Tractatus Undecim

Priscillian, Bishop of Avila

Priscillian, Bishop of Avila. Priscilliani quae supersunt (Corpus scriptorum ecclesiasticorum Latinorum, Volume 18). Schepps, Georg, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1889.

[*]( Wirceb.. fol. 1 )Etsi fides nostra nullis uitae offendiculis inpedita secu-- rum catholicae dispositionis iter tendens ad deum libera sit, tamen, quia zabolica obtrectatione pulsata in eo quod percutitur plus probatur, gloriosum nobis uidimus, beatissimi sacerdotes, ut non redarguente conscientia, quamuis frequentibus libellis locuti fidem nostram hereticorum omnium docmata damnauerimus et libello fratrum nostrorum Tiberiani, Asarbi et ceterorum, cum quibus nobis una fides et unus est sensus, cuncta docmata quae contra Christum uideantur esse I damnata sint et probata quae pro Christo, tamen etiam nunc, quia id uultis,. sicut scribtum est parati semper ad confessionem omni [*]( 13 I. Petr. 3, 15. ) [*]( 5 Hilarius Pict., de trin. lib. VII, 4: ecclesiae proprium est, ut tum uincat cum laeditur, tunc intelligatur cum arguitur e. q. s. 9 Hieronym., uir. ill., c. 123: Tiberianus Baeticus scripsit pro suspicione, qua cum Priscilliano accusabatur haereseos, apologeticum tumenti compositoque sermone; sed post suorum caedem, taedio uictus exilii, mutauit propositum e. q. s. Sulp. Sev., chron. 11, 51, 4: damnatique Asariuus (ita Halmii cod. P, Asarinus b) et Aurelius diaconus gladio, Tiberianus ademptis bonis in Sylinancim insulam datus. ) [*]( 1 Codex inscriptione caret 3 Uerba etSlplbeS — CAtbollCAe blS1,quae tres uersus complent, rubro colore exarata sunt. offeNblculls, litteris ff leni rasura corrosis 4 Ll6eRAes\'t, E (in eSt) lin. del. 9 U&€HoS punctum posterior manus supposuit [man. I si quid delendum est supra uersum punctum ponere solet]; similiter litt. S abundat fol. 15a, 45a,, 8sb, 120b, 121a, 122a, 129a, 140b 11 UlbENtUR eTDROBATAQUepROXKO 12 SINTTAfneN , eTpRO&ATA man.I, quepRoXRo man. II, ut uid. ) [*]( 1* )

poscenti nos rationem de fide et spe quae est in nobis tacere noluimus, quod iubetis. Etenim confessione repetita licet in oculis uestris sit omne quod uiuimus et constituti in fidei luce nulla tenebrosae conuersationis secreta sectemur, non abnuimus tamen, ut etiam ignorantibus nos satisfieret, ne quis in nos credens male alteris inueniabili errore peccaret, non recusantes quin ostenderemus ore quod credebamus in corde.

Quamuis enim gloriari in his quae fuimus non oporteat, tamen non ita obscuro editi ad saeculum loco aut insipientes uocati sumus, ut fides Christi et eruditio credendi mortem nobis potius adferre potuerit quam salutem. Ad haec enim, ut ipsi nouistis, peractis omnibus humanae uitae experimentis et malorum nostrorum conuersationibus repudiatis tamquam in portum securae quietis intrauimus. Agnoscentes enim quoniam nemo nisi ex aqua et spiritu sancto renatus ascende-ir) ret in regna caelorum, castificauimus animas I nostras ad obaudiendum fidei per spiritum et repudiatis prioris uitae desideriis, in quibus erubescebamus, ad innouatae iter gratiae simbolum catolicae obseruationis accepimus, quod [*]( 4 cf. Es. 9, 2. 7 cf. Rom. 10, 10. 15 Io. 3, 5. 16 castif.] I. Petro 1, 22. 17 prioris] I. Petro 1, 14. 18 in quib.] Rom. 6, 21. ) [*]( 9 Sulp. Set\\, claron. II, 46,3: ab his Priseillianus est institutus, familia nobilis, praediues opibus, acer, inquies, facundus, multa lectione eruditus, disserendi ac disputandi promptissimus. 13 Hilarius Pict., de trin. lib. I, 3: in cuius bonitate ..... tamquam tutissimo sibi portu familiarique requiesceret; lib. XII, 1: tendimus tandem .... ad tutum securae fidei tranquillumque portum, ad optatae quietis sinum. ) [*]( 2 NOlUimUS] displicet mutare in NolueR\'ffiUS, quamuis UT praedtM!fn.f\'t cedat IUft€T1 SteTCjCONf€SSI0N€, CT6 exstat in rasura, fuit MOS CN 5 sAtJsF,eRET, E ex J corr. 9 A60v ITI, A lin. del. 14 S€CURA€, A lin. et puncto del. 15 ASaCCNJbcaRCa, fuit AslceNbeT 18 €RUB€SCIODUS, litt. E (in BE) punctis notata, sed non superscribitur j 19 OBSeRluAtJONES, E perperam ex J corr. )

