Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

Sed forsitan videtur quibusdam, quasi promissio haec salvatoris tempore ahquo terminetur, ut non quidem gustent mortem, donec videant filium hominis venientem in regno suo, postea vero gustent. ideo oportet ut proferamus exempla, secundunl quam scripturae consuetudinem positum sit quod dicit donec videant non omnino definiens tempus, ut postquam transierit ilkid donec, fiat quod ante non fuerat factum. sed rem quae necessaria est exponit; dicit enim dominus ad undecim discipulos suos cum resurrexisset a mortuis: »et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi«. ergo »usque ad consumma-

tionem saeculi« eum illis erat post consummationem autem saeculi huius instante futuro saeculo iam non se promittebat fore cum eis, ut melius esset discipulis hoc tempus, quod est ante consummationem saecuH, quam ilhid futurum ? nam etsi audeat ahquis dicere, quoniam post consummationem saecuh iam non erit cum discipuhs suis lesus, quoniam sermo tamdiu cum illis eum futurum esse demonstrat, ***, manifestum est tamen quoniam qiiod quaerebatur hoc erat, si ante futurum saeculum et ante promissiones ihas speratas dei cum discipulis suis erat futurus fihus dei. convenienter autem requiro, cum sit manifestum quia »usque ad consummationem saeculi« chscipuhs suis sit, utrum semper cum discipuhs suis sit, aut aliquando quidem est ahquando autem non est. hoc autem quaero propter ihud quod dixit: »et ecce ero vobiscum omnibus diebus«, f orte per dies quidem sit cum discipulis suis, per noctes autem non sit. si autem propter hoc, quod dixit in diebus cum discipuhs se futurum, non et in noctibus, absurdum putamus dicere quo-

niam in noctibus denegavit se cum discipulis suis futurum, sine dubio non cogimur illum suscipere intellectum ut dicamus, gustare eos mortem, qui viderunt filium hominis venientem in regno suo, postquam digni habiti sunt talem illum videre. sed quemadmodum in ea scriptura, quam diximus, necessarium erat cognoscere quoniam »usque ad consummationem saeculi« non fuerat relicturus sed nobiscum futurus »omnibus diebus«, post autem saeculi reliquit quasi manifestum, quia multo magis nobiscum erat futurus, sic et in hoc loco arbitror manifestissimum esse omnibus, qui intellegere possunt consequentiam rerum, quoniam qui semel vidit filium hominis venientem in regno suo, et vidit eum in gloria sua et »regnum veniens in virtute«, post tantorum spectaculum iam nequaquam gustabit mortem. sine verbo autem promissionis lesu non sine ratione forsitan aestimabimus gustare mortem, quamdiu digni habiti non f uerint homines videre filium hominis venientem in regno suo et

Quoniam hic quidem scriptum est apud tres evangelistas non gustabunt mortem, in aliis autem scripturis varia de morte sunt dicta, non est supervacuum ut etiam illa conferentes cum istis discutiamus largius, quid sit mortem gustare. in Psalmis dictum est: »quis est homo qui vivet, et non videbit mortem?« item alibi: »veniat mors super illos, et descendant in infernum viventesa, item apud aliquem prophetarum: »absorbuit mors praevalens«, item in Revelatione : »mors et infernus« quosdam »sequuntur«. videtur ergo mihi in istis, quia alud est mortem gustare, aliud autem mortem videre, aliud venire super aliquos mortem, aliud absorbere mortem, aliud autem mortem sequi. quaero autem in istis, ne forte gravius sit gustare mortem quam

| 36. 17. 1.2 [—9]).

videre. item peius est quem sequitur mors quam qui gustat, et non solum ut sequatur sed etiam ut veniat super aliquem mors et conprehendat quem sequebatur. absorberi autem a morte omnibus videtur mihi gravius esse. si autem consideraveris peccantium differentias, puto quod non dubitabis suscipere haec, quae de mortis differentia sunt tractata a nobis, esse dicta in scripturis per spiritum sanctum.

Post dies autem sex (secundum Matthaeum et Marcum) adsumens Petrum et lacobum et lohannem fratrem eius duxit eos super montem excelsum seorsum. et transfiguratus est coram eis.

Videntur mihi qui ducuntur ab lesu super montem excelsum et digni habentur videre transfigurationem eius secrete, quia non in vanum post sex dies ducuntur.

