Interpretatio Orationum Gregorii Nazianzeni

3. Non est omnium, o prudentissimi uiri, disputare de deo, non est omnium diuinam discutere naturam. non ita uilis est sacrae scripturae sermo, ut uulgo indocili et per terram adhuc repentibus homunculis pateat. addam et hoc quod nec semper nec omnia nec omnibus nec ab omnibus proferenda sunt, sed est et quando et quibus et in quantum. non est ergo omnium [*](2 ) mouere de talibus, sed eorum qui ingenium atque iudustriam suam in theoriae atque scientiae consumpserint disciplinis et eorum qui norunt amotis corporibus et materia incorporalia et spiritalia conspicari, ante omnia uero illorum est qui et anima et corpore iam purgati sunt, ut minimum, qui certe purgantur. qui uero minus purus est, quomodo audet purum [*]( 3 ) contingere? quoniam quidem nec inbecilles oculi solis radios contuentur inpune. igitur ita demum sentire aliquid de talibus possumus, si otium geramus et quietem et contineamus nos ab omnibus quae forinsecus interturbant materiae corporalis inle­ cebris, si absque omni desideriorum et cogitationum seditione [*]( 1 sermo noster sermo prot. C sermo noster prot. v absceditis OC 2 ex hoc ipso OCv afferimus v 3 miseremini 0 miuremini C mirumj miserS C 4 etJ uel V, om. OCv 5 et] uel V quia C uel ante scire om. OCv 6 pollicimini C,Oa.c. praesumitis V ut] et OCv 8 o (11 OÖtOt) RV, om. OCv 10 uulga Oa.c. 11 repentibus (TŪw zap.\'.tt ÈPXOPOEYWV)] repertis V omunculis Ra.c. adam C 12 liec (t n 8. h) omnia B praeferenda R 13 et ante quando om. V 14 te­ talibus C 15 1N OeLUPiae thaeoriae 0 INtJEWPIAE theorio (sic) C in tb)u>poa v adsumpserint 0 adsumserit C assttpserit v et om. V 16 amo..tis C 18 uel (8. l.) ut R dicam (s. I.) qui R 20 con­ tigere V inbeciles RC radios Op.c. 21 tetalibus C 22 otium] omnium R generamus RC,Oa.c. 23 materia R 24 omne C,Va.c. )

mens nostra consistat. inpuris autem et sordidis motibus quo­ modo sancta et pura miscemus? tale est quale si quis foetoribus [*]( 4 ) caeni admisceat suaues odores etstercorinectarinfundat. oportet ergo primo omnium uacare et agnoscere deum, et cum accepeIi­ mus tempus iudicandi iustitiam, tunc etiam quid de deo sentire iustum sit iudicabimus. quibus autem proferenda sunt haec uel insinuanda? primo his qui totius uitae suae in hoc studia con­ uerterunt et a quibus non, sicut una aliqua ex ceteris, etiam de deo sermocinatio requiritur post circum, post theatra, post illa quoque in quibus delectati sunt cantica, post uentris et eorum[*]( 5 ) quae sub uentre sunt curam. a quibus etiam hoc delectationis loco ducitur, si de rebus diuinis contentio moueatur, ut in controuersiarum certamine delectentur. de quibns autem disputan­ dum est et in quantum? de his quae adprehendi possibile est et in quantum auditoris uirtus et capacitas recipit, ne forte, sicut nimietas uocis laedit auditum et abundantia cibi corrumpit dis­ tenta praecordia, ita etiam mens supra mensuram suam cibum uerbi recipiens aut adtonita concidat aut nimis distenta crucietur. [*]( 6 ) denique intuere, si uidetur, eos qui onera supra uires leuare contendunt, uel cum terra nimiis et inmensis imbribus perur- guetur, quomodo perniciosum est quidquid amplius. modo est. ita ergo considerandum est quia et uerbi quis pondere praegrauatus nimietate ipsa potest etiam communis ipsius et naturalis intel­ legentiae subire periculum.__ [*]( 4 cf. Ps. 74, 3 ) [*]( 1 post nostra add. in tranquilla statione V motibus (i en s. mo) R modibus OC 2 quis ex quid O letoiibus R 4 uocare Ra.c. accipe­ riinus R acciperemus OC 5 quod de do iustum 6 sentire sic iudica­ bimus V 7 qui—conuerterunt (015 zo npa-fiia Sia oitouS^?)] qui totius uitae suae cursU (cursu s. 1. m2) in hoc stadio conuerterunt R 8 sicut -ceteris (10; Sv ti twv ÜnWY)] in una aliqua ex creaTis (ex creatis s. ras. m2) R sed (s. I.) etiam R 9 illa] alia V 11 qui C que 0 8. 1. uentrae R V delectationi C 13 dilectentur OC 14 quae adprehendere possumus V et om. V 16 habundantia 0 17 super R cibum om. R 19 honera 0 20 nimis OC perurgetur RV 21 quicquid RVv 22 ergo om. Cv quia] quod R pregaruatus C 23 nimigitate OC)