Historia persecutionis Africanae provinciae

(III, 1) Regali imperio fidei catholicae, quam tenemus, praecipimur reddere rationem; ideoque adgredimur pro nostrarum uirium mediocritate, diuino fulti adiutorio, quod credimus uel praedicamus, breuiter intimare. Primum igitur de unitate substantiae patris et filii, quod Graeci omousion dicunt, exponendum nobis esse cognoscimus. Patrem ergo et filium et spiritum sanctum ita in unitate deitatis profitemur, ut et patrem in sua proprietatis persona subsistere et filium nihilominus in propria extare persona atque spiritum sanctum personae suae proprietatem retinere fideli confessione fateamur, non eundem asserentes patrem quem filium neque filium confitentes qui pater sit aut spiritus sanctus, neque ita spiritum 20 sanctum accipimus ut aut pater sit aut filius: sed ingenitum [*]( 1 manifesto WMSβ excusari a 5 coascripserunt 0 7 tenemus. Explicit liber II (om. Msβ). Incipit liber fidei catholicae (fidei catholicae liber VCs) BVCWsaβ. Liber incipit fidei catkolicae M ) [*](A — lectiones codicis Landunensis 113 s. IX, ab Halmio coUati. Incipit libellus episcoporum catholicorum ad hunericum regem uuandalorum datum A 9 tenemur BY 11 auxilio A quae Å 12 leuiter Pb 13 homousion Å semper et ahic omousyon W 14 cognoscimur Å 16 proprietate pereonae β nihil hominus Wb 17 excitare VCl 18 proprietate C2 retineri BVCs 19 asserentes mei: adserentes Halmius neque filiumJ neque eundem filium Å 20 qui] quia PR sit om. A ita om. β )

Et quia contra hanc catholicam uel apostolicam fidem exorta heresis nouitatem quandam induxerat, adserens filium non de patris substantia genitum, sed ex nullis extantibus id est ex nihilo substitisse, ad hanc impietatis professionem, quae contra fidem emerserat, refellendam et penitus abolendam omousion sermo Graecus positus est, quod interpretatur unius substantiae uel essentiae, significans filium non ex nullis extantibus nec ex alia substantia, sed de patre natum esse. Qui ergo putat omousion auferendum, ex nihilo uult adserere filium extitisse. Sed si ex nihilo non est, ex patre sine dubio est et recte omousion, id est unius cum patre substantiae, filius est.

(III, 2) Ex patre autem esse, id est unius cum patre substantiae, his testimoniis adprobatur, apostolo dicente: qui cum sit splendor gloriae et figura substantiae eius, gerens quoque omnia uerbo uirtutis suae. Et iterum ipse deus pater incredulorum perfidiam obiurgans, qui praedicantis per prophetas fili uocem in sua substantia manentem audire noluerunt, dixit: non audierunt uocem substantiae. Quam uocem substantiae contemptam terribili contestatione increpans ad eundem prophetam loquitur dicens: super montes accipe planctum et super semitas [*]( 17 Hebr. I, 3. 22 Hierem. 9, 10. 25 1. c. ) [*]( 1 de patre et (ac W et de P) filio procedentem Wę 2 sanctum spiritum P 5 exhorta. BVC1W 7 substatia W genitum] natum A 8 hanc ergo W 9 obolendam PR 11 exsentiae B 12 ex patre P natus B VI 13 aufferendum P 14 si om. a 15 id est om. b 17 abprobatur A 18 eius om. A 19 generans W gerensque a uerba VC* 21 filii muss praeter B VlL 22 substantiae] substantiae meae A; at Graece ὑπἀρξεως 23 uoce W contemptam bA: contentam PB con tam BV1 cum tam V2CWMsL teribili W intestatione aW 24 propheta W 25 accipite Å plactum W semitas deserti WAS2: semitę deserte (deserte V) BV1 semitas desertas V2CMS1 semitam desertam a semitam deserti (3 )

