Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

Nnm filius hominis venturus est in maiestate patris sui cum angelis suis, et tunc reddet unicuique secundum opera eius. Nunc quidem filius hominis venit, sed non in gloria sua; »vidimus enim eum, et non habebat speciem neque decorem, sed species eius inhonorata et contemptibilis prae fiUis hominum; homo cum esset in plaga et dolore et sciens ferre infirmitatem, quoniam aversa est facies eius <et despecta> et pro nihilo aestimataa. et vere oportebat eum taleni venire, ut peccata nostra portaret et pro nobis doleret. nec enim decebat eum in gloria constitutum »peccata nostra« portare neque dolere [*](3 Psal. 129, 8 - 23 Jes. 53, 2f - 32 ff Vgl. Jes. 53, 4) [*](22 <ἀλλ'> οὐκ Hu, vgl. 31 1. <ἀλληθῶς> ἔδει Kl nach vgl. lat. 33 οὐ ycio H) [*](27 dolore x* dedecore ρ 28/29 adversa G a B 29 <et despecta> Koe 32/33 nobis + ipse B)

Si autem moraliter potueris intellegere differentias verbi, quocl et in stidtitia praedicationis acbiuntiatur credentibus et in sapientia <dicitur> »inter videbis quomodo verbum dei eis quidem, qui noviter inducuntur ad fidem, formam habet »servi«, ut dicant: »vidimus eum, et non habebat speciem neque decorem«, autem venit in gloria patris sui, ut dicant: »et vidimus gloriam eius, gloriam tanquam unici a patre, plenum gratiae et veritatis«. perfectis enim apparet gloria verbi, et quia unicum est a patre et quia »plenum« est »gratia

» |

simul et veritate«. quod non capere qui indigens est <adcredendum> stultitiae praedicatione. nam filius hominis venturus est in maiestate patris sui non solus, sed cum angelis suis. et si intellegere potes omnes cooperarios <gloriae> verbi, quod in demonstratur (quod est Christus), convenientes ei, videbis quomodo venit filius hominis in maiestate patris sui cum angelis suis. angeli enim illius sunt prophetarum sermones. et vide, si potes dicere quoniam prophetarum sermones qui prius sunt passi ante istius verbi adventum, contemptibiles erant non habentes»speciem neque decotrm«, secundum simihtudinem huius verbi non habentis »speciem neque decorem«. q sicut autem venit hominis in gloria patris sui, sic prophetarum sermones angeli facti veniunt cum eo in maiestate secundum simihtudinem verbi venientis in maiestate, quia nec possibile est ante spiritaliter secundum veritatem intellegere

<> <>

prophetarum serraones, nisi cum spiritaliter intellectum fuerit verbum Christi, ut videantur simul apparere in maiestate. quando autem huiusmodi verbum venerit cum angelis suis ad sensum credentis, dabit unicuique de gloria sua et de claritudine angelorum suorum secundum actum uniuscuiusque, quoniam quanto melior quis fuerit in actibus suis, tanto magis spiritalius intellegit Christum vel prophetas ipsius. quando ista provenient ? quando apostolicum illud inplebitur quod dicit: »omnes enim nos oportet stare ante tribunal Christi, ut recipiat unusquisque propria corporis prout gessit sive bonum sive malum«. si autem unicuique secundum actum est redditurus, nec pro solis bonis actibus reddet sine malis nec pro solis malis sine bonis, sed secundum omnera actum bonum et secundum omnem actum malum recipiet unusquisque. arbitror autem in istis quidem credens apostolo, Ezechieli autem in illis, [*](20 II. Kor. 5, 10) [*](6 <τῷ τοῦ πιστεύοντος νῷ> vgl. lat. 8 αὐτοῦ M 27 μόνην] ἐκείνην Μ | 〈χωρὶς τῆς φαύλης〉 Kl, vorl. lat.) [*](8 claritate B 11 melior quis y* magis melior L | fuerit <R 14 ipsius] eius B 19 impletur G L)

Amen dico vobis, quoniam sunt quidam hic stantes qui non gustabunt mortem, donec videant filium hominis venientem in regno suo [et factum est post dies sex].

