De alimentorum facultatibus

γίγνονται δ’ ἄριϲται τρίγλαι κατὰ τὴν καθαρὰν θάλατταν, ὡϲπερ καὶ οἱ ἄλλοι πάντεϲ ἰχθύεϲ, οὐχ ἥκιϲτα δὲ καὶ διὰ τὰϲ τροφάϲ. αἱ γοῦν τὰϲ καρκινάδαϲ ἐϲθίουϲαι καὶ δυϲώδειϲ εἰϲὶ καὶ ἀηδεῖϲ καὶ δύϲπεπτοι καὶ κακόχυμοι. διάγνωϲιϲ δ’ αὐτῶν πρὶν μὲν ἐϲθίειν ἀναπτύξαντι τὴν κοιλίαν, ἐϲθίοντι δὲ κατὰ τὴν πρώτην εὐθέωϲ ὀδμήν τε καὶ γεῦϲιν. |

Πετραίουϲ ὀνομάζουϲιν ἰχθύαϲ ἀπὸ τῶν χωρίων, ἐν οἷϲ εὑρίϲκονται διατρίβοντεϲ· οὐ γὰρ ἐν τοῖϲ λείοιϲ ἢ γεώδεϲιν ἢ ψαμμώδεϲιν αἰγιαλοῖϲ, ἀλλ’ ἔνθα πέτραι τινέϲ εἰϲι καὶ ἀκταί, φωλεύουϲί τε καὶ τίκτουϲιν.

ἄριϲτοϲ δ’ ἐν αὐτοῖϲ ἡδονῆϲ ἕνεκεν ὁ ϲκάροϲ εἶναι πεπίϲτευται, μετ’ αὐτὸν δὲ κόττυφοί τε καὶ κίχλαι καὶ μετὰ τούτουϲ ἰουλίδεϲ τε

Αἰγιάλειοϲ ὁ ἰχθὺϲ οὗτόϲ ἐϲτι, τῶν ϲμικρῶν ἀεὶ διαμενόντων εἰϲ τιϲ ὢν καὶ αὐτόϲ. ἄριϲτοϲ δ’ εἰϲ ἡδονήν τε ἅμα καὶ πέψιν ἀνάδοϲίν τε καὶ εὐχυμίαν ἐϲτὶν ὁ κατὰ τοὺϲ ψαμμώδειϲ αἰγιαλοὺϲ ἢ τὰϲ πετρώ|δειϲ ἀκτάϲ· ὁ δ’ ἐν τοῖϲ ϲτόμαϲι τῶν ποταμῶν ἢ λίμναιϲ ἢ λιμνοθαλάτταιϲ οὔθ’ ἡδὺϲ ὁμοίωϲ οὔτ’ εὔχυμοϲ οὔτ’ εὔπεπτοϲ. εἰ δὲ καὶ ἰλυῶδεϲ ὑπάρχει τὸ ὑδωρ ἢ πόλιν ἐκκαθαίρων ὁ ποταμόϲ, οὕτω μὲν ἂν εἴη χείριϲτοϲ ὁ κατ’ αὐτὸν κωβιὸϲ ὥϲπερ καὶ οἱ ἄλλοι πάντεϲ ἰχθύεϲ οἱ ἐν τοῖϲ τοιούτοιϲ ὕδαϲι διατρίβοντεϲ.

εἰκότωϲ οὖν ἐν μὲν τοῖϲ πετραίοιϲ ἰχθύϲιν οὐδεμία ϲαφήϲ ἐϲτι διαφορὰ τῶν ὁμοειδῶν πρὸϲ ἀλλήλουϲ, ὡϲ ἂν ἐν καθαρωτάτῃ θαλάττῃ διαιτωμένοιϲ ἀεὶ φεύγουϲί τε τὸ γλυκὺ πᾶν ὕδωρ τό τε ϲυμμιγὲϲ ἐκ τοῦ τοιούτου τε καὶ θαλαττίου· δευτέροιϲ δὲ μετὰ τούϲδε τοῖϲ πελαγίοιϲ ὑπάρχει ταὐτόν. οὐδὲ γὰρ οὐδ’ οὗτοι διαφορὰν ἐν ἀλλήλοιϲ ἔχουϲι μεγάλην, ὁποίαν οἱ διατρίβοντεϲ ἐν ἀμφοτέροιϲ τοῖϲ ὕδαϲι. τούτων γὰρ οἱ μὲν ἐν τῇ καθαρωτάτῃ θαλάττῃ κάλλιϲτοι τῶν ὁμοειδῶν εἰϲιν, οἱ δ’ ἐν τοῖϲ ἐκκαθαίρουϲι τὰϲ πόλειϲ ποταμοῖϲ ἁπάντων χείριϲτοι, μέϲοι δ’ αὐτῶν οἱ μεταξύ. λέλεκται δὲ ταῦτα καὶ διὰ τῶν ἔμπροϲθεν, ἡνίκα περὶ κεφάλου τὸν λόγον ἐποιούμην.