Patris ergo substantiam filium esse propheticis iam olim designatum est oraculis dicente Salomone: substantiam enim et dulcedinem tuam, quam in filios habes, ostendebas, quam in figura et imagine panis caelestis populo Israhel caelitus apparet profluxisse. Quod ipse dominus in euangelio exposuit dicens: non Moyses dedit uobis panem de caelo, sed pater meus dat uobis panem de caelo, se utique panem esse designans, cum dicit: ego sum panis uiuus, qui de caelo descendi; de quo etiam propheta Dauid dicit: panem angelorum manducauit homo

(III, 3) Namque ut adhuc euidentius patris et filii substantiae unitas et diuinitatis aequalitas ostendatur, ipse in [*]( 5 Hierem. 23, 22. 10 Hierem. 23, 18. 13 Sap. 16, 21. 16 Ioh. 6, 32. 18 Ioh. 6, 41. 20 Ps. 77, 25. ) [*]( 2 non om. PR nec andiernnt b snbstantiae meae A a] e W 3 caeli om. P pecora (ξ́ως xτηvω̃v) CWaP2bR: pecore B V1 et pi ut uid. pecus VMs pecorem A quia professio BV 4 eandem Ab 5 snbstantiam Ab* stare om. A noluerunt P 6 mea et aduertissent uerba mea anertissem A 8 substantia BVC1 9 oculo A fideliter (fideli b) mente cont. β declarat W 10 dicitur per prophetam β qui WβΑ 11 uidit) audiuit A (Gratc. εἰδε) substantia BVCM 12 prophetis BV1 propheti W 13 substantia BV1 14 filio WA habes in filios a quam] qui W 15 ierahel MP (per comp. ifrt script. in BVWCsb) 16 diene V dedit nobis C 17 dat panem uobis tp 19 per prophetam b 20 dauid om. β 21 substantia BVCS1β 22 et om. Ã diuinitaa BipWP aequalis W et aequalitas Ms2 aequalitasque a )

Item in euangelio scriptum est: quaecumque pater facit, eadem et filius facit similiter. Et: sieut pater suscitat mortuos et uiuificat, ita et filius quos uult uinificat. Item: ut omnes honorificent filium, sicut honorificant patrem; aequalis enim honor nonnisi aequalibus exhibetur. Item ibi filius ad patrem dicit: omnia mea tua sunt et tua mea. Item: Philippe, qui me uidit, uidit et patrem, quomodo tu dicis: ostende nobis patrem? Hoc non dixisset, nisi patri per omnia fuisset aequalis. Item ipse dominus dicit: credite in deum, et in me credite. Et adhuc, ut unitatem aequalitatis demonstraret, ait:

nemo nouit filium nisi pater, neque patrem quis nouit nisi filius et cui uoluerit filius reuelare. Et sicut [*]( 1 Ioh. 14, 10 et 10, 30. 7 Ioh. 5, 18. 12 Ioh. 5, 19. 13 Ioh. 5, 21. 1B Ioh. 5, 23. 17 Ioh. 17, 10. 18 Ioh. 14, 9. 21 Ioh. 14, 1. 22 Mt. 11, 27. ) [*]( 1 ego in patre et pater in me om. a et ego] ego MaL eet. ego enim A est. Et: ego v 3 uolii//tatis B, n eras. 4 sed] quod A 7 proptereaergo QA 8 sabatum W 10 est pęnitus est BV. penitus est V2CWa neratiter W 11 aequale B deo se faciebat 0 in] in eodem A 13 facit. Similiter et B tpa 14 uul W 15 Item] ita <p item in enangelio A 17 exibetnr BVCW ibi] in enangelio A 18 et tuaJ et omnia tua P filippe P me nidet nidet VCsa uidet me uidet MP me uidet & 19 quomodo.... patrem om. β 21 credite in d.) creditis in deum WS2aPbA; sed cf. Gracc. πιοτύετε 22 adhuc nt VCMsL: adhuc BV1 ut adhuc rell. ) [*]( VII. ) [*]( 4 )

