De Resurrectione

»μὴ οὖν βασιλευέτω ἡ ἁμαρτία ἐν τῷ θνητῷ ὑμῶν σώματι« λέγων, σῶμα γινώσκειν τοῦτο ὅ περικείμεθα συνίστησι. καὶ πάλιν· »εἰ δὲ τὸ πνεῦμα τοῦ ἐγείραντος Ἰησοῦν οἰκεῖ ἐν ὑμῖν, ὁ ἐγείρας Χριστὸν ἐκ νεκρῶν ζῳοποιήσει καὶ τὰ θνητὰ σώματα ὑμῶν«. καὶ πάλιν· »ἐὰν εἴπῃ ὁ ποὺς ὅτι οὐκ εἰμὶ | χείρ, οὐκ εἰμὶκ ἐκ τοῦ σώματος, οὐ παρὰ τοῦτο οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ σώματος«. καὶ πάλιν· »καὶ μὴ ἀσθενήσας« Ἀβραὰμ »τῇ πίστει οὐ κατενόησε τὸ ἑαυτοῦ σῶμα νενεκρωμένον«. καὶ πάλιν· τοὺς γὰρ ἅπαντας ἡμᾶς φανερωθῆναι δεῖ ἔμπροσθεν τοῦ βήματος τοῦ Χριστοῦ, ἕνα κομίσηται ἕκαστος τὰ διὰ τοῦ σώματος πρὸς ἅ ἔπραξε«. καὶ πάλιν· »αἱ μὲν ἐπιστολαὶ βαρεῖαι καὶ ἰσχυραί, ἡ δὲ παρουσία τοῦ σώματος ἀσθενής«. καὶ πάλιν· »οἶδα ἄνθρωπον ἐν Χριστῷ πρὸ ἐτῶν δεκατεσσάρων, εἴτε ἐν σώματι οὐκ οἶδα, εἴτε ἐκτὸς τοῦ σώματος οὐκ οἶδα«. καὶ πάλιν· »οὕτως ὀφείλουσιν οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶν τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας, ὡς τὰ ἑαυτῶν σώματα«. καὶ πάλιν· αὐτὸς δὲ ὁ θεὸς τῆς εἰρήνης ἁγιάσαι ὑμᾶς ὁλοτελεῖς καὶ ὁλόκληρον ὑμῶν τὸ πνεῦμα, καὶ ἡ ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα ἀμέμπτως ἐν τῇ παρουσίᾳ τοῦ κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τηρηθείη«.

οἱ δὲ ἀσφαλῶς οὐ νοήσαντες τούτων οὐδὲν ἐν σάλω καὶ ταραχῇ φέρεσθαι τὸν ἀπόστολον ὑπέλαβον, ὡς στάσιν αὐτοῦ τὰς διανοήσεις τῶν λόγων καὶ ἔδραν οὐκ [*](1 Dan. 3, 27 — 3 Mt. 6, 25 — 5 Rom. 6, 12 — 7 öm. 8, 11 — I Kor. 12, 15 — 11 Rom. 4, 19 — 13 H Kor. 5, 10 — 15 II Kor. 10, 10 — 16 H Kor. 12, 2 — 18 Ephes. 5, 28 — 19 I Thess. 5, 23 — 23 Tgl. Symp. 3, 2 S. 28, 18ff) [*](1 ἐν τῷ < S | ἐπὶ τῶν μαρτύρων < S 2 λέγεται — ἐφλογίσθη Z. 2f < S 3 διὰ — ὑμῖν < S 4 τί φάγητε — ἐνδύματος] »für die Kleidung des « S | πλεῖον V U 5 καὶ2 . . δὲ < S 6 λέγων — συνίστησι Ζ. 7 und 7 εἰ δὲ — ἐν ὑμῖν Z. 8 < S 8 ἐκ νεκρῶν < S 9 καὶ πάλιν — νενεκρωμένον Z. 12 < S 11 καὶ vor μὴ < V 12 οὐ < V | νεκρούμενον Pet 13 πάντας U | δεῖ < V 14 ἵνα κομίσ.] καὶ κομίσεται w. e. seh. S 14 f πρὸς ἅ ἔπρ. διὰ τ. σώμ. αὐτοῦ S 15 καὶ πάλιν — οὐκ οἶδα Ζ. 18 < S 17 ιδ V 18 ὀφείλουσιν U 149v 19 καἰ πάλιν — τηρηθείη Ζ. 22 < S 20 ἁγιάσει V | ὁλοτελῶς U 22 οἱ δὲ V 375v | ἀσφαλῶς < S 23 οὐδὲν < S 24 καὶ ὡς S | στάσιν] στασιάζειν V | τὰς διαν . . κ. ἕδραν < S 24 f οὐκ ἕχοντος S)

