Naturalis Historia
Pliny, the Elder
Pliny, the Elder, creator; Mayhoff, Karl Friedrich Theodor, 1841-1914, editor
[*](Geop. II 6, 27. Marc. 23, 59.) Equisaetum, hippuris Graecis[*](a graecis R(?) v.a.S.) dicta et in pratis vituperata[*](uitiperata VE.) nobis—est autem pilus[*](pilus rB. plus VRd. puluis Ev.) terrae equinae[*](18,259) saetae similis—, lienes[*](lienes RdfVen.(H). -naes V. -nem v. lichnes E.) cursorum extinguit decocta fictili[*](ficti E.) novo ad tertias quantum vas capiat et per triduum heminis pota; unctis esculentis[*](aescu- lentis E. cycul- V.) ex ante[*](ex ante ES. extante V. ante dv. inR (qui h. 1. desinit) a rec. manz adscriptum est ante. (an ita ante?).) diem unum interdicitur.
Graecorum varia circa hanc opinio[*](pino E. -ni v.a.S.) :[*](Diosc. IV 46. (eupor. I 210. II 34).) alii pinus foliis similem, nigricantem eodem nomine appellant, vim eius admirabilem tradentes[*](tradentem E. -tes quod etiam v.a.H.), sanguinis profluvia vel tacto[*](tacta E.) tantum ea homine[*](homini E.) sisti[*](sisti Gronov. sistit ll.T. -tat v.a. H.) ; alii hippurin, alii ephedron[*](pedron E.), alii anabasim vocant, traduitque iuxta arbores nasci et scandentem[*](scandentem v. -te ll.) eas dependere comis iunceis multis, nigris, ut ex[*](ex dES. est Vv.) equorum cauda, geniculatis[*](geniculis dTf.) ramulis, folia habere pauca, tenuia, exigua, semen rotundum, simile coriandro, radice lignosa, nasci in arbustis[*](ambustis Ev.a.B.) maxume.[*](Diosc. IV 47.) vis eius spissare corpora. sucus sanguinem e naribus fluentem inclusus sistit, item alvum. medetur dysintericis in vino dulci potus[*](tri- bus ll.v.) cyathis III, urinam ciet, tussim, orthopnoeam sanat, item rupta et quae serpunt [*](an serpant?). intestinis et vesicae folia bibuntur, enterocelen[*](enteroceleri Vd.) cohibet[*](co bibet V.). faciunt[*](faciant E2.) et aliam hippurim[*](hyppuri V.) brevioribus et mollioribus comis candidioribusque, perquam utilem ischiadicis et vulneribus ex aceto inpositam[*](inpositam v. -ta ll.) propter sistendum sanguinem.[*](Th. H. IX 13, 1.—Diosc. IV 33–35. Pl. iun. 73, 9 (cfr. Diosc. III 81. eupor. I 210).) —Et nymphaea trita plagis inponitur. peucedanum cum semine cupressi bibitur, si sanguis per os redditus est fluxitve ab infernis[*](inferis d.). sideritis tantam vim habet, ut quamvis recenti gladiatoris[*](gladioris E.) vulneri[*](uulneris Vd.) inligata[*](inligata (illi- V2) V2dEv. inlita V1T. -tu fS.) sanguinem claudat[*](cludat dT.), quod facit et ferulae cinis vel carbo, fungus vero etiam efficacius , qui secundum radicem eius nascitur.[*](Diosc. II 152. (cfr. Plin. XXVI 28).) per nares autem fluenti et cicutae semen tritum ex aqua additumque [*](in- ditumque v.a.J. sed cfr. XXV 134. VIII 93. XX 53. XXIII 53. 110. 127. XXXIII 48. XXXVII 140.) efficax habetur, item stephanomelis[*](stephanomelis v ex ind. -lie V. -li r.) ex aqua. Vettonicae farina e[*](e om.d.) lacte caprino pota sistit ex ubere fluentem plantagoque[*](que om.Vd.) contusa. eiusdem sucus vomentibus sanguinem datur. ad erraticum autem radix persollatae[*](herbae persolatae (-lutae V) V(d?)Tf.) cum axungia vetere inlita probatur;[*](Diosc. eupor. II 34 (undecies). Diosc. III 6. 3. IV 1. III 48. 115. IV 4 (6). III 1. IV 102. I 2. IV 9. III 102.) ruptis convulsisque, ex alto deiectis centaurium maius, Gentianae radix trita vel decocta [*](dist. ego. coll. Diosc. eupor.) vel sucus, Vettonica[*](uettonica ego. -cae ll. v.) et hoc amplius a vocis aut lateris[*](dist. ego.) contentionibus panaces, scordium[*](scordium (-ion v) S. cord- ll.), aristolochia pota, agaricum, idem[*](idem ego. item ll.v.) contusis et eversis potum II obolis in mulsi[*](duobus et tribus ll. v.)