Epistulae

Nunc accipe, obsecro, quid requiram, et noli me spernere; sic non te spernat, qui pro nobis dignatus est sperni. quaero, ubi contraxerit anima reatum, quo trahitur in condemnationem etiam infantis morte praeuenti, si ei per sacramentum, quo etiam paruuli baptizantur, Christi gratia non subuenerit. non enim es ex illis, qui modo noua quaedam garrire coeperunt dicentes nullum reatum esse ex Adam tractum, qui per baptismum in infante soluatur. quod te sapere si scirem, immo nisi te id non sapere scirem, nequaquam hoc abs te quaererem aut quaerendum putarem.

sed quia tenemus de hac re sententiam tuam concinentem catholicae fundatissimae fidei, qua et Iouiniani uaniloquia redarguens adhibuisti testimonium ex libro lob: nemo mundus in conspectu tuo nec infans, cuius est diei unius uita super terram, deinde adiunxisti: \'tabernaculo rei in similitudinem praeuaricationis Adae\', et liber tuus in Ionam prophetam satis hoc insigniter dilucideque declarat, ubi ieiunare paruulos propter ipsum originale peccatum merito coactos esse dixisti, non inconuenienter abs te quaero, hunc reatum anima ubi contraxerit, unde oporteat eam etiam in illa aetate per sacramentum Christianae gratiae liberari.

Ego quidem ante aliquot annos, cum libros quosdam scriberem de libero arbitrio, qui in multorum manus exierunt et habentur a plurimis, quattuor opiniones de animae incarnatione, utrum [*]( 11 cf. adu. Iouin. II 2 12 *Hiob 14, 4-5 14 adu. Iouin. II 2. cf. Rom. 5, 14 15 cf. Hieron. comm. in Ionam c. 3 u. 5 22 cf. August. de libero arbitrio III 59; 62; 63 ) [*]( 1 quaeso A 2 sic] si ap.c.ADMA te non aADM 3 contraxsit β qui A trahatur ADMA etiam in condemn. ^5 4 prae(e)uentis aADMa.c. uelr. quod A 5 enim om.a es om.A ex] de A 6 reatum] etatum D 7 esse om.ô adam (m del.m2) D in om.tyA infantes (-tis m2)A fonte A 8 si te sapere A pr. scire g alt. scire β P 9 quaererem aut om.ctf$%A 10 fundatissimaeque s 11 qua et] quia et Q qua Ôa.c. que $ et Mp.c. quastio (stio del.)D questio(add. ne s,l.m2)A ioui*maniDiuuinianιβ 13 est om.aJ unius diei A 14 similitudine β 16 iona propheta a satis] stis (del.m2) a satis in A delucideque(ae d) dA declarauit a 17 ipsum ex ipsud m2DM, e.r ipso m2A esse exp.m2D 18 ab D 19 oportet β 20 Christ. om.$ 21 e*go $ aliquod aa.c.mZty 22 libro 3 qui om.aa.c.m2 que !p et ne 5 et nunc g )

nam de Priscillianistis adhuc nihil audieram, qui non multum ab istis dissimiles blasphemias fabulantur. ideo quintam opinionem non addidi, quam in tua epistula inter ceteras commemorasti, ne aliquam praeterires, ubi de hac quaestione interroganti rescripsisti religiosae memoriae uiro nobisque in Christi caritate gratissimo Marcellino, quod anima sit pars dei, primo quia non de incarnatione eius sed de natura quaeritur, cum hoc quaeritur, deinde quia hoc sentiunt illi, contra quos agebam, et id maxime agebam, ut creatoris inculpabilem inuiolabilemque naturam a creaturae uitiis et labe secernerem, cum illi a substantia mali, cui proprium principium principesque tribuunt, ipsam boni dei substantiam ex parte, qua capta est, corruptam et oppressam et ad peccandi necessitatem perductam esse contendant.

hoc itaque excepto hereticae opinionis errore ex quattuor reliquis opinionibus quaenam sit eligenda, scire desidero. quaecumque enim eligenda est, absit, ut inpugnet hanc fidem, de qua certi sumus omni animae etiam paruuli infantis necessariam esse liberationem ex obligatione peccati eamque nullam esse nisi per Iesum Christum et hunc crucifixum. [*]( 10 cf. epist. CXXVI 1 ) [*]( . 1 in primo homine a caetera D propagantur a an e A 2 modo etiam nouae A iam om.AD,Ma.c.m2 3 mittuntur a labuntur d 4 tract. ) [*]( -esset oni.ty uerum non] ne !p 5 quia A quam $ 6 qui* J predictam$editam A 7 conabantur $ 8 non in A 9 in orn.A$10 ceteras] cera g preterirem D 11 de om.a interrogasti a 12 xpo A%D,Ma.c.m2 non sit tyA 14 quia] quod 5 hoc om.aA quos (eras.) contra (add. quos m2)M contra eos β 15 et om.a 16 creatura 53 creatore A uitis A ab sustantia A 17 mali cui] alicui AA principium om.3 principisque A dei boni A boni om.a 18 quae A que JD capta (ca in ras.) M apta AD 19 contendunt ADM A 20 opin.—reliquis om.A opinionibus] opinionis A\' p.c.m2 22 inpugne A de qua] qua Dp.c. certissimus aa.c.m2A 23 esse] .add. ad s.l.m2D ex obl.] et obligatione A 24 Christum om.A 25 crucifixusj )

