In XII Prophetas

Cyril of Alexandria

Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.

Ἐσκίρτησαν δαμάλεις ἐμ ταῖς φάτναις αὐτῶ, ἡφανίσθησαν [*](212 Α. a) θησαθροὶ, ατεσκάφησαν ληνοὶ, ὅτι ἐξηράνθη οἱτος. τί ἀποθήσομεν [*](18) ὲαυτοις; έκλαυσαν βουκόλια βοῶ, ὅτι οὐχ ὑπῆρχε νομὴ αὐτοῖς, κὼ τὰ ποίμνια τῶν προβάτων ἠφανίσθη.

[*](1. ἱερέως pro ἱερατείας Edil. 4. καὶ alt.] + τὴν iid. 5. Haec ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς, ὅτ’ accessenint ex Β. 6. ἐπὶ] ἐν iid. 7. ὅτι assumpliim ex B. 8. λόγος. οὐκ οὐκ δ’ pro λόγος, οὐκ ἀν’ Edd. ἐξῆρται πληθύος] πληθύος ἐξῆρθαι λέγειν iid. 9. τῆς assumptum ex Β. 10. καὶ γὰρ ὁ θ. γράφει Παῦλος] ἀλλ’ iid. 11. Haec ἐπὶ τῇ ἀναγν. τῆς π. διαθήκης accesserunt ex Β. 13. δὲ] γὰρ iid. τοῦ pro διὰ iid. 14. Haec δὴ οὖν assumptum ex Β. πᾶσα αὐτοῖς hoc ordine Β. Statim ἡ add. iid. 17. Haec ἡμῶν Ἰησοῦς ὁ χριστὸς accesserunt ex Β. 18. διανέμει τρυφᾶν hoc ordine B. 24. ἔκλαυσεν F. (22. al.) 25. ἠφανίσθη B.F. (Alex.) ἠφανίσθησαν Edd. (Vat. 8))
311

Καὶ τοῖς ἀλόγοις τῶν ζώων ἔσθ’ ὅτε περιτίθησιν λόγον ἡ θεόπνευστος γραφὴ, τὰς τῶν πραγμάτων φύσεις εἰς τὸ εὔχαρί τε καὶ ἀστείως ἔχον εὐτέχνως διαποικίλλουσα, καὶ οἷον ἐν ἤθει γράφουσα τὰς οἰκονομίας, ὧν ἂν πρέποι νοεῖν. εἶτα τί τὸ θαῦμα, κἂν εἰ δαμάλεις λέγοι διασκιρτησαι τυχὸν, [*](b) κλαῦσαί τε βοκόλια βοῶν ; ἀφορήτως γὰρ αὐτὰ καταπιέζοντος τοῦ λιμοῦ, τάχα πὼς καὶ ἀνεσκίρτησαν ἃν καὶ τεθνήκασιν, εἴπερ ἦν αἴσθησις αὐτοῖς τῶν ἐπενηνεγμένων. ἠξανίσθαι δέ φησι θησαυροὺς καὶ κατεσκάφθαι ληνοὺς, οὐδεμιᾶς που τάχα φροντίδος ἠξιωμένας, διάτοι τὸ μηδὲν ἐξ ἀγρῶν συλλέγεσθαι, ἀλλὰ δρεπάνην μὲν ἀπρακτεῖν τὴν ἐν ἀμπέλῳ καὶ βότρυί; ξηρὸν δὲ δὴ τάχα καὶ ἀτελεσφόρητον τοῖς ἀγροῖς ἐπικεκλίσθαι τὸν στάχυν. ταύτῃτοί φασι τί ἀποθήσομεν ἑαυτοῖς; ὅτι δὲ, ὡς ἔφην, τοῖς τῶν καρπῶν ἡμέροις καὶ [*](c) αὐταὶ συνδιολώλασιν αἱ τῆς ἐρήμου πόαι, καθίστησιν ἐναργὲς, αργὲς, ἠφανίσθαι λέγων καὶ αὐτὰ τῶν προβάτων τὰ ποίμνια, λιμῷ δὴ πάντως κατεφθαρμένα, καὶ τῆς συνήθους καὶ φιλαιτάτης λαιτάτης αὐτοῖς ἐστερημένα νομῆς. ἐφαρμόσει δὲ καὶ σοφῶς ταῖς Ἰουδαίων συμφοραῖς, οἳ πεπαρῳνήκασιν, ὡς ἔφην, εἰς τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα χριστόν.

