Naturalis Historia
Pliny, the Elder
Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor
[*](Diosc. IV 103.) Aethiopis[*](aethiopis dv. -pis radix rT(Ven.) D.) folia habet phlomo[*](phlomo v. fhlamo E. fla- r.) similia, magna ac[*](ac VdS. et Ev.) multa[*](multa et ll. v. an multum? cfr. Diosc. et XXIX 94.) et hirsuta, ab[*](a dS.) radice, caulem quadriangulum[*](quadrangulam dv.), scabrum, similem[*](simile dv. -le r.) arctio, multis[*](multis V1dv. mundis r.) concavum[*](concauom VS. -uo in d.) alis[*](alis dB. ulis V. aliis E. in aliis v.), semen ervo simile[*](similem E.), candidum, geminum, radices numerosas, longas, plenas, molles, glutinosas gustu. siccae[*](sicca E.) nigrescunt indurescuntque[*](indurescuntque VTfS. duranturque d(?)B e Diosc. que Ev.), ut cornua[*](corona E.) videri possint[*](possent E.). praeter[*](praeter cod. Murbac. G. -terea ll.(v add. in).) Aethiopiam[*](aethiopiam V1dMurbac. G. -pia rv.) nascuntur et in Ida monte[*](monte et d.) Troadis et in Messenia. colliguntur autumno, siccantur in sole[*](solem E.) aliquot[*](aliquot Murbac. v. -uod ED. -uibus rTf.) diebus, ne situm sentiant. medentur volvis potae[*](potae v. -ta ll. potu coni. J.) in vino albo, ischiadicis[*](schiadicis E.), pleuriticis, faucibus scabris decoctae[*](decocta V2in ras.Ev.a. G.) potui[*](potui Murbac. -teli V1. -tu rv.) dantur. sed quae ex Aethiopia
venit[*](ueniunt VdMurbac.), eximie[*](eximie dMurbac.S.-miae r. -mia est v.) atque ilico[*](ilico J. illi- Vdv. iliaco E.cfr. § 89. VII 122. VIII 136. XI 182. XXI 12. XXIV 2. XXVIII 78. 106. XXXI 25. XXXIV 151. (XIX 97. XXIX 11).) prodest.[*](Diosc. IV 59.) — Ageraton[*](ageraton v ex ind. et Diosc. eraton ll.) ferulacea est, duorum palmorum altitudine, origano similis, flore bullis aureis. huius ustae nidor urinam ciet volvasque purgat, tanto magis insidentibus[*](insidente E.). causa nominis [non haec, sed][*](uncos posui cum P (S). 'non a verbo agendi' interpretatur J. (an uero haec est?).) quoniam diutissime non marcescit[*](magrescit V.).[*](Diosc. III 22. Isid. XVII 9, 28.) — Aloe scillae similitudinem habet, maior et pinguioribus foliis, ex obliquo striata. caulis eius tener est, rubens medius, non dissimilis antherici[*](antherici VdfS. -co Ev.), radice una, ceu palo in terram demissa[*](dimissa Vv.a.G.) ; ipsa[*](ipsa ego. om. ll. v. cfr. Diosc.) gravis[*](graus E1. -ui v.a.D.) odore, gustu amara. laudatissima ex India adfertur, sed nascitur et[*](et om.E.) in Asia, non[*](con E.) tamen ea to utuntur nisi ad volnera recentibus foliis, mirifice enim conglutinant[*](conglutinant ego. -nat uel ll.v. (an potius recentibus foliis transponenda sunt ante uel suco?).) suco. ob id in turbinibus cadorum[*](candorum E2. -rem E1.) eam serunt ut aizoum maius[*](malus E.).[*](Diosc. praef. p. 3.) quidam et caulem ante maturitatem seminis incidunt suci gratia, aliqui[*](aliqui folia V.) et folia. invenitur et per se lacrima adhaerens; ergo pavimentandum ubi sata sit censent[*](sint censent d. si nicent V.), ut lacrima non[*](an ne (pro non)?) absorbeatur[*](obsor- beatur Vd TVen.). fuere qui traderent in Iudaea[*](iudeam E.) super Hierosolyma[*](hierosolyma H. -mam ll.v(D). sed cfr. V 70. 72. 73. VI 213.) metallicam eius naturam , sed[*](sed nota dT.) nulla magis inproba est, neque alia nigrior est aut umidior[*](tumi- dior Ev.a.B.).[*](Diosc. III 22.) erit ergo optima pinguis ac nitida, rufi coloris[*](ac (pro et) d(?)Ev.a. H.), friabilis et iocineris modo coacta, facile liquescens; inprobanda[*](dist. ego. (malim harenosaque et, quae).) nigra et dura, harenosa, quaeque gustu intellegitur , cummi[*](gummi Vdv. a.S.) adulterata et acacia. natura eius spissare, densare et leniter calfacere; usus multi[*](multi sed ego. cfr. XXXI 62. XVIII 117. (nov. luc. p. 25 not. 1). -tis et dT. -tis sed VED. in multis et (sed G) v.), sed principalis[*](principis dT.) alvum solvere, cum[*](cum V2Ev. fed V1dT. (an ut?)) paene[*](paene sit v.a.G.) sola medicamentorum, quae[*](aquae E.) id praestant, confirmet[*](confirmet EG. -mat V2v. -mante rT.) etiam stomachum[*](stomachum Vd.), adeo non[*](adeo ut non v.a. G. de structure cfr. X 206. XVII 179.) infestet[*](festet Vd.) ulla vi[*](ui G. uis ll.Tv.) contraria.[*](cfr. Celsus I 3 (p. 20, 5). Scribon. 135. 137. Marc. 17, 30.) bibitur drachma, ad stomachi vero dissolutionem [*](duobus ll.v.) in II cyathis aquae tepidae[*](taepidae E.) vel frigidae coclearis mensura bis terve in die ex[*](in die ex Vdv. ex die E.) intervallis, ut res[*](rex E1.) exigit, purgationis[*](tribus ll.v.) autem[*](autem VdTfS. enim E. etiam v.) causa plurimum III drachmis, efficacior, si[*](si om.V.) pota ea sumatur cibus[*](cibus om.V.). capillum fluentem continet cum vino austero capite contra[*](capite contra ll.TJ. -te in sole contra v. -tis contra solem f(?).) pilum[*](pilum ll.TS. capillum v. -llo f(?).) peruncto. dolorem capitis sedat temporibus et fronti inposita ex aceto et rosaceo dilutiorque infusa.[*](Celsus V 1.) oculorum vitia omnia sanari ea convenit , privatim prurigines[*](pruriginem d.) et scabritiem[*](scabritiem S. -biem ll.v(J). cfr. Diosc. et not. ad XXIII 9.) genarum[*](generum V. -rarum E1.), item insignita[*](insignita ll. v. cfr. § 128. (Gellius X 3, 17). suggillata Diosc. (cfr. XX 88. 240. XXII 55. XXX 28).) ac livida inlita cum melle, maxime Pontico, tonsillas , gingivas et omnia oris ulcera, sanguinis excreationes, si modicae sint, drachma[*](drachmę E. -mae pondere v.a.H.) ex aqua, si minus, ex aceto pota. vulnerum quoque sanguinem et undecumque fluentem sistit per se[*](per se om.Vd.) vel ex aceto.