[*](mulse E.) cyathis III aut, si febris sit, in aqua mulsa, verbascum , cuius flos similis auro est, acori[*](auro escacori E.) radix, aizoum[*](alzoum E.) omne, sed maioris[*](sed e maiori Ev. a. H.) sucus efficacissime, item symphyti ius[*](symphyti ius J coll. XX 234 (87 XXIV 146). -ticius d. -phitius V. -phyti Ev. -ti sucus S. (an symphytum vel -ti ipsius?).) vel radicis[*](uel radicis ll. G(S). radices uel v. radicis Dal.) decoctum, daucos[*](daucos VdTS. -cus E. -cum v.) cruda[*](crud E. -dum v. a. S.), erysithales—flore[*](est flore d(?)v. a. S.) luteo, foliis acanthi[*](achanti Vd.) —e[*](ę Vd. bibitur e v. a. S.) vino, item chamaerops[*](camerops V. calame- E.) et in sorbitione[*](sorbitiones V2Ev. a. C.) irio[*](an iris? cfr. Diosc. I 1 et eupor. II 34 (de irione nihil eiusmodi traditur).)[*](lac. indicavit S. desunt herbarum aliquot nomina.) vel plantago omnibus modis, item .....[*](cfr. Plin. XI 114. Seren. 62. Diosc. IV 153. (eupor. I 107. cfr. Plin. XXIII 18). IV 149.) Phthiriasi[*](phtiriasi E. ptyri- V.) Sulla[*](sulla ll.S. qua (quo v) Sulla Bas. (D).) dictator consumptus est, nascunturque in sanguine ipso hominis animalia exesura[*](et e cura d.) corpus . resistitur uvae taminiae[*](taminae V. -ne d.) suco aut veratri cum oleo perunctis corporibus[*](corporis E.) ; taminia quidem in aceto decocta etiam vestes eo taedio liberat.
[*](Diosc. III 48. eupor. I 188.) Ulcera multorum sunt generum[*](genera E.) ac multis
modis[*](modis Ev. om. rT.) curantur. panacis omnium generum radix ex vino calido inlinitur manantibus[*](mantibus E.). siccat[*](siccat v. -cca ll.) privatim quam Chironiam diximus; cum melle trita tubera aperit ulceribusque[*](ulceribus quaeque VE.),[*](25,32) quae serpunt, deploratis auxilio est cum aeris flore vino temperata omnibus modis, vel semine vel flore[*](uel flore uel semine Ev. a. S.) vel radice. eadem cum polenta vetustis volneribus prodest, Heraclion quoque[*](quoque om.Vd.) siderion,[*](Diosc. IV 33 (eupor. I 184). 69. 70. III 115 (eupor. I 189). eupor. I 203. Diosc. III 7. IV 13. III 3.) Apollinaris, psyllium, tragacantha [*](tragacantha v. -chanta E. tragantha d. -tho Vf.)[*](dist. ego.). scordotis cum melle purgat; farina eius carnis excrescentes per se inspersa[*](insparsa d(?)v. a. S.) consumit. Polemonia ulcera, quae cacoëthe vocant, sanat; centaurium maius inspersum vel inlitum, item minoris coma[*](cuma T. cyma P.) decocta vel trita vetera quoque ulcera purgat et persanat. folliculi clymeni recentibus plagis inponuntur. inlinitur autem Gentiana ulceribus , quae serpunt, radice tusa vel decocta in aqua ad mellis crassitudinem vel suco, volneribus ex ea factum Lycium.[*](Diosc. IV 3 (eupor. I 162). II 152 (eupor. I 187. 197. 200). eupor. I 203. Marc. 4, 50.) Lysimachia recentibus plagis medetur, plantago omnium generum ulceribus, peculiariter senum et infantium[*](fenum VTD. feminum E. femi- narum fenum d(?)v.). igni emollita[*](igni emollita VdTfH. igne mo- Ev..) melior et cum cerato crassa ulcerum labra[*](libra V.) purgat, nomas sistit[*](sentit V.) ; tritam suis foliis integere oportet. suppurationes, collectiones[*](collectiones om.E.), sinus ulcerum chelidonia quoque siccantur, volnera adeo, ut etiam pro spodio utantur; eadem iam desperatis cum axungia inponitur[*](ponitur Vd.).[*](Diosc. III 34 (eupor. I 167). Th. H. IX 13, 3. Diosc. III 4 (6). eupor. I 186. 166. 188. 