in ora retorsi
  171. non ullo cogente manum: quid tale iubere,
  172. rex inimice, potes? fugio excedoque nefandis
  173. sedibus; an refert, quo funera longa measque
  174. transportem tenebras? ne non gens cuncta precanti
  175. concedat, patriae quantum miser incubo terrae?
  176. sed dulces Thebae, nimirum hic clarior ortus,
  177. et meliora meos permulcent sidera voltus,
  178. hic genetrix natique, habeas Thebana regasque
  179. moenia, quo Cadmus, quo Laius omine rexit
  180. quoque ego; sic thalamos, sic pignora fida capessas,
  181. nec tibi sit virtus fortunam evadere dextra,
  182. sed lucem deprensus ames. satis omina sanxi,
  183. duc, age, nata procul, quid te autem luctibus addo?
    184. v.2.p.442
  184. da, rex magne, ducem.’ timuit miseranda relinqui
  185. Antigone mutatque preces: ‘felicia per te
  186. regna, verende Creon, sanctasque Menoeceos umbras:
  187. da veniam adflicto dictisque ignosce superbis.
  188. hunc morem fandi longae fecere querellae;
  189. nec soli ferus iste tibi: sic fata deosque
  190. adloquitur, durus luctu, facilisque nec ipsi
  191. saepe mihi; pridem indomito sub pectore vivit
  192. libertas misera et saevae spes aspera mortis.
  193. et nunc ecce tuas inritat callidus iras
  194. suppliciumque cupit; sed tu maioribus, oro,
  195. imperii potiare bonis, altusque iacentes
  196. praetereas, et magna ducum vereare priorum
  197. funera, et hic quondam solio sublimis et armis
  198. saeptus opem miseris et iura, potentibus [*]() aequus
  199. supplicibusque, dabat, cui nunc ex agmine tanto
  200. una comes, necdum exsul erat. felicibus hicne
  201. obstat? in hunc odiis et regni viribus exis,
  202. hunc abigis tectis? an ne prope limina clarum
  203. ingemat et votis intempestivus oberret?
  204. pone metum, procul usque tua submotus ab aula
  205. flebit; ego erectum subigam et servire docebo,
  206. coetibus abducam solaque in sede recondam.
  207. exsul erit. nam quae migranti externa patebunt
  208. moenia? vis Argos eat hostilesque Mycenas
  209. squalidus inreptet, victique ad limen Adrasti
  210. Aonias referat clades, tenuemque precetur
    211. [*](potentibus PBDNS: petentibus KQ.)
    v.2.p.444
  211. rex Thebanus opem? miserae quid crimina gentis
  212. pandere, quid casus iuvat ostentare pudendos?
  213. conde, precor, quodcumque sumus, nec longa precamur
  214. dona, Creon: miserere senis, maestosque parentis
  215. hic, precor, hic manes indulge ponere: certe
  216. Thebanos sepelire licet.’ sic orat humique
  217. volvitur; abducit genitor saevumque minatur
  218. indignans veniam, qualis leo rupe sub alta,
  219. quem viridem quondam silvae montesque [*]() tremebant,
  220. iam piger et longo iacet exarmatus ab aevo,
  221. magna tamen facies et non adeunda senectus;
  222. et si demissas veniat mugitus ad aures,
  223. erigitur meminitque sui, viresque solutas[*]()
  224. ingemit et campis alios regnare leones.
  225. Flectitur adfatu, sed non tamen omnia rector
  226. supplicis indulget lacrimis partemque recidit
  227. muneris. haud, inquit, ‘patriis prohibebere longe
  228. finibus, occursu dum non pia templa domosque
  229. commacules. habeant te lustra tuusque Cithaeron;
  230. atque haec ecce tuis tellus habitabilis umbris,
  231. qua bellum geminaeque iacent in sanguine gentes.’
  232. sic ait, et ficto comitum volgique gementis
  233. adsensu limen tumidus regale petebat.
  234. Interea pulsi vallum exitiale Pelasgi
  235. destituunt furto; nulli sua signa suusque
  236. ductor: eunt taciti passim et pro funere pulchro
  237. dedecorem amplexi vitam reditusque pudendos.
  238. nox favet et grata profugos amplectitur umbra.
    239. [*](silvae montesque ω: -que amnesque PBQK.)[*](solutas PBDN2Q, D (with peractas written over): peractas KNS.)
    v.2.p.446
  1. Nondum cuncta polo vigil inclinaverat astra
  2. ortus et instantem cornu tenuiore videbat
  3. Luna diem, trepidas ubi iam Tithonia nubes
  4. discutit ac reduci magnum parat aethera Phoebo:
  5. agmina iam raris Dircaea penatibus errant,
  6. noctis questa moras; quamvis tunc otia tandem
  7. et primus post bella sopor, tamen aegra quietem
  8. pax fugat et saevi meminit victoria belli,
  9. vix primo proferre gradum et munimina valli
  10. solvere, vix totas reserare audacia portas;
  11. stant veteres ante ora metus campique vacantis
  12. horror: ut adsiduo iactatis aequore tellus
  13. prima labat, sic attoniti nil comminus ire
  14. mirantur fusasque putant adsurgere turmas,
  15. sic ubi perspicuae scandentem limina turris
  16. Idaliae volucres fulvum aspexere draconem,
  17. intus agunt natos et feta cubilia vallant
  18. unguibus imbellesque citant ad proelia pinnas;
  19. mox ruerit licet ille retro, tamen aera nudum
  20. candida turba timet, tandemque ingressa volatus
  21. horret et a mediis etiamnum respicit astris.
  22. Itur in exsanguem populum bellique iacentis
    23. v.2.p.448
  23. relliquias, quacumque [*]() dolor luctusque cruenti
  24. exegere duces; hi tela, hi corpora, at illi
  25. caesorum tantum ora vident alienaque iuxta
  26. pectora; pars currus deflent viduisque loquuntur,
  27. hoc solum quia restat, equis; pars oscula Agunt
  28. vulneribus magnis et de virtute queruntur.,
  29. frigida digeritur strages: patuere recisae
  30. cum capulis hastisque manus mediisque sagittae
  31. luminibus stantes; multis vestigia caedis
  32. nulla, ruunt planctu pendente et ubique parato,
  33. at circum informes truncos miserabile surgit
  34. certamen, qui iusta ferant, qui funera ducant.
  35. saepe etiam hostiles — lusit Fortuna parumper —
  36. decepti flevere viros; nec certa facultas
  37. noscere, quem miseri vitent calcentve cruorem,
  38. at quibus est inlaesa domus vacuique doloris,[*]()
  39. aut deserta vagi Danaum tentoria lustrant
  40. immittuntque faces, aut — quae post bella facultas 3 —
  41. quaerunt, dispersus iaceat quo pulvere Tydeus,
  42. an rapti pateat specus auguris, aut ubi divum
  43. hostis, an aetheriae vivant per membra favillae.
  44. iam lacrimis exempta dies, nec serus abegit
  45. vesper: amant miseri lamenta malisque fruuntur.
