Historia persecutionis Africanae provinciae

Uide quam plena sit breuitas et quam clare in sacramentum unitatis recurrit: patrem in domino, uerbi significatione filium ponens, sanctum spiritum ex ore altissimi nuncupauit. Et ne uods . editio acciperetur in uerbo, caelos per eum adserit esse firmatos; ne autem flatus in spiritu reputetur, caelestis in eo uirtutis plenitudinem demonstrauit. Nam ubi uirtus, ibi necesse est persona subsistens; ubi omnis, non ablata a patre et filio, sed consummata significatur in spiritu sancto, non ut solus habeat quod in patre et filio est, sed ut totum habeat cum utroque.

(III, 11) Et iterum oum de uooatioue gentium dominus loqueretur, intra unum diuinitatis nomen spiritum sanctum praedicans ait: euntes docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti. Et iterum caelestia Corinthiis precatus apostolus haec subdidit: gratia domini nostri Iesu Christi et caritas dei et communicatio spiritus sancti cam omnibus uobis. Et ut apertius in hac trinitate unitatem substantiae [*]( 4 Ps. 32, 6. 7 ef. Eclus. 24, 5. 17 Mt. 28, 19. 20 II Cor. 13, 13. ) [*]( 1 uirtutam A uirtate P 2 perciperent W primaque] prima quae BV-Ms1A primanque β 1 eorporea et 8 prodaoerent W deo om. α . proinde codem spu aspirante MS . 4 spiritus A 6 clare W sacramento unitas 0 domini V2 7 significationẽ BVA • sanctum tpiritam BVWмe (I, 84, II, 88): spiritam eanctam rell. - 8 noncupauit A 9 flatu BV1β statu α 11 demonstranit om. b 12 oblata b consumata BVCWL 14 sed tetum β\'16 deootione W 18 apn WP , 19 iterum] iterum dum A iterum cum s1a - cborintis BYC\' chorintiis WC1β cboriothiis M corinthis Å precatus a: praecatus V2C preoatnr B W praeoatar V1a pretator PB praadioator b praedicat AL praedicans Mv hao W haec subdidit] dicent a 21 comnnieatio W . spiritu P sancti spiritus GaL cum) sit cum M9* 22 nobis M hanc trinitatem A.\'. )

Quam fidei rationem antiqua denique per Moysep benedictio pandit et conprobat, qua benedicere populum sacramento trinae inuocationis iubetur. Ait enim deus ad Moysen: sic benedices populum meum et ego benedicam illos: benedicat te dominus et custodiat te; inluminet dominus faciem suam super te et misereatur tui; adtollat dominus faciem suam super te et det tibi pacem. Quod hoc ipsud propheta Dauid adfirmat dicens: benedicat nos deus, deus noster, benedicat nos deus et metuant eum omnes fines terrae. Quam trinitatis unitatem supernae angelorum uirtutes hymno uenerantur, et ter numero \'sanotus sanctus sanctus dominus deus sabaoth\' indesinenti canentes ore in unius fastigium dominationis gloriam eius exaltant.

Quod ut adhuc apertius fidelium [*]( 3 Gen. 1, 26. 14 Num. 6, 23—26. 19 PI. 66, 7—8. 22 Esai. 6, 3. ) [*]( 1 a nobis W 2 scramentum W 8 ostendwit WβΑ oetendit Ha 4 nostma om. PR. eam dicit... et similitudinem om. s 5 non utique non BVl 6 distinctiones - 7 trinitatis om. d \' 8 quo] qua Ms2\' pluraliter BV1a paoa W causa β dissimilitudo a1 A 9 sic consequentia ϕ loenntor CWMSLPR . dous] dominus P bis fecit] fMit deus ALv 11 antiquãA moaen PB 18 dena] domimu a 14 meum. om. β 16. raam] tuam Å miseriatur b tibi Pb - 18 ipsum mss practor BA danit o conflrmat βΑ (II, 94) 19 deus ante et metuant om. BVCs1 21 ymmo P nonoratur B V 22 temo a 28 canentis P fastigio b donationisgloria W 24 eius om. b exultant BV1WPR exaltat A )