Πρὸς σὲ, κύριε, βοήσομαι, ὅτι πῦρ ἀνήλωσε τὰ ὡραῖα τῆς ἐρήμου, [*](19) καὶ φλὸξ ἀνῆψε πάντα τὰ ξύλα τοῦ αΓροῦ, καὶ πάντα τά κτήνη τοῦ πεδίου ἀνέβλεψαν πρὸς σὲ, ὅτι έζΗράνθΗσαν ἀρέσεις ὑδάτων, [*](20) καὶ πῦρ κατέφαγε τά ὡραῖα τῆς ἐρήμου.

Ὡραῖα μὲν τυ ἐρήμου φησὶ τὰ ἐν πεδίοις τάχα που τοῖς [*](1. περιτ. λόγον hoc ordine Β. 2. πραγμάτων] πράξεων Edd. εἰς om. Β. 3. ἐντέχνως iid. 4. εἴθει (sic) iid. εἴδει e suo correxit Migne. 5. τὸ assumptum ex B. δαμάλεις λέγοι διασκιρτῆσαι] δάμαλις λέγοιτο διασκιρτᾶν iid. 6. καταπιέζοντος τοῦ λιμοῦ] κατεπιέζοντο τῷ λιμῷ iid. 7. ἂν om. Β. κοὶ τεθνήκασιν] καὶ τεθρηνήκασιν ἀγροὶ iid. 8. αἴσθησις αὐτοῖς hoc ordine Β. 10. ἠξιωμένους iid. 12. Haec δὴ τάχα assumpta ex Β. 13. ἐπικεκλόσθαι] ἐπικλίνειν iid. τοι assumptum ex Β. Statim φησὶ iid. 17. δὴ assumptum ex B. 18. νομῆς] ζωῆς iid. 19, 20. Haec ὡς ἔφην et τὸν τῶν ὅλων Σωτῆρα assumpta ex Β. 2 1, ἠνάλωσε F. 22. τ’···· alt. accessit ex Β. 23. ἀνέβλεψε B.F. (Alex.) ἀνέβλεψαν Edd. (Vat. ℵ) 24. ὡραῖα om. Edd.)