  46. nec subiere domos, sed circum funera pernox
  47. turba sedet, vicibusque datis alterna gementes
  48. igne feras planctuque fugant; nec dulcibus astris
  49. victa, nec adsiduo coierunt lumina fletu,
  50. tertius Aurorae pugnabat Lucifer, et iam
  51. montibus orbatis, lucorum gloria, magnae
    52. [*](quacumque PB late MSS.: qua quemque ω.)[*](doloris Gronovius (se. et qui): dolores Pω: dolore Heinsius.)[*](facultas PDN. voluptas ω.)
    v.2.p.450
  52. Teumesi venere trabes et amica Cithaeron
  53. silva rogis; ardent excisae viscera gentis
  54. molibus exstructis: supremo munere gaudent
  55. Ogygii manes; queritur miserabile Graium
  56. nuda cohors vetitumque gemens circumvolat ignem,
  57. accipit et saevi manes Eteoclis iniquos
  58. haudquaquam regalis honos, Argivus haberi
  59. frater iussus adhuc atque exsul [*]() pellitur umbra.
  60. At non plebeio fumare Menoecea busto
  61. rex genitor Thebaeque sinunt, nec robora vilem
  62. struxerunt de more rogum; sed bellicus agger
  63. curribus et clipeis Graiorumque omnibus armis
  64. sternitur; hostiles super ipse, ut victor, acervos,
  65. pacifera lauro crinem vittisque decorus
  66. accubat: haud aliter, quam cum poscentibus astris
  67. laetus in accensa iacuit Tirynthius Oeta.
  68. spirantes super inferias captiva Pelasgum
  69. corpora frenatosque pater, solacia forti [*]()
  70. bellorum, mactabat equos; his arduus ignis
  71. palpitat, et gemitus tandem erupere paterni:
  72. ‘o nisi magnanimae nimius te laudis inisset
  73. ardor, Echionios mecum venerande penates
  74. atque ultra recture puer, venientia qui nunc
  75. gaudia et ingratum regni mihi munus acerbas!
  76. tu superum convexa licet coetusque perenni
  77. — credo equidem — virtute colas, mihi flebile semper
  78. numen eris: ponant aras excelsaque Thebae
  79. templa dicent; uni fas sit lugere parenti,
  80. et nunc heu quae digna tibi sollemnia quasve
  81. largiar exsequias? nec si fatale potestas
    82. [*](exsul a Heidelberg commentator: exsule Pω.)[*](forti PBDQ1: fortes KQS: fortis N: sorti late MSS.)
    v.2.p.452
  82. Argos et impulsas cineri miscere Mycenas,
  83. meque super, cui vita — nefas! — et sanguine nati
  84. partus honos, eademne dies, eadem impia bella
  85. te, puer, et diros misere in Tartara fratres?
  86. et nunc Oedipodi par est fortuna doloris
  87. ac mihi? quam similes gemimus, bone Iuppiter, umbras!
  88. accipe, nate, tui nova libamenta triumphi,
  89. accipe et hoc regimen dextrae frontisque superbae
  90. vincula, quae patri minimum laetanda [*]() dedisti.
  91. regem te, regem tristes Eteocleos umbrae
  92. aspiciant.’ simul haec dicens crinemque manumque
  93. destruit, accensaque iterat violentius ira:
  94. ‘ saevum agedum immitemque vocent, si funera Lernae
  95. tecum ardere veto; longos utinam addere sensus
  96. corporibus caeloque animas Ereboque nocentes
  97. pellere fas, ipsumque feras, ipsum unca volucrum
  98. ora sequi atque artus regum [*]() monstrare nefandos!
  99. ei mihi, quod positos humus alma diesque resolvet.
  100. quare iterum repetens iterumque edico: suprema
  101. ne quis ope et flammis ausit iuvisse Pelasgos;
  102. aut nece facta luet numeroque explebit adempta
  103. corpora; per superos magnumque Menoecea iuro.’
  104. dixit, et abreptum comites in tecta ferebant.
  105. Flebilis interea vacuis comitatus ab Argis —
  106. fama trahit miseras — orbae viduaeque ruebant
  107. Inachides ceu capta manus; sua volnera cuique,
    108. [*](minimum laetanda P: nimium gestanda ω.)[*](regum ω: ferrum P: Garrod conj. fratrum vorandos.)
    v.2.p.454
  108. par habitus cunctis, deiecti in pectora crines
  109. accinctique sinus; manant lacera ora cruentis
  110. unguibus, et molles planctu crevere lacerti.
  111. prima per attonitas nigrae regina catervae,
  112. tristibus inlabens familiis iterumque resurgens,
  113. quaerit inops Argia vias; non regia cordi,
  114. non pater: una fides, unum Polynicis amati
  115. nomen in ore sedet; Dircen infaustaque Cadmi
  116. moenia posthabitis velit incoluisse Mycenis.
  117. proxima Lernaeo Calydonidas agmine mixtas
  118. Tydeos exsequiis trahit haud cessura sorori
  119. Deipyle; scelus illa quidem morsusque profanos
  120. audierat miseranda viri, sed cuncta iacenti
  121. infelix ignoscit amor. post aspera visu,
  122. ac deflenda tamen, digno plangore Nealce
  123. Hippomedonta ciens, vatis mox impia coniunx
  124. heu vacuos positura rogos. postrema gementum
  125. agmina Maenaliae ducit comes orba Dianae,
  126. et gravis Euadne: dolet haec queriturque labores
  127. audacis pueri, magni memor illa mariti
  128. it torvum lacrimans summisque irascitur astris.
  129. illas et lucis Hecate speculata Lycaeis
  130. prosequitur gemitu, duplexque ad litus euntes
  131. planxit ab Isthmiaco genetrix Thebana sepulcro,
  132. noctivagumque gregem, quamvis sibi luget, Eleusin
  133. flevit et arcanos errantibus extulit ignes,
  134. ipsa per aversos ducit Saturnia calles
  135. occultatque vias, ne plebs congressa suorum
    136. v.2.p.456
  136. ire vetet pereatque ingentis gloria coepti,
  137. nec non functa ducum refovendi corpora curam
  138. Iris habet, putresque arcanis roribus artus
  139. ambrosiaeque rigat sucis, ut longius obstent
  140. exspectentque rogum et flammas non ante fatiscant.
  141. Squalidus ecce genas et inani vulnere pallens
  142. Ornytus — hic socio desertus ab agmine, tardat
  143. plaga recens — timido secreta per avia furto
  144. debile carpit iter fractaeque innititur hastae,
  145. isque ubi mota novo stupuit loca sola tumultu
  146. femineumque gregem, quae iam super agmina Lernae
  147. sola videt, non ille viam causasve requirit,
  148. quippe patent, maesto sed sic prior occupat ore:
  149. ‘quo, miserae, quo fertis iter? funusne peremptis
  150. speratis cineremque viris? stat pervigil illic
  151. umbrarum custos inhumataque corpora regi
  152. adnumerat. nusquam lacrimae, procul usque fugati
  153. accessus hominum: solis avibusque ferisque
  154. ire licet, vestrisne Creon dabit aequus honorem
  155. luctibus? immitis citius Busiridos aras
  156. Odrysiique famem stabuli Siculosque licebit
  157. exorare deos; rapiet fortasse precantes,
  158. si mens nota mihi, nec coniugialia supra
  159. funera, sed caris longe mactabit ab umbris.