162). cfr. Plin. XXV 141. XXI 141 (Dios.c I 1).) dictamnum[*](dictamnos coni. Dal. cfr. XXV 93.) pota sagittas pellit et alia tela extrahit inlita—bibitur ex aquae[*](aqua VE.) cyatho foliorum obolo—, proxime pseudodictamnum; utraque et suppurationes discutit. aristolochia quoque putria ulcera exest[*](exest V1dEv. hoc est V2.), sordida purgat[*](expurgat Ev. a. S.) cum melle vermesque[*](feruensque E.) extrahit, item clavos in ulcere[*](ulcere VdTfH. -ra E. -ribus v.) natos et infixa corpori omnia, praecipue sagittas et ossa fracta cum resina, cava vero ulcera explet per se et cum[*](se et cum dv. sectum r.) iride, recentia vulnera[*](recentia ulcera uulnera E1.) ex aceto;[*](Diosc. IV 61. (IV 42. eupor. I 162). IV 105. 102.) vetera ulcera verbenaca, quinquefolium cum[*](cum omV.) sale et melle. radices persollatae volneribus ferro inlatis recentibus [*](ferro inlatis recentibus om.V1. pro ueteribus eraso in marg. adscripsitV2.) inponuntur, folia veteribus; cum axungia utrimque[*](utrimque ego. -rumque ll. v.) et[*](dist. ego.) suo folio operitur damasonium, ut[*](ut VdG. aut E. autem et v.) in struma, folia verbasci[*](25) ex aceto ant vino.[*](Diosc. IV 60 (eupor. I 184. 203). II 193 (eupor. I 157). III 82. II 209. eupor. I 182.) peristereos ad omnia genera vel callosorum putrescentiumque ulcerum facit. manantia nymphaeae Heracliae[*](heraclia E.) radix sanat, item cyclamini radix vel per[*](uel per Ev. per r.) se vel ex aceto vel cum melle; eadem et contra steatomata efficax. sic et[*](sic et VdTf. sicut Ev.) ad ulcera manantia hysopum, item peucedanum; ei[*](ei ego. et ll.S. cui v.) ad recentia volnera vis tanta est, ut squamam [*](squamam dTfman. Dal. H e Diosc. -ma VE. saniem v.) ossibus extrahat. praestant hoc et anagallides cohibentque quas vocant nomas et rheumatismos, utiles et recentibus plagis,[*](Diosc. IV 76. 79. 88. 62. I 126. 127. (eupor. I 184. 167. cfr. Plin. XXVI 127). IV 173.) sed praecipue senum corpori, cum cerato apostemata et ulcera taetra folia[*](exulceratae tria folia V. -ta e (et T) tri- folia dT.) mandragorae recentia, radix volnera cum melle aut oleo, cicuta cum siligine mixta mero, aizoum herpetas[*](haerpetas V. herbe- E.) quoque ac[*](ac ll.D. et v.) nomas ac[*](ac VEv. aut dT.an recte? cfr. Müller de stilo p. 68 (31).) putrescentia, sicut erigeron verminosa[*](uermiosa Vdv. a. C.), recentia autem volnera astragali radix et vetera ulcera, quae[*](ulcera quae S. -ra que dE. -ra aquae V. quoque ulcera v.) purgat hypocisthis utraque. leontopodii semen tritum in aqua et[*](et om.d.) cum polenta inlitum spicula[*](specula V1. spiculas E.) sagittarum extrahit, item pycnocomi[*](pygnocomi E.) semen.[*](Diosc. IV 162 (eupor. I 201). III 132. IV 116.— Th. H. IX 13, 2 (cfr. Plin. XXV 82).) tithymallus characias[*](characias C. -cites dEv (S). caracitas V.cfr. § 62. 118.) suco gangraenas, phagedaenas, putria vel decocto ramorum cum polenta et oleo, orchis radices hoc amplius et cacoëthe[*](cacoethe J e coni. S. cahoeti V. choeti E. cacti d. cacoethe ex aceto v.) cum melle, siccae et recentes[*](recentis VD.) per se vulnera[*](uulnera—6 sese om.E.)[*](uulnera VdTv(J). om. C. anulcera? cfr. Diosc.), onothera efferantia[*](efferantia P e Diosc. -rentia Vdv. a. H.) sese ulcera sanat. Scythae[*](stitae V. scite T.) ulcera[*](ulcera ego e Theophr. uulnera ll. v. de mendo cfr. XXIII 125. XXIV 9. XXVIII 71. XXIX 114. XXX 113. XXXIV 126 al.) Scythica [*](scythicę Ev. a. B. -ce H. scitica T.) curant. ad carcinomata argemonia ex melle efficacissima est.[*](cfr. Diosc. II 199 (eupor. I 204).