312
ἀνηρότοις αὐτομάτως φυόμενα· ξύλα γεμὴν τοῦ ἀγροῦ ἐν κήποις τε καὶ παραδείσοις εὐγενῆ βλαστήματα, καὶ ταῖς ἐξ ὡρῶν εὐκαρπίαις περιανθίζεσθαι πεφυκότα· ταῦτά τε ἐν [*](e) εἴδει πυρὸς μονονουχὶ κατεδηδοκέναι βροῦχόν τε καὶ ἐρυσίβην. ποιεῖται δὲ χρησίμως τὴν πρὸς Θεὸν εὐχὴν εὐτεκνέστατα, διδάσκων, ὡς ἥκιστα μὲν παρ’ ἑτέρου δεήσει ζητεῖν τῆς συμφορᾶς τὴν ἀπόστασιν, προσάγειν δὲ μόνῳ τῷ σώζειν ἰσχύοντι τὰς λιτὰς, καὶ ὡς ἐξ ὀργῆς ἐπάγοντι τὰ καταλυπεῖν εἰωθότα. μὴ γὰρ δὴ χρῆναι φρονεῖν εὖ μάλα φησὶν αὐτομάτως τὰ τοιάδε συμβῆναι τῶν κακῶν, ἐπενηνέχθαι δὲ μᾶλλον ὡς ἐκ θείων αὐτοῖς μηνιμάτων· καὶ τοῦτο ἡμῖν αὐτὸς ὁ τῶν ὅλων Θεὸς διὰ φωνῆς ἑτέρου προφήτου φησίν [*](213 Α. a) “Εἰ ἔσται κακία ἐν πόλει, ἣν κύριος οὐκ ἐποίησεν; οὐ [*](Amos iii. 6.) γὰρ ἂν γένοιτό τι τῶν κακοῦν εἰωθότων ἢ πόλεις ἢ χώρας, ὃ πράττοιτο ἂν μὴ οὐκ ἐφιέντος Θεοῦ. σώζει γὰρ οὓς ἂν ἕλοιτο, καὶ ἀπαλλάττει κακῶν. ἀναπείθει δὴ οὖν τῶν λελυπηκότων τὴν λύσιν παρὰ Θεοῦ ζητεῖν, ῥιπτοῦντας ὡς ἀποτάτω τό γε οἴεσθαι δεῖν τῆς τῶν ψευδωνύμων θεῶν χειρὸς, καὶ ἐπικουρίας δεδεῆσθαι τὰ κατ’ αὐτούς. ἐξηράνθαι δέ φησιν ἀφέσεις ὑδάτων. ὑετοῦ γὰρ τὴν γῆν οὐκ ἄρδοντος, [*](b) καθιεμένης δὲ πρὸς τούτῳ τῆς ἐρυσίβης, ἐξωπλισμένης δὲ καὶ ἀκρίδος, καὶ βρούχου πηδῶντος, καὶ κάμπης ἑρπούσης, πῶς ἦν ἀμφίβολον ὡς πάντη τε καὶ πάντως οἴχοιτο ἃν αὐτοῖς τὰ ζωαρκῆ πρὸς τὸ μηδέν; καταφθειρομένης δὲ καὶ πόας, πᾶσά πὼς ἀνάγκη καὶ κτήνη παθεῖν τὸν ὄλεθρον.

Φαίην δ' ἂν ὅτι τάχα που καὶ Ἰουδαίοις ἐν ἐσχάτοις τοῦ αἰῶνος καιροῖς ἐπιστρέφουσι πρὸς Θεὸν, πρέποι ἂν εἰπεῖν τὰς τοιάσδε φωνὰς, ταῖς τῶν ἀγαθῶν ἐνδείαις ε'ντεθλιμ- [*](1. ἀναφυόμενα Edd. τε pro γε iid. ante Migne. 2. τε assumptum ex Β. εὐτενῆ (sic) B. 3. τε] δὲ iid. 4. μονονουχὶ κατεδηδοκέναι Β. κατεδ. φησὶν μονονουχὶ iid. 5. εὐτεχνέστατα] ἐκτενέστατα iid. 6. δεήσει ζητεῖν hoc ordine Β. 10, 11, τὰ τ. συμβῆναι et ἡμῖν αὐτὸς hoc ordine Β. 14. ἢ prius assumptum ex Β. 16. δὴ assumptura ex Β. 17. παρὰ Θεοῦ ζητεῖν hoc ord. Β. ὡς ἀποτάτω] μακρὰν iid. 19. ἐξηράνθη iid. ἐξηράνθη. ’σαν e suo Migne. 20. οὐκ ἄρδοντος τὴν γῆν inverso ordine iid. 23. ἦν ἀμφίβολον] ἂν ἀμφίβολον ἦν iid. πάντη τε καὶ assumpta ex Β. 25. καὶ om. Β.)