  160. quin fugitis, dum tuta via est, Lernamque reversae
  161. nomina, quod superest, vacuis datis orba sepulcris
  162. absentesque animas ad inania busta vocatis?
  163. aut vos Cecropiam — prope namque et Thesea fama est
    164. v.2.p.458
  164. Thermodontiaco laetum remeare triumpho —
  165. imploratis opem? bello cogendus et armis
  166. in mores hominemque Creon.’ sic fatus, at illis
  167. horruerunt lacrimae, stupuitque immanis eundi
  168. impetus, atque uno voltus pallore gelati.[*]()
  169. non secus adflavit molles si quando iuvencas
  170. tigridis Hyrcanae ieiunum murmur, et ipse
  171. auditu turbatus ager, timor omnibus ingens,
  172. quae placeat, quos illa fames escendat in armos.
  173. Continuo discors vario sententia motu
  174. scinditur: his Thebas tumidumque ambire Creonta,
  175. his placet Actaeae si quid clementia gentis
  176. adnuat; extremum curarum ac turpe reverti,
  177. hic non femineae subitum virtutis amorem
  178. colligit Argia, sexuque immane relicto
  179. tractat opus: placet — egregii spes dura pericli! —
  180. comminus infandi leges accedere regni,
  181. quo Rhodopes non ulla nurus nec alumna nivosi
  182. Phasidis innuptis vallata cohortibus iret.
  183. tunc movet arte dolum, quo semet ab agmine fido
  184. degreget, immitesque deos regemque cruentum
  185. contemptrix animae et magno temeraria luctu
  186. provocet; hortantur pietas ignesque pudici.
  187. ipse etiam ante oculos omni manifestus in actu,
  188. nunc hospes miserae, primas nunc sponsus ad aras,
  189. nunc mitis coniunx, nunc iam sub casside torva
  190. maestus in amplexu multumque a limine summo
  191. respiciens: sed nulla animo versatur imago
  192. crebrior, Aonii quam quae de sanguine campi
    193. [*](gelati PBQ: notati D (gelati written over) B marg. K.)
    v.2.p.460
  193. nuda venit poscitque rogos. his anxia mentem
  194. aegrescit furiis et. qui castissimus ardor,
  195. funus amat: tunc ad comites conversa Pelasgas:
  196. vos, ait, ‘Actaeas acies Marathoniaque arma
  197. dicite, adspiretque pio Fortuna labori:
  198. me sinite Ogygias, tantae quae sola ruinae
  199. causa fui, penetrare domos et fulmina regni
  200. prima pati; nec surda ferae pulsabimus urbis
  201. limina: sunt illic soceri mihi suntque sorores
  202. coniugis, et Thebas haud ignoranda subibo.
  203. ne tantum revocate gradus: illo impetus ingens
  204. auguriumque animi.’ nec plura, unumque Menoeten —
  205. olim hic virginei custos monitorque pudoris —
  206. eligit et, quamquam rudis atque ignara locorum,
  207. praecipites gressus, qua venerat Ornytus, aufert.
  208. atque ubi visa procul socias liquisse malorum,
  209. ‘anne,’ ait, ‘hostiles ego te tabente [*]() per agros
  210. — heu dolor! — exspectem, quaenam sententia lenti
  211. Theseos? an bello proceres, an dexter haruspex
  212. adnuat? interea funus decrescit. et uncis
  213. alitibus non hos potius supponimus artus?
  214. et nunc me duram, si quis tibi sensus ad umbras,
  215. me tardam Stygiis quereris, fidissime, divis.
  216. heu si nudus adhuc, heu si iam forte sepultus:
  217. nostrum utrumque nefas; adeo vis nulla dolenti,
  218. Mors nusquam saevusve [*]() Creon? hortaris euntem,
  219. Ornyte!’ sic dicens magno Megareia praeceps
  220. arva rapit passu, demonstrat proxima quisque
    221. [*](tabente P: labente ω.)[*](saevusve Kohlmann: saevusne P: saevusque ω.)
    v.2.p.462
  221. obvius horrescitque habitus miseramque veretur.
  222. vadit atrox visu, nil corde nec aure [*]() pavescens,
  223. et nimiis confisa [*]() malis propiorque timeri:
  224. nocte velut Phrygia cum lamentata resultant
  225. Dindyma, pinigeri rapitur Simoentis ad amnem
  226. dux vesana chori, cuius dea sanguine lecto
  227. ipsa dedit ferrum et vittata fronde notavit.
  228. Iam pater Hesperio flagrantem gurgite currum
  229. abdiderat Titan, aliis rediturus ab undis,
  230. cum tamen illa gravem luctu fallente laborem
  231. nescit abisse diem: nec caligantibus arvis
  232. ferretur, nec [*]() frangit iter per et invia saxa
  233. lapsurasque trabes nemorumque arcana, sereno
  234. nigra die, caecisque incisa novalia fossis,
  235. per fluvios secura vadi somnosque ferarum
  236. praeter et horrendas infesta cubilia monstris,
  237. tantum animi luctusque valent! pudet ire Menoeten
  238. tardius, invalidaeque gradum miratur alumnae,
  239. quas non illa domos pecudumque hominumque molesto [*]()
  240. pulsavit gemitu! quotiens amissus eunti
  241. limes, et errantem comitis solacia flammae
  242. destituunt gelidaequa facem vicere tenebrae!
  243. iamque supinantur fessis lateque fatiscunt
  244. Penthei devexa iugi, cum pectore anhelo
  245. iam prope deficiens sic incipit orsa Menoetes:
  246. ‘haud procul, exacti si spes non blanda laboris,
    247. [*](aure Pω: ore Lachmann.)[*](confisa ω: confixa P (Klotz cf, ii. 572).)[*](nec Pω: Garrod conj. sed; frangere here = to break off, to check.)[*](molesto Heinsius: modesto Pω.)
    v.2.p.464
  247. Ogygias, Argia, domos et egena sepulcri
  248. busta iacere reor; grave comminus aestuat aer
  249. sordidus, et magnae redeunt per inane volucres,
  250. haec illa est crudelis humus, nec moenia longe.
  251. cernis, ut ingentes murorum porrigat umbras
  252. campus, et e speculis moriens intermicet ignis?
  253. moenia sunt iuxta; modo nox magis ipsa tacebat,
  254. solaque nigrantes laxabant astra tenebras.’