[*](Marc. 33, 53.) alias etiam est[*](est etiam dT.) vulneribus[*](ulceribus Diosc.) utilissima ad[*](utilissima ad dv. -ma dat E. -me dat V.) cicatricem perducens. eadem inspergitur[*](spergitur E.) exulceratis genitalibus virorum, condylomatis rimisque sedis, alias ex[*](alias ex Ev. ex alias et (-ia sed d) r. an et alias ex?) vino, alias[*](uini alia Vd.) ex passo, alias sicca per se, ut exigat[*](exigat ll.TJ. -git v.) mitiganda curatio aut coercenda[*](cohercenda VED.). haemorrhoidum[*](habundantiam E. abundationem V. hab- R (qui rursus incipit).) quoque abundantiam leniter sistit. dysinteriae infunditur et, si difficilius concoquantur cibi, bibitur a cena modico intervallo et in regio morbo[*](tribus ll. v.) III obolis ex aqua; devorantur[*](deuoratur Vd.) et pilulae cum melle[*](melle TErH. -llis rv(S). aliter XXXVII 195.) decocto[*](decocta VR1d.) aut[*](aut om.E.) resina terebinthina ad purganda interiora. digitorum [*](cubitorum E.) pterygia[*](pterida Vdf. labatur V.) tollit. oculorum medicamentis lavatur, ut quod sit harenosissimum subsidat, aut torretur in testa pinnaque[*](pinnatiue Vd.) subinde versatur[*](uersatum VR1.), ut possit aequaliter torreri.— [*](Diosc. III 154.) Alcea[*](alcaea E.) folia habet similia verbenacae, quae[*](quae (qui Dal.) et v.a.H.) aristereon[*](aristereon dErH (peri- v). -ron rT.cfr. XXV 105 (126).) cognominatur[*](tres aut quattuor ll.v.), caules II aut IIII, foliorum plenos, florem[*](flore E.) rosae, radices albas cum plurimum VI, cubitales, obliquas. nascitur in pingui solo nec sicco. usus radicis ex vino vel aqua dysintericis, alvo citae, ad[*](ad ego. & Vv. om. rD.) rupta[*](rupta Er. -tis v. ructat V2. erat V1. rat r.), convulsa[*](conuulsis v. de structurae variatione cfr. § 129.).— [*](Diosc. IV 177. (cfr. Plin. XXVI 56).) Alypon[*](alipho E.) cauliculus est, molli[*](molle R1.) capite[*](an c apite, radice? cfr. Diosc.), non dissimile[*](dissimile VRfS. -lis d(?)Erv.) betae, acre gustu[*](gustu VRdTf. -tatu Erv. cfr. XXV 157. 92. XII 97. 119. 70. XXI 41. XXIV 69. XXVII 11. 14. 41; aliter XXV 135. XXXVI 132. XV 129. (falsum fortasse XIV 116).) ac lentum[*](acentum Vd.) mordensque[*](mordens qui RE.) vehementer et accendens[*](accedens VR1d.). alvum solvit in aqua mulsa addito sale modico[*](modicum inima VR.). minima potio II drachmarum[*](duarum quattuor . . sex ll.v.), media IIII, maxima VI, eximia[*](eximia (vel egregia: cfr. XXXII 130) ego. ea dErv. om. r. ex coni. S.) purgatione [*](purgationi Müller emend. IV 23.) quibus[*](cibus coni. S.) datur e gallinaceo[*](an gallinacei? cfr. § 95. XXIX 103. 78. (79).XXX 57. 68.)iure[*](iure B. fere dEr. ffere R. fferre V.om. v. malim datur in iure e gallinaceo uetere.).[*](Diosc. II 214. (cfr. Plin. XXVII 105).) — Alsine[*](alsine v e Diosc.salsine ll.), quam quidam myosoton[*](myosotan R. mosotan V. -tam d.) appellant, nascitur in lucis, unde et alsine[*](alsine drv. alxi- E. balsi- r.) dicta est. incipit a media hieme[*](hieme—3 media om.R1.), arescit aestate media. cum prorepit, musculorum aures imitatur foliis. sed aliam docebimus esse quae iustius[*](iustis E.) myosotis vocetur.[*](105) haec eadem erat quae helxine[*](helxine B e Diosc. haec sine VRE. alsi- dTv.), nisi minor minusque hirsuta esset. nascitur in[*](in om.E.) hortis[*](ortis V.) et maxime parietibus[*](in parietibus Rd(?)v.). cum teritur, odorem[*](odore VE.) cucumeris reddit. usus eius ad collectiones inflammationesque, item eadem[*](item eadem ego. cfr. XXIII 59. et in (ni E) ead- VREG. emendat dT. quin em- v.) omnia quae helxines[*](helxines ego. -ne B. helsine Er. hal- r. al- Tv. de structure cfr. XXVI 71, de mendo XXVII 73.), sed infirmius. epiphoris peculiariter inponitur, item verendis ulceribusque cum farina hordeacia[*](hordeacea d(?)rv.a.S. -diacia R.). sucus eius auribus infunditur.[*](Diosc. III 140.) — Androsaces[*](androsaches E.) herba est alba[*](alba —12 foliis om.R. alba amara (om. sine foliis) r.), amara, sine foliis, folliculos[*](alliculos R. & lic- r.) in cirris habens et in his semen. nascitur in[*](dist. ego.) maritimis Syriae[*](syriae B e Diosc. histriae (istor- E) ll.Tfv.). maxime datur[*](duabus ll.v.) hydropicis drachmis II tusa aut decocta in aqua vel aceto[*](uel in aceto d.) vel vino; vehementer enim urinas ciet. datur et podagricis inliniturque[*](illinuntur V.). idem[*](iidem T.) effectus et seminis.[*](Diosc. III 140.) — Androsaemon[*](androsoemon V. -roeman E.) sive, ut[*](ut om.R1) alii appellavere, ascyron non absimile est hyperico, de qua diximus, cauliculis maioribus densioribusque et magis[*](26,85) rubentibus. folia alba, rutae figura[*](figurae VE.), semen papaveris nigri. comae[*](comae dErv. -ma et r.) tritae sanguineo suco manant[*](manant om.E.) ; odor est[*](odor est (ei B. eis H) resinosus ego cum B e Diosc. odores tres in usus VRdv. om.E.) resinosus. gignitur in vineis[*](uinis E.), fere medio autumno effoditur[*](effunditur VR1df.) suspenditurque .[*](Diosc. eupor. I 208.) usus[*](usis V.) ad purgandam[*](purgandam dv. -dum r. de mendo cfr. XXIII 113.) alvum tusae cum semine potaeque matutino vel a cena[*](uel a cena Erv. flacco a Vd. -cco R.) II drachmis in aqua mulsa vel vino[*](aut uino VRd.) vel aqua[*](uel aqua mulsa E.) pura, potionis totius[*](potionis (-ni VR) totius VRdS. totius potionis Ev.) sextario. trahit bilem, prodest ischiadi maxime, sed postero[*](postero ego. -teru VRd. -tera Erv. | die Erv. dis r.) die capparis radicem resinae permixtam devorare oportet drachmae pondere [*](pondere om.R1.) iterumque[*](iterumque—6 bibere om.R1d.) quadridui intervallo eadem facere, a purgatione autem ipsa robustiores vinum bibere, infirmiores aquam. inponitur et podagris et ambustis[*](amb///tis R.), et volneribus cohibens sanguinem.[*](Diosc. III 119 (cfr. 120). Plin. infra § 55. XXV 74.) — Ambrosia[*](ambria E.) vagi nominis et circa alias[*](uarias coni. Gronov.) herbas fluctuati[*](fluctuati ll.TG. -ans v.) unam[*](unam V2TErH cum Gron. onam R. tionam V1. ounam d. fruticem unum v.) habet certam[*](certam ll.TH. om. v. (an ambrosiam . . unam habent sc. medici?).), densam, ramosam, tenuem[*](trium ll.v.), III fere palmorum, tertia parte radice breviore[*](breuiore ll.Tv(H). -rem C. cfr. Diosc.), foliis rutae circa imum caulem. in ramulis[*](famulis V.) semen est uvis dependentibus, odore vinoso, qua de causa botrys[*](bothrys E.) a quibusdam vocatur, ab aliis Artemisia. Coronantur illa Cappadoces. usus eius ad ea, quae discuti[*](discutio possit R1.) opus sit.