—IV 62 (eupor. I 184).) ulceribus[*](ulceribus VfS. uulne- d(?)Ev..) praesanatis[*](persanatis Ev. a. B.) asphodeli radix decocta ut diximus, trita cum polenta et inlita, quibuscumque[*](22,70) vero Apollinaris, astragali radix in pulverem trita umidis ulceribus prodest, item callithrix decocta in aqua, privatim vero iis[*](iis dv. his rD.), quae[*](que E.) calciamento[*](calciamenta Vd.) facta sint, verbenaca nec non et Lysimachia contrita ac nymphaea arida infriata[*](infricata v. a. G. sed cfr. XX 140.). polythrix inveteratis iisdem utilior est[*](est VdTfS.om.Ev.).[*](Diosc. III 98. eupor. I 163. Pl. iun. 78, 13. Diosc. IV 33–35.) — Polycnemon[*](polycnemon v e Diosc. polygn- VE. poligmenon d.) cunilae bubulae similis est[*](an est delendum?), semine pulei, surculosa, multis geniculis, corymbo [odorata[*](uncos ego posui. odorata ll.v. -to G.) ] acri et dulci odore, ferro factis[*](factis uulneribus v. a. S.) conmanducata inponitur, quinto die solvitur. symphyton ad cicatricem celerrime perducit, item sideritis; haec inponitur ex melle.[*](cfr. Diosc. III 102 (Plin. XXIV 131). [Diosc. III 159]. Marc. 4, 62.) verbasci semine ac foliis ex vino decoctis ac tritis omnia infixa corpori extrahuntur, item mandragorae foliis cum polenta[*](pulenta VD.), cyclamini radicibus cum[*](cum om.V.) melle. trixaginis folia in oleo contrita iis[*](iis dv. his VD.om.E.) maxime adhibentur ulceribus, quae serpunt, et alcima in[*](alcima in ego. algam in VE. -gamum d. -ga in v. cfr. nota ad XXV 130.) melle trita, Vettonica[*](uetto- nica—sale om.V1.) ad carcinomata et malandrias[*](malandrias dS. -ri ac r. melandria v. -dryas C. -lanias G.) veteres addito sale.[*](Diosc. II 206 (eupor. I 130). IV 162 (eupor. I 176). I 128. Seren. 1098.—cfr. Diosc. eupor. I 228. Plin. XXV 130.) Verrucas tollit[*](tulit E.) argemonia ex aceto vel[*](uel dv. uli V. uliuel E(?).) batrachii radix, quae et[*](et om.E.) ungues scabros[*](scabros v. -osas ll.) aufert[*](aut fertulino zoytidis E.), linozostidis utriusque folia vel sucus inlitus. tithymalli omnes genera verrucarum omnia[*](omnia VfS. -ium dv. om.E.), item[*](item omnia Ev. a. S.) pterygia, varos tollunt; cicatrices cum elegantia ad colorem reducit ladanum.—
Artemisiam et elelisphacum[*](ele- lyspacum V1. elisp- E. elysp- V2.) alligatas qui habeat viator negatur lassitudinem sentire.—
[*](Diosc. III 147 (eupor. II 72. 76. 82. 86). III 48. 115 (eupor. II 78). IV 1 (eupor. II 77). IV 36 (eupor. II 83).) Muliebribus[*](mulieribus EVen.) morbis medetur maxime in universum Paeoniae herbae[*](herbae om.dT.cfr. § 131.) semen nigrum ex aqua mulsa; eadem et in[*](dist. U 563 et D.) radice vis. menses[*](meses E (ut fere semper).) ciet panacis semen cum absinthio[*](men cum absinthio om.E.), menses et[*](et om.E.) sudores[*](sudores ll.v. an secundas?) scordotis[*](scorditis V.) potu et inlitu. Vettonica drachma in vini[*](uino E.) cyathis III bibitur[*](tribus ll. v.) contra omnia volvarum vitia aut quae a partu[*](a partu dv. apertu V. a pastu E.) fiunt[*](an fiant?). menses nimios[*](enim hos d.) sistit Achillia[*](achillea dv. a. S.) adposita[*](adposita V. inp- d(?)Ev.) et decoctum eius insidentibus.[*](Seren. 364. Diosc. IV 69. III 48.) mammis inponitur hyoscyami semen ex vino, locis[*](locis ll.G. loti v. cfr. § 160. (cels. V 21, 6).) radix in[*](in VdTfS. ex E. e v.) cataplasmate, mammis et[*](mammis et ego. et mammis et (etiam v) ll. v. et D.) chelidonia. secundas morantes vel partus emortuos [*](emortuos V2v. -tuo E. -tum V1. -tuū d.) radices panacis adpositae[*](adpositae dv. -ta r.) extrahunt. ipsum panaces[*](panaces G. -cis VE. -cis semen dTv.)