(III, 4) Uerum quia duas in filio profitemur esse naturas, id est deum uerum et hominem uerum, corpus et animam habentem: quicquid ergo excellenti sublimitatis potentia de eo referunt scripturae, admirandae eius diuinitati tribuendum sentimus; et quicquid infra honorem caelestis potentiae de eodem humilius enarratur, non uerbo deo, sed homini reputamus adsumpto. Secundum diuinitatem ergo est hoc, quod superius diximus, ubi ait: ego et pater unum sumus, et: qui me uidit, uidit et patrem, et: omnia quaecumque pater facit, eadem et filius facit similiter, uel cetera.

quae superius continentur. Illa uero, quae de eo secundum hominem referuntur, ista sunt: pater maior me [*]( 3 Mt. 16, 17. 5 Ioh. 14, 6. 6 Ioh. 6, 44, 9 loh. 14, 7. 22 Ioh. 14, 28. ) [*]( 1 pater] patrd B et V1 ut uid. 2 niui] nini esse W A 3 inquid C simon BWPA: symon rell. 5 est om. a est in caelis W 7 eum] ad eum BV. aequalitas WA 8 fili] sic BV1 ad se] cum ad se A adducunt A dicitur PR 10 nostis] cognoscetis Å (Graec. γιvὡδϰετε) 13 habentem confitentes A ergo in A erasum ezcellentis Wβ potentia de eo] potenti deo W 14 refertur Wl tribuendam P 15 honore W 16 enarrantar BVl narratur β nerbo dei V2WMsaβ uero deo V ex altera correctione homine BVC1৪1 deputamuI Å; cf. Indic. III 8. v. reputare 17 diuinitate B hoc om. 9 19 me uidet uidet V2CM৪aPb 20 facit filius a facit. Similiter B VW 21 uere BV1 22 secundum hominem om. a: referuntur sec. hom. W de infirmitate eius r. M sed. homo dicuntur ৪2 in ras.; in C m. rec. in marg. addit. secundum humanitatem ista] ita PRA )

Filius I ergo dei nullis condicionum necessitatibus obstrictus, sed libera diuinitatis potentia ita quae nostra sunt mirabili pietate adsumpsit, ut a suis quae diuina sunt omnino non destiterit, quia-diuinitas nec augmentum admittit nec patitur detrimentum. Unde gratias agimus domino nostro Iesu Christo, qui propter nos et propter nostram salutem de caelo descendit, sua passione nos redemit, sua morte uiuificauit, sua ascensione glorificauit; qui sedens ad dexteram patris uenturus est iudicare uiuos et mortuos, iustis aeternae uitae praemium largiturus, impiis atque incredulis merita supplicia redditurus.

(III, 5) Profitemur itaque patrem de se ipso, hoe est de id quod ipse est, sempiterne atque ineffabiliter filium genuisse: non extrinsecus, non ex nihilo, non ex alia genuisse materia, sed ex deo natum esse. Et qui de deo natus est, non aliud est quam id quod pater est, et idcirco unius substantiae est, quia ueritas natiuitatis diuersitatem non admittit generis. Nam si alterius a patre substantiae est, ant uerus filius non est aut, [*]( 1 Ioh. 6, 88. 2 Mt. 26, 39. 4 Mt. 27, 46. 5 Ps. 21, 11. 6 cf. Ps. 8, 6. ) [*](2 uoluntatem post sed om. a me misit Pb 3 po>t W cum om. a 4 dens meus ea tu qaare a 5 fili] sic BV1A1 matris om. P 6 iudicatur ϕ et quam plura] quam pl. et β 7 brebitatis B V1 9 itaque PB pietatis b\' 10 non om. V1 11 nec] non P aucmentum B V augumentum Cl aumentum ammittit Å 12 domino] eidem domino A 13 de caelo om. β deeeendit et sua A 15 dextram VMs 18 de ante id om. W id] eo V2CMsa. et Å ex corr. 19 eet] ẽẽ W 20 alia] aliqua Å genuisse] subiacente β subiacenti A matheria P 23 natiuitatis] diuinitatis Ms 24 a patre alteriut b substantiae est non est uems filius sicut iohannes ait β ceteris omissis ) [*]( 4* )