— [*](Diosc. III 18. cfr. Th. H. VI 5, 3. 4. Plin. XXI 98. Diosc. eupor. I 18.) Anonim[*](anonim S (-nin B) e Diosc. ango- ll. anco- v.) quidam ononida[*](ononidam Er. -ni R.) malunt[*](malent E.) vocare, ramosam, as similem faeno[*](faeno nigro E.) Graeco, nisi fruticosior hirsutiorque esset. odore iucunda, post ver[*](uer Rdv. -ro VD. ue E. (an ex- ciderunt aliqua?)) spinosa. estur etiam muria condita , recens vero margines ulcerum erodit[*](eradit V2in ras.). radix decoquitur in posca dolori dentium. eadem cum melle pota calculos pellit. comitialibus datur in oxymelite decocta ad dimidias.[*](Diosc. III 157. eupor. 11 121.) — Anagyros[*](anagyros Erv. -giros V2. -gro V1d. -gyon R.), quam aliqui acopon[*](acopon B e Diosc. -oton ll.v.) vocant, fruticosa[*](frutice R1.) est, gravis[*](grauis V2Erv. grinis r.) odore, flore[*](fore om.R1.) oleris, semen in corniculis non brevibus[*](breuibus Ev. urbi- r.) gignit, simile renibus, quod durescit per messes[*](messes rB. meses V1RdE. menses V2v.). folia collectionibus inponuntur difficulterque parientibus adalligantur ita, ut a partu statim auferantur. quod si emortuus[*](quod stemorius V.) haereat et secundae mensesque morentur[*](moreret R1.), drachma bibuntur in passo[*](passa R1.) folia. sic et suspiriosis dantur et in vino vetere ad phalangiorum morsus. radix discutiendis concoquendisque adhibetur, semen commanducatum[*](manducatum R1Tf.) vomitiones facit.— Anonymos[*](anonymos dv. -omymos VR. amomymos r. -onimos E.) non inveniendo nomen invenit[*](nomen inuenit Erv. non uenit Yd. uenit R.). adfertur e Scythia[*](e scythia v. -tię R. -thicae V. et scythię d. esquitia E.), celebrata Hicesio, non parvae auctoritatis medico, item Aristogitoni[*](aristogitoni G. -ton ll.v.) in volneribus praeclara , ex aqua tusa inposita, pota vero mammis praecordiisve [*](praecordiisque d(?)Ev.) percussis, item sanguinem excreantibus. putavere et bibendam[*](bibendum R. uiue- E.) volneratis. fabulosa arbitror quae adiciuntur[*](abiciuntur E.), recentem eam[*](recentem eam ll.T. -te ea v.), si uratur[*](oratur VR1.), in[*](in VRTE.om.d(?)v. de structure cfr. XXXVI 199 extr. (deest fortasse materia simul urenda).) ferrum aut aes[*](ferrum aut aes om.R.)[*](eas V.) feruminari[*](ferruginari VR1dT.).— [*](Diosc. III 94. (cfr. Plin. XXIV 176). eupor. I 208.)Aparinen[*](aparimen VR1d.) aliqui omphalocarpon[*](omphalocarpon S cum B e Diosc. omphacoc- ll.v.), alii philanthropon vocant, ramosam, hirsutam, quinis senisve[*](semisue V.) in orbem circa ramos foliis per intervalla. semen rotundum, durum[*](aurum E.), concavum , subdulce. nascitur in frumentario[*](flumentario E.) agro aut hortis pratisve[*](parthisue E.), asperitate etiam vestium tenaci. efficax contra serpentes semine poto ex vino drachma et contra phalangia [*](phalangias VRd.). sanguinis abundantiam ex volneribus reprimunt folia inposita, sucus auribus infunditur.[*](Diosc. IV 104. (cfr. Plin. XXVI 129).) — Arction[*](artion VR1d.) aliqui potius[*](potius VRdTfv(S). om.ErG.) arcturum[*](arcturon E. -rion v.a.B.) vocant. similis est verbasco foliis,
nisi quod hirsutiora sunt, caule[*](caule Erv. a (ac d) caulo (-le d) r.) longo, molli, semine cumini. nascitur in petrosis radice tenera, alba, dulci, quae[*](dulci quae ego. cfr. § 62. -cique ll. v.) decoquitur in vino ad dentium dolorem[*](dolorem REv. -res rTfS.), ut ore[*](ut ore ego. om. ll. v. cfr. XX 111. XXIII 54. 79. XXV 170. XXVII 108. XXXII 80, praeterea XXV 166. 82. XXXI 40. (sine ore XXXV 186).) ita[*](ita ll. ut ita J. ut U 570. ita ut v (cfr. § 108).) contineatur[*](contineatur ore v. a.J. an ad dentium dolorem ita continetur? cfr. XXV 170.). decoctum bibitur propter ischiada[*](hisciada V. schiada E. sci- R.) et[*](e Rv.a.S.) stranguriam. ex vino ambustis inponitur et pernionibus; foventur eadem cum radice semine trito[*](trita VR.) in vino.[*](Diosc. III 141. Isid. XVII 9, 87. (cfr. Plin. XXV 45. XXVI 41). Th. H. IX 18, 7.) — Asplenon[*](aspleon E.) sunt qui hemionion[*](hemionion Verc. cfr. XXV 45. XXVI 41 et Diosc. -onon ll.v(D).) vocant, foliis trientalibus, multis, radice limosa, cavernosa sicut felicis[*](felicis RS. fil- rv(D). cfr. nota ad XXIV 85.), candida hirsuta. nec caulem nee florem nec semen habet[*](habent VR.). nascitur in petris[*](petris om.E.) parietibusque opacis, umidis, laudatissima in Creta. huius foliorum in aceto decocto[*](decocta VR.) per dies XXX[*](xxxx B e Diosc.) poto[*](potu dE.) lienem[*](lienen E.) absumi aiunt; et illinuntur[*](illinuntur dTv. lin- rf.) autem eadem. sedant et[*](sedant et VRdfS. -ante ErG. -ant v. an sedat et?) singultus. feminis non danda, quoniam sterilitatem facit.[*](Diosc. III 96.) — Asclepias folia hederae habet, ramos longos, radices numerosas, tenues, odoratas, floris virus[*](uiros R. uerus Er.) grave, semen securiclatum[*](securiclatum VD. -acum R. -arum f. -riculatum r seculatum (seru- v) Ev.a.B. -curidacae d(?)B coll. XVIII 155.). nascitur in montibus. radices torminibus medentur et contra serpentium ictus non solum potu[*](potum VEv.a.G.), sed et[*](et VRdS. etiam Erv(D).) inlitu[*](inlitu drS. -tum V1fE. illitum V2v -tu G. litu R.).[*](Diosc. IV 118.) — Aster ab aliquis[*](aliquibus Rd(?)v.a.S.) bubonion appellatur, quoniam inguinum[*](inguinum om.E.) praesentaneum remedium est[*](est om.Vd.). cauliculus[*](caulibus VR1d.) foliis oblongis II aut III[*](duobus aut tribus ll.v.), in cacumine capitula stellae modo radiata. bibitur et adversus serpentes. sed ad inguinum medicinam sinistra manu decerpi iubent et[*](iubent et Erv. -bent r.) iuxta cinctus alligari. prodest et coxendicis dolori adalligata[*](adalligata Ev. -to r.).[*](Diosc. III 162.) — Ascyron et ascyroides[*](asqui- roidaes E.) similia sunt inter se[*](se sed E.) et hyperico, sed[*](sed VRdTfH.om.EG. sed ascyron v.) maiores[*](maiore E.) habet[*](habet Ev. -ent rT.) ramos quod[*](qui v.a.G.) ascyroides vocatur[*](uocant G. -tur Ev.), ferulaceos[*](peculaceos R1), coma[*](coma ego. cfr. Dios. omnia ll.S. -ino v.) rubentes, capitulis parvis, luteis. semen in caliculis[*](cauliculis V2v.a.B. caulibus E.) pusillum, nigrum, resinosum. comae tritae velut cruentant, qua de causa quidam hanc androsaemon vocavere. usus seminis ad ischiadicos [*](duabus ll.v.) poti II drachmis in hydromelitis[*](hydromeliti E.) sextario. alvum solvit, bilem detrahit. inlinitur et ambustis.