Commentarii in Apocalypsin

Victorinus, Saint, Bishop of Poetovio

Victorinus Saint, Bishop of Poetovio. Victorini Episcopi Petavionensis Opera (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 49). Haussleiter, Johann, editor. Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1916.

[*]( 1, 13 b ) In ueste sacerdotali carnem I quae corrupta non est a morte I et habet per passionem aeternum sacerdotium I aper- [*]( 1, 18 c ) tissime traditum est. I zona aurea accincta pectori: conflata conscien et purus spiritalis sensus traditus est I [*]( 1, 16 b ) ecclesiis. per gladium bis acutum de ore ipsius I emicantem I ostenditur ipsum esse, qui et nunc euangelii I bona et prius per Moysen legis notitiam I uniuerso orbi protulit. sed quia ex eodem I uerbo omne genus humanum tam ueteris I quam noui testamenti iudicaturus est, ideo I gladius nominatus est. I [fol. 2T] Lgladius enim militem armat, gladius hostem interficit, gladius desertorem punit. ut ostenderet aposto][lis, quia iudijcium adnuntiabat, ait: non ueni pacem mittere sed gladium. et postquam consummauerat parabolas, ait ad illos: | intellexistis 1 existis omnia? dixerunt: ita. adiecit: I propterea omnis scriba doctus de regno caelorum [ similis est patrifamilias proferenti de thesauro I suo [*]( 12 Matth. 10, 34 14 Matth. 13, 51. 52 ) [*]( 1 ucrba non est a morte bis leguntur in Aaa 2 apertissimum Aaa., aliter apertissime traditum Am2 in mg. 3 estj Mammae duo sunt I testamenLtaj add. Am2 partim in linea, partim in mg. dextro zona] Et zona chorus sanctorum et aurum per ignem probatum. Aliter praemittit Am2 in mg. 4 post sensus add. ita Am2 s. l., sensus ita aa 6 ipsum = TOV a-jxov nunc] nuntiat A, aliter nunc Am2 in mg. dextro 7 ojbi protulit orbi\' A, orbi protulit orbi aa 9 gladius] Bis acutus commemoratus est add. Am2 in mg. 11 ut] Et ut id add. Am2 in mg. dextro 12 post Lmittejre add. in terram Am2 s. l. 14 post Linteljlexistis add. hec Am2 s. l. haec omnia aa 15 aliter in regno dei add. Am2 in mg. d. )

ncue et uetera,[Lnouja: euangelica uerba, uetera: legis et prophe[tarumm. haec de ore suo processisse Petro ait: uade ad mare et mitte hamum, et piscem qui primus ascenderit, aperto ore eius inuenies staterem — id est duos denarios — da pro me et I pro te. et Dauid similiter ait per spiritum: semel locutus est deus, haec duo audiui, quia I semel decreuit ab initio dominus, quod usque I ad finem futurum est. I haec ergo sunt duo testamenta, quae pro captu I temporis aut duo denarii aut noua et uetera I aut gladius bis acutus nominatur. I denique cum iudex sit ipse a patre constitutus. I nolens ostendere, quoniam uerbo praedicationis iudicabuntur homines. ait: putatis, I quia ego uos iudicabo nouissima die? uerbum [quod. uobis locutus sum, illud iudicabit in nouissima die. et Paulus contra Antichristum ad Tessalonicenses ait: quem dominus [fol. 3r interficiet spiritu oris sui. hic est ergo gladius bLis acutus, procedens de ore eius.

[*]( 1, 15 b ) Vox eius tamquam uox aquarum multarum. aquae] multae populi esse intelleguntur, sed et donum baptismi, quod [*]( 2 Mattli. 17, 26 6 Ps. 61, 12 13 Ioh. 12, 48 15 II Thess. 2, 8 ) [*]( deus 6 (Joinjnns A 7 audiuhv.:, A 8 liaec ergo .. I. 10 nominatur om. Ilierotnjmus 9 denarii aut scripsi, denaria ut Aaa. 12 uos ego ao. 14 in nouissima] aliter in nouissimo Am2 in mg. clextro 19 sed ^ do- num A )

[*]( 1, 15 a ) emisit praecepto per apostolos diffundi I ad salutem hominum. I pedes eius similes aurichalco tamquam in fornace I conflatos. apostolos dicit, quia per passionem conflati praedicauerunt uerbum eius; per quos enim ambulat praedicatio, merito pedes nominantur. unde propheta anticipauit dicendo: adoremus, ubi steterunt pedes eius, quoniam ubi illi primi steterunt et ecclesiam confirmauerunt, id est Iudeam, ibi omnes sancti conuenturi sunt et deum suum adoraturi.

[*](1, 16 a ) Septem stellae in dexteram. diximus, quia spiritus sanctus septiformis uirtutis datus est in potestatem eius a patre, sicut Petrus ad Iudeos exclamauit: dextera igitur dei exaltatus acceptum a patre spiritum effudit, hunc quem uidistis et audistis. sed et donum baptista anticipauerat discipulis suis dicendo: non enim de mensura dat spiritum. pater amat filium et omnia dedit in manu eius. istae sunt septem stellae.

