Historiae Adversum Paganos

CORSICA INSVLA. multis promunturiis angulosa est. haec habet ab oriente Tyrrhenicum mare et portum Vrbis, a meridie Sardiniam, ab occasu insulas Baleares, a circio et septentrione Ligusticum sinum. tenet autem in longo milia passuum CLX, in lato milia xxvi.

INSVLAE BALEARES duae sunt, maior et minor, quibus insunt bina oppida, maior Tarraconam Hispaniae ciuitatem, minor Barcilonam septentrionem uersus contra se habent. maiori subiacet insula Ebusos. deinde ab oriente Sardiniam, ab aquilone [*]( EXPILATORES 1 Corsica-est compUauit Isidorus Orig. 14, 6,42 5 in lato—XXVI] \'Corsicae latitudinem in Orosii libro primo per XXXVI (ric) mil. passuum dilatari legimus\' DicuU 8, 17 6 Insulae-minor fortasse adhibuit Isidorus Orig. 14, 6, 44; sic maior et minor, non et maior et minor RM (S non inspeetus) ) [*]( 1 insula corsica ® || insola D || promnnturiis] PR\'DA promuntoriia B promontoriis R2R vncpromuntoriis L promontoriis (vnc m. rec.) M || hangulusa D 2 abet (h m. 1) PD || tyrrhenicum] B tyrrenicum r P A tyrennicum (r 8. a 2; n et ic eras.) B tyrrenum sh || portfis (us inū eorr. 1 ut uid. m.) P || urbis] aeternae urbis romae 8 || meridiae D 3 insolas D || baleares] R2BDB ualeares PR1; baleares longe positas cum s (ex § 102) interpolauit h || a cirtio (a cir in ras. m. 2) R a circione B || eta B || septemtrione PRB 4 legusticum B || autem om. 8 || milia] k B || passuum om. 8 || CLX] centum sexaginta DA numero CLX B 5 in] et in D || latum 8 || milia xxvi] PRB Μ·ΧΧVΙ· B milia uiginti sex DA; XXXVI mil. Dicuii; cf. Partsch p. 45 sqq. 6 insulaṣ̊ sunt baleares duas (corr. 2 m.) B U naleares PR1 || minor... (1 aut 2 litt. eras.) P 7 tarraconam] PD terraconam RBA tarracona 8 || cinitas B 8 barcilonam] PR barchylonam (-il- A) BtA barcillonam Вm barchinlonam D barcilona 8 || in ante sept. add. R* (s. 8.), BDfh, L add. B, om. PR1A || septemtrionem PR septentrione BD septemtrione B || habent] PRBD habet υ || maiores insulas bosos B || lomari B 9 insulQ A insula (a in ras. ex Q ut uid.) R insola D || ebusos] P busos R\'A ebusus B\'BD || ṣạṛ|sardiniam P )

Hae sunt insulae ab Hellesponto usque ad oceanum per totum Magnum pelagus constitutae, quae et cultu et memoria magis celebres habentur.

Percensui breuiter ut potui prouincias et insulas orbis uniuersi. nunc locales gentium singularum miserias, sicut ab initio incessabiliter exstiterunt et qualiter quibusque exortae sunt, in quantum suffecero proferam.