»

Quidam sic intellegunt, quoniam non gustaverunt mortem hi tres apostoli priusquam viderent filium hominis venientern in regno suo et in gloria sua. videntes enim »ante se« lesum ita ut fulgeret »facies eius tanquam sol et vestimenta« »sicut lumen«, viderunt »regnum dei veniens in virtute«. nam quemadmodum consistant circa imperatorem quidam armati, sic »Moyses et Elias visi sunt« circa Christum eis, ascenderant super montem excelsum »apparentes in maiestate«, et loquentes cum lesu »dicebant dicebant exitum eius quem inpleturus erat in Hierusalem«. haec autem expositio quam diximus convenit eis, qui tales sunt, quales nominat Petrus, facti »sicut modo generati infantes, desiderantes rationabile et sine dolo lac«. ad quos etiam Paulus

<>, <>

batur dicens: »lac vobis potum dedi non escam, nondum enim poteratis; sed nec usque adhuc potestis«. et omnem expositionem quae secundum textum exponitur et potest aedificare eos, qui expositionem non capiunt fortiorem, arbitror recte lac appellari, quod fluit de sancta scripturarum terra ***. qui autem ablactatus est, quemadmodum Isaac, dignus laetitia et susceptione quam fecit in ablactatione filii Abraham, sine dubio quaeret et in istis et in omni scriptura fortiorem cibum, qui alter est ab eo cibo qui cibus quidem est, sed non fortis cibus, qui appellatur olera: qui ablactato quidem, non autem forti sed infirmo est cibus, secundum quod ait apostolus: »qui autem infirmatur olera «. sic et Samuel ablactatus et transmutatus a matre ad deum et adpositus deo a matre (quae vocabatur Anna, interpretata Hebraice GRATIA), et si quis fuerit gratiae filius ut quaerat quasi in templo dei nutritus carnes, sanctam escam perfectorum simul et sacerdotum.

Quae autem videntur mihi in loco *** praesenti, sunt ista. erant quidam stantes ubi stabat lesus et f undatas habentes apud lesum animae bases. hi ergo stabant quidem apud Iesum, id est apud verbum dei, sed non omnes aequaliter stabant. est enim et inter eos, qui stant apud lesum, ad alterutrum differentia standi. propterea non omnes, qui stabant apud lesum, sed quidam ex eis, quasi qui melius stabant, dicuntur non gustaturi mortem donec videcmt verbum dei quod venit ad homines. ideo autem verbum illud quasi filius hominis refertur venire in regyio suo, quia non semper, quando venit verbum, in regno

suo venit. eis enim qui in primis inducuntur ad fidem tale est, ut dicant videntes eum non gloriosum neque magnum, sed inferius multis hominum verbis: »vidimus eum, et non habebat speciem neque decorem, sed species eius sine honore et abiecta prae filiis hominum«. haec dicent qui vident gloriam eius de praeteritis temporibus suis, quando in primis non videbatur eis verbum habere speciem gloriosam secundum quod in primordio suo intellegebant. ergo extra istum vulgarem et manifestissimum intellectum, quem in primordio suo intellegunt accedentes ad fidem, est aliquis dignior et quasi regalis intellectus in verbo, quem non omnes stantes apud lesum vident, sed qui possunt eum sequi praecedentem et ascendentem super excelsum suae manif estationis montem ***, qui sunt sicut Petrus, quem supra descripsimus, vel sicut filii tonitrui, qui nascuntur ex magniloquio dei tonantis et magnifica caehtus clamantis ad eos qui habent aures et sapiunt. isti ergo, qui sunt sicut Petrus vel sicut fihi tonitrui lacobus et lo-

haiines, non gustabunt mortem, donec viderint filium hominis venientem in regno suo et in gloria sua et »regnum dei veniens in virtute«.