  255. horruit Argia, dextramque ad moenia tendens:
  256. ‘urbs optata prius, nunc tecta hostilia Thebae,
  257. et tamen, inlaesas si reddis coniugis umbras,
  258. sic quoque dulce solum, cernis, quo praedita cultu,
  259. qua stipata manu, iuxta tua limina primum
  260. Oedipodis magni venio nurus? improba non sunt
  261. vota: rogos hospes planctumque et funera posco,
  262. illum, oro, extorrem regni belloque fugatum,
  263. illum, quem solio non es dignata paterno,
  264. redde mihi! tuque, oro, veni, si manibus ulla
  265. effigies errantque animae post membra solutae,[*]()
  266. tu mihi pande vias, tuaque ipse ad funera deduc,
  267. si merui!’ dixit, tectumque adgressa propinquae
  268. pastorale casae reficit spiramina fessi
  269. ignis, et horrendos inrumpit turbida campos,
  270. qualis ab Aetnaeis accensa lampade saxis
  271. orba Ceres magnae variabat imagine flammae
  272. Ausonium Siculumque latus, vestigia nigri
  273. raptoris vastosque legens in pulvere sulcos;
  274. illius insanis ululatibus ipse remugit
    275. [*](solutae Pω: soluta Baehrens: Garrod conj. prope m. solutae.)
    v.2.p.466
  275. Enceladus ruptoque vias inluminat igni:
  276. Persephonen amnes silvae freta nubila clamant,
  277. Persephonen tantum Stygii tacet aula mariti.
  278. Admonet adtonitam fidus meminisse Creontis
  279. altor et occulto submittere lampada furto,
  280. regina Argolicas modo formidata per urbes,
  281. votum immane procis spesque augustissima gentis,
  282. nocte sub infesta, nullo duce et hoste propinquo,
  283. sola per offensus armorum et lubrica tabo
  284. gramina, non tenebras, non circumfusa tremiscens
  285. concilia umbrarum atque animas sua membra gementes
  286. saepe gradu caeco ferrum calcataque tela
  287. dissimulat, solusque labor vitasse iacentes,
  288. dum funus putat omne suum, visuque sagaci
  289. rimatur positos et corpora prona supinat
  290. incumbens, queriturque parum lucentibus astris.
  291. Forte soporiferas caeli secreta per umbras
  292. Iuno, sinu magni semet furata mariti,
  293. Theseos ad muros, ut Pallada flecteret, ibat,
  294. supplicibusque piis faciles aperiret Athenas,
  295. atque ubi per campos errore fatiscere vano
  296. immeritam Argian supero respexit ab axe,
  297. indoluit visu, et lunaribus obvia bigis
  298. advertit vultum [*]() placidaque ita voce locuta est:
  299. ‘da mihi poscenti munus breve, Cynthia, si quis
  300. est Iunonis honos 2; certe Iovis improba iussu
  301. ter noctem Herculeam — veteres sed mitto querellas:
  302. en locus officio, cultrix placitissima [*]() nostri
  303. Inachis Argia cernis qua nocte vagetur
    304. [*](vultum P: currum ω.)[*](Iunonis honos ω: iuvenis P.)[*](placitissima Gronovius: placidissima Pω .)
    v.2.p.468
  304. nec reperire virum densis queat aegra tenebris?
  305. et tibi nimbosum languet iubar: exsere quaeso
  306. cornua, et adsueto propior premat orbita terras,
  307. hunc quoque, qui curru madidas tibi pronus habenas
  308. ducit, in Aonios vigiles demitte Soporem.’
  309. vix ea, cum scissis magnum dea nubibus orbem
  310. protulit; expavere umbrae, fulgorque recisus
  311. sideribus; vix ipsa tulit Saturnia flammas.
  312. Primum per campos infuso lumine pallam
  313. coniugis ipsa suos noscit miseranda labores,
  314. quamquam texta latent suffusaque sanguine maeret
  315. purpura; dumque deos vocat et de funere caro
  316. hoc superesse putat, videt ipsum in pulvere paene
  317. calcatum. fugere animus visusque sonusque,
  318. inclusitque dolor lacrimas; tum corpore toto
  319. sternitur in voltus animamque per oscula quaerit
  320. absentem, pressumque comis ac veste cruorem
  321. servatura legit, mox tandem voce reversa:
  322. ‘hunc ego te, coniunx, ad debita regna profectum
  323. ductorem belli generumque potentis Adrasti
  324. aspicio, talisque tuis occurro triumphis?
  325. huc adtolle genas defectaque lumina: venit
  326. ad Thebas Argia tuas; age, moenibus indue
  327. et patrios ostende lares et mutua redde
  328. hospitia, heu quid ago? proiectus caespite nudo
  329. hoc patriae telluris habes, quae iurgia? certe
    330. v.2.p.470
  330. imperium non frater habet, nullasne tuorum
  331. movisti lacrimas? ubi mater, ubi inclyta fama
  332. Antigone? mihi nempe iaces, mihi victus es uni
  333. ! dicebam: quo tendis iter? quid sceptra negata
  334. poscis? habes Argos, soceri regnabis in aula;
  335. hic tibi longus honos, hic indivisa potestas.
  336. quid queror? ipsa dedi bellum maestumque rogavi
  337. ipsa patrem, ut talem nunc te complexa tenerem,
  338. sed bene habet, superi, gratum est, Fortuna; peracta
  339. spes longinqua viae: totos invenimus artus,
  340. ei mihi, sed quanto descendit vulnus hiatu!
  341. hoc frater? qua parte, precor, iacet ille nefandus
  342. praedator? vincam volucres — sit adire potestas —
  343. excludamque feras; an habet funestus et ignes?
  344. sed nec te flammis inopem tua terra videbit:
  345. ardebis lacrimasque feres, quas ferre negatum
  346. regibus, aeternumque tuo famulata sepulcro
  347. durabit deserta fides, festisque dolorum
  348. natus erit, parvoque torum Polynice fovebo.’
  349. Ecce alios gemitus aliamque ad busta ferebat
  350. Antigone miseranda facem, vix nacta petitos
  351. moenibus egressus; illam nam tempore in omni
  352. adtendunt vigiles et rex iubet ipse teneri,
  353. contractaeque vices et crebrior excubat ignis,
  354. ergo deis fratrique moras excusat et amens,
  355. ut paulum immisso cessit statio horrida somno,
  356. erumpit muris: fremitu quo territat agros
  357. virginis ira leae, rabies cui libera tandem
    358. v.2.p.472
  358. et primus sine matre furor, nec longa morata est,
  359. quippe trucem campum et, positus quo pulvere frater,
  360. noverat: atque illam contra videt ire Menoetes,
  361. cui vacat, et carae gemitus compescit alumnae,
  362. cum tamen erectas extremus virginis aures
  363. accessit sonus, utque atra sub veste comisque
  364. squalentem et crasso foedatam sanguine vultus
  365. astrorum radiis et utraque a lampade vidit:
  366. cuius, ait, ‘manes, aut quae temeraria quaeris
  367. nocte mea?’ nihil illa diu, sed in ora mariti
  368. deicit inque suos pariter velamina vultus,
  369. capta metu subito paulumque oblita doloris,
  370. hoc magis increpitans suspecta silentia perstat
  371. Antigone, comitemque premens ipsamque; sed ambo
  372. deficiunt fixique silent, tandem ora retexit
  373. Argia, corpusque tamen complexa profatur:
  374. ‘si quid in hoc veteri bellorum sanguine mecum
  375. quaesitura venis, si tu quoque dura Creontis
  376. iussa times, possum tibi me confisa fateri,
  377. si misera es — certe lacrimas lamentaque cerno — ,
  378. iunge, age, iunge fidem: proles ego regia Adrasti —
  379. ei mihi! num quis adest? — cari Polynicis ad ignes,
  380. etsi regna vetant — .’ stupuit Cadmeia virgo
  381. intremuitque simul, dicentemque occupat ultro:
  382. ‘mene igitur sociam — pro fors ignara! — malorum,
  383. mene times? mea membra tenes, mea funera plangis.
