Institutio Oratoria

non licet tibi agere mecum, cognitor enim fieri non potuisti:

iudicatio, an potuerit.

non debuisti interdicere sed petere:

an recte interdictum sit, ambigitur. quae omnia succedunt legitimis quaestionibus.

an non praescriptiones (etiam in quibus maxime videtur manifesta translatio) easdem omnes species habent,

quas eae leges, quibus agitur, ut aut de nomine aut scripto et sententia vel ratiocinatione quaeratur? deinde status ex quaestione oritur; translatio non habet quaestionem, de qua contendit orator, sed propter quam contendit.

hoc apertius,

occidisti hominem

,

non occidi;

quaestio, an occiderit, status coniectura. non est tale,

habeo ius actionis

,

non habes,

ut sit quaestio, an habeat, et inde status. accipiat enim actionem necne, ad eventum pertinet, non ad causam, et ad id, quod pronuntiat iudex, non id, propter quod pronuntiat.

hoc illi simile est,

puniendus es

,

non sum;

videbit iudex, an puniendus sit. sed non hic erit quaestio nec hic status. ubi ergo?

puniendus es, hominem occidisti

;

non occidi:

an occiderit.

honorandus sum

,

non es;

num statum habet? non, ut puto.

honorandus sum, quia tyrannum occidi

;

non occidisti;

quaestio et status.

similiter ,

non recte agis

,

recte ago

non habet statum. ubi est ergo?

non recte agis ignominiosus.

quaeritur , an ignominiosus sit; aut, an agere ignominioso liceat; quaestiones et status. ergo translativum genus causae ut comparativum et mutuae accusationis.