Proinde, ne longum faciamus, hoc certe sentis, quod singulas animas singulis nascentibus etiam modo deus faciat. cui sententiae ne obiciatur, quod omnes creaturas sexto die consummauerit deus, septimo requieuerit, adhibes testimonium ex euangelio: pater meus usque nunc operatur. sic enim ad Marcellinum scripsisti, in qua epistula etiam mei commemorationem beniuolentissime facere dignatus es, quod hic me haberet in Africa, qui ei possem istam facilius explicare sententiam. quod si potuissem, [*]( a ) non ille hoc abs te tam longe posito inquireret, si tamen id tibi ex Africa scripsit. nam, quando scripserit, nescio; tantum scio, quod de hoc bene cognouerit cunctationem meam, unde me inconsulto facere uoluit. quamquam, etiam si consuleret, magis hortarer et gratias agerem, quod nobis conferri omnibus posset, nisi tu breuiter rescribere quam respondere maluisses, credo ne superfluo laborares, ubi ego essem, quem putabas id optime scire, quod ille quaesierat. ecce uolo, ut illa sententia etiam mea sit, sed nondum esse confirmo.

Misisti ad me discipulos, ut eam rem doceam, quam nondum ipse didici. doce ergo, quod doceam. nam ut doceam, multi a me flagitant eisque me sicut alia multa et hoc ignorare confiteor. et fortasse, quamuis in os meum uerecundentur, tamen apud se dicunt: tu es magister in Israhel et haec ignoras?

quod quidem dominus ei dixit, qui erat unus illorum, quos [*](3 cf. Gen. 2, 2 4 cf. epist. CXXVI 1 5 *Ioh. 5, 17 6 cf. epist. CXXVI 1 fln. 22 *Ioh. 3, 10 23 cf. Ioh. 3, 1-2 ) [*]( 1 sentis om.AD,Ma.c. quod] ut A 2 cuius !p 3 obiciantur A,DMa.c. sexta (t s.l.m2A) ADM 4 et sept. ap.c.m2aADM et sept. die Ag requieuit A adhibe Dp.r.A 5 usque om.ã nunc] modo $D sic ex si m2A 6 in om.õ 7 beniuolentiae A 8 ei istam (haee in ras.) fac. possim (-em m2)M et ipsam fac. possim AD possem ei suam fac. s.Į3 ei ipsam fac. possem g 10 scripserisap 11 cognoueris si a 12 tamquam aS 13 omn. conferri (uel omn. conferre); conferre AD,Ma.c. possit ?$AD,Ma.c.m2 ac possit Mp.c.m2 possit et d 14 scribere 3 15 ego om.a quid a quaesiuerat AlJDM quesiberat $ 18 eam rem § eam a ea cet. quam—19pr.doceamom.SP quam] quae ADMA nondum] non AD,Ma.c. 19 ipse om. A multi a me (s.l.) in ras.M malitia me AD 20 flagi(ex e m2jL)tante AD eisque (s.l.m2 1 quibusque)M isque AD 21 uerecundetur aa.c.m2D dicit AD,Ma.c.m2 23 quidfe M quidam AD ei dom. A dixerit ADM qui ex qua m2a eoram A ) [*]( LVI. Hieron: Epiat. III, Hilberg. ) [*]( 14 )

nec alius docuit Moysen etiam per Iothor nec alius Cornelium etiam per priorem Petrum nec alius Petrum etiam per posteriorem Paulum. a quocumque uerum dicitur, illo donante dicitur, qui est ipsa ueritas. quid, si ideo adhuc ista nescimus et ea neque orando neque legendo neque cogitando et ratiocinando inuenire potuimus, ut probemur, non solum indoctos quanta caritate doceamus, uerum a doctis etiam quanta humilitate discamus?

Doce ergo, quaeso, quod doceam, doce, quod teneam, et dic mihi, si animae singillatim singulis hodieque nascentibus fiunt, ubi in paruulis peccent, ut indigeant in sacramento Christi remissione peccati peccantes in Adam, ex quo caro est propagata peccati; aut, si non peccant, qua iustitia creatoris ita peccato obligantur alieno, cum exinde propagatis membris mortalibus inseruntur, ut eas, nisi per ecclesiam subuentum fuerit, damnatio consequatur, cum in earum potestate non sit, ut eis possit gratia baptismi subueniri ?