  384. cedo, tene, pudet heu! pietas ignava sororis!
  385. haec prior — !’ hic pariter lapsae iunctoque per ipsum
    386. v.2.p.474
  386. amplexu miscent avidae lacrimasque comasque,
  387. partitaeque artus redeunt alterna gementes
  388. ad vultum et cara vicibus cervice fruuntur.
  389. dumque modo haec fratrem memorat, nunc illa maritum,
  390. mutuaque exorsae Thebas Argosque renarrant,
  391. longius Argia miseros reminiscitur actus:
  392. ‘per tibi furtivi sacrum commune doloris,
  393. per socios manes et conscia sidera iuro:
  394. non hic amissos, quamquam vagus exsul, honores,
  395. non gentile solum, carae non pectora matris,
  396. te cupiit unam noctesque diesque locutus
  397. Antigonen; ego cura minor facilisque relinqui.
  398. tu tamen ex celsa sublimem forsitan arce
  399. ante nefas Grais dantem vexilla maniplis
  400. vidisti, teque ille acie respexit ab ipsa
  401. ense salutatam et nutantis vertice coni:
  402. nos procul, extremas sed quis deus egit in iras?
  403. nil vestrae valuere preces? tibine iste negavit
  404. oranti?’ causas ac tristia reddere fata
  405. coeperat Antigone; fidus comes admonet ambas:
  406. ‘heia agite inceptum potius! iam sidera pallent
  407. vicino turbata die, perferte laborem,
  408. tempus erit lacrimis, accenso flebitis igne.’
  409. Haud procul Ismeni monstrabant murmura ripas,
  410. qua turbatus adhuc et sanguine decolor ibat.
  411. huc laceros artus socio conamine portant
  412. invalidae, iungitque comes non fortior ulnas.
  413. sic Hyperionium tepido Phaethonta sorores
    414. v.2.p.476
  414. fumantem lavere Pado; vixdum ille sepulcro
  415. conditus, et flentes stabant ad flumina silvae.
  416. ut sanies purgata vado membrisque reversus
  417. mortis honos, ignem miserae post ultima quaerunt
  418. oscula; sed gelidae circum exanimesque favillae
  419. putribus in foveis, atque omnia busta quiescunt.
  420. stabat adhuc seu forte rogus, seu numine divum,
  421. cui torrere datum saevos Eteocleos artus,
  422. sive locum monstris iterum Fortuna parabat,
  423. seu dissensuros servaverat Eumenis ignes,
  424. hic tenuem nigris etiamnum advivere lucem
  425. roboribus pariter cupidae videre, simulque
  426. flebile gavisae; nec adhuc, quae busta, repertum,
  427. sed placidus quemcumque [*]() rogant mitisque supremi
  428. admittat cineris consortem et misceat umbras.
  429. Ecce iterum fratres: primos ut contigit artus
  430. ignis edax, tremuere rogi et novus advena busto
  431. pellitur; exundant diviso vertice flammae
  432. alternosque apices abrupta luce coruscant.
  433. pallidus Eumenidum veluti commiserit ignes
  434. Orcus, uterque minax globus et conatur uterque
  435. longius; ipsae etiam commoto pondere paulum
  436. secessere trabes, conclamat territa virgo:
  437. ‘occidimus, functasque manu stimulavimus iras.
  438. frater erat: quis enim accessus ferus hospitis umbrae
  439. pelleret? en clipei fragmen semiustaque nosco
  440. cingula, frater erat! cernisne, ut flamma recedat
  441. concurratque tamen? vivunt odia improba, vivunt,
  442. nil actum bello; miseri, sic, dum arma movetis,
    443. [*](quemcumque P: quicumque ω.)
    v.2.p.478
  443. vicit nempe Creon! nusquam iam regna, quis ardor?
  444. cui furitis? sedate minas; tuque exsul ubique
  445. semper inops aequi, iam cede: hoc nupta precatur,
  446. hoc soror, aut saevos mediae veniemus in ignes.’
  447. Vix ea, cum subitus campos tremor altaque tecta
  448. impulit adiuvitque rogi discordis hiatus,
  449. et vigilum turbata quies, quibus ipse malorum
  450. Angebat simulacra sopor: ruit dicet, omnem
  451. prospectum lustrans armata indagine miles,
  452. illos instantes senior timet unus; at ipsae
  453. ante rogum saevique palam sprevisse Creontis
  454. imperia et furtum claro plangore fatentur
  455. securae, quippe omne vident duxisse cadaver.
  456. ambitur saeva de morte animosaque leti
  457. spes furit: haec fratris rapuisse, haec coniugis artus
  458. contendunt vicibusque probant: ego corpus, ego ignes,
  459. me pietas,me duxit amor. deposcere saeva
  460. supplicia et dextras iuvat insertare catenis.
  461. nusquam illa alternis modo quae reverentia verbis,
  462. iram odiumque putes; tantus discordat utrimque
  463. clamor, et ad regem, qui deprendere, trahuntur.
  464. At procul Actaeis dextra iam Pallade muris
  465. Iuno Phoroneas inducit praevia matres
  466. attonitas, non ipsa minus, coetumque gementem
  467. conciliat populis et Actibus addit honorem.
    468. v.2.p.480
  468. ipsa manu ramosque oleae vittasque precantes
  469. tradit, et obtenta submittere lumina palla
  470. et praeferre docet vacuas sine manibus urnas.
  471. omnis Erechtheis [*]() effusa penatibus aetas
  472. tecta viasque replent: unde hoc examen et una
  473. tot miserae? necdum causas novere malorum,
  474. iamque gemunt. dea conciliis se miscet utrisque
  475. cuncta docens, qua gente satae, quae funera plangant
  476. quidve petant; variis nec non adfatibus ipsae
  477. Ogygias leges immansuetumque Creonta
  478. multum et ubique fremunt. Geticae non plura queruntur
  479. hospitibus tectis trunco sermone volucres,
  480. cum duplices thalamos et iniquum Terea clamant.
  481. Urbe fuit media nulli concessa potentum
  482. ara deum; mitis posuit Clementia sedem,
  483. et miseri fecere sacram; sine supplice numquam
  484. illa novo, nulla damnavit vota repulsa,
  485. auditi quicumque rogant, noctesque diesque
  486. ire datum et solis numen placare querellis,
  487. parca superstitio: non turea flamma, nec altus
  488. accipitur sanguis: lacrimis altaria sudant,
  489. maestarumque super libamina secta comarum
  490. pendent et vestes mutata sorte relictae.
