In Hieremiam Prophetam Libri Sex

si autem iudicium domini cum gentibus est, sunt et gentium merita diuersa. ad exponendum illum locum, ut quidam uolunt: qui non credit. iam iudicatus est. iudicatus quidem est in eo, quod non credidit; sed ipsi, qui non credunt inter se, diuersis afficientur suppliciis. iudicatur ipse cum omni carne, ut nullus iniudicatus abeat. impios autem — hoc est, qui domino non credunt, — tradit gladio sempiterno.

allegorici interpretes iuxta LXX hunc locum sic disserunt, ut ad bonam partem referant apertam domini comminationem. \'dominus\', inquiunt. \'de excelso responsum dabit, his uidelicet, quos saluaturus est, et de loco sancto suo dabit uocem suam respondebitque sermonem in loco suo. illi autem quasi uindemiantes pleni fructibus illius sententiae respondebunt. super omnes habitatores terrae ueniet interitus, non super uniuersam terram, sed super partem terrae, eorum uidelicet, qui non credunt; iudicium enim [*]( 3 *Hier. 25 (32), 30 (16) 4 *Hier. 25 (32), 31 (17) 7 loh. 3, 18 10 Hier. 25 (32), 31 (17) 14. 16 *Hier. 25 (32), 30 (16) 19 *Hier. 25 (32), 30. 31 (16) 20. 21 *Hier. 25 (32), 31 (17) ) [*]( 1 torcolaribus MAa.c. 2 lucubre Ma.c. lugrubre A 3 xατἁλεsγμα L. Bos (Uetus Testam. ex uersione septuaginta interpretum. Franequerae 1709. Proleg. c. III) et Field, Origenis Hexapl. II 640 KaTaΛΗΓΜa Lv KaraAHMa M KaΓaλΗΜa,(cagalema s. u.) A KƜTƜΛΗ⊃-⊂Ɯ V ΚΛΤΛΛΗΜΜΑ P τUCMON M iacmon V iaamon P (s. uocem Grae- cam A) αἰασμὀν Bos 5 dno AV 6 dno A.p.c. š eras. M 7 locumj iuuat add. in mg. m3M 9 ipsi] hi Ap.c.m2 qui om. P,LMAa.c. creduut] dum add., sed exp. L 10 supplicis La.c. 11 habeat P,MAa.r. quid,uo (sic) L 12 tradet Mp.c. tradidit V 13 edisserunt Vv 15 dabit] dauid Ma.c. 19 ueniet] autem add. MAP, exp. L 20 alt. super] per P 21 indicium P enim om. a )

[*]( 25,32. 33 (32,18.19) )Haec dicit dominus exercituum: ecce afflictio — siue malum — egredietur de gente in gentem et turbo magnus — siue tempestas — egredietur a summitatibus — siue extremis — terrae. et erunt interfecti domini — siue uulnerat a domino — in die illa a summo terrae usque ad summum eius; non plangentur et non colligentur neque sepelientur; in sterquilinium super faciem terrae iacebunt.

Erubescant, qui uim scripturae sanctae facere conantur in bonam partem ea, quae comminationis plena sunt, disserentes. de hoc autem loco puto dixisse et dominum: consurget gens aduersum gentem et regnum contra regnum et cetera, quae in ipsa euangelii sententia continentur. intellegamus autem haec facta iuxta historiam.

quando a rege Babylonio cunctae nationes in circuitu subiugatae sunt et imperium eius sensere crudele, uel iuxta prophetiam longo post tempore in consummatione mundi futura. dicunturque interfecti a domino, non quod dominus ipse percutiat, sed quo in interitu pessimorum uoluntas et imperium domini conpleatur.