Όθεν ἴνα μὴ παραλειφθῇ τῶν προταθέντων μηδὲ ἔν, ὅπως τελέως ἐκτέμωςμεν Ὕδραν, εἰς τὸ προκείμενον πάλιν ἐφεξῆς γάρ, καθάπερ ὑπεσχόμην, καὶ τὰ ἄλλα ἅ προσαποροῦσι κεφάλαια θείς, καὶ ἅ χρὴ πρὸς αὐτὰ λέγεσθαι ἀποδείξας, ἀκόλουθα παραστήσω αὐτὸν καὶ σύμφωνα εἰς τὴν περὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς σαρκὸς πίστιν καὶ αὐτὰ εἰρηκότα.

Ἴδωμεν δὴ οὖν ἅ τὸ πρῶτον εἰς τὸν ἀπόστολον εἰπεῖν. τὸ γάρ »ἐγὼ δὲ ἔζων« λεχθὲν αὐτῷ »χωρὶς νόμου ποτέ« ἄνω τὴν ἐν τῷ παραθείσῳ, καθάπερ ἐξ ἀρχῆς ὑπεθέμεθα, πρὸ τῆς ἐντολῆς, οὐκ ἐκτὸς σώματος, ἀλλὰ μετὰ σώματος ἡμῶν ἐν τοῖς πρωτοπλάστοις διαγωγὴν παρεγγυᾷ, ἐπειδὴ πρὸ τοῦ δοθῆναι τὴν ἐντολὴν »χοῦν ὁ δεὸς ἀπὸ τῆς γῆς λαβὼν ἔπλασε τὸν ἄνθρωπον«, ἐκτὸς δὲ ἐπιθυμίας [*](1 vgl. S. 282, 14 — 4 Plato Pol. IV, 426 E; vgl. De lepra 6, 2 — 11 Rom. 7, 9 — 12 vgl. De res. I, 58, 2. 4) [*](9—c. 8, 8 S. 345, 7 Phot. Bibl. 234 S. 294a, — 297a, 4) [*](1 ἀναπλ.] ἀναπνεούσας V, »gehend« »wandelnd« S: ἀναπολούσας Jh. | καὶ ὁμιλ. παλίμφ. < S: ὁμολογούσας πάλιν φημὶ V 2 ὁτὲ δὲ οὐκ ἀνίστ. < S 3 τῶν προταθ. < S | ὅπως — γδραν Z. 4 < S 4 ἐκτέμνομεν V | γδραν τέμν. PI | πάλιν < S | ἐπανελευσόμεθα S 5 καθάπερ = jakoze: jaze S | καὶ τὰ ἄλλα < S | ἅ < U 6 θείς — λέγεσθαι < S | θείς] θείς] αὐθὶς U | ἀκόλουθα < S 7 αὐτῶν w. e. seh. corrig. in αὐτὸν U: < S | εἰς S 101 8 καὶ αὐτὰ εἰρηκότα] »Ich werde reden nach meinem ögen« S, und + »Es endet die erste « 9 Λ. Β. Bo: »Desselben Über die Auferstehung. Zweite « S | Ph 294a, 23f ἀνεγνώσθη τοῦ αὐτοῦ ἐκ τοῦ αὐτοῦ λόγου ἀποστολικῶν ῥητῶν ἐρμηνεία | vgl. auch das Lemma in C (Coisl. 294) El. 151v zu De res. II, 24, 1 Μεθοδίου ἐπισκόπου Φιλίππων καὶ μάρτυρος ἐκ τοῦ β λόγου τοῦ ἀντιρρηκοῦ(!)· οὖ ἡ ἀρχὴ ἴδομεν οὖν 10 Ἴδωμεν V Ph S, ἴδομεν C1 (zu Z. 9): Ἴωμεν U Jh mit PI Phaed. 78 C | δὴ οὖν ἅ τὸ] δὲ τί ἦν ὅπερ Ph: ἐφ’ vor ἅ + Jh | ἐν τῷ ἀποστόλῳ w. e. seh. S | προήχθημεν: »wir « S 11 δὲ < S | ἔζων—ποτέ VPh: λεχθὲν αὐτῶι nach ποτὲ U | ἄνω < S 12 παραδ.] διαγωγὴν παρεγγυᾶ auch hier + S | πρὸ = drevle: dvevle S 13 ἀλλὰ μ. σώμ. < V 14 ἐπεὶ (od. ἐπειδὴ) γὰρ S | ἐπειδὴ — ἄνθρωπον Z. 15 < Ph 15 ἀπὸ τ. γῆς < V | δὲ V: τε UJh)