  491. mite nemus circa, cultuque insigne verendo
  492. vittatae laurus et supplicis arbor olivae.
  493. nulla autem effigies, nulli commissa metallo
  494. forma dei, mentes habitare et pectora gaudet,
  495. semper habet trepidos, semper locus horret egenis
    496. [*](Erechtheis late MSS., Heinsius: et Acteis ω.)
    v.2.p.482
  496. coetibus, ignotae tantum felicibus arae.
  497. fama est, defensos acie post busta paterni
  498. numinis Herculeos sedem fundasse nepotes,
  499. fama minor factis: ipsos nam credere dignum
  500. caelicolas, tellus quibus hospita semper Athenae,
  501. ceu leges hominemque novum ritusque sacrorum
  502. seminaque in vacuas hinc descendentia terras,
  503. sic sacrasse loco commune animantibus aegris
  504. confugium, unde procul starent iraeque minaeque
  505. regnaque, et a iustis Fortuna recederet aris.
  506. iam tunc innumerae norant altaria gentes:
  507. huc victi bellis patriaque a sede fugati,
  508. regnorumque inopes scelerumque errore nocentes
  509. conveniunt pacemque rogant; mox hospita sedes
  510. vicit et Oedipodae Furias et funus Olynthi [*]()
  511. texit et a misero matrem submovit Oreste.
  512. huc volgo monstrante locum manus anxia Lernae
  513. deveniunt, cedunt [*]() miserorum turba priorum,
  514. vix ibi, sedatis requierunt pectora curis:
  515. ceu patrio super alta grues Aquilone fugatae
  516. cum videre Pharon; tunc aethera latius implent,
  517. tunc hilari clangore sonant; iuvat orbe [*]() sereno
  518. contempsisse nives et frigora solvere Nilo.
  519. Iamque domos patrias Scythicae post aspera gentis
  520. proelia laurigero subeuntem Thesea curru
    521. [*](et funus Olynthi Pω: funusque Coloni Imhof: et funus Onitae tersit Unger, quod patrem suum occidit Schol. D.)[*](cedunt Kohlmann: caedunt P1: caedit or cedit ω.)[*](orbe ω: ore P.)
    v.2.p.484
  521. laetifici plausus missusque ad sidera vulgi
  522. clamor et emeritis hilaris tuba nuntiat armis,
  523. ante ducem spolia et, duri Mavortis imago,
  524. virginei currus cumulataque fercula cristis
  525. et tristes ducuntur equi truncaeque bipennes,
  526. quis nemora et solidam Maeotida caedere suetae,
  527. corytique leves portantur et ignea gemmis
  528. cingula et informes dominarum sanguine peltae.
  529. ipsae autem nondum trepidae sexumve fatentur,
  530. nec vulgare gemunt aspernanturque precari,
  531. et tantum innuptae quaerunt delubra Minervae,
  532. primus amor niveis victorem cernere vectum
  533. quadriiugis; nec non populos in semet agebat
  534. Hippolyte, iam blanda genas patiensque mariti
  535. foederis, hanc patriae ritus fregisse severos
  536. Atthides oblique secum mirantur operto
  537. murmure, quod nitidi crines, quod pectora palla
  538. tota latent, magnis quod barbara semet Athenis
  539. misceat atque hosti veniat paritura [*]() marito.
  540. Paulum et ab insessis maestae Pelopeides aris
  541. promovere gradum seriemque et dona triumphi
  542. mirantur, victique animo rediere mariti,
  543. atque ubi tardavit currus et ab axe superbo
  544. explorat causas victor poscitque benigna
  545. aure preces, ausa ante alias Capaneia coniunx:
  546. ‘belliger Aegide, subitae cui maxima laudis
  547. semina de nostris aperit Fortuna ruinis,
  548. non externa genus, dirae nec conscia noxae
  549. turba sumus: domus Argos erat regesque mariti,
    550. [*](paritura ω: placitura P.)
    v.2.p.486
  550. non utinam et fortes! quid enim septena movere
  551. castra et Agenoreos opus emendare penates?
  552. nec querimur caesos: haec bellica iura vicesque
  553. armorum; sed non Siculis exorta sub antris
  554. monstra nec Ossaei bello cecidere bimembres.
  555. mitto genus clarosque patres: hominum, inclyte Theseu,
  556. sanguis erant, homines, eademque in sidera, eosdem
  557. sortitus animarum alimentaque vestra creati,
  558. quos vetat igne Creon Stygiaeque a limine portae,
  559. ceu sator Eumenidum aut Lethaei portitor amnis,
  560. submovet ac dubio caelique Erebique sub axe
  561. detinet, heu princeps Natura! ubi numina, ubi illest
  562. fulminis iniusti iaculator? ubi estis, Athenae?
  563. septima iam surgens trepidis Aurora iacentes
  564. aversatur equis; radios declinat et horret
  565. stelligeri iubar omne poli; iam comminus ipsae
  566. pabula dira ferae campumque odere volucres
  567. spirantem tabo et caelum ventosque gravantem.
  568. quantum etenim superesse rear? nuda ossa putremque
  569. verrere permittat saniem, properate, verendi
  570. Cecropidae; vos ista decet vindicta, priusquam
  571. Emathii Thracesque dolent,[*]() quaeque exstat ubique
  572. gens arsura rogis manesque habitura supremos,
  573. nam quis erit saevire modus? bellavimus, esto;
  574. sed cecidere odia et tristes mors obruit iras.
  575. tu quoque, ut egregios fama cognovimus actus,
  576. non trucibus monstris Sinin infandumque dedisti
    577. [*](dolent Pω: adolent Baehrens: volent Lemaire.)
    v.2.p.488
  577. Cercyona, et saevum velles Scirona crematum.
  578. credo et Amazoniis Tanain fumasse sepulcris,
  579. unde haec arma refers,sed et hunc dignare triumphum,
  580. da terris unum caeloque Ereboque laborem,
  581. si patrium Marathona metu, si tecta levasti
  582. Cressia, nec fudit vanos anus hospita fletus,
  583. sic tibi non ullae socia sine Pallade pugnae,
  584. nec sacer invideat paribus Tirynthius actis,
  585. semper et in curru, semper te mater ovantem
  586. cernat, et invictae nil tale precentur Athenae.’
  587. Dixerat; excipiunt cunctae tenduntque precantes
  588. cum clamore manus; rubuit Neptunius heros
  589. permotus lacrimis; iusta mox concitus ira
  590. exclamat: ‘quaenam ista novos induxit Erinys
  591. regnorum mores? non haec ego pectora liqui
  592. Graiorum abscedens, Scythiam Pontumque nivalem
  593. cum peterem; novus unde furor? victumne putasti
  594. Thesea, dire Creon? adsum, nec sanguine fessum
  595. crede; sitit meritos etiamnum haec hasta cruores.