tenemus, ut intrantes lauacrum, redemptionem corporis nostri, et baptizati in Christo induti Christum inanem saeculi gloriam respuentes ipsi uni uitam nostram sicut dedimus dederemus, qui peccatorum remissione concessa passus ipse pro nobis et redemptionem animis nostris praestitit et salutem. Quis enim est qui legens scribturas et unam fidem unum

baptisma unum deum credens hereticorum dogmata stulta non damnet, qui, dum uolunt humanis conparare diuina, diuidunt unitam in dei uirtute substantiam et magnitudinem Christi tripertito eclesiae fonte uenerabilem Binionitarum scelere partiuntur, cum scribtum sit: ego sum deus et non est alius praeter me iustus et saluator non est praeter me, et: ego primus et ego posthaec et praeter me non est deus; quis sicut ego? item alibi: ego sum et ante me non fuit alius et post me non erit similis mihi; ego deus et non est praeter me qui saluos faciat; I et iterum Moyse dicente: dominus deus noster deus unus est, et Hieremias ait: hic est deus noster nec reputabitur alius absque eum qui inuenit omnem uiam sapientiae et dedit eam Iacob puero suo et Istrahel dilecto suo; posthaec in terris uisus est et cum hominibus conuersatus est. Ipse est enim qui fuit est et futurus est et uisus a saeculis uerbum caro factus inhabitauit in nobis et crucifixus deuicta morte uitae heres effectus est ac tertia die resurgens factus [*]( 2Gal. 3,27. 6 Eph. 4, 5. 6. 11 Es. 45, 21; Hos. 13, 4. 13 Es. 44,6. 14 Es. 43, 10. 11. 17 Dent. 6, 4. 18 Bar. 3, 36—38. 22 Io. 1, 14. ) [*]( 1 ReÕemptloNEmlj appositionis loco auctor haec addidisse uidetur ad \'lauacrum\', sed fortasse scribendum est \'lauacrum redemptionis corporis nostri et\'. 4 RemISSloINEm, cf. quae dixi de litt. M parasitica in praefationis cap. II 8 UoltjNT] supra uersum leuis rasura 9 UIR tutEm, (T) lin. del. mAGNItUÕINE, de oppressa saepius littera M uid. praef. cap. II 10 dlfsjl ONI ItA1 RU(D, l ras. et lin. del.; K €BIOfNjlTARU(D legendum esse censeo. 15 ffilblEGO, uid. quae dixi AIT de signo jc in praef. cap. II 18 blC 20 PUEROISUO, uid. infra fol. 89b )

futuri forma spem nostrae resurrectionis ostendit et ascendens

in caelos uenientibus ad se iter construit totus in patre et pater in ipso, ut manifestaretur quod scribtum est: gloria. in excelsis deo et pax hominibus in terra bonae uoluntatis; sicut Iohannes ait: tria sunt quae testimonium dicunt in terra aqua caro et sanguis et haec tria in unum sunt, et tria sunt quae testimonium dicunt in caelo pater uerbum et spiritus et haec tria unum sunt in Christo Iesu.