ἥ γε μὴν ϲὰρξ τῶν κωβιῶν ὥϲπερ ϲκληροτέρα τῆϲ τῶν πετραίων ἐϲτίν, οὕτω μαλακωτέρα τῆϲ τῶν τριγλῶν. ἀνὰ λόγον οὖν αὐτῇ καὶ τὸ τῶν ἐϲθιόντων ϲῶμα τρέφεται.

Φυλότιμοϲ ἐν τῷ τρίτῳ Περὶ τροφῆϲ περὶ τῶν μαλακοϲάρκων ἰχθύων οὕτωϲ ἔργαψεν αὐτοῖϲ ὀνόμαϲι· κωβιοί τε καὶ φυκίδεϲ καὶ ἰουλίδεϲ καὶ πέρκαι καὶ ϲμύραιναι καὶ κίχλαι καὶ κόττυφοι καὶ ϲαῦροι καὶ πάλιν ὄνοι καὶ πρὸϲ τούτοιϲ ἀμίαι καὶ ψῆτται καὶ ἥπατοι καὶ κίθαροι καὶ ϲκιαινίδεϲ καὶ πᾶν τὸ τῶν ἁπαλοϲάρκων γένοϲ εὐκατεργαϲτότερόν ἐϲτι τῶν ἄλλων ἰχθύων.

ἄξιον οὖν θαυμάϲαι, πῶϲ τοὺϲ ϲκάρουϲ παρέλιπε πρωτεύονταϲ ἐν τῷ γένει τῶν πετραίων ἰχθύων, οἷϲ πᾶϲιν ὑπάρχει τὸ ψαθυρωτάτην τε καὶ μαλακωτάτην ἔχειν τὴν ϲάρκα τῶν ἄλλων ἰχθύων. ἔνιοι μὲν γὰρ αὐτῶν ἁπαλόϲαρκοι μέν εἰϲιν, ἀλλ’ οὐκ ἔχουϲι τὸ ψαθυρὸν ἐμφερομένου τινὸϲ αὐτοῖϲ γλίϲχρου τε καὶ λιπαροῦ χυμοῦ, τινὲϲ δ’ ἐκπεφευγότεϲ τὸ γλίϲχρον καὶ λιπαρὸν ὅμοιοί τε κατὰ τοῦτο τοῖϲ πετραίοιϲ ὄντεϲ ἐν τῇ ϲκληρότητι τῆϲ ϲαρκὸϲ αὐτῶν διαλλάττουϲι.

τοιοῦτοι μὲν οὖν οἱ πελάγιοι ϲχεδὸν ἅπαντέϲ εἰϲι, | πλὴν εἴ τινεϲ αὐτῶν ὑπὸ μοχθηρᾶϲ τροφῆϲ διαφθείρουϲι τὴν ϲάρκα, καθάπερ αἱ τὰϲ καρκινάδαϲ ἐϲθίουϲαι τρίγλαι. ζωΰφια δ’ ἐϲτὶ ταῦτα πάνυ ϲμικροῖϲ καρκίνοιϲ ἐοικότα, ξανθὰ τὴν χρόαν. οἱ πετραῖοι δ’ ἰχθύεϲ οὔτε ποικίλαιϲ χρῶνται τροφαῖϲ οὔτε χωρίοιϲ διαφέρουϲιν οὔθ’ ὕδαϲι γλυκέϲι καὶ διὰ τοῦτ’ ἄμεμπτοι πάντεϲ εἰϲὶ διὰ παντόϲ.

οὓϲ δ’ ὄνουϲ μὲν ἐκάλεϲεν ὁ Φυλότιμοϲ, ὀνίϲκουϲ δ’ ὀνομάζουϲιν οἱ ἄλλοι, τροφῇ μὲν ἀγαθῇ χρώμενοι καὶ θαλάττῃ καθαρᾷ τοῖϲ πετραίοιϲ ἐνάμιλλον ἔχουϲι τὴν ϲάρκα, μοχθηρᾷ δὲ τροφῇ χρηϲάμενοι

ἐπὶ πάντων δ’, ὡϲ ἔφην, ἰχθύων κοινὸν τοῦτο μεμνῆϲθαι προϲήκει, ὡϲ χείριϲτοι γίγνονται κατὰ τὰϲ ἐκβολὰϲ τῶν ποταμῶν, ὅϲοι κοπρῶναϲ ἐκκαθαίρουϲιν ἢ βαλανεῖα καὶ μαγειρεῖα καὶ τὸν τῆϲ ἐϲθῆτόϲ τε καὶ τὸν τῶν ὀθονίων ῥύπον ὅϲα τ’ ἄλλα τῆϲ πόλεώϲ ἐϲτιν, ἣν διαρρέουϲι, καθάρϲεωϲ δεόμενα, καὶ μάλιϲθ’ ὅταν ᾖ πολυάνθρωποϲ ἡ πόλιϲ.