τὸ γὰρ μὴ ἔχον διορισμόν, καθ’ ὃν δεῖ πολιτεύεσθαι, μηδὲ ἐξουσίαν αυτοδέσποτον λογισμοῦ ποίῳ χρῆσθαι αἱρεῖται πολιτεύματι, ἴνα δικαίως ἢ τιμηθῇ ἢ ψεχθῇ, ἀνυπεύθυνον παντὸς λεκτέον ὑπάρχειν τοῦτο ἐγκλήματος, ὅτι μὴ δύναται τούτων ἐπιθυμῆσαι, ὧν μὴ κεκώλυται·

κἂν ἐπιθυμήσῃ δέ, οὐκ αἰτιαθήσεται. τὸ γὰρ ἐπιθυμῆσαι οὐχὶ ἐπὶ τῶν παρόντων καὶ ὑποκειμένων ἐν ἐξουσίᾳ πίπτει, ἀλλ’ ἐπὶ τῶν παρόντων μέν, μὴ ὄντων δὲ ἐν ἐξουσίᾳ. πῶς γὰρ οὗ μὴ κεκώλυταί τις μηδὲ ἐνδεής ἐστι, τούτου ἐπιθυμεῖ καὶ ἐρᾷ; ὅθεν διὰ τοῦτο τὴν ἐπιθυμίαν οὐκ ῇδειν, εἰ μὴ ὁ νόμος ἔλεγεν, οὐκ ἐπιδυμήσεις«. ἀκούσαντες γάρ »ἀπὸ δὲ τοῦ ξύλου τοῦ γινώσκειν καλὸν καὶ πονηρόν, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ. ᾐ δ᾿ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, δανάτῳ άποθανεῖσθε«, τότε τὸ ἐπιθυμῆσαι συνέλαβον καὶ ἐνεκίσσησαν. οὐ γὰρ ὡν ἔχει καὶ ὡν ἐξουσιάζει καὶ κέχρηται αὐτοῖς ὁ ἐπιθυμῶν ἐπιθυμεῖ, ἀλλ᾿ ὡν κεκώλυται καὶ ἀφῄρηται καὶ οὐκ ἔχει. διὸ δὴ καλῶς »τὴν ἐπιθυμίαν οὐκ ᾔδειν« ἐλέχθη »εἰ μὴ ὁ νόμος ἔλεγεν, οὐκ ἐπιθυμήσεις‘ ὃ δή ἐστιν, εἰ μὴ εἴρητο »οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ«. ἐντεῦθεν γὰρ [*](1 Plato Phaedr. 238 A — 10 Plato Symp. 200 A — Rom. 7, 7 — 12. 18 Gen. 2, 17 — 16 Rom. 7, 7) [*](1 ἀλλόγου < S Ph, vgl. II, 2, 7 (pomysljnago in S, obwohl auch = ἐπιθυμίας, dürfte aber ἐπιθυμίας ἄλογου wiedergeben) | προσβολαῖς U 1f — ἀκρασίαν Ζ. 3 < Ph 2 ἑλκτ. ἡδονῶν περιαγ.] »zu ungehörigen Lüsten« S | ἡδονῶν U 150 2f μὴ γὰρ ἔχων übersetzt S 3 ἔχειν Ph | καθ’ καθ᾿ ὃ V 3f αὐτ. λογίου Ph 4 χρ. αἱρ.] δεῖ χρῆσθαι Ph | δικ. Ph: δικαωθῆ V: ἰδίως 5 ψεχθῇ ἢ τιμηθῇ S | λεκτέον V: δεικτέον U: λέλεκται Vh.: < S: δεκτέον | ὑπάρχον S 6 τούτων τις Ph: S 101v | ἐγκλήματος: »Sünde« S | ἐπιθυμήσει U 7 οὐκ VPh 8 παρόντων < S | πίπτει: »ist« S | ἀλλὰ U 8f ἀλλ´ — ἐξ. <Ph b 9 παρόντων μὲν . . δὲ < S | πῶς — ἐρᾷ Z. 10 < S 10 μηδὲ V 376 | τούτου τοῦ V | ἐπιθ. καὶ < Ph: PI ἐπιθ. τε καὶ | ὅθεν < U: φησὶν + S 11f ἀκ. SPh: ἀκούσας U Kl, ἀκούεις V 13 ἤ U | δ’ ἄν] »denn« S 14 καὶ ἐνεκίσσ. < S | ἐνεκίσσησα UKl, ἐκίσσησαν Ph 14 f οὐ γὰρ — οὐκ ἔχει Z. 17 < Ph 15 ὦν ἔχει καὶ < S | ὡν2: »einer « S | καὶ κέχρ. | αὐτοῖς S | καὶ V | ἐπιθυμεῖ] ἔχειν + S 16 ἀλλὰ U | ὦν — ἔχει] »die « S 16 f τὴν ἐΜ. καλῶς PhJh, nicht fremd dem Sprachgebrauch des Meth. | ἐπιθυμήσης V 18 ὁ δή ἐστιν VUS: οὐδὲ ἐσθίειν Ph | εἰ μὴ εἴρ. < U | ἀπ’ αὐτοῦ: ἀπὸ τοῦ ξύλου übersetzt S)