[*](Diosc. II 177.) — Aphaca[*](afaca VTE.) tenuia[*](dist v.a.B.) admodum folia habet[*](an habet et?), pusilla[*](pusilla V2Ev (D cum U 571). -llo r B.). altior lenticula et[*](et (=etiam) VRd. est Erv(D). del. S.) siliquas[*](si quas d.) maiores fert, in quibus terna aut quaterna semina sunt, nigriora[*](nigriora D cum U 571 coll. Diosc. -ora et (om.V) madidiora ll.v. an nigriora eadem?) et minora[*](et minora dv(D). et ui- VR.om.EJ.) lenticula. nascitur in arvis. natura ad spissandum efficacior quam lenti; reliquos[*](reliquo Erv.a.S. (usu eosdem effectus v).) usus 15 eosdem habet. stomachi alvique fluctiones[*](fluctionis E.) sistit semen decoctum.[*](Nicander ther. 541. 666. (cfr. Diosc. IV 27. 24. Plin. XXV 104).) — Alcibium qualis esset herba, non repperi apud[*](aputt V.) auctores, sed radicem eius et folia trita ad serpentis morsum inponi et bibi[*](bibi iubent dv.a.H.), folia quantum manus capiat trita[*](tribus et trium ll. v.) cum vini meri cyathis III aut radicem drachmarum III[*](alectoros luphus R1. -rolophus d. phos v.a.S.) pondere cum vini[*](uino d.) eadem mensura.— Alectoros lophos, quae apud nos crista dicitur, folia habet similia gallinacei cristae plura, caulem tenuem[*](tenuem om.E.), semen nigrum in siliquis[*](dist. J.). utilis tussientibus cocta cum faba fresa, melle[*](mella R1.) addito[*](addita E.) et caligini oculorum[*](oculum R.). solidum semen coicitur[*](conicitur Rdv. a.J. cfr. XXXI 29. XXXII 39. 75.) in oculum nec turbat, sed in se caliginem contrahit; mutat colorem et ex nigro[*](sed ex nigro Ev.a.S.) albicare incipit et[*](et Erv.om.r.) intumescit ac per se exit.[*](Diosc. IV 9. (cfr. Plin. XXVI 42). Marc: 26, 18. Scri- bon. 83. Marc. 17, 21. (10, 68. 31, 29).) —Alum nos[*](quod nos TS.) vocamus, Graeci symphyton[*](symphoton VE.) petraeum[*](pecreum V.), simile cunilae bubulae, foliis parvis, ramis III aut[*](tribus aut quattuor ll.v.) IIII a radice, cacuminibus thymi, surculosum, odoratum, gustu dulce[*](dulce gustu RdS.), saliva ciens, radice longa, rutila. nascitur in petris, ideo petraeum cognominatum, utilissimum lateribus , renibus, torminibus, pectori[*](pectori VRfEH. -ris C. -ribus dTv.an pectore . . . reicientibus? cfr. Scribon.), pulmonibus, sanguinem reicientibus, faucibus asperis. bibitur radix trita et in vino decocta, et aliquando superlinitur.[*](Diosc. IV 9. 10.—Diosc. IV 98. cfr. Plin. XXVI 103).) quin et commanducata sitim sedat praecipueque pulmonem refrigerat. luxatis[*](lusatis R.) quoque inponitur et contusis, lenit[*](lenit VRdTH cum Gro- novio. leni E. lieni v.) interanea[*](interanea V2TH. -nei V1RE. -neis dv. (an laesis interanei? cfr. XXVI 81 et Diosc.).). alvum sistit cocta in[*](in V2Erv.om. r. cfr. § 54. XVIII 103. XXIII 165. XXIV 144.) cinere[*](cineres E.) detractisque folliculis[*](foliculis E.) trita cum piperis granis[*](nouem ll.v.) VIIII et ex[*](et ex Erv. ex r.) aqua pota. volneribus sanandis tanta praestantia est, ut carnes quoque, dum cocuntur, conglutinet addita, unde et[*](unde et Ev. unde r S.) Graeci nomen inposuere. ossibus quoque fractis medetur,
alga rufa[*](rufa VRdTfv(H). ruba E. -bra G.) scorpionum[*](et scorpionum Rd(?)v.a.S.) ictibus.— Actaea gravi foliorum odore, caulibus asperis[*](asperis ll.v(G). anisi B.), geniculatis , semine nigro ut hederae, bacis mollibus, nascitur in opacis et[*](et Erv.om.r.) asperis aquosisque. datur acetabulo pleno interioribus feminarum morbis.[*](Diosc. IV 180. cfr. Plin. XXIII 19.) — Ampelos agria[*](agaria R. agrias Er.) vocatur
herba foliis duris, cineracei coloris, qualem in satis diximus, viticulis longis, callosis, rubentibus qualiter flos[*](23,19) quam[*](quam VRdf. quem Ev.)[*](dist.J.) Iovis flammam[*](flaminam E1.) appellamus[*](appellauimus B.). in uvolis[*](uuolis J e Diosc. uolis V1R. uiolis dB coll. XXI 67. obilis E (ignob- v). obolis V2r.) fert semen simile Punici mali acinis. radix eius decocta in aquae[*](aquae Ev. aqua r.) cyathis ternis[*](duobus ll.v.), additis vini Coi cyathis II, alvum solvit leniter ideoque hydropicis[*](hypocritis d.) datur. uvolae[*](uuolae J. uoluae V1. uul- V2Rdv. uole E.) vitia[*](uitia et d(?)v.a.J.) cutis in facie mulierum emendant[*](emendant EJ. -at rv.). ischiadicos quoque uti[*](uti dv. uri VRf. heuri E.) hac herba prodest tusa cum foliis et inlita cum suco suo.[*](Diosc. III 25. 23 (24). Th. H. IX 17, 4. cfr. Plin. XI 194. Isid. XVII 9, 60) Absinthii genera plura sunt: Santonicum appellatur e[*](a (bis pro e) R(?)v.a.S.) Galliae civitate, Ponticum e Ponto, ubi pecora pinguescunt illo et ob id sine felle reperiuntur, neque aliud praestantius, multoque[*](multorumque E. -tumque man. Dal.) Italicum[*](italicum dH. -co VREv(S).) amarius, sed medulla Pontici dulcis[*](dulci R.). de usu eius convenit, herbae facillimae atque inter paucas utilissimae, praeterea sacris populi Romani celebratae peculiariter, siquidem Latinarum feriis quadrigae certant in Capitolio victorque absinthium bibit, credo, sanitatem praemio[*](in praemio dTfS.) dari honorifice arbitratis maioribus.[*](Diosc. III 23.) stomachum corroborat, et ob hoc sapor eius in[*](crassatur dT.) vina transfertur, ut diximus. bibitur et decoctum aqua[*](14,109) ac[*](dist. ego.) postea nocte et die refrigeratum sub diu[*](diu V1RdJ. dio rDal. diuo Ev (D). die V2. cfr. XIV 136 extr. XXI 84. XXVIII 127. 225. XXX 84.) ; decoci VI[*](decoci VI ego. -octi (-octis REv) sex ll. v.) drachmis foliorum cum ramis suis in caelestis[*](caelesti R.) aquae sextariis [*](tribus ll. v.) III oportet, nec non[*](nec non ego. cfr. XXVIII 130. nec ll. et v.) salem[*](sale Vd.) addi vetustissimi[*](uetustissimi ego. -me Erv. -mum D cum U 572. uetus sine rTfS.) usus est[*](usus est (scriptum olim usust) ego. usu est ll.S. in usu est v.).