Et quia uultis nos ire per singula ut quod credimus eloquamur, licet nostrum sit studere de uobis, tamen, quia secundum I institutum dei, qui, cum operibus quis esset ostenderet, uoluit tamen quis esset a discipulis suis uel quis crederetur audire: quia uultis etiam nos uobis probare quod nostis, ueniam petimus si aut adserentes fidem nostram aut distruentes ea, quae ad deprauandas mentes infidelium error insinuat, latius eloquemur. Illorum enim culpa est, qui, dum plura in Christi homines mentiuntur, prolixius nos respuere ea, quae sibimet ipsis obiciunt, fecerunt. Anathema enim sit qui Patripassianae heresis malum credens catholicam fidem

uexat, cum scribtum sit dicente Petro: tu es Christus, filius dei uiui, et alibi: qui habet filium, habet uitam, qui non habet filium, non habet uitam, et iterum ipso dicente: ego et pater unum sumus, adque alibi: ego in patre et pater in me; ad cuius rei testimonium accessit etiam in euuangelio daemoniaca confessio dicens: tu es Christus filius dei; quid [*]( 2 cf. Io. 14, 11. 3 Luc. 2,14. 5 I. Io. 5, 8. 7 (est illud quod dicunt \'comma Ioanneum\'). 21 Matth. 16, 16. 22 I. Io. 5, 12. 23 Io. 10, 30. 24 Io. 17, 21. 26 Matth. 8, 29; Marc. 1, 24. ) [*]( 2 pSukCSJRUjlT, pRAE lineis del., TR et anterior pars litterae U in rasura exstant; fuisse uidetur pRAEStltlt, cf. fol. 3sb et 80* 3 ipSOT 10 quib, I lineis del. 19 p€C€RUNTANATb€\'fnA, uid. supra pag. 5 ad lin. 15 PATRIPASISllAJNE, erat pAtRlpASISIONE qUI NON bAf)Etflh UffiNON bAfJEt 22 UltAffiEtltERUlffiUltAffi 25 KAb] de signo K uide supra ad lin. 19 )

uenisti ante tempus perdere nos? Quod ideo positum nouimus, non quod daemonum testimonium deus uellet, sed ut homines ad imaginem et similitudinem dei facti deterioribus tormentis obligarentur, si ista nescirent, quae etiam daemones confitentur. I Nobis autem. unus deus pater, ex quo omnia et nos in ipso, et unus dominus Iesus Christus, per quem omnia et nos per ipsum. Ad quorum stultitiam Nouatiana accedit heresis, quasi uero crudescente semper errore peccati repetitis baptismatibus purgarentur, cum unum baptisma unam fidem unum deum apostolica scriptura testetur et sciamus praeter id quam quod euangelizatum est nobis nec angelum de caelis si aliud dixerit audiendum. Nos autem semel baptizati in Christo relinquentes ea quae praeterita sunt in priora nos extendentes

adprehendere uolumus in quo adprehensi sumus, quoniam praeter unum Christum Iesum uniti in fide aliut quam . unius baptismatis praesidium non habemus, scientes quoniam Christus uenit in carne, ut peccatores saluos faceret et redemptos in sese ad perennis uitae instituta repararet. Qui autem negat Iesum Christum in carnem uenisse, hic antechristus est et perditio eius non indormiet dicente apostolo: qui negat filium nec patrem habet, qui autem confitetur filium et filium et patrem habet. I Anethema autem sit doctrina Nicholaitarum partemque cum Sodoma habeat et Gomora quisque odibilia deo sacrilegia aut instituit aut sequitur. Anethema sit qui legens grifos aquilas asinos [*]( 3 cf. Hebr. 10, 29 et Prisco can. LXXIX. 5 I. Cor. 8, 6; cf. Prisco can. XXV. 9 Eph. 4, 5. 11 Gal. 1, 8. 9. 13 Philipp. 3, 13. 12. 18 I. Tim. 1, 15. 20 cf. I. Io. 2, 22 et Prisco can. LXXXVII. 21 perditio] II. Petro 2, 3. 22 I. Io. 2, 23. 24 cf. Es. 1, 9; Rom. 9, 29. 26 cf. Lev. 11, 13. 44; Dent. 14, 12; Sap. 11, 16. ) [*]( 2 bAemoNlum, I ras. del.; cf. infra p. 15,12 et Zingerle, Wiener Studien VIII, p.341 8 CRUb€SC€NJTE, E ex | corr. 18 CARN}€]cf.Roensch, It. et Uulg., p. 406 sq.; Archiv f. lat. Lexikogr. III, 320 23 ANEtbEffiA] ita codex 24 bOCtRI\'NAE 25 quisque] nolui mutare in quisquis 26 ANCTbeODA LEÇENSI] posthoc uerbum in uersus fine positum excidisse suspiceris SCRlfJtURAS, cf. supra p. 5, 6. )