Δοθείσης γὰρ τῆς ἐντολῆς ἔσχε λαβὴν διὰ τῆς ἐντολῆς ὁ διάβολος κατεργάσασθαι ἐν ἐμοὶ τὴν ἐπιθυμίαν, παρορμήσας με καὶ προσ- καλεσάμενος ἐντέχνως εἴς ὄρεξιν καταπεσεῖν τῶν κεκωλυμένων.

χωρὶς γὰρ νόμου ἡ ἁμαρτία νεκρά‘« οἶον, οὐ δοθείσης γὰρ οὐδὲ οὔσης οὐδέπω τῆς ἐντολῆς ἄπρακτος ἦν ἡ ἁμαρτία· »ἐγὼ δὲ ἔζων« ἀμέμπτως πρὸ τῆς ἐντολῆς, οὐκ ἔχων διορισμὸν καὶ διαταγήν, καθ ἥν ἔδει πολιτεύεσθαι, ἦς καὶ διολισθήσας ἁμαρτήσομαι.

»ἐλθούσης δὲ τῆς ἐντολῆς ἡ ἁμαρτία ἀνέζησεν, ἐγὼ δὲ ἀπέθανον, καὶ ηὑρέθη μοι ἡ ἐντολὴ ἡ εἰς ζωὴν αὕτη εἰς θάνατον«, ὅτι μετὰ τὸ νομοθετῆσαι τὸν θεὸν καὶ διαστείλασθαί μοι ἅ ποιητέον καὶ μὴ ποιητέον, κατειργάσατο ἐν ἐμοὶ τὴν ἐπιθυμίαν ὁ διάβολος.

ἡ γὰρ παραίνεσις τοῦ θεοῦ καὶ παραγγελία ἡ δοθεῖσά μοι αὕτη εἰς ζωὴν καὶ ἀφθαρσίαν, ἵνα πειθόμενος αὐτῇ καὶ κατ’ αὐτὴν βιοὺς ἀπήμονα καὶ μακαριστότατον δι῾ αἰῶνος καὶ ἀεὶ θάλλοντα πρὸς ἀθανασίαν βίον ἔχω καὶ χαράν, ἀθετήσαντί <μοι> αὐτὴν εἰς θάνατον ἀπέβη καὶ ἐπειδὴ ὁ διάβολος, ὅν ἁμαρτίαν νῦν οὗτος ἐκάλεσε διὰ τὸ δημιουργὸν [*](6 öm. 7, 8 — 9 Rom. 7, 9. 10 — 13 vgl. De res. 1, 36, 3. 37, 6. 38, 5. De autex. 18, 5. 19, 9 — 15 vgl. De res. II, 4. I, 41, 1. 53, 1 — 15 f Xenopli. Memor. n, 1, 33) [*](1 τόπον καὶ < S Ph | ἀφορμεῖν U | εἰσελθ. εἰς τὸ < S, εἰσελθ. < Ph | εἰς] πρὸς U 1 f καὶ παρατρέψασθαι < S Ph 3 δοθήσεις U | ἔσκε — ἐντολῆς < V | διὰ τῆς ἐντολῆς < S 4 παρορμήσας — κεκωλυμένων Ζ. 5 < | καὶ παρορμ. w. e. seh. S 4f καὶ προσκαλ. ἐντέχνως < S: U 150v 5 καταπεσεῖν: »zu « S G 6 ἡ < V | οἷον < S 6f οὐδὲ οὔσης < S: auch οὐδέπω Ph 8 ἀμ. S 102: ἄμεμπτον Ph a) nach ἐντολῆς Ph | διορισμ. καὶ S Ph | διαταγὴν VUS: ἐπιταγήν PhJh 9 ἔδει: ἐμοὶ S | πολιτεύσασθαι U | ἦς καὶ διολ. ἁμαρτ. < Ph | ὀλισθήσας U 10 εὑρέθη UPh 11 ἡ vor εἰς < U | αὕτη < S 12 καὶ διαστείλ. — μὴ ποιητέον < S | μοι ἅ] δ V U | κ. μὴ ποιητέον V 13f παραίν. τ. θ. καὶ παραγγ.] ἐπαγγελία τ. θ. Ph: παραγγελία τ. θ. S 14 αὕτη < S 15 καὶ κατ’ — αἰῶνος Ζ. 16 < Ph | ἀπήμονα — θάλλοντα Ζ. 16 < S 15f μακαριστὸν V Dd, aber Jh vergleicht Xenoph. ἐὶ θάλλουσι . . ἔξεστι . . τὴν μακαριστοτάτην εὐδαιμονίαν κεκτῆσθαι 16 f καὶ χαράν χαράν S 17 17 ἀθετ. δὲ καὶ U, ἀθετ. δέ μοι S | αὐτὴν — καταδίκην] »sterblich und traurig das Leben « S | αὐτὴν U: αὐτὸν V | θάνα|τον V 376V | καὶ < Ph 18 καὶ ἐπειδὴ S | ὁ διάβ. ὅν] τοῦ διαβόλου S | ἁμαρτία V | οὕτως V S)

»ὥστε ὁ μὲν νόμος ἄγιος καὶ ἡ ἐντολὴ« τοῦ θεοῦ »ἁγία δικαία καὶ ἁγαθή« ὅτι μὴ ἐπὶ τῷ βλάψαι, ἀλλ᾿ ἐπὶ τῷ σῷσαι ἐδόθη. μὴ γὰρ οἰώμεθα ὅλως ἀνωφελές τι ποιεῖν ἢ βλαβερὸν τὸν θεόν. τί οὖν;