bibitur et madefacti dilutum; ita enim appelletur[*](appellatur v.a.H (S).) hoc genus . diluti ratio ut[*](aut E.), quisquis fuerit modus aquae[*](aqua Vd.), tegatur per triduum. tritum raro in usu est, sicut et sucus expressi [*](expressi Ev(J). -ssus (-raessus V) rTfS.). exprimitur autem, cum primum semen turgescit, madefactum[*](septem ll. v.) aqua triduo recens aut siccum VII diebus, dein[*](deinde R(?)v.a.S.)[*](decem ll.v.) coctum in aēneo vaso[*](uaso ES. -se rv.) ad tertias x heminis[*](eminis E.) in aquae sextariis XLV iterumque percolatum, herba electa[*](herba electa (i. e. exempta) ego. cfr. Diosc. III 7 et CFW Müller p. 11. 12. -bae lecta V. -bę leciti R -bae ita E. -be lento d. -ba lente v. -ba eiecta lenta Verc. -ba elisa D cum U 573. lente H.), coquitur ad crassitudinem mellis, qualiter ex[*](ex v. et ll.) minore centaurio[*](centaurio Ev (S). -reo r Verc.(Dal.).) quaeritur [*](uncos posui cum Dal.) sucus. sed hic [absinthii] inutilis stomacho capitique est, cum sit ille[*](illo VRd.) decoctus[*](decoctus man. Dal. v. -tis ll. -ti TG. [ saliberrimus V. salu- berrimum E.) saluberrimus.[*](Celsus II 24. 31. Scribon. 141. Marc. 28, 2. 30, 37.) namque adstringit[*](adstringi E.) stomachum bilemque[*](que om.VR1T.) detrahit, urinam ciet, alvum emollit et in dolore sanat, ventris animalia pellit, malaciam [*](malachiam E. -litiam Rd.) stomachi et inflationes[*](inflationes C e Diosc. inflammat- ll.fv.) discutit[*](discitit E.) cum sile et nardo Gallico, aceti exiguo addito, fastidia absterget, concoctiones adiuvat, cruditates[*](crudelitates E1.) detrahit cum ruta et pipere et sale. antiqui purgationis causa dabant[*](databant R1fS.) cum marinae aquae veteris sextario[*](sex et tribus ll.v.) seminis VI drachmas[*](drachmis E1v.a.S.) cum III salis, mellis[*](uel mellis E1D. et me- v. cfr. Marc.) cyatho; efficacius purgat duplicate sale.[*](Lucret. I 936. cfr. Celsus IV 15. 16.) diligenter autem teri debet propter difficultatem. quidam et in polenta dedere supra dictum pondus, addito puleio, alii pueris [folia] in[*](in folia in E.uncos posui cum H. sicca ut VdTrH cum Gron. siccat E. -cca R. sic ut v.) fico sicca, ut amaritudinem fallerent. thoracem purgat cum iride sumptum. in regio morbo crudum bibitur cum apio[*](apio VRdTfv(H). adipe Er. opio G.) aut adianto[*](idianto VR.). adversus inflationes[*](in- flammationes VRf.) calidum[*](caldum VfS.) paulatim sorbetur ex aqua, iocineris causa cum Gallico nardo, lienis cum aceto aut pulte aut fico[*](fico Erv. fingo VR. fungo d.) sumitur.[*](Scribon. 192. Diosc. eupor. II 160. 141. 142. 123. I 59. 60.) adversatur fungis ex aceto, item visco, cicutae ex vino[*](cicutae vino VR1.) et muris aranei morsibus, draconi marino, scorpionibus. oculorum claritati multum confert, epip]horis cum passo inponitur, suggillatis cum melle. aures decocti[*](decocti ego. -te Rd. -tae r(S). -tum v.) eius vapor[*](uapori E. -ris R(?)v.a.S.) suffitu sanat aut, si manent[*](manet (-nat v) sanies Ev.a.H.) sanie, cum melle tritum. urinam ac menses[*](tres quattuorue ll.v.) cient III IIIIve ramuli cum Gallici nardi radice una[*](sex ll.v.), cyathis aquae VI, menses privatim cum melle sumptum et in vellere[*](bellere E.) adpositum. anginae subvenit cum melle et nitro. epinyctidas ex aqua sanat, volnera recentia prius quam aqua tangantur inpositum, praeterea capitis ulcera. peculiariter ilibus inponitur cum Cypria cera aut cum fico[*](aut fico dT.). sanat et pruritus. non est[*](est om.dT.) dandum in febri.[*](Pl. inn. 65, 3.) nausiam[*](nausiam ego. -seam TfH.-sia V1Rd. -sias V2ErS. -seas v. cfr. VIII 99. XX 256. XXIII 96. XXVI 112. (de plur. num. cfr. XX 153. 162. 225. XXI 123).) maris arcet in navigationibus potum, inguinum tumorem in ventrali[*](uentralia dT.) habitum. somnos adlicit[*](adlicet VR. -ciet Er.) olfactum aut inscio sub capite positum. vestibus insertum tineas arcet. culices ex oleo[*](oleo Ev. aceto r. cfr. Diosc.) perunctis[*](peruncus Vd1. -ngus R1. -nctus T.) abigit et fumo, si uratur. atramentum librarium ex diluto eius temperatum litteras a musculis[*](musculis d(?) B e Diosc. muscis rTfv.) tuetur. capillum denigrat absinthii cinis unguento rosaceoque[*](rosaceo S cum vet.Dal.) permixtus.[*](Diosc. III 24. cfr. Plin. XXXII 100.) — Est[*](permixtus est E.) et absinthium marinum , quod quidam seriphum[*](seriphum S. -pum E. -phium v. seryphum r.) vocant, probatissimum in Taposiri[*](intra positi d.) Aegypti. huius ramum Isiaci praeferre sollemne habent. angustius priore minusque amarum, stomacho inimicum, alvum mollit[*](aluum foluit dT. (an emollit?).) pellitque animalia interaneorum. bibitur cum oleo et sale aut in farinae trimestris sorbitione dilutum. coquitur quantum manus capiat in aquae sextario ad dimidias.[*](Diosc. III 107.) Balloten alio nomine porrum nigrum Graeci vocant, herbam fruticosam angulosis caulibus, nigris, hirsutis , foliis vestientibus maioribus[*](maioris V2) quam porri et nigrioribus , graveolentibus. vis eius efficax adversus canis morsus ex sale foliis tritis inpositae[*](imposita Ev.a.H. an inpositis?), item ad condylomata coctis cinere in folio oleris. purgat et sordida ulcera cum melle. — Botrys[*](botrys dv. -tris VR. -thrys r. -thyris E.) fruticosa herba est luteis ramulis.[*](Diosc. III 120. (Plin. supra § 28. XXV 74).—cfr. Athenaeus II 33 p. 49f.) semen circa totos[*](toto E. -tam v.a.H.) nascitur, folia cichorio[*](chichoria E.) similia. invenitur in torrentium ripis. medetur orthopnoicis[*](orthopnoicis dErv. ortus (ho- R) in uicis r.). hoc Cappadoces ambrosiam vocant, alii Artemisiam.— Brabilla[*](brauilla E.) spissandi [*](spissandiū R. -ssam uim E.) vim habet cotonei mali modo, nec amplius de ea tradunt auctores.[*](Th. H. IV 6, 6. Diosc. IV 97. (cfr. Plin. XIII 137).) — Bryon marinum[*](brionam rinum V. bryona marina E.) herba sine dubitatione [*](meditatione Er.) est lactucae foliis similis, rugosa velut[*](ueluti r v.a.J.) contracta, sine[*](ima v.a. H. sed cfr. Theophr.) caule ab una radice exeuntibus foliis. nascitur in scopulis maxime testisque terra conprehensis. praecipua siccandi[*](siccandis VR. -di ei d(?)v.a.S.) spissandique[*](spissandisque E.) vis ei[*](uis ei S. uisci VR. uis dErv.) et collectiones[*](collectiones omnes Rdv.a.S.) inflammationesque omnes[*](omnes om.Rv.a.S.cfr. § 131.) inhibendi[*](cohibendi v.a.S.), praecipue[*](praecipua R1.) podagrae et quicquid refrigerari [*](refrigerari ED. -are rv. cfr. XXIII 118. 139. XXIV 42. 57. XXVIII 110. 198. XXX 107. XVIII 146. (contra XXVIII 234. XXXI 128. 130).) opus sit[*](opus sit dErv. possit rf.).[*](cfr. Plin. XXII 77. Nicand. ther. 586.—Diosc. IV 132.) — Bupleuri[*](bupleuri v e Diosc. -leri (blu- R1) ll.) semen ad ictus serpentium