(

quoniam eniin in sex diebus perfecti numeri totus factus est visibilis mundus, ideo arbitror eum qui transcendit omnes mundi res considerans iam non »quae videntur« »temporalia« enim sunt), sed quae non »videntur« (quoniam sunt »aeterna«), *** ille potest ascendere super montem excelsum Christo se praecedente, ille potest et gloriam aspicere verbi dei. si quis ergo nostrum cupit Christo se adsumente ascendere super montern excelsum et videre secrete transfigurationem ipsius, transcendat opera sex dierum, non aspiciens »quae videntur« neque »mundum nec ea quae sunt in mundo«, nec concupiscat concupiscentiam mundialem, quae est concupiscentia corporum et corporahum divitiarum et gloriae corporalis, nec omnia quaecumque solent <animam> avellere et trahere a melioribus et divinis et ad inferiora deponere. [*](1–152, 14 Vgl. C luc Nr. 30 Or. — 1—152, 10 Vgl. Β (Matthaei) 11—19 An. - Iff Vgl. Harnack TU. 42, 4, 111 — 6ff Vgl. II. Kor. 4, 18 - 23 Vgl. II. Kor. 4,18 — 23f Vgl. I. Joh. 2, 15 - 26 Vgl. Tit. 2, 12 — 33ff Vgl. Marc. 4, 19) [*](3 gr. vollstandiger 2 <αἰσθητὸς> 10 *** Dielil Kl, vgl. gr. 17 ergo κόσμος Koe, vgl. lat. quis L 29 <animam> Koe)

Quaeres autem quando iransfiguratus est coram eis, quos duxerat swper montem excelsum, si apparuerit eis »in forma dei« qua fuerat prius: ut his quidem qui erant deorsum haberet »formam servi«, sequentibus se ’post sex dies swper montem excelsum iam non haberet »formam servi«, sed dei ? sed audi (si quasi spiritalis, quia non dixit simphciter: transfiguratus est, sed cum quodam necessario additamento quod scripserunt Matthaeus et Marcus; secundum ambos enim sic est dictum: trans-

<> »

figuraius est corarn eis. secundum hoc ergo dices, possibile esse Christum corarn quibusdam quidem transfigurari ista transf iguratione, coram ahis autem in ipso tempore non transfigurari, sed esse »in forma servi«. si autem vis transfigurationem Christi videre factam coram eis, qui ascenderunt swper montem excelsum secrete cum eo, considera mihi in evangeUis lesum, quomodo simphciter *** intellegitur ab eis, qui non ascendunt per ascendentia opera et per exercitationem verborum spiritalium super excelsum sapientiae montem, eis autem qui ascendunt »iam non secundum carneuKc cognoscitur, sed deus verbum intellegitur et creditur et colitur secundum «dei formamc coram his ergo transfiguratur lesus, et non coram illis qui sunt deorsum in conversatione terrena viventes. si quando autem fuerit transfiguratus, et facies eius fulgebit sicut sol, ut clarus inveniatur fiUis »lucis« qui »spoliaverunt se opera tenebrarum et in- [*](14. 19 Vgl. II. Kor. 5, 16 - 21 Vgl. Phil. 2, 6 - 28 Vgl. Eph. 5, 8 - 29. f Vgl. Rom. 13, 12) [*](6 καιροῦ] τοῦτ’ ου M a τοῦτο οὐ M c w. e. sch. 15 μὴ] αὐτῶ ex corr. Μ 16 κοὶ <διὰ τῆς γυμνασίος Diehl Koe, vgl. lat. und hom. I, 7 in Jer. (III, 5, 31) 18 δὲ <τοῖς ἀναβαίνου> Kl, vgl. lat., auch C luc Xr. 29: τοῖς δὲ τελείοις 22 αὐτοῦ Μ 25 ἐν < H | *** Koe, vgl. lat. 27 Kl, vgl. lat. u. S. 154,6 λάμΠει MH) [*](10 super] in B 13 *** Kl Koe 20 verbum *** Koe, vgl. gr. 27 clarius B)

Et non solus transfiguratur coram talibus discipulis suis, sed etiam vestimenta ipsius *** fiunt candida sicut lumen, quae sunt sermones et litterae enangeliorum quibus lesus est indutus. puto autem etiam illa, quae ab apostolisdicuntur de eo, vestimenta esse lesu, quae fiunt ascendentibus super montem excelsum cum lesu candida. sed quoniam candidorum differentiae sunt, nonfiunt qualitercumque candida, sed candida sicut *** [*](3f Vgl. I. Thess. 5, 5f - 4 Rom. 13, 13 - S Vgl. Mal. 3, 20 = 4, 2 — 16—155, 29 Vgl. C luc Xr. 29 Or. (vgl. C 201 Or. ?) — 16–155, 5 Vgl. (Matthaei) I, 157, 19–23 An.) [*](1 ὅπλα H M c i. m. ἔργα M a 2 τέκνα Μ 15 ὁ < Μ 16 s. 1. Μ 19/20 ἱμάτια—Ἰησοῦ] ἄπερ ἐστὶν C luc Nr. 29, vgl. lat. 23 δηλούμενα Kl nach C luc Nr. 29 lat.. δηλοῦντα M δηλοῦντα τὰ H 28 *** Kl, vgl. lat. 29 λευκῶν Hu) [*](3 diei] dei G L 4/5 manifestius L 10 solus G a B solum Qc L 16 *** Diehl KI Koe, vgl. gr. 17 fiunt] lat. las γίνεται statt φαίνεται, vgl. Ζ. 22ff 27 *** KI, vgl. gr.)