Ut autem manifestius exponamus, quid sit videre verbum veniens in regno suo et in gloria sua, et quid significet videre »regnum dei veniens in virtute«, sive dum ex splendet in cordibus nostris sive dum quaerentibus invenitur sive dum ingreditur in cogitationes nostras, unusquisque iudicet quod exponimus prout vult. tamen qui videt et conprehendit eminentiam verbi dei, quod solvit et convincit omnes persuasiones mendaciorum profitentium veritatem, videt filium hominis, id est verbum dei, venientem in regno suo. et qui videt verbum dei. non sohim solventem et convincentem adver-

sariorum persuasiones sed etiam suas evidentias declarantem, videt non solum regnum sed et gloriam verbi dei. et iste talis in seipso videt xregnum dei veniens in virtute«, non in infirmitate. qui autem non est ita confidens in regno dei, ut omnia pati contentus sit propter illud, sed est dubius et timidus de spe regni, ille non videt in se »regnum dei veniens in virtute«. et hoc ille videt, in quo non regnat »peccatum« nec tenetur sub dominatione peccati quod regnat »in corpore mortali« sed est sub rege omnium deo. dicit enim apostolus: »et ego, fratres, non potui vobis loqui quasi spiritalibus sed quasi carnalibus, quasi parvulis in Christo. lac vobis potum dedi, non escam; nondum enim poteratis. sed nec usque adhuc potestis. nam cum sint inter vos aemulationes et contentiones, nonne carnales estis et

33.

secundum hominem « ? item rtlibi: ’Sapientiam autem loquimur inter perfectos«. si qui adhuc carnales et parvuli sunt in Christo et non sunt perfecti, nonpossunt intellegere sapientiam verbi nec capiunt spiritalem eius intellectum, quomodo videant mente sua eminentiam verbi, id est regnum verbi et gloriam verbi, quidiversis suntinvoluti peccatis ?

Quid est autem mortem gustare, videamus. duae res sunt sibi contrariae mors et vita. et vita quidem est ille qui dixit: »ego sum vita«, de qua scriptum est: »quod autem factum est in eo, vita est«, id in verbo. inimica autem vitae huius mors est, quae et novissima omnium inimicorum destruetur, peccans anima moritur.

<>

et si qiando dicitur in lege: »dedi ante faciem tuam vitam et mortem«, »elige vitam« ex quibus alterum unusquisque nostrum, per ea quae agit, eligit semper. sicut ergo vita est et vivus panis, »qui de caelo descendit et vitam dedit huic mundo«, sic et eius mors panis est mortuus. omnis autem rationabilis anima aut vivo pane nutritur aut mortuo per ea, quae suscipit, opera vel dogmata bona vel mala. et quemadmodum est in communi pane, ut quis aliquando quidem gustet eum tantum, aliquando autem et amplius eum manducet, sic et in istis panibus quidam quidem mo-

<> <> >

dicuin manducant tantum gustantes, quidam autem et abundantius ex eis manducant: boni quidem de vivo pane, qui de caelo descendit, mali autem ex mortuo pane, qui est mors. et forsitan qui et raro et modicum peccant, tantummodo gustant mortem; qui autem perfectius susceperint spiritalem virtutem, neque gustanteam, sed vivo pane semper vescuntur. consequens ergo erat Petrum, cui portae inferorum non praevalebunt, ut neque gustaret mortem, quoniam tunc quis gustat vel manducat mortem, quando »portae mortis praevalent« contra vel parum vel multum. sed et filiis »tonitrui« natis ex magniloquio. id est ex tonitru, impossibile erat mortem gustare. hoc ergo perfectis sermo prophe- [*](3 Vgl. Joh. 6, 33 - 10 f Vgl. Joh, 6, 51 - 12. 16 Vgl. Matth. 16, 18 - 22 f Vgl. Marc. 3, 17) [*](8 <τελειότερον πνευματικὴν> Koe, vgl. lat. und Orig. Fragm. in Joh. (IV, 512,23; 519,21): ἀρετὴ διανοητική 10 οὐδὲ < Μ | γεύονται] + μὲν 11 τρέφονται] τῷ τρέφοντι M 13 κατισχύουσι M | μὴ M 16 κατισχύσουσιν H Ciuc Nr. 27 ? 23 <μεγαλοφωνίας — ἀπὸ> Diehl Koe, vgl. lat. u. S. 140, 31 ff 29 δὲ] 1. δὴ Koe, vgl. lat.) [*](9 susceperit L 13 f praevalebunt Kl praevalebant x 23 tonitro G a tonitru Qc L tonitruo B 29 perfectis ρ (in notis) perfectius R G L perfectus B)