  596. nulla mora est; verte hunc adeo, fidissime Phegeu,
  597. cornipedem, et Tyrias invectus protinus arces
  598. aut Danais edice rogos aut proelia Thebis.’
  599. sic ait oblitus bellique viaeque laborum,
  600. hortaturque suos viresque instaurat anhelas:
  601. ut modo conubiis taurus saltuque recepto
  602. cum posuit pugnas, alio si forte remugit
  603. bellatore nemus, quamquam ora et colla cruento
  604. imbre madent,novus arma parat campumque lacessens
    605. v.2.p.490
  605. dissimulat gemitus et vulnera pulvere celat.
  606. ipsa metus Libycos servatricemque Medusam
  607. pectoris incussa movit Tritonia parma,
  608. protinus erecti toto simul agmine Thebas
  609. respexere angues; necdum Atticus ire parabat
  610. miles, et infelix expavit classica Dirce.
  611. Continuo in pugnas haud solum accensa iuventus,
  612. qui modo Caucasei comites rediere triumphi:
  613. omnis ad arma rudes ager exstimulavit alumnos.
  614. conveniunt ultroque ducis vexilla sequuntur,
  615. qui gelidum Braurona viri, qui rura lacessunt
  616. Monychia et trepidis stabilem Piraeea nautis
  617. et nondum Eoo clarum Marathona triumpho,
  618. mittit in arma manus gentilibus hospita divis
  619. Icarii Celeique domus viridesque Melaenae,
  620. dives et Aegaleos nemorum Parnesque benignus
  621. vitibus et pinguis melior Lycabessos olivae,
  622. venit atrox Alaeus et olentis arator Hymetti,
  623. quaeque rudes thyrsos hederis vestistis, Acharnae.
  624. linquitur Eois longe speculabile proris
  625. Sunion, unde vagi casurum in nomina ponti
  626. Cressia decepit falso ratis Aegea velo.
  627. hos Salamin populos, illos Cerealis Eleusin
  628. horrida suspensis ad proelia misit aratris,
  629. et quos Callirhoe noviens errantibus undis
  630. implicat, et raptae qui conscius Orithyiae
  631. celavit ripis Geticos Elisos amores,
  632. ipse quoque in pugnas vacuatur collis, ubi ingens
  633. lis superum, dubiis donec nova surgeret arbor
    634. v.2.p.492
  634. rupibus et longa refugum mare frangeret umbra,
  635. isset et Arctoas Cadmea ad moenia ducens
  636. Hippolyte turmas: retinet iam certa tumentis
  637. spes uteri, coniunxque rogat dimittere curas
  638. Martis et emeritas thalamo sacrare pharetras.
  639. Hos ubi velle acies et dulci gliscere ferro
  640. dux videt, utque piis raptim dent oscula natis
  641. amplexusque breves, curru sic fatur ab alto:
  642. ‘terrarum leges et mundi foedera mecum
  643. defensura cohors, dignas insumite mentes[*]()
  644. coeptibus: hac omnem divumque hominumque favor em
  645. Naturamque ducem coetusque silentis Averni
  646. stare palam est; illic Poenarum exercita Thebis
  647. agmina et anguicomae ducunt vexilla sorores,
  648. ite alacres tantaeque, precor, confidite causae.’
  649. dixit, et emissa praeceps iter incohat hasta:
  650. qualis Hyperboreos ubi nubilus institit axes
  651. Iuppiter et prima tremefecit sidera bruma,
  652. rumpitur Aeolia et longam indignata quietem
  653. tollit hiemps animos ventosaque sibilat Arctos;
  654. tunc montes undaeque fremunt, tunc proelia caecis [*]()
  655. nubibus et tonitrus insanaque fulmina gaudent.
  656. Icta gemit tellus, virides gravis ungula campos
  657. mutat, et [*]() innumeris peditumque equitumque catervis
  658. exspirat protritus ager, nec pulvere crasso
  659. armorum lux victa perit, sed in aethera longum
  660. frangitur, et mediis ardent in nubibus hastae.
    661. [*](insumite mentes ω: consumite amantes P.)[*](caecis P: caesis ω: quassis Koch.)[*](mutat et Pω: atterit N.)
    v.2.p.494
  661. noctem adeo placidasque operi iunxere tenebras,
  662. certamenque immane viris, quo concita tendant
  663. agmina, quis visas proclamet ab aggere Thebas,
  664. cuius in Ogygio stet princeps lancea muro.
  665. at procul ingenti Neptunius agmina Theseus
  666. angustat clipeo, propriaeque exordia laudis
  667. centum urbes umbone gerit centenaque Cretae
  668. moenia, seque ipsum monstrosi ambagibus antri
  669. hispida torquentem luctantis colla iuvenci
  670. alternasque manus circum et nodosa ligantem
  671. bracchia et abducto vitantem cornua vultu,
  672. terror habet populos, cum saeptus imagine torva[*]()
  673. ingreditur pugnas: bis Thesea bisque cruentas
  674. caede videre manus; veteres reminiscitur actus
  675. ipse tuens sociumque gregem metuendaque quondam
  676. limina, et absumpto pallentem Gnosida filo.
  677. Saevus at interea ferro post terga revinctas
  678. Antigonen viduamque Creon Adrastida leto
  679. admovet; ambae hilares et mortis amore superbae
  680. ensibus intentant iugulos regemque cruentum
  681. destituunt: eum dicta ferens Theseia Phegeus
  682. adstitit, ille quidem ramis insontis olivae
  683. pacificus, sed bella ciet bellumque minatur,
  684. grande fremens,nimiumque memor mandantis et ipsum
  685. iam prope, iam medios operire cohortibus agros
  686. ingeminans, stetit ambiguo Thebanus in aestu
  687. curarum, nutantque minae et prior ira tepescit.
  688. tune firmat sese, fletumque ac triste renidens:
    689. [*](imagine torva ω: in agmine torvo P.)
    v.2.p.496
  689. parvane prostratis inquit, ‘documenta Mycenis
  690. sanximus? en iterum, qui moenia nostra lacessant.
  691. accipimus, veniant; sed ne post bella querantur:
  692. lex eadem victis.’ dicit; sed pulvere crasso
  693. caligare diem et Tyrios iuga perdere montes
  694. aspicit; armari populos tamen armaque ferri
  695. ipse iubet pallens, mediaeque in sedibus aulae
  696. Eumenidas subitas flentemque Menoecea cernit
  697. turbidus impositosque rogis gaudere Pelasgos.
  698. quis fuit ille dies? tanto cum sanguine Thebis
  699. pax inventa perit? patriis modo fixa revellunt
  700. arma deis, clipeisque obducunt pectora fractis,
  701. et galeas humiles et adhuc sordentia tabo
  702. spicula: non pharetris quisquam, non ense decorus,
  703. non spectandus equo; cessat fiducia valli,
  704. murorum patet omne latus, munimina portae
  705. exposcunt: prior hostis habet; fastigia desunt:
  706. deiecit Capaneus; exsanguis et aegra iuventus
  707. iam nec coniugibus suprema nec oscula natis
  708. iungit, et attoniti nil optavere parentes.