Unde nullus ambiguitatis relinquitur locus, quin dareat spiritum sanctum et deum esse et suae uoluntatis auctorem, qui cuncta operari et secundum propriae uoluntatis arbitrium diuinae dispensationis dona largiri apertissime demonstratur; quia ubi uoluntaria gratiarum distributio praedicatur, non potest uideri condicio seruitutis: in creatura enim seruitus intellegenda est, in trinitate uero dominatio ac libertas. Et ut adhuc luce clarius unius diuinitatis esse cum patre et filio spiritum sanctum doceamus, Iohannis euangelistae testimonio conprobatur. Ait namque: tres sunt qui testimonium perhibent iD caelo, pater, uerbum et spiritus sanctus, et hi tres unum sunt. Numquid ait: Ctres in differentiae qualitate seiuncti aut quibuslibet diuersitatum gradibus longo separationis interuallo diuisi?\' sed tres, inquit, unum sunt. [*]( 2 I Cor. 12, 4—6. 9 I Cor. 12, 11. 20 I Ioh. 5, 7. ) [*]( 1 producamus b 2 autem on. Ms dominationum W snnt donationum ϕ 3 et] e W , ministrationum Βϕ Wa minitterionun A mysteriorum 0 6 diusisionum a 9 intalit om. a 11 nulnus BV1C1 nallins C1β ambiguitas P qaiin clareat et A .. 14 dininte b . 17 intenligenda P. domiDatio intelligenda est acW ac] an B V 18 en W 19 et spiri- . tum bA iohannes BV1 testimonia.. PM 20 namque] enim Ms . 21 perhibent] dant W uerbum] et fili.. 0 22 sanctus om. Å bii BVCab i W ii P nnnquid aP 93 i* differentiae qualitate uel indifferenti aequaliMte BW MaLβΑ indiferenti (as syll. in V eras.) aequalitate VCs 24 longe b .. seperationis Ma 25. inquid Cs1 . )

(III, 12) Ut autem adhuc magis magisque sanctus spiritus cum patre et filio una diuinitas in creandis rebus omnibus demonstretur, habes creatorem spiritum sanctum in libro Iob: spiritus, inquit, diuinus eat qui fecit me, et spiritus omnipotentis quidocet me. Et Dauid dicit: emitte spiritum tuum et creabuntur, et renouabis faciem terrae. Si renouatio et recreatio per spiritum erit, sine dubio et principium creationis sine spiritu non fuit. Post creationem igitur ostendamus, quia uiuificat etiam spiritus sanctus, sicut pater et filius. Equidem de persona patris refert apostolus: testor in conspectu dei, qui uiuificat omnia. Uitam uero dat Christus: oues, inquit, meae uocem meam audiunt, et ego uitam aeternam do illis. Uiuificamur uero ab spiritu sancto ipso dicente domino: spiritus est qui uiuificat. Ecce una uiuificatio patris et filii et spiritus sancti aperte monstrata est.

(III, 13) Praescientiam rerum omnium in domino esse et occultorum cognitionem, licet nemo Christianus ignoret, tamen ex Danihelis libro monstrandum est: deus, inquit, qui occultorum cognitor es, qui praescius es omnium antequam nascantur. Haec eadem praescientia in Christo est, sicut refert euangelista: ab initio autem sciebat Iesus quis esset eum traditurus uel qui essent non credentes in eum. Quod sit autem occultorum cognitor, [*]( 4 Iob 33, 4. 5 Ps. 103, 30. 11 I Tim. 6, 13. 12 Ioh. 10, 27-28. 14 Ioh. 6, 64. 19 Dan. 13,42. 22 Ioh. 6, 65. I ) [*]( 1 sanctns B1ϕ: sancti rell. 3 demonstratur C\' Iob] iob primo a 4 inquid Cs1 5 omnipotens W 6 rennouabis W 7 renouatio et recreatio Ba: ren. et creatio ϕ WL creatio et renouatio §A dubium BV- 8 printipium W 9 uiuicat W 10 Equidem] et quidem WMLβ 12 inquid C 13 illis] eis b 14 nero] ergo M a aL sancto ipso om. A domino dicente A 15 uificat W 16 demonstrata b 17 pre- (prae- A)scientia BA praesentiam LP omnium rerum a domino] deo A 18 ocultorum b connitionS V1 19 danielis MsaP1 inquid C 21 haec autem eadem <p 23 non om. PblR 24 autem om. P occultor P )

Similiter praescire omnia spiritum sanctum ipse manifestauit dicens ad apostolos: cum uenerit spiritus ueritatis, docebit uos omnia et uentura adnuntiabit uobis. Qui uentura nuntiare perhibetur, praescire omnia non dubitatur, quia ipse scrutatur altitudines dei et nouit omnia quae in deo sunt, sicut memorat Paulus dicens: spiritus enim omnia scrutatur, etiam altitudines dei Item in eodem loco: sicut nemo scit hominum quae sunt hominis, nisi spiritus qui in ipso est, ita nemo scit quae sunt dei, nisi spiritus dei.