Cum post fabricam ornatumque mundi huius homo, quem rectum atque inmaculatum fecerat Deus, ac perinde humanum genus libidinibus deprauatum peccatis obsorduisset, [*]( AVCTORES § 1-3 (§3 ueracisBimi scriptores)] Oenesis 6-8, alii S. S. libri, ecclesiae doctores ) [*]( EXPILATORES 3 insulae-4 constitutae. compilauit Isidorus Orig. 14, 6, 14 6 porcensui — 9 proferam] Et quoniam uninersa terrarum orbis spatia uel insularum descripsimus, nunc ad maiorem demonstrationis structionem, in quantum uigilantia nostra inuestigare potuit, demonstrabo, ex aeterna urbe Roma initium sumens, quae caput est orbis et domina senatus B fol. 258 ) [*]( 1 gallicus (us m ũ corr.) P || meridiae D || et africo] africae 8 || affrico BD *frico (a 8. 8. m. 2) B || mauretanicum] PD mauritAnicum (i prior in ras. ex e 2, A ex i corr.; supra A rasura) B mauritanicum B mauritaniam cui B || pylagus B pelacus D 2 hiberioum] PRDB hybericum B || pylagus B pelacus D om. B || spectant] PBBD; spectat h 8 haec D || nunt P || insolae D || ab om. i || hellis ponto D ellisponto a ellesponto M 4 pylagus B pe∗∗|lagus (eras. haud dubie la) 8 || et conatitutae] de famosis 8 || Qulto (o ex u tn. 1) D || memoria P et memoriamI D || memoria magis] magnitudine B 6 cęlebres o. rae. B 6-9 de B uide supra || insolas D || urbis D || uniuersi (i fan. in ras., ex is ut uid.) P 7 gencium D || singularum] PR1A ł insularum s. s. m. 2 B insularumque (-ae D) BD || misserias B meserias D || si|cut Pl sic| ∗ut P2 8 inicio D II exstiterunt] B et ante ras. B extiterunt PD || et om. B || ante quibusque s. scr. ab hominibus m. 2 R || exorte D 9 sunt om. B || suffecero (, eras.) P sufficero R1B 10 ornatum quae D || huius mundi B 11 atque] et B t adque (t m. 2) P || in macolatum D immaculatum B2 || ac] hac D )

sententiam creatoris Dei et iudicis peccanti homini ac terrae propter hominem destinatam semperque dum homines terram habitauerint duraturam omnes inuiti licet aut probamus negando ant confitendo toleramus, obstinatisque mentibus testis sibi infirmitas sua inurit, quibus fideliter scriptura non suaserit.

deinde refuso in omnem terram mari inmissoque diluuio, cum toto orbe contecto unum spatium caeli esset ac pelagi, deletum fuisse uniuersum humanum genus, paucis in arca fidei suae merito ad substituendam originem reseruatis, euidentissime ueracissimi scriptores docent.

fuisse tamen etiam illi contestati sunt, qui praeterita quidem tempora ipsumque auctorem temporum nescientes, tamen ex indicio et coniectura lapidum, quos in remotis montibus conchis et ostreis scabros, saepe etiam cauatos aquis uisere solemus, coniciendo didicerunt.

et [*]( AVCTORES 8 toto-pelagi cf. Ovid. Met. 1, 6. 291; a. a. 2, 467 14 in remotis -15 solemne cf. Ovid. Met. 15, 264, Mela 1, 6, 2 (1, 32 Parthty) cum adnot. Tzschuckii; adde: TertuZlian. Pall. 2, Solin. 9, 8 sq., Euseb. chron. wol. 1 p. 87 Sch. ) [*]( EXPILATORES 7 dilnuio-9 genus compilauit Isidorus Orig. 13, W. 2 13 indicio—15 aolemus compilauit Isidorus Orig. 13, 22, 2 ) [*]( 1 iusta. punitio erasa m ut uid. R || ponicio D || sententia B 3 destinatum P distinatam D distinata B || semper que* (e fin. ex u fort. corr.) R || homines (e m. 1 aut 2 ex i corr.) P 4 habitauerunt B || duratnra BD || neglegendo D 5 confidendo D [| tuleramus B || obstenatisque D || imarmitas B 6 inuret D || fideliter] PR1 fidelis R1BAh fedilis D || scribtura PB || non om. B 4 reffuso B subrefuso subuoe(corr. 2) R || inmisoque B immissoque R2D || deluoio D 8 spacium D || caeli ∗esset P esset caeli B || pylagi B 9 fuise B || genus humanum B || fide1 P 10 substituenda (4 in ras.) P il originem] subolem Bt || euidentissimae D 11 ueracisimi B uiracissime D || scribtores B doctores | scriptores q. (doctores et q. m. 2 Gdd.) B scripturis D || aetiam D 12 eunt (t in ras.) P || preterita D 13 nescientis D || lapidem P in lapidibus ml in paludibus RM1 14 montebus D || conhis P concis AJ || hostreis B ∗ostreis B || scabrue D concretos 3 || sepe B 15 uisere] BBDSt nis∗ere (c eras.) P nidere MLrec. fieri L1 || dedicernnt BD )

tantum ut, si qua gentiles historici de nostris aliquo ordine contigerunt, haec plenius cum ceteris ipso quo incurrerint ordine proferantur.