[*]( 25,34. 35 (32,20.21) )Ululate — siue iubilate —, pastores, et clamate et aspergite uos cinere, optimates gregis siue plangite. arietes ouium —, quia conpleti sunt [*]( 4. 5. 6 *Hier. 25 (32), 32 (18) 7 *Hier. 25 (32). 33 (19) 14 *Luc. 21, 10 23. 25 *Hier. 2-5 (32), 34 (20) ) [*]( 1 domino suppleui coII. LXX xυρίῳ, om. codd. v 2 omne La.c. 4 egreditur MFP,LAa.c. a gentem] te Ma.c.m2 egreditur LMV,Aa.c. 6 samitatibus V 8 a summo] assumo V sumum F 10 sepellientur MA 11 erubiscant La.c. 12 plana L 14 consurgit LMAa.c. aduersus APv 15 ipsius v continetur La.c.Mp.c. 18 iaxta] hanc fnc s. u.) A longe P 19 consamatione P futara A dicunturquae La.c., (quae exp.) M d. qui V 20 quo Mp t. 21 quod P.Ap.c.v interitum MAVP imperio F 24 aspargite P optimate Ma.c.m2 greges LMAa.e. )

Notandum, quod in hoc tantum loco LXX \'iubilum\' in malam partem posuerant. pro quo alii interpretes \'ululatum\', ut in Hebraeo scriptum est, transtulere. inter pastores et arietes siue optimates gregis ista distantia est, quod pastores rationalium sunt. arietes autem et optimates referantur ad diuites, qui et ipsi pars gregis appellantur.

quodque infert: conpleti sunt dies uestri, ut interficiamini, tunc conplebuntur dies eorum, quando fuerint peccata conpleta. et dispergentur et cadent sicut uasa pretiosa, ut confracta non ualeant instaurari et, quanto ante fuere pretiosa, tanto maius eorum in confractione sit damnum; siue quasi arietes electi, ut pinguis hostia sit deuorare cupientium.

peribit, inquit, fuga a pastoribus, quando non egerint paenitentiam. denique dicitur ad Phariseos: genimina uiperarum, quis ostendit uobis fugere ab ira uentura? et in Psalmis legimus: periit fuga a me. et saluatio, inquit, ab optimatibus gregis siue arietibus; ard ϰοινού subauditur peribit\'.

[*]( 25, 36. 37 (32,22.23) )Uox clamoris pastorum et ululatus optimatium gregis — siue iubilum arietum —, quia uastauit [*]( 2 *Hier. 25 (32), 34 (20) 4 *Hier. 25 (32), 35 (21) 5 in hoc tantum loco] immo etiam *Hier. 4,8. 25 (32),36 (22). 47 (29),2. 49 (30), 3; cf. p. 319,3 *Hier. 25 (32), 34 (20) 6.10.13 Hier. 25 (32), 34 (20) 15 *Hier. 25 (32), 34 (20) 16 Hier. 25 (32), 35 (21) 18 *Luc. 3, 7 20 Pa. 141, 5 Hier. 25 (32), 35 (21) 21 *Hier. 25 (32), 35 (21) 23 *Hier. 25 (32), 36 (22) ) [*](1 dissipationis MP,La.c. 2 cadatis Mp.c.m3 nasa-quasi in mg. P 3 arietis LMa.c. 4 gregis om. A 6 posnerint v 7 hebreo MA ebraeo V arietis Ma.c. 8 optimatis Ma.c. greges P.LAa.c. 9 arietis M 10 quoque MAa.c. 13 ut] q (= quae) Mp.c.m3 et F aalent M 14 qaando Aa.c. fuerint P pretiosiora v 15 arietis M,La.c. 18 pharisaeos AP;cf.p.44,7,ubi Pharisei praeferendum uidetur 19 fogire P a uentura ira e 20 perit L 21 arietes Va.c. -ΟΥΤ M -ΟΥΥ (apocenu s u.) A VΔΠΟΚΟΙΝΟΥC P -22 alulates P optimatam MAVPv cum Vulg. )

inter pastores autem et arietes ista diuersitas est, quod pastores putentur in ecclesia, qui praesunt gregi cum sapientia et eruditione atque doctrina, arietes uero, qui principes quidem uidentur in populo, sed nihil habent in se doctrinae atque sapientiae et per nimiam simplicitatem propemodum stultitiae uicini sunt.

quando autem habuerimus pacem et non intellexerimus uel bona uel speciosa pacis, sed luxuriae nos et otio et uoluptatibus dederimus, tunc conquiescent siue conticiscent bona pacis et auferentur a nobis propter iram furoris domini et implebitur illud, quod scriptum est: cum dixerint: pax et securitas, tunc repentinus eis superueniet interitus, quo ueniente omnia conticiscent.