e[*](e Vfv(S). in d(?)G. om.E.) vino[*](uino potum om.E.) potum volvas purgat adpositumque cum melle. Polemonia [*](tollit E.) pota ex vino secundas pellit, nidore corrigit[*](corrigit VdTfH. por- E. purgat v.) volvas. [*](Diosc. III 6. 7 (eupor. II 77. 78). II 152 (eupor. II 86). III 34 (eupor. II 77. 79. 80).) centauri[*](centauri VEJ. -rii v(S). -rei d(?)Lugd.) minoris sucus potu[*](pota E. -tus v.a.G.) fotuque menses ciet, item maioris radix in volvae doloribus isdem modis prodest, derasa vero et adposita extrahit partus emortuos. plantago adponitur in lana in dolore volvae, in strangulatu bibitur. sed praecipua dictamno vis est: menses ciet, partus emortuos vel traverses eicit—bibitur ex aqua foliorum obolo—, adeo ad haec efficax, ut[*](ut ne v. uine ll.) ne in cubiculum quidem praegnantium [*](peregrinantium Vd.)[*](fotu dT.) inferatur, nec potu[*](potu Ev. -ta rTf.) tantum, sed et inlitu et suffitu valet;[*](Diosc. III 4 (6). eupor. II 69.) proxime pseudodictamnum, sed[*](sed tardius coni. Dal. e § 161.) menses ciet cum mero decoctum denarii pondere. plurimis[*](plurimis TEG(D). -ris V. -ribus d(?)v(Dal.)) tamen modis[*](modis d(?)C. mo- lochis E(v add. et). locis VT.) aristolochia prodest, nam et menses et secundas ciet et emortuos partus extrahit, murra et[*](myrre et pipere et E.) pipere additis pota vel subdita; volvas quoque procidentes inhibet[*](inhiberet V.) fotu vel suffitu vel subiectu, maxime tenuis.[*](Diosc. III 1 (eupor. II 86). IV 60. III 139. II 193.—156: Diosc. II 194 (eupor. II 77). IV 20 (eupor. II 75). III 82 (eupor. II 88). IV 76 (eupor. II 77. 83).) strangulatum ab his mensumque [*](mensumque S. mes- V. mensiumque dv. mess- E.)[*](tribus ll.v.) difficultatem agaricum obolis III in vini veteris cyatho potum[*](potu VT.) emendat, peristereos adposita in adipe suillo recenti, antirrhinon cum rosaceo et melle. item adposita nymphaeae Thessalae radix dolori[*](dolore V.) medetur, in vino nigro pota profluvia inhibet; e diverso ciet cyclamini radix pota et adposita et vesicae insidentium decocto medetur. secundas pota cissanthemos pellit[*](pelli V.), volvam sanat[*](sanam E.). e xiphio radix superior menses ciet drachma ex aceto pota. peucedanum strangulatus volvae nidore ustum recreat, menses[*](menses dTv. meses E. mese V.) albos[*](albos TH. -bo Vd. aluos E. -uosque v.)[*](tribus ll. v.) praecipue psyllion drachma in cyathis III aquae[*](aquae VdJ. quae E. aquae mulsae (ciet add. G) v.), semen mandragorae potum volvam purgat, menses ciet sucus adpositus et[*](et om.d.) emortuos[*](emortuos dv. mo- r.) partus.[*](Diosc. III 76. (eupor. II 75. 70). IV 168 (eupor. II 78)) nimia rursus proluvia sistit semen cum vivo[*](uiuo dH e Diosc. uino E. ut non V. uino et v.) sulphure[*](sulphure dH. -phure (-fure V) alui profluuia sistit rv.), contra ea[*](contra ea ciet J. -ra faciet (-cit H) VdTH. -rachi et E. et contrahit v.) ciet batrachium potu[*](poto V.) vel cibo, ardens alias, ut diximus, cruda,[*](25,173) sed cocta commendatur[*](commenjdantur VVen.) sale et oleo et cumino. daucum et menses et[*](menses dv. mes- E. mess- V.) secundas potu facillime pellit, ladanum suffitu corrigit volvas, dolori earum exulceratisque inponitur. emortua scamonium pellit potum vel adpositum.[*](Diosc. III 161. 164 (eupor. II 76) Hippocr. morb. mul. I 10 p. 122. Diosc. II 156. (eupor. II 77). III 121 (eupor. II 72). IV 4 (eupor. II 82). III 159 (eupor. II 76). III 1.) menses[*](menses—11 adpositum om.E. ) ciet hypericum utrumque adpositum, ante alia vero, ut Hippocrati videtur, crethmos e[*](crethmos e dG. erithmus e V. erit. Musę (mulsę E1) E.) vino semine vel radicis cortice[*](radicis cortice vet. Dal. -ce corticis TfES (cum lac. signo). ce cortice r (?)v(J).), trahit et secundas[*](secundas G. -dis ll.v.), succurrit et[*](et Vdv. ea E.) strangulationibus ex aqua pota; item radix e geranio peculiariter secundis[*](fecundis E.) inflationibusque[*](inflammationibusque Ev.a. H. cfr. Diosc. eupor. II 72.) volvarum conveniens. purgat hippuris pota et[*](dist. ego. cfr. Diosc.) adposita volvas, polygonus pota. menses ciet et alcimae[*](alcimae S. alcme E. -meae v. algme V. -game T. alceae d(?)H. althaeae C. cfr.