  709. Atticus interea, iubar ut clarescere ruptis
  710. nubibus et solem primis aspexit in armis,
  711. desilit in campum, qui subter moenia nudos
  712. adservat manes, dirisque vaporibus aegrum
  713. aera pulverea penitus sub casside ducens
  714. ingemit et iustas belli flammatur in iras.
  715. hunc saltem miseris ductor Thebanus honorem
  716. largitus Danais, quod non super ipsa iacentum
  717. corpora belligeras acies Martemque secundum
  718. miscuit; aut[*]() lacera ne quid de strage nefandus
    719. [*](aut Pω: at Grotius.)
    v.2.p.498
  719. perderet, eligitur saevos potura cruores
  720. terra rudis? iamque alternas in proelia gentes
  721. dissimilis Bellona ciet; non clamor utrimque,
  722. non utrimque tubae: stat debilis altera pubes
  723. submissos enses nequiquam amentaque dextris
  724. laxa tenens; cedunt tellure, armisque reductis
  725. ostentant veteres etiamnum in sanguine plagas.
  726. iam nec Cecropiis idem ductoribus ardor,
  727. languescuntque minae et virtus secura residit:
  728. ventorum velut ira minor, nisi silva furentes
  729. impedit, insanique tacent sine litore fluctus.
  730. Ut vero aequoreus quercum Marathonida Theseus
  731. extulit, erectae cuius crudelis in hostes
  732. umbra cadit campumque trucem lux cuspidis implet:
  733. ceu pater Edonos Haemi de vertice Mavors
  734. impulerit currus, rapido mortemque fugamque
  735. axe vehens, sic exanimes in terga reducit
  736. pallor Agenoridas; taedet fugientibus uti
  737. Thesea, nec facilem dignatur dextra cruorem,
  738. cetera plebeio desaevit sanguine virtus,
  739. sic iuvat exanimis proiectaque praeda canesque
  740. degeneresque lupos: magnos alit ira leones.
  741. attamen Olenium Lamyrumque, hunc tela pharetra
  742. promentem, hunc saevi tollentem pondera saxi
  743. deicit, et triplici confisos robore gentis
  744. Alcetidas fratres, totidem quos eminus hastis
  745. continuat; ferrum consumpsit pectore Phyleus,
  746. ore momordit Helops, umero transmisit Iapyx.
  747. iamque et quadriiugo celsum petit Haemona curru,
    748. v.2.p.500
  748. horrendumque manu telum rotat: ille paventes
  749. obliquavit equos; longo perlata tenore
  750. transiit hasta duos, sitiebat vulnera nec non
  751. tertia, sed medio cuspis temone retenta est.
  752. Sed solum votis, solum clamore tremendo[*]()
  753. omnibus in turmis optat vocitatque Creonta.
  754. atque hunc diversa bellorum in fronte maniplos
  755. hortantem dictis frustraque extrema minantem
  756. conspicit; abscedunt comites: sed Thesea iussi
  757. linquebant fretique deis atque ipsius armis;
  758. ille tenet revocatque suos; utque aequa notavit
  759. hinc atque hinc odia, extrema se colligit ira,
  760. iam letale furens, atque audax morte futura:
  761. non cum peltiferis, ait, ‘haec tibi pugna puellis,
  762. virgineas ne crede manus: hic cruda virorum
  763. proelia, nos magnum qui Tydea quique furentem
  764. Hippomedonta neci Capaneaque misimus umbris
  765. pectora, quae bellum praeceps amentia suasit,
  766. improbe? nonne vides, quos ulciscare, iacentes?’
  767. sic ait, et frustra periturum missile summo
  768. adfixit clipeo, risit vocesque manumque
  769. horridus Aegides, ferrataque arbore magnos
  770. molitur iactus, nec non prius ore superbo
  771. intonat: ‘Argolici, quibus haec datur hostia, manes,
  772. pandite Tartareum chaos ultricesque parate
  773. Eumenidas, venit ecce Creon!’ sic fatus, et auras
  774. dissipat hasta tremens; tunc qua subtemine duro
  775. multiplicem tenues iterant thoraca catenae,
  776. incidit: emicuit per mille foramina sanguis
    777. [*](tremendo late MSS., Heinsius: premendo P: fremendo ω.)
    v.2.p.502
  777. impius; ille oculis extremo errore solutis
  778. labitur, adsistit Theseus gravis armaque tollens:
  779. iamne dare exstinctis iustos, ait, ‘hostibus ignes,
  780. iam victos operire placet? vade atra dature
  781. supplicia extremique tamen secure sepulcri.’
  782. Accedunt utrimque pio vexilla tumultu
  783. permiscentque manus; medio iam foedera bello,
  784. iamque hospes Theseus; orant succedere muris
  785. dignarique domos, nec tecta hostilia victor
  786. aspernatus init; gaudent matresque nurusque
  787. Ogygiae, qualis thyrso bellante subactus
  788. mollia laudabat iam marcidus orgia Ganges,
  789. ecce per adversas Dircaei verticis umbras
  790. femineus quatit astra fragor, matresque Pelasgae
  791. decurrunt: quales Bacchea ad bella vocatae
  792. Thyiades amentes, magnum quas poscere credas
  793. aut fecisse nefas; gaudent lamenta novaeque
  794. exsultant lacrimae; rapit huc, rapit impetus illuc,
  795. Thesea magnanimum quaerant prius, anne Creonta,
  796. anne suos: vidui ducunt ad corpora luctus.
  797. Non ego, centena si quis mea pectora laxet
  798. voce deus, tot busta simul vulgique ducumque,
  799. tot pariter gemitus dignis conatibus aequem:
  800. turbine quo sese caris impleverit [*]() audax
  801. ignibus [*]() Euadne fulmenque in pectore magno
  802. quaesierit; quo more iacens super oscula saevi
  803. corporis infelix excuset Tydea coniunx;
  804. ut saevos narret vigiles Argia sorori;
    805. [*](impleverit P: instraverit ω.)[*](ignibus ω: ictibus P.)
    v.2.p.504
  805. Arcada quo planctu genetrix Erymanthia clamet,
  806. Arcada, consumpto servantem sanguine vultus,
  807. Arcada, quem geminae pariter flevere cohortes,
  808. vix novus ista furor veniensque implesset Apollo,
  809. et mea iam longo meruit ratis aequore portum.
  810. Durabisne procul dominoque legere superstes,
  811. o mihi bissenos multum vigilata per annos
  812. Thebai? iam certe praesens tibi Fama benignum
  813. stravit iter coepitque novam monstrare futuris,
  814. iam te magnanimus dignatur noscere Caesar,
  815. Itala iam studio discit memoratque iuventus.
  816. vive, precor; nec tu divinam Aeneida tempta,
  817. sed longe sequere et vestigia semper adora,
  818. mox, tibi si quis adhuc praetendit nubila livor,
  819. occidet, et meriti post me referentur honores.