De Gubernatione Dei

IIII. Sed sunt fortasse, inquis, alia maiora, id est, quod multa in uita ista aspera atque acerba patiuntur, quod capiuntur, quod torquentur, quod trucidantur. uerum est: sed quid facimus, quod et prophetae in captiuitatem abducti sunt et apostoli etiam tormenta tolerarunt? et certe dubitare non [*]( 6 I Tim. 5, 23 10 Gal. 5, 17 16 Saluiaaus in ep. Y 4, ) [*]( 6 nimiis ex minus B corr. m. 2 7 pauxillulum ex paxillulum et A et B corr. m. 2, ut uidetur 8 infirmitatis B 12 carnem ex spiritum B corr. m. 1, ut uidetur 16 infirmitas] inbecillitas Saluianus in epist. V 4 habet, item 19 animorum pro animarum 29 abducti ex ducti B corr. m. 2 )

sed nos ita iudicandum humanum genus a Christo dicimus, ut tamen etiam nunc omnia deum, prout rationabile putat, regere ac dispensare credamus, et ita in futuro iudicaturum adfirmamus, ut tamen semper etiam in hoc saeculo iudicasse doceamus. dum enim semper gubernat deus, semper et iudicat, quia gubernatio ipsa iudicium est. quot modis hoc uis probemus?

ratione an exemplis an testimoniis ? si ratione, quia tam expers humanae intellegentiae est et huius ipsius de qua loquimur ueritatis alienus, qui non agnoscat ac uideat pulcherrimum mundi opus et inaestimabilem supernarum infernarumque rerum magnificentiam ab eodem regi a quo creata sit, quemque elementorum fabricatorem eundem etiam gubernatorem fore; qui cuncta scilicet qua potestate ac maiestate condiderit, eadem etiam prouidentia ac ratione moderetur, praesertim cum etiam in his quae humano actu administrantur nihil penitus sine ratione consistat, omniaque ita a prouidentia incolumitatem quasi corpus ab anima uitam trahant; ideoque in hoc mundo non solum imperia et prouincias neque rem ciuilem ac militarem, sed etiam minora officia et priuatas domos, pecudes denique ipsas et minutissima quaeque domesticarum animantium genera non nisi humana ordinatione atque consilio quasi quadam manu et gubernaculo contineri. et haec omnia sine dubio uoluntate ac iudicio summi dei:

scilicet ut eo exemplo omne humanum genus particulas rerum et membra regeret, quo ipse summam totius [*]( 1 maxime deo A sed signis transpositionis m. 1 additis 2 hoc B add. m. 2 4 reseruarit B 9 adfirmemus (non affirmemus) B 11 est iudicium B 12 quod et A et B m. 1 hoc uis ex huius A corr. m. rec. huius uis B (item v, sed in mg. hoc adscripsit Brassicanus) 21 omniaquae A m. 1 22 a om. A . incolomitatem B 23 idSque B 24 prouintiis .A neque] atque B 26 humana s. scr. m. rec. diuina A 29 genus humanum B )

V. Remouet igitur a se, inquis, curam mortalium deus. et quae ergo nobis diuinae religionis est ratio? quae uel causa Christum colendi uel spes propitiandi? si enim neglegit deus in hoc saeculo genus hominum, cur ad caelum cotidie manus tendimus? cur orationibus crebris misericordiam dei quaerimus? cur ad ecclesiasticas domus currimus? cur ante altaria supplicamus? nulla est enim nobis ratio precandi, si spes tollitur impetrandi. uides ergo quam stulta atque inanis sit huius persuasionis adsertio: quae utique si recipitur, nihil penitus de religione seruatur.

sed ad illud forte confugias, ut dicas nos metu futuri iudicii deum colere et id omni praesentium officiorum cultu elaborare, ut in die futuri iudicii mereamur absolui. quid ergo sibi uult apos.tolus Paulus praecipiens cotidie in ecclesia ac iubens ut offeramus iugiter deo nostro orationes obsecrationes postulationes gratiarum actiones? et haec omnia quam ob causam? quam utique nisi, ut ipse dicit, ut quietam et tranquillam uitam agamus in omni castitate? pro praesentibus, ut uidemus, domino supplicari iubet et orari, quod utique non iuberet nisi exorari posse confideret.

quomodo ergo aliquis pro obtinendis futuri temporis bonis apertas dei aures, pro praesentibus autem clausas atque obstructas putat ? aut quomodo nos in [*]( 20 I Tim. 2, 1 sq. ) [*]( 3 remouit ex remoua A corr. m. 2 5 amandauit v corr. (man. Brassicani ut uidetur): commendauit AB (et quidem B uerba a suo loco comm. m mg. habet m. 2) 9 qus (ante uel) B 10 propiciandi A 13 domos B 17 confugies B 18 id omni] ideo omnium B 19 iudicii] saeculi B 20 meream sed ravura sup. m lit. fin, B 21 ecclesia B et eras. m v: ecclesiam AB Halmius offerantur B 26 supplicari AB: supplicare Halmius orari et paulo post exorari Hartelius: orare et exorare AB quod om. B )

esto igitur postulatio talis utilitate non careat: quomodo ratione subsistit? si enim deus a respectu huius saeculi curam re-\' mouet et postulantium precibus aures suas claudit, absque dubio, qui non audit nos pro praesentibus, non audit etiam pro futuris, nisi forte credimus pro precum diuersitate aures suas Christum uel tribuere uel negare, id est, ut claudat eas cum rogatur praesentia, aperiat cum futura.