μοχθηροτάτη δ’ εὑρίϲκεται καὶ τῆϲ ϲμυραίνηϲ ἡ ϲὰρξ ἐν ὕδατι τοιούτῳ διατριβούϲηϲ· καίτοι γ’ οὔτε ποταμοῖϲ ἐπαναβαίνουϲαν ἔϲτιν εὑρεῖν αὐτὴν οὔτ’ ἐν λίμναιϲ γεννωμένην. ἀλλ’ ὅμωϲ καὶ αὐτὴ χει- ρίϲτη γίγνεται κατὰ τὰϲ ἐκβολὰϲ τῶν τοιούτων ποταμῶν, ὁποῖόϲ ἐϲτιν ὁ διὰ Ῥώμηϲ ῥέων, καὶ διὰ τοῦτ’ εὐωνοτάτη πιπράϲκεται κατὰ τὴν πόλιν τήνδε ϲχεδὸν ἁπάντων μόνη τῶν ἐκ θαλάττηϲ, ὥϲπερ γε καὶ οἱ κατὰ τὸν ποταμὸν αὐτὸν ἰχθύεϲ γεννώμενοι· καλοῦϲι δ’ αὐτοὺϲ ἔνιοι Τιβερίνουϲ ἰδίαν ἔχονταϲ ἰδέαν οὐδενὶ τῶν θαλαττίων ὁμοίαν.

ὅτι δ’ ἡ τῶν ἐκ τῆϲ πόλεωϲ ὀχετῶν ἐπιμιξία μοχθηροτάτουϲ αὐτοὺϲ ἐργάζεται, μαθεῖν ἔϲτιν ἐκ τοῦ βελτίουϲ εἶναι τοὺϲ ἐν αὐτῷ τῷ ποταμῷ γεννωμένουϲ πρὶν εἰϲ τὴν πόλιν ἀφικέϲθαι. καὶ μὲν δὴ καὶ ἄλλοϲ τιϲ ποταμὸϲ ὀνομαζόμενοϲ Νάρ, ἐμβάλλων εἰϲ τὸν Τίβεριν ὡϲ ἀπὸ πεντήκοντα καὶ τριακοϲίων ϲταδίων, ἰχθὺν ἔχει πολὺ βελτίονα τοῦ κατὰ τὸν Τίβεριν, ἐπειδὴ καὶ μέγαϲ ἐϲτὶν εὐθὺϲ ἀπὸ τῶν πηγῶν καὶ καθαρὸϲ διαμένει κάτ|αντεϲ ἔχων τὸ ῥεῦμα καὶ ὀξὺ μέχρι τοῦ Τιβέρεωϲ, ὡϲ μηδαμόθι μηδ’ ἐπὶ βραχὺ λιμνάζειν.

ὅϲοι μὲν οὖν ἐκ ϲυνηθείαϲ ἐμπειρίαν ἔχουϲι τῶν ἐπιχωρίων ἰχθύων, οὐ δέονται τῶν εἰρημένων ἄρτι γνωριϲμάτων εἰϲ τὴν διάγνωϲιν αὐτῶν· ὅϲοι δ’ ἀήθειϲ εἰϲίν, εἴτ’ οὖν ἐξ ἄλληϲ πόλεωϲ ἥκοντεϲ εἴτ’ ἐπιχώριοι,

ἐχρῆν δ’ οὐχ ἁπλῶϲ ἐμνημονευκέναι τῶν ἁπαλοϲάρκων ἰχθύων ἁπάντων ἅμα τὸν Φυλότιμον οὐδ’ ἀναμῖξαι τοὺϲ ἄλλουϲ τοῖϲ πετραίοιϲ ἀδιορίϲτωϲ. οὗτοι μὲν γὰρ ἄριϲτοι διὰ παντὸϲ ὑπάρχουϲιν, οὔτε δ’ ὀνίϲκοϲ οὔτε ϲμύραινα καθάπερ οὐδ’ οἱ κωβιοί. καὶ γὰρ καὶ τούτων ἔνιοι μὲν ἐν ποταμοῖϲ καὶ λίμναιϲ, ἔνιοι δ’ ἐν θαλάττῃ γίγνονται, τινὲϲ δ’ ἐν ταῖϲ λιμνοθαλάτταιϲ καλουμέναιϲ ἢ ὅλωϲ ἐν ἐπιμίκτοιϲ ὕδαϲιν, ἔνθα ποταμοῦ μεγάλου ϲτόμα ϲυνάπτει θαλάττῃ.

πάμπολυ τοιγαροῦν ἀλλήλων διαφέρουϲιν οἱ κατὰ μέροϲ, ὥϲπερ γε καὶ οἱ κέφαλοι καὶ αἱ ϲμύραιναι· καὶ οἱ ὀνίϲκοι δὲ τούτων μὲν ἧττον. οὐ ϲμικρῷ δ’ ἀλλήλων οὐδ’ | οὗτοι παραλλάττουϲιν. οὐ μὴν ὁμοίωϲ γε μαλακὴν ἔχουϲι τὴν ϲάρκα τούτοιϲ τε καὶ τοῖϲ πετραίοιϲ ἰχθύϲιν οἱ κωβιοί, καθάπερ οὐδ’ αἱ ϲκιαινίδεϲ ἢ ϲκίαιναι· διττῶϲ γὰρ ὀνομάζονται.