elefantos serpentes et bestias superuacuas confusibilis obseruantiae uanitate captiuus uelut mysterium diuinae religionis adstruxerit, quorum opera et formarum detestabilitas natura daemoniorum, non diuinarum ueritas gloriarum est. Hi sunt enim quorum deus uenter est et gloria in pudendis eorum; hi sunt qui dubios euertunt

et ad perditionis suae excidia deducunt et sacramentum uocant, quod secundum scripturas dei perditionis nesciunt esse mysterium, et euntes in praecipitium, sicut profeta ait, facti sunt uelut spiritus in pinnis uolatilium et ideo confundentur ex sacrariis suis facti sicut equus et mulus quibus non est intellectus et digni sunt quorum deus Sol sit. Nos autem diuinarum scripturarum edocti uerbis etsi scimus quia nihil idolum est in hoc mundo, sed quae sacrificant daemoniis sacrificant et non deo, elaboramus tamen, ut sicut I scribtum est intellegentes uersutias sermonum et interpraetationes parabolarum et operantes, quod in deo sumus, nihil in nobis bestiarum figura habeat, sed totum Christi dei teneat disciplina, quia nulla communicatio est mensae domini et mensae daemoniorum, luci et tenebris, Christo et Beliae. Sicut et Iohannis de huiusmodi loquens ait: si quis adorat bestiam et imaginem eius, hic accepit notam in fronte sua et in manu sua, et ipse alibi: uidi de mari bestiam ascendentem habentem cornua decem

et capita septem et in capitibus eius decem diademata et nomen blasphemiae et erat similis pardo [*]( 5 Philipp. 3, 19; cf. Prisco can. L. 8 Hos. 4, 13. 19. 11 sicut] Tob. 6, 17. 13 I. Cor. 10, 19. 20. 16 Sap. 8, 8; Sirac. 39, 2. 18 cf. Apoc. 16, 2; 19, 20. 19 I. Cor. 10, 21. 20 luci] H. Cor. 6, 14. 15. 22 Apoc. 14, 9. 24 Apoc. 13, 1. 2. ) [*]( 12 Cf. Hilarius, de trin. I, 17: sed nos edocti diuinitus e. q. s.; cf. infra 22b, 23" et 82". ) [*]( 4 €STbl, cf. supra p. 6 ad lin. 25 13 EboctJ, 0 ex U corr. \'boĮum 16 (€jT, E in rasura exstat, erat UT 17 pARA60lARU<D, 0 ex U corr. 18 IMOS , S littera (in NOS) lineis obducta )

et pedes eius sicut ursi et os eius sicut os leonis et dedit ei draco sedem suam et uirtutem suam. Sicut et Daniel de hoc ipso ait: uidebam ecce quattuor uenti mittebant in mare magnum et quattuor bestiae ascendebant de mari magnitudine alterutrum se excedentes et prima erat ut lea et pinnae eius ut aquilae et surrexit a terra et supra hominis pedes stetit et cor hominis datum est ei, et ecce alia bestia similis urso et una I parte stetit et tria latera in ore eius et in medio dentium eius et dictum est ei surge et manduca carnes multorum\', et ecce alia bestia ut pardus et alae ei quattuor uolucres et quattuor capita bestiae et potestas data est ei, et ecce bestia quarta horribilis et admirabilis et fortis uehementer et dentes eius ferrei et ungues aerei. Quae omnia posita in uisionibus suis pro-\' fetae legi ab omnibus uoluerunt et intellecta uitari et ideo, qui ista cognoscentes quid esset quod legerent non intellexerunt recte, cor eorum datum est bestiae