§ 119.) radix, folia plantaginis pellunt, item agaricum ex aqua mulsa.[*](Diosc. III 117 (eupor. II 78. 80. 81).) Artemisia volvae medetur trita, ex oleo irino aut cum fico aut[*](aut fico Ev.a.S.) cum murra adposita; eiusdem radix pota in tantum purgat, ut[*](ut Vdv. et E.) partus enectos extrahat. menses et secundas ciet ramorum decoctum insidentibus, item folia pota drachma. ad eadem omnia prosunt vel inposita ventri imo[*](immo VdH.) cum farina hordeacia.[*](Diosc. I 2. III 126. 143. IV 134. I 127 (eupor. II 82).) acoron quoque utile est interioribus feminarum morbis et conyza utraque et crethmos[*](crethmos dB. chretm- V. chrēnos E. cremnos v. cfr. § 82. XXV 155.). et anthyllides[*](anthyllides d(?)B. can- VD. cantill- Ev. cfr. § 84.) duae vulvis[*](uuluis Ev. uue uis r.) utilissimae torminibusque et secundarum morae[*](morae dv. -re r Yen.) in vino potae. callithrix fotu locis medetur , albugines in capite tollit, capillos inficit oleo trita[*](tyita V. tyna d.). geranion in vino albo potum, hypocisthis in rubro profluvium sistunt. hysopum suffocationes laxat. radix verbenacae pota ex aqua ad omnia in partu aut ex partu mala praestantissima est[*](est om.VTS.).[*](cfr. Diosc. IV 9. eupor. II 77. (III 34).—Diosc. II 193. eupor. II 94) peucedano quidam[*](qui- dem Vd.) miscent in vino nigro semen cupressi contritum. nam semen psyllii defervefactum in aqua, cum intepuit, epiphoras omnes uteri[*](utero E.) lenit[*](lenit V2v. -nti V1d. -ni E.). symphyton tritum in vino nigro evocat menses[*](euocat menses (meses E) Ev. -atum est r. (reuocat coni. Dal. cfr. Diosc. an moratur?).). partus accelerat scordotis pota drachma suci in[*](suclin V. uel in d.) aquae[*](aqua mulse (-sa v) Ev.a.S.) mulsae cyathis[*](cyathos d.) IIII. dictamni folia praeclare dantur ex aqua; constat unius oboli pondere, vel si mortui sint in utero infantes, protinus reddi sine vexatione puerperae. similiter prodest pseudodictamnum, sed tardius, cyclaminos adalligata[*](adalligat E.), cissanthemos[*](fiftanthemos V.) pota, item[*](item om.EG.) Vettonicae farina[*](farinae V.) ex aqua mulsa.[*](Diosc. III 130.—Th. H. IX 18, 5 (cfr. Plin. XXVI 99. XXVII 125).) Arsenogonon[*](arsegonon V.) et thelygonon[*](eliagacnon E.) herbae sunt habentes uvas[*](uas V.) floribus oleae similes[*](similes v. -lies V. -le d. -lis ES.), pallidioris tamen[*](pallidiores d(?)v.a.D. locus fortasse mutilatus: cfr. Diosc. an folia oleae, pallidioris tamen?), semen[*](semel V.) album[*](aluum E.)
papaveris modo. thelygoni[*](thelygoni C. -non d. theligoni Ev. -gon V.) potu feminam concipi narrant; arsenogonon[*](arsegonon E.) ab ea semine oleae nec alio distat; huius potu mares generari[*](generari ll.J. perhibentur add. v.), si credimus. alii utramque[*](utrā- que v. -aque ll.) ocimo similem[*](similē v. -li VE. -lia d.) tradunt, arsenogoni autem semen geminum[*](gemino Vd.) esse testibus simile.[*](cfr. Plin. XXII 89. Diosc. eupor. I 138.—Diosc. III 3. 138. II 193. IV 121.) Mammarum vitiis aizoum, quod digitillum[*](tigit illum E.) appellavimus , unice medetur. erigeron[*](erigeron v. iri- ll.) ex passo mammas uberiores[*](25,160) facit, sonci[*](sonci cum ego. soncum (sco- d) in V2dE. -chum in V1v.) cum farre cocti ius[*](cocti ius ego. coctum ll. v.). quae vero mastos[*](masthos VD.) vocatur[*](dist. v.a.J.), inlita pilos mammarum partu[*](paftu d. e partu E(?)v.a. D.) nascentes[*](nascentes vet. Dal. -tis S. -tium ll.v(J). de mendo cfr. § 150(ominium), XXVII 2(parentium), XXIV 65(nascentium).) aufert[*](auferb v. aut fert E.om. rTfD.) ; testas[*](et testas dTf. et tineas v.a.H.) in facie aliaque[*](alia d. [ cutas (om. uitia) E.) cutis vitia emendat Gentiana, nymphaea Heraclia inlita[*](inlita S. -tas V1. illitas V2.. -ta H. -tos dT. indita Ev.), cyclamini radix maculas omnes. cacaliae[*](cacaliae dfv. cacca- VED. cfr. § 29.) grana mixta cerae liquidae extendunt cutem in facie[*](facie erunt uitia E.) erugantque. vitia omnia acori radix emendat.