313
μένοις καὶ κατοιμώζουσι. δεδαπάνηται γὰρ αὐτοῖς ὡς ὑπὸ [*](c) πυρὸς τὰ εἰς νοῦν ἀγαθὰ, ἀκρίς τε αὐτὰ νοητὴ κατεδήδοκε, καὶ ἐξηράνθησαν ἀφέσεις ὑδάτων. “Ἐνετείλατο γὰρ ταῖς [*](Es. v. 6.) “νεφέλαις τοῦ μὴ βρέξαι εἰς αὐτοὺς ὑετὸν; κατὰ τὸ γεγραμμένον, καὶ γεγόνασι ἄβατός τε καὶ ἄνυδρος γῆ, ἥτις [*](Cf. Hier. xxviii. 43.) οὐ κατοικηθήσεται. ἡμῶν δὲ δὴ πέρι τῶν ἐν πίστει δεδικαιωμένων προανεφώνει Θεὸς, καὶ τῶν διὰ χριστοῦ χαρισμάτων ἀμφιλαφεστάτην ἔσεσθαι τὴν χορηγίαν ὑπεδήλου λέγων “Ἐν τῆ ἡμέρᾳ ἐκείνη ἀποσταλάξει τὰ ὄρη γλυ- [*](Infra iii. 18.) κασμὸν, καὶ οἱ βουνοὶ ῥυήσονται γάλα, καὶ πάσαι αἰ “ἀφέσεις Ἰούδα ῥυήσονται ὕδατα, καὶ πηγὴ ἐξ οἴκου Κυρίου [*](d) “ἐξελεύσεται, καὶ ποτιεῖ τὸν χειμάρρουν τῶν σχοίνων·’’ καὶ μὴν καὶ ἑτέρως “Ἐγὼ κύριος ὁ Θεὸς, ἐγὼ ἐπακούσομαι [*](Es.xii. 17,18.) “ὁ Θεὸς Ἰσραὴλ, καὶ οὐκ ἐγκαταλείψω αὐτοὺς, ἀλλ’ ἀνοίξω “ἐπὶ τῶν ὀρέων ποταμοὺς, καὶ ἐν μέσῳ τῶν πεδίων εἰς ἕλη, “καὶ τὴν διψῶσαν γῆν ἐν ὑδραγωγοῖς·’’ οὐκοῦν ἡμεῖς μὲν ἐν τούτοις. εἰ δὲ δὴ βαδίζοιεν εἰς μετάγνωσιν καὶ ἀναβλέψοιεν πρὸς Θεὸν, λέγοιέν τε καὶ αὐτοί Πρὸς σὲ Κῦρε κεκράξομαι, λήψονται τὰς τῶν υδάτων ἀφέσεις, ἀντλήσουσί [*](e Ib.xii. 3.) τε μεθ’ ἡμῶν τὸ ὕδωρ τὸ νοητὸν “ ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ σω- “τηρίου,” ποτισθήσονται δὲ καὶ “ τὸν χειμάρρουν τῆς τρυ- [*](Ps. xxxv. 9, 10.) “φῆς’’ παρὰ τοῦ Θεοῦ καὶ πατρὸς, καὶ τὴν πηγὴν τῆς ζωῆς ἕξουσιν ἐν καρδίαις. παρακείσεται δὲ αὐτοῖς εἰς τρυφὴν καὶ τὰ ὡραῖα τῆς ἐρήμου, τουτέστι, νομὴ καλὴ καὶ ἀμφιλαφὴς, εἰς γνῶσιν αὐτοὺς ἀποτρέφουσα τὴν ἐν χριστῷ νοουμένην θείαν τε καὶ εὐαγγελικήν.

[*](a 214 Α.)

Σαλπίσατε σάλπιγγι ἑ Σὼ, κηύεατε ἐν ὄρει ἁγίῳ μου, καὶ [*](Κεφ. β΄.) συγχυήσονται πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν γὴν, διοτι πάρεστιν [*](3. ὑδάτων accessit ex Β. 4. εἰς αὐτοὺς ὑετὸν] ὑετὸν ἐπὶ τῆς γῆς Edd. γένος pro γεγραμμένον iid. 6. Quae sequuntur iisque ad fin. scliolii ἡμῶν δὲ δὴ—καὶ εὐαγγελικήν om. B. Contuli igitur cum D. 17. εἰς D. πρὸς Edd. 20,21. νοητὸν—δὲ καὶ D. νοητὸν, κα ἐκ τῶν πηγῶν τοῦ σωτηρίου ποτισθήσονται, καὶ Edd. 25. ἀποτρέφουσα D. ἀποστρέφ. Édd. 28. συγχυθήσονται Β. (240= b. 86 mg.) συναχθήτωσαν F. (Alex.) συγχυθήτωσαν Edd. (Vat. ℵ))