et carnes deuorabuntur eorum; euanuerunt enim in cogitationibus suis et obscuratum est insipiens cor eorum et dicentes se esse sapientes stulti facti sunt et inmutauerunt gloriam incorruptibilis dei in similitudinem imaginis corruptibilis hominis et uolucrum et quadripedum et serpentium et configurantes se prioribus ignorantiae uitae desideriis in ea quae non intellegunt inciderunt. Nos autem scientes quia lex spiritalis est et omnis profetia interpraetatione indiget, habentes Christum deum in sensu demonstratorem, I per quem etiam si aliter sentiremus et [*]( 3 Dan. 7, 2 -7. 19 Rom. 1, 21.23. 24 configur.] I. Petro 1, 14. 22. 26 lex spirit.] Rom. 7, 14. omnis profetia] II. Petro 1, 20; Bachiarius ed. Migne tom. 20, 1034 A. 28 Philipp. 3, 15, ubi in codd. Sangermanensi et Claromontano quos adhibuit Sabatarius exstat \'reuelauit\', ) [*](miTTeBANT 8 •UeNTIINmARe 17 essEnT falso ex esset corr. quobLecjeReNT 17 NONINTellexeRUNT 26 omisjes )

haec nobis reuelabantur, seruire instituimus iustitiae domini in sanctificationem, ut, sicut profeta ait, eradicatis nominibus Baalim ex ore nostro et exterminatis appellationibus eorum abiciamus a nobis, sicut scriptum est, testamentum quod est cum besteis agri et uolatilibus caeli et reptilibus terrae, agnoscentes quod haec omnia stipendia peccati sunt, quorum finis mors est, gratia autem et pax uita aeterna in Christo Iesu domino nostro. Sicut et Solomon ait:

deus mihi dedit horum omnium quae sunt scientiam ueram, ut sciam- dispositionem orbis terrarum et uirtutem aelementorum, initium et consummationem et medietatem mensuum, mutationes et diuisiones temporum, anni cursus et stellarum dispositiones, naturas animalium et iras bestiarum, uim uentorum et cogitationes hominum, differentias arborum et uirtutes radicum, et omnia quae sunt absconsa et manifesta cognovi. Sicut et ipse ait: colebant quidam errantes muta I reptilia et serpentes et bestias superuacuas et misit super illos multitudinem mutorum animalium in uindictam, ut scirent quia per quae peccat quis per haec et torquetur; sicut et Dauid ait: circumdederunt me uituli multi, tauri pingues obsederunt me, aperuerunt in me os suum sicut leo rapiens et rugiens. Quod legens inpurus scismaticorum [*](cum Uulg. et auctores ecclesiastici a Sabatario allegati (uelut Hilarius, de trin. XI, 24) exhibeant \'reuelabit\'; Priscillianum quoque scripsisse ReU€lAftUNTUR recte conieceris. ) [*]( 1 seruire] Rom. 6, 19. 2 Hos. 2, 17. 5 Hos. 2, 18. 7 Rom. 6, 23. 9 Sap. 7, 17-21. 18 Sap. 11, 16. 17. 22 Ps. 21, 13. 14. ) [*]( 5 BeSteiS] cf. Archiv f. lat. Lexikogr. III, 107. 301. 315. t< 6 tERRAeAbçNosceNtes, b littera erasa; de signo t< cf. supra p. 8 omNium ad lin. 4 10 boRUCnqUAe 12 (DeNSUUfO] cf. Neue, lat. q015 Formenl. I, 260 20 multoRum .21 qUAeqUIS 1 1 p€CCATp€R, priore loco quiS lin. del. )

sensus aduertat et, si conuerti potest et potest non perire, non pereat, quoniam Dauid sanctus non tauros timebat aut uitulos, sed sicut scriptum est: