In Hieremiam Prophetam Libri Sex

omnis autem planctus et lamentatio prophetalis idcirco adsumitur, quia proiecit dominus et reliquit generationem furoris sui: hau dubium, quin populum significet ludaeorum. et proprie hoc ad Christi tempora referendum, quando periit fides et de ore ablata est populi dominum blasphemantis.

[*]( 7, 30, 31 )Quia fecerunt filii Iuda malum in conspectu meo, dicit dominus; posuerunt offendicula sua in domo, in qua inuocatum est nomen meum, ut poluerent, et aedificauerunt excelsa — siue aram — Tofeth, quae est in ualle filii Ennom, ut incenderent filios suos et filias suas igne; quae non praecepi nec cogitant in corde meo.

Quod in templo dei filii Iuda statuam Bahal posuerint, in Hiezechielis principio discimus. \'excelsa\' autem, quae Hebraice appellantur (bamath\', siue \'aram\' Tofeth, quae est in ualle filiorum Ennom, illum locum significat, qui Siloae fontibus inrigatur et est amoenus atque nemorosus hodieque hortorum praebet delicias. hic autem gentilitatis error omnes prouincias occupauit, ut ad capita fontium lucosque amoenissimos uictimas immolarent et omnis prauae superstitionis religio seruaretur.

\'Tofeth\' lingua Hebraea interpretatur \'latitudo\' scriptumque fertur in libro Iosue, filii Nun, [*]( 2 Hier. 7, 29 5 *Hier. 7, 28 10 *Hier. 7, 31 14 cf. Ezecb. cap. 8 Hier. 7, 31 15 *Hier. 7, 31 22 cf. Ios. 15, 8. 18, 16 ) [*]( 1 omnes Ma.c. antem] enim P 3 requid P haut L aut Pa.c. haud cet. 5 refferendum Å peria P perit v 6 ablata est de ore v , conspectu meo] oculis meis Vulg. 9 domu M,La.c. domum Pa.c. 10 excelsam P aro F 11 (= 21) thofeth MAV.La.r. thofet P Topheth v (sic semper v) enom P 12 igni Y cum Vwlg. praecipi M 13 cogitabo Ma.c. dni P 14 posner bahaI P iesechielis (i pr. s. u.) A ezechielis MVP dicimus La.c.15 bamoth v 16 thofeth MA.La.r. tofet V thofet P en∗non A locom Va.c. 17 siloae (sic alibi semper L) scripsi siloe codd. v; cf. p. 29,17 inrigaijtar (r s. npr.) A 18 ortorum P dilidas LPa.e. 19 montium MVP,Aa.c.,υ 20 iocosque La.e. locosque MVa.c.Ap.c. locusque P amenissimus La.e. amoenissimas P omnes LPa.c. 21 relegio LPa.c. hebrea La.c. 22 iosuae P )

quodsi Iepthae optulit filiam suam uirginem deo, non sacrificium placet, sed animus offerentis; neque enim, si canis aut asinus aut inmundum quodlibet animal primum occurrisset patri a caede hostium reuertenti, deo illud offerre debuerat.

[*]( 7,32.33 )Ideo ecce dies uenient, dicit dominus, et non dicetur amplius Tofeth et uallis filii Ennom, sed uallis interfectionis et sepelient in Tofeth eo, quod non sit locus. et erit morticinum populi huius in cibum uolucribus caeli et bestiis terrae et non erit. qui abigat. Tempus obsidionis significat, quod ab anno nono regis Sedeciae usque ad annum undecimum perpessi sunt, et quod nequaquam uocetur uallis ipsa \'gehennom\', hoc est \'uallis hennom\', siue \'filiorum Ennom\', sed ob interfectionem [*]( 6 cf. IV Reg. 17, 17 8 c\'. Iudd. 11. 31. 34. 39 1S cf. IV Keg. 25, 1. 2 ) [*](1 ennon Ap.c. 2 gehennon P,Ap.c. geennom v gel srreceP ΦapaΝΓa L ΦapaNTa M, (pharanta 8. u.) A ΦapaΝΘa V ΦaRaΝιΛ P 3 et om. P ennom MP,La.c.,v ennon V,Ap.c. ominis P addantque (d alt. 9. u. m2) A 4 hebrei La.c. quodj quia v 5 iudeorum M 6 in om. v ignej etiam add. VP,LMAa.c. consecrarent P 7 obtuler (le s. u.) P quae (1 qd s. u ) A praeceperint MAa.r. praeciperint P 8 sanctioṇẹṃ P iepthae (h s. u.) L iephtae M, (a eras.) A iephte Vv gepte (i s. g) P 9 offerentes LMa.c. 10 alt. autj & P 11 ostium A 13 ueniet La.c. 14 dicitur La.c. toreh La.c. thofeth A thofa P fili M ennon A 15 interfectiones M sepelientar v thofeth MAVP et add. P 17 cibos Yulg. ublucribus La.c. 18 ambigat V 19 sedeehiae AVP Sedechiae regis c 20 geennom La.c. geennon M gehennon A, (n tert. tx m) P hoc—Ennom om. M 21 hennom] ennom AVP,La.c.,v ennon V enom P )

tauta autem caedes erit, ut in loco prius religionis sepulchra sint innumerabilia et, quos sepelire non potuerint, lacerentur ab auibus et a bestiis deuorentur nullusque sit, qui abigat similia metuens et humandi uictus officiis. manifesta transcurrimus, ut, sicubi locus fuerit, in obscuris moremur. ipsius enim libri magnitudo fastidium potest facere legentibus: quanto magis, si a nobis latius disseratur!