dari reperio foverique plagas decocta ea herba adiectis foliis mori aut origani.Catanancen[*](catananchen VR1d.) Thessalam[*](tetessalam VR1.) herbam, qualis sit, describi a nobis supervacuum est, cum sit[*](sit (pro est) E.) usus eius ad amatoria tantum. illud[*](illum E.) non ab re est dixisse ad detegendas magicas vanitates, electam[*](electa Vd.) ad hunc usum coniectura, quoniam[*](quonia V1. quod R.) arescens contraheret se[*](se VRdv. sit E.) ad speciem unguium milui exanimati. eadem ex casa et cemos[*](et cemos Rv. ecce- V1f. et e- V2E. ecche– d.) silebitur[*](sileuitar E.) nobis.— Calyx[*](calyx S e coni. Dal. coll. Diosc. et ind. calfa ll.TfH. -lla v.) duorum generum est. una similis aro[*](haro VT. ba- E.) nascitur in[*](in—10 colligitur om.R1d.) arationibus , colligitur ante quam inarescat. usus[*](ususque R (?)v.a.S.) eosdem habet quos aris[*](aris D e coni. H1. cfr. XXIV 151. ars VRdTf. hars E. arisaron J e coni.H2. arum v.), at[*](at (vel &?) ego. a ll.om.v.) bibitur radix[*](quoque radix V(?)v.) quoque huius ad exinaniendas[*](24,147) alvos[*](inter V2.) mensesque mulierum, item caules[*](caules VEv(S). -lis rTfH.) cum foliis in leguminibus decocti[*](decocti v(S). -tis VdE. -tio R. -tus H.) sanant[*](sanant Ev(S). -at rTfH.) tenesmon[*](tenesmo re corr. -mum Vd.).[*](Diosc. IV 23. (cfr. Plin. XXII 48. 49.) alterum genus eius quidam anchusam[*](anchusam v. -cusam E. -chisam Vd. hancusam r. -ciram R.) vocant, alii rhinocliam[*](rhinocliam J coll. indice. -chisiam G. rinodiam dT. -ochiam (ri//no- R) VR. -clisiam v. clinosiam E. onocliam S e Diosc.). folia[*](folia dEv. -io VRD.) lactucae longiora[*](longlora V1. -giore D.), plumosa[*](plumoso D.), radice[*](radice ll. v. an radix?) rubra, quae ignes sacros cum flore[*](fore Rd(?)C. folio rTv.) polentae sanat inposita, iocineris autem vitia in vino albo pota.[*](Diosc. III 124.) — Circaea trychno[*](trychno VfS. cfr. § 132 et XXI 177. thry- E. stry- v e Diosc. thrycno d. try- R.) sativo[*](satiua E.) similis est, flore nigro, pusillo, parvo semine milii[*](milli R1. melli V. ut milii v.a.S.) nascente[*](nascente dVerc.-tes R. -tis VEv. -ti r.) in quibusdam corniculis, radice semipedali, triplici[*](radicem semipedalis triplice E.) fere aut quadruplici
, alba, odorata, gustus calidi. nascitur in apricis saxis. diluitur in vino bibiturque ad dolorem vulvae et vitia —macerari[*](tribus ll.v.) oportet in sextariis III quadrantem radicis tusae nocte[*](dist. ego.) et[*](nocte et (ac dT) VRdTfS. -tem et Ev(D). (per add. v). cfr. § 46. XXIX 113. VII 161. 11 6. 236. XX 172. XXXIII 71. 97. XXXII 73.) die—et[*](die et VIR. die ex dT. diem Ev(D). die V2fS.) trahit[*](trachit V. tradiit R1.) eadem potione[*](po- tione ego. -io et ll. v.) secundas, semine lac [minuit[*](minuit REv(D). -tur G. iminuit V. immi- d. (ficta ex iteratis in uino). uncos ego posui coll. Diosc.) ] in vino aut mulsa aqua poto.[*](Diosc. IV 117.) — Cirsion[*](cirsion rB e Diosc. -scion E. circision r. -cesion v.) cauliculus[*](duum ll.v.) est tener II cubitorum, triangulo[*](triangulus E.) similis, foliis spinosis circumdatus. spinae molles sunt; folia bovis linguae[*](lingulae Vd. -gua E.) similia, minora, subcandida, in[*](et in d(?)v.a.S.) cacumine capitula[*](capitula d(?)B e Diosc. -lata Erv. -irila r.) purpurea, quae solvuntur in lanugines. hanc herbam radicemve eius adalligatam dolores varicum sanare tradunt.[*](Diosc. III 129. Th. H. IX 18, 6.) — Crataegonon [*](crataegonon VdEv (S). crataeog- R(?)B e Diosc.) spicae tritici simile est, multis calamis ex una radice emicantibus multorumque geniculorum, in[*](in om.E. nascitur in v.a.J. (an in opacis nascens?).) opacis, semine milii, vehementer aspero[*](asperi d.) gustu, quod si bibant ex vino[*](tribus ll.v.) ante cenam III obolis in cyathis aquae totidem mulier ac vir ante conceptum diebus XL, virilis sexus partum[*](sexus partum v. partus sexum VRd. sexum E.) futurum aiunt.[*](cfr. Plin. XXVI 162. (Diosc. III 130. 132). Diosc. eupor. I 136.—Th. II. III 15, 6.) et alia est crataegonos[*](grategonos VR. crataeog- B. (item v. 18).), quae thelygonos vocetur[*](uocatur v.) ; differentia intellegitur lenitate gustus. sunt qui florem crataegoni bibentes[*](bibentis VR1S.) mulierum[*](mulierum ErD. -ris VR. -res dv.) intra XL diem concipere tradant. eadem[*](eaedem VD.) sanant ulcera vetera nigra cum melle et explent[*](et explent R1df. exp- rv.) sinus ulcerum et[*](et om.V.) atropha[*](atrapha VR1d.) carnosiora faciunt, purulenta expurgant; panos discutiunt, podagras collectionesque omnes leniunt, peculiariter mammarum. Theophrastus arboris genus intellegi voluit crataegon[*](crataegon ll e Theophr. -onon VdEv(D). -aeogonon B. crate conon R.) sive crataegona[*](crathegona E. grate- R. crataeog- B. | uam Vd.), quam Itali aquifolium[*](aquifolium dErv(D). -lia VR. -liam Dal. cfr. XV 101. XVI 80. 90. 231; contra XXIV 116. XVI 73, aqui- folia ilex XVI 19. 32.) vocant.[*](Diosc. III 10.) — Crocodileon [*](crocodileon ll. S. -lion C. -Ion v.) chamaeleonis herbae nigrae figuram habet, radice longa, aequaliter crassa, odoris asperi. nascitur in sabuletis [*](sabulitis E.vox solitaria; alias sabulosis, ut XIX 7. 34. XXI 175. XVIII 134. XIII 28. 49. XXXV 170. ceterumδρυμώδεσιDiosc. an arbuftis? cfr. XXVI 133 extra.). pota sanguinem per nares pellit copiosum crassumque ; ita[*](ita & (=itaa) ego. ita (ida V1) VRE. atque ita d(?)v. item D cum U 576.)et lienes consumere dicitur.[*](Diosc. III 131. (cfr. Plin. XXVI 95. 96).) — Cynosorchim[*](cynosorchim (-in v) S e Diosc. -sarcim E. -ima VR. -imam d.) aliqui orchim[*](sorchim E.) vocant, foliis oleae, mollibus, ternis[*](pernis E.) per semipedem [*](hemipedem R1. hyemem pedem d.)[*](uoluosa E.) longitudinis in terra stratis, radice bulbosa, oblonga , duplici[*](duplicis E.) ordine, superiore quae[*](supe- rioreque dTE. -or quae R.) durior[*](durior—11 quae om.R1dT.) est, inferiore quae[*](uului E.) mollior. eduntur[*](redduntur E. edicuntur V2.), ut[*](ut fEv. et r.) bulbi coctae[*](coctae VTfS. -te R. -ti d(?)Ev.), in vineis fere inventae[*](inuente E. -ti V(?)v.a.>H.). ex his radicibus si maiorem[*](ex his—maiorem om.R1.) edant viri[*](uiri om.R1.), mares generari dicunt[*](dicuntur Tv.a.G.), si minorem feminae[*](feminam E.), alterum sexum. in Thessalia molliorem in lacte caprino viri bibunt ad stimulandos coitus, duriorem vero ad inhibendos. adversantur [*](aduersatur dv.a.H.) altera[*](altera S cum vet. Dal. -ter ll.v.) alteri.— Chrysolachanum in pineto lactucae simile nascitur. sanat[*](sanant E.) nervos incisos, si confestim inponatur. et alibi[*](alibi ll.Tv(S). albi C. aliud G.) genus chrysolachani traditur, flore aureo, foliis oleris. coctum estur[*](hestur V.) ut[*](ut Erv. om. r.) olus molle. haec[*](haec VEv (S). hac d(?)G. om.R.) herba[*](herbae V. -be R1.) adalligata morbum regium habentibus ita, ut spectari ab his possit, sanare[*](sanari EG.) id malum traditur. de chrysolachano nec satis dici scio nec plura reperio. namque et hoc vitio laboravere proximi utique herbarii nostri, quod ipsis notas veluti[*](ueluti VVerc.(D). -ut in d. -ut Rv. uel E.) vulgares[*](uulgare d. -gore V.) strictim et nominibus tantum indicavere, tamquam coagulo terrae alvum sisti[*](sisti rv. -tit E. -tunt r.), stranguriam dissolvi, si bibatur ex aqua aut vino,[*](Diosc. IV 71. Pl. iun. 57, 6–8. Marc. 1, 48.) cuculli[*](cuculli D. cfr. Marc. 36, 63. -culi Ev(H). culiculi rTf. cacubali B e Diosc. cucu- C(S).) folia trita cum aceto[*](medentur dT.) serpentium ictibus et[*](aut dT.) scorpionum mederi. quidam hanc alio nomine strumum appellant, alii Graece strych- num[*](strychnum C. stricnum Rd. strien- V. strign- E (-non Ven.)). acinos habet nigros; ex his cyathus[*](cyathus (cia- V2) suci V2dv. quiatus suci V1. quia tussim R. causa tussim Er.) suci cum[*](quiaticum R.) mulsi[*](mulsu V.) II[*](duobus ll.v.) medetur lumbis, item capitis dolori[*](dolores E. -ribus v.a.H.) cum rosaceo infusus, ipsa strumae[*](strumae J. cfr. XXX 34. VIII 206. -mas r. -ma ll. D. -mis v.) inlita.— Peculiaris est Alpinis[*](cal- pinis E.) maxime fluminibus conferva appellata a conferuminando[*](a conferruminando dv.a.S. -ruam- Er. ferum- r.), spongea aquarum[*](uerum V.) dulcium verius quam muscus[*](mulfcus E.) aut herba, villosae densitatis atque fistulosae. curatum ea scio[*](cio VR.) omnibus fere ossibus confractis prolapsum ex arbore alta putatorem[*](putatores R1d. pot- V.), circumdata universo corpori, aquam suam adspergentibus, quotiens inaresceret, raroque nec nisi deficientem herbam mutationis causa resolventibus, convaluisse vix credibili[*](credibile V.) celeritate[*](celebritate E.).[*](Th. H. IX 20, 2. Diosc. IV 170. (cfr. Plin XIII 114. XXV 79).) —Cocco Cnidio[*](cocco cnidio d(?)Brot. (gni- v). cogum nidio Er. cognitio r.) color cocci, magnitudo grano piperis maior, vis ardens; itaque in pane devoratur , ne adurat gulam[*](gulam dTEv. -lae Vf. -la R.) transitu. vis[*](uis om.R1.) praesentanea contra cicutam[*](ciet vet. Dal. an soluit? cfr. Diosc.), sistit alvum.
[*](Diosc. III 11. (cfr. Plin. XXV 71).) Dipsacos[*](dipsa R1. -aquos V2. dypsacon d.) folia habet lactucae bullasque spinosas in[*](duum ll. v.) dorsi medio, caulem[*](caule E.) II cubitorum iisdem spinis horridum [*](torridum a E.), genicula eius binis foliis amplectentibus concavo[*](concauom S.) alarum sinu[*](sinum VS.), in quo subsistit[*](subsistit V2.(S). substitit (susst- V1) rH.) ros salsus. in cacumine capitula sunt echinata spinis[*](spinis om.E.). nascitur in aquosis. sanat rimas[*](trimas E.) sedis, item fistulas decocta in vino radice usque, dum sit crassitudo cerae[*](caere V.), ut possit in fistulas[*](fistula Ev.a. H.) collyrium mitti[*](mittit E.an inmitti? cfr. XXIV 151. XXVIII 241.), item verrucas omnium generum. quidam et alarum[*](quidem et altarum VR1.), quas supra diximus, sucum inlinunt iis[*](iis v. his ll. C.).[*](Diosc. IV 186.) — Dryopteris[*](drysopteris VR.) felici[*](felici S. -cis VREJ. filici d(?)v. cfr. XXVI 58.) similis[*](simis V.) in arboribus nascitur, tenui foliorum subdulcium incisura, radice hirsuta. vis ei[*](ei—) caustica, et ideo psilotrum[*](ideo et ED.) est[*](et ego. est Erv. cfr. nota ad XXIII 19.) radix tusa[*](tusa Erv. om. r.), inlinitur enim usque, dum sudores evocet[*](euocat E.), iterum[*](iterumque R(?)v.a.J.) et tertium[*](tertio dTEv.a.S. sed cfr. XVIII 145. XIV 139.) ita, ne sudor abluatur.— [*](Diosc. II 186.) Drabe phono[*](drabe phono D coll. indice et XXI 95. draeffono VRE. draphono d. dryophonon (dryph- v) C.) similis herba est, cauliculis tenuibus, cubitalibus[*](cubitalibus Erv. om. r.), circumdatis utrimque foliis pollicari amplitudine , qualia oxymyrsines[*](oxymyrsine Vd.), sed candidioribus mollioribusque , flore candido sabuci[*](sambuci dR(?)v.a.J.). edunt cauliculos decoctos[*](decocto V. -tis E.), semine vero eius pro pipere utuntur.