[*]( 1, 20 ) Septem autem ecclesiae, quas nominatim uocabulis suis [*]( 6 Ps. 131, 7 (ef. προσϰνήσμεν LXX cod. Alex.) 11 Act. 2, 33 14 loh. 3, 34. 35 ) [*]( 1 emisit scripsi cum Hieronymo, demisit A aliter emisit preceptum per apostolos diffunditur ad salutem hominum Am2 in mg. 2 auricalcho A 3 conflato A 4 ambulat] cf. Ps.-Augustini homil. in Apoc. I (XXXV 2418 l. 18 M) 6 adoremus] aliter adorauimus in loco Am2 in mg., item psahnortim uersio in cod. Sangerman. 9 diximus] cf. p. 10, 8 sqq. 12 exaltatus est A effundit A 13 aliter uiLdetis et auditiSj/lwta in mg. 14 de mensura etc.] aliter ad mensuram dat deus spiritum Ieso Christo Am2 in mg. 1G manu eius scripsi cum Hieronymo, manibus A, aliter in manu eius Am2 in mg. )

uocat, ad quas (et) epistolas facit, non quia illae solae (sint) ecclesiae aut principes, sed quia quod uni dicit, omnibus dicit; nihil enim differet, utrum quis uexillationi, paucorum militum numero, an per eam toto exercitu loquatur. denique siue in Asia siue in toto I [fol. 3V] orbe, Sjeptem ecclesias omnes et septem nominatas unam esse catholicam Paulus docuit: primum quidem, ut seruaret (ipse) et ipsum, septem ecclesiarum non excessit numerum, sed scripsit ad Romanos, ad Corinthios. ad Ephesios, ad Tessalonicenses, ad Galatas, ad Philippenses, ad Colossenses; postea singularibus personis scripsit, ne excederet numerum septem ecclesiarum, et in breui contrahens praedicationem suam ait ad Timotheum: ut scias qualiter debeas conuersari in aede dei aut quae sit ecclesia uiui dei. hunc typum a spiritu sancto per Esaiam praedicari legimus de septem mulieribus, quae adprehenderunt [*]( 12 I Tim. 3, 15 (aut quae == rt xiq pro rrc:) 15 Esai. 4, 1 ) [*]( 1 et add. Am2 sint add. Am2 in mg. 3 differet Aml, differt Am2 utrum] ut Am2 in mg. aliter ucLxillationem pallcorum, milium maiori numero anteponat Am2 in mg. 4 exercitu = exercitui 5 ecclesias esse omnes A (e;se add,. m. ree.) 7 aliter primo quod ut seruaret ipse Am2 in mg. ipso addidi ex Hieronymo, om. A et ipsum = et idem (y.cÚ Tb CI.:)t0) 13 aede] aliter ecclesia Am2 in mg. dextro )

hominem unum. unus autem homo Christus est, non ex semine natus. septem mulieres ecclesiae sunt, panem accipientes suum et tunicis suis uelatae, quae petunt auferri inproperium suum, ut inuocetur nomen illius super illas — \'panem\' autem: spiritum sanctum, qui nutrit in uitam aeternam: (\'suum\'): per credulitatem sibi promissum. ut tunicas suas\' id est sibi promissas, quibus cooperiri optant; denique ait Paulus: oportet hanc fragilitatem inuiolantiam et mortale hoc uestiri inmortalitatem: \'auferri inproperium suum\': inproperium est peccatum pristinum quod aufertur in baptismo et incipit uocari homo Christianus, quod est: inuocetur nomen tuum super nos. in his ergo septem ecclesiis puta fieri de una ecclesia.

Pro qualitate fidei et electionis aut ad eos scripsit, qui et laborant in saeculo et operantur de frugalitate laboris sui et patientes sunt et, cum uideant quosdam homines in ecclesia [*]( 2 cf. Esai. 4, 1 8 I Cor. 15, 53 12 Esai. 4, 1 14 cf. Apoc. 2, 1-7 ) [*]( 3 suum] aliter et cum eis sunt uelatae Am2 in mg. d. 4 nomen] aliter domini in illis Am,2 in mg. d. 6 suum addidi 7 id estl stolas add. Am2 in mg. post cooperiri add. se Am2 s. l. optant] temptant add. Am2 in mg. d. 8 inuiolantiam scripsi (= ctaaap-tctv), inuiolentiam A; Hieronymus maluit scribere inuiolatum 11 et..homo om. A; post Christianus add. Am2 in linea: Et incipit uocari homo christianus 13 fieri idem quod agi ecclesia] septem et add. Am2 in mg. )

dissipatores et pestiferos, ne dispersio fiat, portant illos — admonet tamen eos de amore, in quo fides desit, ut agant paenitentiam —: aut ad eos qui locis crudelibus inhabitant inter persecutores et perseuerant esse fideles; aut ad eos qui humiliter instructi in fide fortiter perseuerant; aut ad eos qui sub praetextu misericordiae inlicita peccata in ecclesia inducendo docent alios ea facere; (aut ad eos qui sunt in ecclesia faciles; aut ad eos qui neglegentes nomine tantum Christiani sunt:) aut arguit eos qui student scripturas et laborant cognoscere arcana praedicationis et dei opus facere nolunt, id est misericordiam et amorem. omnibus paenitentiam denuntiat, omnibus iudicium adnuntiat.