»τὸ ἀγαθὸν ἐμοὶ ἐγένετο θάνατος«, ὅ τοῦ μεγίστου ἐμοὶ ὡς αἴτιον ἐσόμενον άγαθοῦ νομοθέτημα ἐδόθη; »μὴ γένοιτο«, ὅτι μὴ μὴ ἡ ἐντολὴ τοῦ θεοῦ εἰς τὸ καταδουλωθῆναί με ἐγένετο τῇ φθορᾷ καὶ ἐναπομάξασθαι κῆρας ὀλέθρου αἰτία· ἀλλὰ ὁ διόβολος, ἵνα φανερωθῇ διὰ τοῦ ἀγαθοῦ τὸ κακὸν ἐμοὶ κατασκευάσας, ἴνα γένηται καὶ ἐλεγχθῇ καθ’ ὑπερβολὴν ὁ εὑρετὴς καὶ τέκτων τῆς ἁμαρτίας ἁμαρτωλός, καὶ διορισθᾖ ἀπὸ τοῦ καλοῦ ὁ τἀναντία τῆς ἐντολῆς τοῦ θεοῦ ἐπιτροπεύσας.

»οἴδαμεν γὰρ ὅτι ὁ νόμος ἐστὶ πνευματικός«, διὸ καὶ οὐδὲν αἴτιος βλάβης οὐδενί· πόρρω γὰρ ἐπιθυμίας ἀλόγου καὶ ἁμαρτίας ἐσκήνωται τὰ πνευματικά. »ἐγὼ δὲ σάρκινός εἰμι, πεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν‘. οἶον, ἐγὼ δὲ »σάρκινος« ὢν καὶ έν μέσῳ τοῦ πονηροῦ καὶ ἀγαθοῦ κατασταθεὶς ὡς αύτεξούσιος, έν ἐπ᾿ ἐμοὶ <τὸ> ἑλέσθαι ὅ βούλομαι ᾖ »τέθεικα« γάρ φησι »πρὸ [*](3 Gen. 2, 17 — 4 Röm. 7, 12 — 7. 9 Röm. 7, 13 — 10 vgl. XI, 937 D — 14 öm. 7, 14 — Plato Pol. X, 610 E — 18 De res. I, 38, 3. 57, 6 — 19 Deut. 30, 5) [*](1 καὶ εὑρετήν < S Ph 2 πρ.] καὶ Phb | εξηπ. με καὶ < S: ἀπατῆσαί τε Ph 2f ὐπεύθ. nach κατακρίματι Ζ. 4 Ph: καὶ ὑπεύθ. w. e. seh. S 3 τῷ] »dem Worte, welches er sagte: « S 4 κατακρίμ. γεν. < S | κατειργάσατο schwer!. S (i . . stvori wohl aus i . . stvoriy) 5 δικ. κ. ἁγία U | καὶ δικαία < S | ἐπὶ] ἐν U 5f τὸ . . τὸ Phb 6 ἀλλὰ U I μὴ γὰρ U 152 | οἰόμεθα V Phb | ὅλως < Ph 6f ἀνωφελές . . ἢ < S 6 ποιεῖν nach βλαβ. Z. 7 Ph 8 μοι ὡς Ph: ὁμοίως US 102v | ἐσόμενον < S 9 εἰς καταδούλωσιν ὤστε καταδουλωθῆναι w. e. seh. S 10 ἢ φθορᾶς corr. Pha | κ. ἐναπ. κῆρας ὀλέθρου < Ph: »und . . Unreinheit zu « S | αἰτίας U Jh | ἀλλ’ Ph 11 φανερωθῇ] ἐλεγχθῇ S τὸ κακὸν = zlo: zelo S 12 γέν. καὶ < S | εὑρετὴς καὶ < S | κ. τέκτων < Ph 13 κ. διορισθῇ — ἐπιτροπ. Ζ. 14 < Ph | καὶ διολισθῇ V, ἵνα διορισθῇ S | ὁ τὰναντία U Holl Kl, τὰ ἐναντία V 14 καὶ ἐπιτροπ. las schwerl. S | γὰρ < S 15 οὐδὲν αἴτιος] κατ’ οὐδὲν αἴτιον U 16 ἀλόγου) »böser« S | καὶ ἁμαρτ. < S | ἐσκήνηνται Ph: ἐστὶ S 17 τὴν < V 18 ἀγαθοῦ καὶ πονηροῦ Ph Ι ὡς αὐτεξ.] αὐτεξούσιος ὤν? S 19 ἵαν Ph | τὸ + KI (S?) | δ βούλ.] »des Guten und ösen« S | φησὶν nach σου S. 333, 1 Phb)