Liber Apologeticus

Orosius, Paulus

Orosius, Paulus. Historiarum adversum paganos libri VII (Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinorum, Volume 5). Zangemeister, Karl, editor. Gerold: Vienna, 1882.

manifestatio ista diaboli tempore Iob facta est, scilicet [*]( I AVCTORES 2 Matth. 5, 45 7 Amos 5, 8 10 Cor. 1, 9, 10 17 Gor. 1, 3, 7 22 Iob 1, 7 ) [*]( 1 quia] ΣΥΦΧ que ψ quae v || fecit] ΣΥ facit ΦΧψv 6 enacuere Φ1 9 quia] qua 2 10 est] sit ex est (?) corr. 9r 11 quis] qui T 12 terre$13 ultra] aliud ultra ΦΧ || quod] quid ψ 15 laboris ΣΥΦ1 || ymbre ψ 16 spali X || etiam testimonio ψ || **omnes (in marg. quoque ras.) ψ 19 adintorium (um in o corr. m. 1 aut 2) Φ || per id metire] v permetire ΣΥΦΧψ n per singula] singula hg 28 respondene ΣΥΦΧ 24 assum ψ || diaboli ista ψ 25 bone Φ || male$26 mala Υ&X )

635
tempore Moysi. certe tunc nulla Iudaea, nulla Hierusalem, nulla per Orbem Ecclesia erat. adhuc uniuersa gentilitas Dei notitiam non habebat et iam tamen diabolus circumiens terram omnia quae sub caelo sunt peragrabat atque ad seducendum et disperdendum humanum genus incessabili malitiae suae sollicitudine ferebatur.

itaque cum uideas hominibus ignaris tantam diaboli in disperdendum incubuisse nequitiam, nullamne credis Dei in custodiendo gratiam praefuisse? aut forte frustra dictum putas: Domini est terra et plenitudo eius, orbis terrarum et uniuersi qui habitant in eo.

at uero, ut adesse adiutorium Dei et per singula et per singulos manifestius probes, en ipse diabolus dum testatur de uniuersitate, de uno interrogatur: animaduertisti, inquit Deus, in puerum meumlob, quia non est quisquam similis illi super terram?

nouit speciatim unumquemque Dominus, nouit et diabolus; ille potestate naturae, iste labore nequitiae; iste ut temptet, ille ut probet. Iob contradicente aduersario a creatore laudatur. uult Dominus opus iudicare hominis, quod ipse operatur in eo, at uero de adiutorio etiam diabolus confitetur. dicit enim: nonne tu circumsaepsisti quae sunt extra domum et intra domum eius?

expetente inimico famulum suum Deus spoliat per temptationem, non nudat, aufert substantiam et dat gratiam: ecce, inquit, omnia quaecumque habet do in manu tua, sed ipsum [*]( AVCT0RES 9 Psalm. 23, 1 13 Iob 1, 8 20 Iob 1, 10 23 Iob 1, 12 ) [*]( 1 iherlm X ierl\'m V 3 tamen (supra a et in marg, ras.) V || circuiens W 5 disperdendum] ΣΦΧ dispergendum TVv 7 in diap. incnb. neq.] incnbnisse nequitiam in disperdendum v || dieperdendum] dispergendum ut uid. ante corr. V || nullamne] 2* nullam in Σ\'ϒΦa nnllam ΦbX nullam hinc v 11 eo] ea fsgh || et per singula om, h 12 probes] probem 2 13 animaduertisti] ti finales in duarum lite. ras. Φ, i fm. ex e corr. X || inquid Φ 18 uult] uult enim 2 || iudicare fort. in ras. Ψ 19 ad ϒΦΧar at (t in ras.) V 20 circnmsaepisti (-ep- Ψ) ΣϒΦΧaΨ 22 inimica T 23 & dat gfam in ras. W || inquid ϒΦ )

636
noli tangere. parum est hoc. inuidus furit, mortem conatur inducere, sed e contrario dispensatione Dei mouetur , gratia non aufertur; expetita praedoni praeda permittitur et rursus praedae suae custos adhibetur. dicitur enim ad eum: ecce trado eum tibi, tantum animam ipsius custodi.

nemo ex hoc aestimet diabolum ad seducendam in corpore tantummodo animam laborare nisi etiam ab ipso corpore uellendam, si non saucium infirmumque hominem miserentis Dei tutela muniret et obuia cunctis insidiarum eius conatibus semper occurreret.

Habes, ut arbitror, etiam in gentibus sufficientem cooperantis gratiae probationem: accipe manifestam quoque significantiam de illo praecipuo dono, quod Ecclesiae et corpori suo peculiare largitur.

Paulus apostolus ad Corinthios scribit: gratias ago Deo meo semper pro uobis in gratia Dei, quae data est uobis in Christo Iesu: quia in omnibus diuites facti estis in illo, in omni uerbo et in omni scientia, sicut testimonium Christi confirmatum est in uobis: ita ut nihil uobis desit in ulla gratia. et iterum: iustificati igitur ex fide pacem habeamus ad Deum per Dominum nostrum Iesum Christum: per quem accessum habemus fidei in gratia ista, per quam stamus et gloriamur.

unde [*]( ATCTORES 4 lob 2, 6 15 Cor. 1, 1, 4 - 7 20 Rom. 5, 1 et 2 ) [*]( 1 hoc om. n || conatur ante lin. add. in X 2 e] i in e corr. m. 1 aut 2 s || mouetnr] amouetnr 2 3 permittitur] X* coni. hpraemittitur ΣΦΧaΨa. premittitur T promittitur Ψb praemitur cfsh promitur h coni., g || et ante 4 eum exhibet h (typogr. errore) 5 ipsius] ΣΦΧ eius ϒΨv 6 seducendS (da in ras.) Ψ seducendum T 7 ab] ob 2 12 significationem 2 13 praecipue v 14 ad cor. scr.] Bcribit ad corinthios T 19 uobis nihil (nichil Ψ) ϒΨ || nichil X || in ulla] innulla 2x 21 habeamus in ras. m. 1 2 || ad deum om. X || haec per dominum nostrum ihth xpin. p quem accesaum habemus omissa in marg. add. m. ut wid. 1 X 22 quem] quem et Ψv || fideij fidei Dei h )

637
et Petrus apostolus admonet dicens: reoipientes finem fidei uestrae, salutem animarum. de qua salute exquisierunt atque scrutati sunt prophetae, qui de futura in nos gratia Dei prophetauerunt. ex quo euidentissime declaratum est, nemini hominum Dei deesse adiutorium, praesertim cum et seductor insistat et insit infirmitas.