CAP. II.

[*]( 2, 2 ) In prima quidem epistola ait: scio laborem tuum et opera <et patientia>m tuam — scio te et laborare et operari uideo et[*]( 2, 2-3 ) patientem esse: ne putes me longe morari abs te —, et quia non potes portare malos, et se dicunt apostolos esse, inuenisti eos mendaces et patientiam habes propter nomen meum. haec uniuersa ad laudem spectant, et laudem non mediocrem. sed et tales uiros et talem classem talesque [*]( 3 cf. Apoc. 2, h—11 4 ef. ibid. 3, 7-13 5 cf. ibid. 2. 12-17 7 cf ibid. 2, 18—29 8 cf. ibid. 3, 1-Ei 9 cf. ibid. 3, 14-22 ) [*]( 1 aliter dispensatores et posteros Am2 in mg. 2 tantum Aml, tamen m2 s. I. post amore Am2 add. in mg.: ut in quibuSj desit ut om. Aml 4 ut perseuerant fsic/] esse fideles Am2 in mg. aut ad eos .. l. 5 perseuerant hoc loco om. Hieronymus et posuit ante aut arguit 6 inducendo] aliter faciunt Am2 in mg. d. 7 alios ea scripsi, aliud eos A aut ad eos... Christiani sunt om. A facere] Aut ad eos qui negligentes noie tm christiani sunt add. Am2 in mg. 9 scripturas] aliter scripturis Am2 in mg. d. 10 archana Aau 14 opera tua Am2 in mg. d. opera et patieutiam scripsi, operam A 15 Scito fsic/J te et A; man. rcc. hacc uerba linea transuersa expunxit et in margine post operari addidit: Scio te )

electionis homines oportet omnimodo admoneri, ne debitis [*]( 2, 4. 5 ) sibi bonis fraudentur. pauca dixit se habere aduersus illos: amorem tuum, inquit, pristinum deseruisti: memento, unde cecideris. qui cadit, [fol. 4V] de alto cadit; et ideo ait unde, quia omnimodo usque ad nouissimum amoris opera exercenda sunt, quod est principale mandatum. denique nisi [*]( 2, 5 ) fiat, minatus est mouere candelabrum de loco suo. id [*]( 2, 6 ) est spargere plebem. odire se autem opera Nicolaitarum. quia et ipse odio habebat: hoc ad laudem spectat. (Nicolaitarum\' autem \'opera\': ante illud temporis factiosi homines (et) pestiferi nomine Nicolai ministri fecerant sibi heresim, ut delibatum exorcizaretur, ut manducari posset, et ut quicumque fornicatus esset, octaua die pacem acciperet. ideo conlaudat illos, ad quos scripsit, quibus talibus et tam magnis [*]( 2, 7 ) uiris promisit lignum uitae quod est in paradiso dei sui.

[*]( 2, 9 ) Sequens epistola sequentem conuersationem alterius classis et consuetudinis detegit. denique ait: scio uos et pauperes [*]( 2 cf. Apoc. 2, 14 6 cf. Matth. 22, 38 ) [*]( 1 post electionis add. omnis A omnimodo] simodo Am2 in rng.. 2 pauca] item hoc loco in codd. Vulgatae Lips. 5 et G et in editionibus ueteribux int Lugdun. 1569) 3 tuum Am2 hoc loco expunxit et post inquit addidit 4 qui] quia Aml, qui m2 5 quia] quoniam Am2 6 sunt] est A principale Am2. primum palam Aml 8 odire se autem Aml, odire autem se Am2; pronomen se uim habet pronomiJ/is eos 9 quia] que Avi2 spectat] Nicholaite autem erant illo tempore ficti homines et pestiferi qui sub add. Am2 in mg. d. 10 opere A fictersi [sic!J A pro factiosi ut uidetur 11 et om. A 12 exorciszaretur A ut (tert.) om, av. 14 et tam magnis] aliter et ut magnis. Am2 in mg. )

esse et laborare, sed diuites estis; scit enim apud se talibus diuitias esse reconditas, et detractationem de Iudeis quos negat esse Iudeos, sed sinagogam satanae, quoniam (ab) Antichristo colliguntur, quibus ait, ut perseuerent usque ad [*]( 2,10.11 ) mortem, et: qui perseuerauerit, non laedetur a morte secunda, id est \'non castigabitur in inferno).