(III, 14) Ad intellegendam nero potentiam spiritus sancti pauca de terribilibus proferamus. Uendiderat possessionem, ut scriptum est in actis apostolorum, suppressa parte pecuniae dolosus discipulus, reliquum pro toto ante pedes posuit apostolorum: offendit spiritum sanctum, quem putabat latere. Sed quid ad eum dixit continuo beatus Petrus? Annania, quare satanas repleuit cor tuum, ut mentires spiritui sancto? Et infra: non es mentitus hominibus sed deo. Atque ita percussus uirtute eius, cui mentiri uoluerat, expirauit. Quid hic uult beatus Petrus intellegi spiritum [*]( 2 Mt. 9, 4. 4 Ioh. 16,13. 8 I Cor. 2, 10. 10 1. c. 11. 18 Act. 5, 3. 20 1. c. 4. ) [*]( 1 traducens] in C m. 2 uel 3 s. 1. adieet. id est diffamans uel confnndens 2 quod V1 3 Similiter] similiter spiritus β praescire omnia ... perhibetur om. p 4 apostolos] populos Y (per comp. plof) 5 doceuit et adnuntiaoit BV1 6 nobis] uos F1 7 scrutator VIsa scrutator est M altitudinis BVClMsa 13 iatelligendum A 14 passionē V1 15 actis BVCW (cf. infr. 92): actibus rell. subpressa P 16 reliquam A pro totum B V\'A proiecit a posuit om. BV\'a posuit ante pedes ap. W apostolerum posuit V2 CMs ponens ap. L 17 se latere fiA 18 ananis C2MsaLPR 19 sathanas a meotires BV1Ms1PB (Roensch p. 298): mentitus esses A mentireris reU. in spiritui B VI 22 exspirauit ϕ quod hic nelit M intellegi om. VC: intelligi abRA )

Tale aliquid, immo fortius quiddam dominus in euangelio ostendit: omne peccatum et blasphemia. remittitur hominibus; qui autem blasphemat in spiritum sanctum, non remittetur ei neque in hoc saeculo neque in futuro. Ecce terribili sententia inremissibile dicit esse peccatum ei, qui in spiritum sanctum blasphemauerit Compara hnio sententiae illud, quod scriptum. est in libro Regnorum: si peccando peccauerit uir in uirum, orabunt pro eo; si autem in deum peccauerit, quis orabit pro eo? Si ergo blasphemare in spiritum sanctum et peccare in deum simile id est inexpiabile crimen est, iam quantus sit spiritus sanctus unusquisque cognoscit..

(III, 15). Deus quod ubique sit praesens et impleat omnia, ore discimus Esaiae: ego, inquit, deus adproximans et non de longinquo. ai absconditus fuerit homo in abscouditis, ergo ego non uidebo eum? nonne caelum et terram ego impleo? Quid autem de snasua ubique praesentia saluator in euangelio P ubicumque, ait, fuerint [*]( \' 5 Mt. 12, 31-32. 11 I Reg. 2, 25. 18 Hierem. 23, 23—24. 22 Mt. 18, 20. ) [*]( 1 sanctum ? Utique vulgo cum] quod β 3 mentitus V bis 4 dfim W in deum (deo S) credit β imo a .5 qui///dam P ostendit] ostendit dicens β A 6 plasphemia Ms1 blasfemia P remittitur «W remittuntur P remittetur rell. ominibus W 7 piasphemat Ms1 ei om. 0 8 fituro V tenibilis βΑ 10 plasphemauerit M blasphemauerat F1 eompora V1 comparat W 11 regum PblR peccande W 12 orabunt] orabit sacerdos a si autem... pro eo om. A 13 orauit BV* ergo] autem ϕ plasphemare VlM 15 quãtus P 17 quod ubique deus sit pr. W et om. BipWL impleatque W implet Pb1R 18 esayae Ms ysaie a inquid BC 19 longinoo P 20 ergo om. a 21 implebo BVCsL de sua] deus sit L ubique] ubiquitate C" 22 praesentia om. BVCsIL praesentia ubique a euangelio] eu. ait MA eu. dicit 0 ait] inquit M: om. A fuerint ait L )