[*](Diosc. I 132 (eupor. I 98).—Diosc. IV 162 (eupor. I 103).) Capillum lycium suco[*](lycium suco ego coll. Diosc. lyfimaco d. -ce VE. -che f(?)S. -chia v. (cfr. XXIV 126).) flavum facit, denigrat hypericum , quod et[*](et om.E.) corissum[*](corissum S coil. § 85. 129. coristum T. ecor- E. or- d. echor- V2. xpm V1. corion B. -iston v.) vocatur, item ophrys[*](ophrys B ex ind. -ros VdTv. h/ophros E.) herba, denticulato [*](duobus LL.v.) oleri[*](holeri VE.) similis, foliis II. nigritiam dat[*](dat om.V.) et Polemonia in oleo decocta. psilotrum nos quidem in muliebribus medicamentis tractamus, verum iam et viris est in usu[*](usus V.). efficacissimum[*](dist. ego.) autem habetur archezostis, item tithymalli,
suco vel in sole cum oleo inlito[*](initio d.) crebro[*](cerebro E.) vel evolsis pilis. —Quadripedum scabiem[*](scabies E.) sanat hysopum ex[*](ex om.V.) oleo, suum[*](sucum E.) anginas[*](angina d.) peculiariter sideritis.—Verum et reliqua genera herbarum reddamus.Crescit profecto apud me certe tractatu[*](tractu Vf.) ipso admiratio antiquitatis, quantoque maior copia herbarum dicenda restat, tanto magis adorare priscorum in[*](in om.E.) inveniendo curam, in tradendo[*](intrando d. mir- T.) benignitatem subit. nec[*](ne E.) dubie superata hoc[*](huc V.) modo posset videri[*](uiridi E.) etiam rerum naturae ipsius munificentia , si[*](si—esset om.E.) humani operis esset[*](esset dv. esse V.) inventio[*](inuentionis V. (an om.E?).). nunc vero deorum fuisse eam apparet aut certe divinam, etiam cum homo inveniret, eandemque[*](eandem quae V.) omnium parentem[*](parentem v. -tium ll.) et genuisse haec et ostendisse, nullo vitae miraculo maiore[*](maior est d.), si verum fateri volumus. Scythicam herbam a Maeotis paludibus et Euphorbeam [*](euphorbiam d(?)v.a.S. -orherbam V.) e monte Atlante ultraque Herculis columnas ex[*](ex D cum U 564. et ll. v.) ipso rerum naturae defectu, parte alia Britannicam ex oceani insulis extra terras[*](terrain dT.) positis, itemque Aethiopidem ab exusto sideribus axe[*](axe Ev. ast r.), alias praeterea aliunde[*](aliaunde E.) ultro[*](ultro om.E.) citroque humanae saluti[*](salutis E.) in toto orbe portari[*](portare Ev.a.C.), inmensa Romanae pacis maiestate non homines[*](hominis E.) modo diversis inter se terris gentibusque
, verum etiam montes[*](montes v. -tis ll.S.) et[*](et om.Vf.) excedentia in nubes[*](nubes V2dG. -bis V1S. -bibus v. nudis E.) iuga partusque[*](pastusque v.a.G.) eorum[*](eorum dG. eur- V. meor- E. pecor- v.) et herbas quoque invicem ostentante! aeternum, quaeso[*](que sed eorum V.), deorum sit munus istud! adeo Romanos velut alteram lucem dedisse rebus humanis videntur.[*](cfr. Plin. XXV 122. Th. H. IX 18, 2.—schol. ad Nicand. alex. 13. Pompon. Mela I 19, 103. Plin. VI 4. Th. H. IX 16, 4) Sed antiquorum curam diligentiamque[*](curandi licen- tiamque d.) quis possit satis venerari? constat[*](constat V1dTfS. cum constat (-tet v) V2Ev.) omnium venenorum ocissimum esse aconitum et tactis quoque genitalibus[*](gentilibus E1.) feminini[*](feminis V.) sexus animalium eodem die inferre mortem. hoc fuit vnenum, quo interemptas[*](interemptos d. -ptis V.) dormientes[*](dormientes v. -tis dE.om.Vf.) a Calpurnio Bestia uxores M. Caelius[*](caelius Ruhnkenius ad Vell. II 68. caecilius ll.v. cfr. VII 165, de mendo XXVIII 200.) accusator obiecit. hinc illa atrox peroratio[*](perorato V.) eius in digitum[*](digito Ev.a.H.). ortum[*](ortum dTH. mort- V1. mortuum V2E. -tuas G (add. eas v).) fabulae narravere e[*](e VdTfv(H). om.E. a Dal.) spumis Cerberi canis extrahente ab inferis Hercule ideoque apud Heracleam Ponticam, ubi monstratur is ad inferos aditus[*](additos V.), gigni. hoc quoque tamen in usus humanae salutis vertere[*](uetere V. -res d.) scorpionum ictibus adversari experiendo datum in vino calido. ea est natura, ut hominem occidat, nisi invenerit quod in homine[*](in homine quod perimat P.) perimat. cum[*](uelum V1. -ut v.a.S.) eo solo conluctatur veluti praesentius [*](prae- sentius (pres- V2) V2Ev (D). parte (pari B) intus rB. de voce praesentius cfr. XVI 51 et U 565. (inuento = quam inuentum).) invento, [sola haec pugna est, cum venenum in visceribus[*](uncos posui cum Müllero emend. IV 122.) reperit] mirumque, exitialia[*](ex italia per scabocum V.) per se ambo cum sint[*](sunt E.), duo venena in homine conmoriuntur, ut homo supersit. [*](cfr. Plin. XXV 122. Diosc. IV 77 (eupor. 11 132).) immo vero[*](uero dv. -re V. -rum E.) etiam ferarum remedia antiqui prodiderunt demonstrando
, quomodo venenata quoque ipsa[*](ipso V.) sanarentur. torpescunt scorpiones aconiti tactu[*](tactus E.) stupentque pallentes et vinci se confitentur[*](fatentur dT.). auxiliatur[*](auxiatur V.)iis[*](iis ego. us E. eis v. his rTfH.) helleborum album tactu resolvente, ceditque aconitum[*](aconitum—5 quae om.E.) duobus malis, suo et omnium . quae si quis ulla[*](ulla VdTS. illa Ev. ullo H cum Gronovio.) forte[*](forte VdTv. certe E.) ab homine excogitari[*](excogitare V.) potuisse credit,[*](cfr. Plin. VIII 99 (XX 50). Aristot. hist. an. IX 6 § 43. Diosc. IV 77. Nicand. alex. 38. Solin. 17, 10.) ingrate deorum munera intellegit. tangunt cares[*](an carnes Hyrcani aconito? cfr. infra illos situs et Solin.) aconito necantque[*](negantque E1.) gustatu[*](gustato V.) earum pantheras, nisi hoc fieret, repleturas illos situs[*](sitos V.). ob id quidam[*](quodam d.) pardalianches[*](pardalianthes E.) appellavere. at illas statim liberari morte excrementorum hominis gustu demonstratum[*](demonstratum v. -tu E. -to r.). quod certe casu repertum[*](reperiunt V.)[*](8,100) quis dubitet et[*](et om.d.), quotiens fiat, etiam nunc ut novum nasc, quoniam feris ratio et usus inter se tradi non possit?hic ergo casus, hic est ille[*](illi E.) qui pluruma in vita invenit deus[*](deum d.) —hoc[*](hoc habet nomen uncis incbusit S. dist. ego.) habet nomen per quem intellegitur eadem et parens rerum omnium et magistra—[*](magistratu E. -tra natura B.), utraque coniectura pari, sive ista cotidie[*](cottidie E.) feras invenire sive semper scire iudicemus. pudendumque rursus omnia animalia, quae sint salutaria ipsis, nosse praeter hominem.[*](Diosc. IV 77. (cfr. Plin. XXV 122). Nicand. alex. 41. 36. Th. H. IX 18, 2.) sed maiores oculorum quoque medicamentis aconitum misceri saluberrime promulgavere[*](promulgare d. prouulgauere Vf. -are T.) aperta[*](aperta dv. -te V. aparte E.) professione, ne[*](ne ego. m E.om. r v.) malum quidem ullum[*](nullum d(?)v.) esse sine aliquo bono. fas ergo nobis erit, qui[*](quid V.) nulla diximus venena, monstrare quale[*](qualem V. -le in d.) sit[*](it V1. id d.) aconitum, vel deprehendendi[*](depraehendi Vd.) gratia[*](gratiae V.). folia habet cyclamini aut cucumeris
[*](quattuor ll.v.)[*](dist. ego.), non plura IIII, ab radice, leniter hirsuta, radicem modicam, cammaro similem marino; quare quidam cammaron appellavere, alii thelyphonon[*](theliponon Vd.) ex qua diximus causa[*](causa om.V.). cauda[*](cauda V. arida E.om.dv. cauda arida D.) radicis[*](radix d(?)v.a.D.) incurvatur paulum scorpionum modo, quare et scorpion aliqui vocavere. nec[*](ne E.) defuere[*](detuere V1. deferuere E1.) qui myoctonon[*](myocton Vd.) appellare mallent, quoniam procul et e longinquo odore mures necat.[*](Th. H. IX 16, 4. cfr. Theopomp. ap. Athen. III 29 p. 85b. Ovid. met. VII 418.) nascitur in nudis cautibus, quas aconas nominant , et ideo aconitum aliqui dixere, nullo iuxta, ne pulvere quidem, nutriente. hanc aliqui rationed nominis adtulere; alii, quoniam vis[*](uiis E.) eadem esset[*](esse V.) in morte, quae cotibus in ferri[*](ad ferri acie (-em v) deterendam Ev.a.S.) acie deterenda, statimque admota[*](ammota E.) velocitas sentiretur.