314
[*](2) ἡμέρα κυρίου, ὅτι ἒγγὴς ἡμέρα σκότους καὶ γνόφου, ἡμέρα νεφέλης καὶ ὁμίχλης./p>

Γράφεται δὴ πάλιν ἀστείως ἡμῖν τοῦ πολέμου τὸ σχῆμα. [*](b) εἴη δ’ ἃν καὶ ἐπ’ ἀμφοῖν ἀληθὲς, κἂν εἰ ἐπ’ ἀκρίδος καὶ βρούχου νοοῖτο τυχὸν, κἂν εἰ ἐπ’ αὐτῶν ἕλοιτό τις τῶν Βαβυλωνίων. ὡς γὰρ ἤδη τοῦ πολέμου βεβηκότος εἴσω θυρῶν, καὶ μονονουχὶ περιηγγελμένου κατὰ πᾶσαν γῆν Σιῶν, ἤγουν ἐν ὅλη τῆ Ἰουδαίᾳ, καὶ θορύβου καὶ δειμάτων ἀναπλησθήσεσθαι τὰ πάντα φησίν. πάρεστι γὰρ ἡμέρα κυροῦ, τουτέστιν, οὐκέτι προαγόρευσις τὸ χρῆμα μόνον, ἀλλ’ ἐν ὄψει τὰ πάθη, καὶ ἐν αὐταῖς γεγόνασι ταῖς πείραις τῶν πάλαι προηγγελμένων, οὓς ἦν ἄμεινον παρὰ πολύ [*](C) μεταφοιτᾶν ἑλέσθαι πρὸς τὰ βελτίω, καὶ πρὸ ἐφόδου καὶ παρουσίας τὴν τῶν κακῶν ἀποσείεσθαι πεῖραν. οὐκοῦν ἀναδύεσθαι πρὸς μετάγνωσιν οὐκ ἐᾷ, μεθιέντας δὲ ὥσπερ τὸ τῆς γνώμης ἀναπεπτωκὸς καὶ τὸ ῥᾴθυμον, εἰς φιλεργίας ἰέναι κελεύει γοργῶς, καὶ ἐπί γε τὸ βούλεσθαί σφισιν αὐτοῖς ἐπαμύναι γενικῶς, Θεῷ δηλονότι προσθέοντας, καὶ τῶν ἀρχαίων αἰτιαμάτων ἀφανίζοντας τὰ ἐγκλήματα ταῖς τῶν ἀμεινόνων ἐναγωγαῖς. ταύτῃτοί φησιν ἐγγὺς εἶναι τὴν ἡμέραν κυροῦ, καθ’ ἢν ἔσονται μὲν ὡς ἐν ὁμίχλη καὶ σκότῳ, τὸν [*](d) ἐκ τῆς ἀκρίδος δεδιότες λιμὸν, ἤγουν τὴν ἐκ τῶν Ἀσσυρίων ἐπηρτημένην αὐτοῖς ἀθλιότητα καὶ καταφοράν.

Ὡς ὄρθρος χυθήσεται ἐπὶ τὰ ὄρη λαὸς πολὴς καὶ ἰσχυρός· ὅμοιος αὐτῷ οὐ γέγονεν ἀπὸ τοῦ αἰῶνος, κω μετ’ αὐτὸ οὐ προστεθήσεται [*](3) ἕως ἔτω εἰς γεωεὰς γενεῶν. τὰ ἔμπροσθεν αὐτοῦ πῦρ [*](5. νοοῖτο τυχὸν hoc ordine Β. 6. βεβηκότος] + τε Edd. 7. περιηγγελένου post Ἰουδαίᾳ transp. iid. τὴν pro γῆν iid. 9. ἀναπλησθήσεσθαι] ἀναπλησθῆναι iid. Statim τὴν πόλιν pro τὰ πάντα iid. γὰρ] + ἡ iid. 11. ἁλλ’] + ὡς iid. πάντα pro πόθη iid. 12. πάρα] κατὰ iid. 14. πεῖραν] φροντίδα iid. 15. ἀναδύεσθαι πρὸς μετάγν.] πρὸς μετάγν. ἁλύεσθαι iid. 18. καὶ assumptum ex Β. 20. ἐπαγωγαῖς iid. 22. τῶν] τῆς iid. 23. ἐπηρτ. αὑτοῖς hoc ordine Β. καταφοράν] καταφθοράν iid. 25. ἀπὸ] ἐκ F.)

315
ἀναλίσκον, καὶ τό ὀπίσω αὐτοῦ ἀναπτομένη φλόξ· ὡς παράοεισος τρυφῆς ὴ γῆ πρὸ προσώπου αὐτοῦ, καὶ τὰ ὀπίσω αὐτοῦ [*](e) πέδω ἀφανισμοῦ, καὶ ἀνασωζόμενος οὐκ ἔστιν αὐτῷ.

Ὄρθρον ἔοικεν ἀποκαλεῖν ἢ τὴν ἐν ὄρθρῳ δρόσον, ἢ ἐπειδὰν ὅλως καταχέηται τῶν ὀρῶν, ἀφίησιν οὐδὲν τῶν ἐν αὐτοῖς ἀκατάδευστον· ἤγουν τὰς πρώτας ἡλίου βολὰς, καὶ τοῦ τῆς ἡμέρας φωτὸς τὴν εὐθύς τε καὶ ἐν ἀρχαῖς ἀνάλαμψιν, ἢ ταῖς τῶν ὀρέων κορυφαῖς καὶ πρό γε τῶν ἄλλων μονονουχὶ καὶ ἐνευρύνεται, καὶ κατερυθαίνει βουνούς. οὕτως ἔσεσθαι [*](a 215 Α.) φησιν ἐπὶ τ‘ὶ ὄρη τὸν λαὸν τὸν ἰσχυρὸν, ἀκρίδας τυχὸν, ἤγουν, ἐξ ὁμοιότητος τῆς ἀπ’ αὐτῶν, τὸν Ἀσσύριον ὡς ἐν πληθύι· νοούμενον ἀπαραβλήτῳ λοιπόν· ὅμοιος γὰρ αὐτῷ φησὶν οὔτε γεγονεν απὸ τοῦ αἰῶνος, οὔτε μὴν ἔσται ποτέ. ἐπειδὴ δὲ ταῖς τῶν ἀκρίδων ἐμβολαῖς δαπανᾶται μὲν τὸ παρεμπῖπτον εὐθὺς, εἰ δὲ δήπου τι καὶ περιλειφθὲν τύχη, ἔργον ἐστὶ καὶ αὐτὸ τῶν ἑπομένων ταῖς πρώταις· πῦρ ἀναλίσκον ἔφη τὰ ἔμπροσθεν αὐτοῦ, φλόγα δὲ ἂναπτομένην τὰ κατόπιν καὶ ἑπόμενα. τοῦτο [*](b) δὲ αὐτὸ δράσειεν ἂν οἶμαί που καὶ πολεμίων στρατός. ἕψονται γὰρ πάντως ταῖς τῶν φθασάντων ἀγερωχίαις ὁμοῦ καὶ ἀφειδίαις καὶ οἱ κατόπιν ἰόντες βραχύ· ποιήσονται δὲ τὴν γῆν ὡς τρυφῆς παράδεισον, ἄρδην ἀποκείροντες, καὶ ἐνσπαταλῶντες τοῖς εὑρισκομένοις. ἔχει δὲ τὸ ἀληθὲς ὁ λόγος καὶ ἐπ’ αὐτῆς εἰ φέροιτο τῆς ἀκρίδος.