[*](Diosc. IV 40.) Elatine[*](ela- fine VR1d.) folia habet casiae[*](casiae ll.fv(J). helxinae B e Diosc.), pusilla[*](pusille E.), pilosa, rotunda[*](rotunda om.E.), semipedalibus ramulis quinis senisque[*](senisue v.a.D, ut § 32 al., sed cfr. § 76. 116. 137.), a radice statim foliosis. nascitur in segete[*](segetibus v.a.S. sed cfr. XXVI 40; contra § 93. XXVI 47 al.), acerba gustu[*](acerua gusto et odeo V.) et ideo oculorum
fluctionibus efficax foliis cum polenta tritis et inpositis, subdito linteolo. eadem cum lini semine cocta sorbitionis usu dysinteria liberat.[*](Diosc. IV 178. IV [15]. cfr. Plin. XXII 64.) — Empetros[*](empetros TfH (-on v). -pitros ll.), quam nostri ealcifragam vocant, nascitur in montibus maritimis, fere[*](fiere V1R1.) in saxo. quae[*](quae S e cod. Murb. que VRE. q??? d. quo B. quod v.) propius[*](propis R. pius V1. proprius E. -riis r.) maria fuit[*](fuerit v.a.J. an fit?), salsa[*](minus salsa B.) est potaque trahit bilem ac pituitas; quae[*](quo d(?)v.a.S.) longius magisque terrena[*](terrena dB. -nu r. teritur v.), amarior[*](a maior V.) sentitur. trahit aquam; sumitur autem in iure aliquo aut in[*](aut in cod. Murb. v. ut in V2ErD. ut rfJ. aut S. cfr. Diosc.) hydromelite. vetustate vires perdit, recens urinas ciet decoctum in aqua vel tritum calculosque[*](cauculosque E. calculos dTv.a. G.) frangit. qui fidem promisso huic quaerunt, adfirmant lapillos, qui subfervefiant , una rumpi.[*](Diosc. IV 107. cfr. Plin. XIII 114.—Diosc. IV 19.) — Epicactis[*](epicactis VREv(J). cfr. XIII 114. epipa- d(?)B e Diosc.) ab aliis elleborine[*](elleborine dC. hell- v. elledo- E. eledo- V. felledo- R. (XIII 114 embo- line ll.).) vocatur, parva[*](parua Erv. -uali r. an paruola?) herba, exiguis foliis, iocineris vitiis utilissima et contra venena pota.— Epimedion[*](epime- nidion G Dal.) caulis est non magnus, hederae foliis denis atque duodenis, numquam [*](lac. ego indicavi; exciderunt fere gustu languido: cfr. Diosc.) florens, radice tenui, nigra, gravi odore[*](graui odore dErv. -uido R. -uida V.) ac[*](ac VdT. hac R.om.ES. nascitur v.)..... in[*](in om.E.) umidis nascitur[*](nascitur ll.TS. om. v.). et huic spissandi refrigerandique natura , feminis[*](et feminis Vd.) cavenda. folia in vino trita virginum mammas cohibent.— Enneaphyllon longa folia novena habet, causticae[*](dist. ego.) naturae. inponitur lana circumdatum[*](circumdatum VRG. -ta dTv. -tur E.), ne urat latius—continuo[*](continuo enim R(?)v.a.S(D).) pusulas excitat—, lumborum doloribus et[*](et Erv. om. r.) coxendicum utilissimum[*](utilissima dT.).[*](Diosc. IV 183. 184. (Isid. XVII 9, 105).)[*](cfr. Plin. XXVI 58 extr.) Felicis[*](felicis S (item p. 253 v. 2). fil- ll. v (D). cfr. nota ad XXIV 85.) duo genera nec florem habent nec semen.
pterim[*](pterim S. -rin v e Diosc. -ria d. -rigia RE. -regia V.cfr. index.) vocant Graeci, alii blachnon[*](blachnon fv(S). biachron Vd. -cthron R. -cthro Er. blechnon C.), cuius ex una radice conplures exeunt felices bina etiam cubita excedentes longitudine , non graves odore[*](graue sudore V.) ; hanc marem existimant. alterum genus thelypterim[*](thelypterim S (-in v). thylipt- E. tylipt- VR. -erum d.) Graeci vocant, alii nymphaeam[*](nymphaeam B. -aea d. -ea RE. -eo v. nimphea V.) pterim[*](pterim dS. -in v. bther- E. bter- r. lter- R. iter- V.) ; est autem singularis atque non fruticosa, brevior molliorque et densior, foliis ad radicem canaliculata[*](canali- culata R (?)B. canic- rTVen. cananic- v.).[*](Th. H. IX 18, 8. Scribon. 136. 140.) utriusque[*](utris- que E.) radice sues[*](sue VR1.) pinguescunt. folia utriusque lateribus pinnata, unde nomen Graeci inposuere. radices utriusque[*](utriusque VRfJ. -rique d(?)Erv.) longae in. oblicum, nigrae, praecipue cum inaruere; siccari autem eas sole oportet. nascuntur ubique, sed maxime frigido solo. effodi debent vergiliis[*](uirgiliis R.) occidentibus. usus radicis[*](radicib; R1.) in trimatu tantum, neque ante[*](ante VdEv(J). -tea RG. cfr. XXVIII 120. 184. XXVI 61.) nec postea. pellunt interaneorum animalia, ex his taenias[*](taenias G. teneas V1R1. tin- rv.) cum melle, cetera ex vino dulci triduo potae, utraque[*](utrasque VR1.) stomacho inutilissima[*](inutilissimas V. -mis R1.). alvum solvit primo bilem trahens, mox aquam, melius taenias[*](taenias G. te- neas VRE. tin- dTv) cum[*](duum ll. v.) scamonii[*](scamonii Ev. -ni VD. -nia R. scam- monię d. -nii C.) pari pondere.[*](Th. H. IX 18, 8. Colum. VI 14, 3.) radix eius pondere[*](radix eius pondere om.E.) II obolorum [*](obolum E.) ex aqua post unius diei abstinentiam bibitur, melle praegustato[*](praegustatu E.) contra rheumatismos. neutra danda mulieribus, quoniam gravidis abortum, ceteris sterilitatem facit. farina earum ulceribus taetris inspergitur, iumentorum quoque in[*](in VEG(D). om. rv(H).) cervicibus. folia cimicem necant[*](necat VRE.), serpentem non recipiunt ; ideo substerni[*](subternir. -ter R.) utile est[*](est om.R1. s dT.) in locis suspectis, usta[*](usta V(?)D. -tae rv.) etiam fugant nidore. fecere medici huius quoque herbae discrimen: optima Macedonica[*](macedonia VTf.) est, secunda Cassiopica[*](casiopica R.).— [*](Diosc. IV 93.) Femur[*](femor VR.) bubulum appellatur herba, nervis et ipsa[*](ipsa Vv(D). -sis r(?)S.) utilis recens in aceto ac sale trita.Galeopsis[*](galeopsis B e Diosc. -lempsis d. -lapsis v. ca- lepsis r.) aut, ut[*](ut om.VR.) alii, galeobdolon[*](galeobdolon B. galactob- v. galleobdo (-dolono V2) VRd. galeo (galleo r) obdolono Er.) vel[*](uel Rdv. uei r.) gallon[*](gallion VRdVen.) caulem et folia habet urticae leviora et quae gravem odorem trita reddant, flore purpureo. nascitur circa saepes ac semitas ubique. folia caulesque duritias et carcinomata [*](carcinomata VdE. -ta sanant R(?)v.)[*](dist. ego e Diosc.) ex aceto trita et inposita, item strumas, panos, parotidas [*](et parotidas R(?)v.a.S.) discutiunt. ex usu est et decoctae[*](decocto v.a.H.) suco fovere. putrescentia quoque et gauigraenas sanat cum sale.— [*](Diosc. IV 139.) Glaux[*](glaux v e Diosc. glaus (glans E1) ll.) antiquitus eugalacton[*](ergalacton RE. et ga- v.a.B.) vocabatur[*](uocatur E.), cytiso[*](cotyso VR1) et lenticulae foliis similis; aversa candidiora. rami in terra[*](terra ego. -ram ll.v. cfr. XXII 45. 82. XX 88. XXVI 126. XXVIII 109. (IX 42. XXVII 99. XVI 152).) serpunt quini seni[*](semi V. seniue v. cfr. XXVI 72.), admodum tenues[*](tenuis RD. dumtenuis V.), a[*](ab v.a.S. om.E.) radice[*](tenues. a radice dist. J coll. § 56. XXV 28. XI 231. cfr. potius XII 60.). flosculi purpurei exeunt. invenitur iuxta mare. coquitur in sorbitione similaginis ad excitandam ubertatem lactis; eam qui[*](eamque qui v.a. G. ea quae S cum vet. Dal. an cumque?) hauserint , balineis[*](balinei V. -Ineis dEv.a.S.) uti convenit.[*](Diosc. III 90.)