tot igitur animarum milia, quae in mortibus paruulorum sine [*](4 *Matth. 23, 8. 10 7 cf. Ex. 18, 14-23 cf. Act. 10, 25-48 8 cf. Gal. 2, 11-21 9 cf. loh. 14, 6 et I Ioh. 5, 6 17 cf. Rom. 8, 3 ) [*]( 2 quia-consueu. om.A quia ex que m2a fortasse M mae a 3 pot. mag. ADM ueli !p 4 audire !? quid] quod a eis om.a caeteros dA elegis 3 eligerit$5 autem om.3 uocare A ab hom. om.ADMA 7 aut moysen $ pr. etiam om.ADM isthor D iohor A iet(th)ro ty,AM in ras.m2 alt. per om.Ma.c.m2 8 propriorem g nec alius Petrum om.a per om.M a.c.m2 9 a] an A quoc. enim $ pr. dicitur om.g ipse aa.c.m2 10 quidj quod %A,Ma.c. qui ex quo$et] haec (ac m2)a orandum aa.c.m2 11 rationando A probemus 3 12 caritate om.A a om.A 13 etiam om.A humanitate A 14 quod. doc. queso (ante quod s.l.ras.5-6 litt.)M doce quod ex doceam M et om.a 15 in singulis ADM hodieque om.AD,Ma.c. ibi Aa.c.m2 16 ut] ubi A in όm.A remissionem ADA,Ma.r. 17 pr. peccati] peccatorum A qua a 19 propatis 3 propagat his ex propagatus (uel -tas) m2a propagati sint A 20 subuentus a damna tot ADM consequantur ADJl sub equatur <p 22 mortalibus A paruuli D )

quoniam igitur neque de deo possumus dicere, quod uel cogat animas fieri peccatrices uel puniat innocentes, neque negare fas nobis est eas, quae sine Christi sacramento de corporibus exierint, etiam paruulorum, non nisi in damnationem trahi, obsecro te, quomodo haec opinio defenditur, qua creduntur animae non ex illa una primi hominis fieri omnes sed sicut illa una uni ita singulis singulae?

Ea uero, quae dicuntur alia contra hanc opinionem, facile puto me posse refellere, sicuti est illud, quo eam sibi quidam uidentur urgere, quomodo consummauerit deus omnia opera sua sexto die et septimo requieuerit, si nouas adhuc animas creat. quibus si dixerimus, quod ex euangelio in supra dicta epistula posuisti: pater meus usque nunc operatur, respondent: \'operatur\' dictum est institutas administrando, non nouas instituendo naturas, ne scripturae Geneseos contradicatur, ubi apertissime legitur consummasse deum omnia opera sua.

nam et quod eum scriptum est requieuisse, utique a creandis nouis creaturis intellegendum est, non a gubernandis, quia tunc ea, quae non erant, fecit, a quibus faciendis requieuit, quia consummauerat omnia, quae, antequam [*](15 cf. Gen. 2,2 17 cf. epist. CXXVI 1 *Ioh. 5, 17 ) [*]( 2 si nouae creatae om.β creaturae (—e) ADA,Ma.c.m2 3 singulae] singulares a eas om.D 4 qui om. a unoquaeque eaquaeque D,Ma.c.m2 6 possimus AD,Ma.c.m2 uel quod A 7 uel om.A cogitat %i.c.m2 cogitet$ 8 nobis fas β xpo AMa.c.m2 9 exierunt g damnatione $ 10 te om.A defendentur Ma.c.m2 quo aa.c.m2 quae Õ 11 uni ita] unitas g 13 uero om.A dicitur a fac. puto me] facillime puto A 14 reuellere β sicut βD quod A uidetur ADA,Ma.c. -antur § 15 urguere %AD,Ma.c. 16 septima $ requieuit aA%MA,Da.c. requiebit β si s.l.m2A,om.a 17 dictae epistulae aa.c. dictam epistolam AD 18 nunc] modo Ma.c.m2 respondens ii 19 eas ministrando a 20 ne] nec aa.c.AD scribtura a scripturae et A scripturas?P 21 consummasset aJ deum] eum S|3 do (ds m2) a et om.A 23 pro a om.A ad β quia] qui A 24 consummauerit A quae] qui A,DMa.c. ) [*](14* \' )

Uerum his, qui haec ideo dicunt, ne credatur modo deus sicut illam unam nouas animas, quae non erant, facere, sed ex illa una, quae iam erat, eas creare uel ex fonte aliquo siue thesauro quodam, quem tunc fecit, eas mittere, facile respondetur etiam illis sex diebus multa deum creasse ex his naturis, quas iam creauerat, sicut ex aquis alites et pisces, ex terra autem arbores, faenum, animalia. sed quod ea, quae non erant, tunc fecerit, manifestum est. nulla enim erat auis, nullus piscis, nulla arbor, nullum animal et bene intellegitur ab his creatis requieuisse, quae non erant et creata sunt, 2 id est cessasse, ne ultra, quae non erant, crearentur. sed nunc quod dicitur animas non in nescio quo fonte iam existentes mittere nec de se ipso tamquam suas particulas inrorare nec de illa una originaliter trahere nec pro delictis ante carnem commissis carneis uinculis compedire sed nouas creare singulas singulis suam cuique nascenti, non aliquid facere dicitur, quod ante non fecerat. iam enim sexto die fecerat hominem ad imaginem suam, quod utique secundum animam rationalem fecisse intellegitur. hoc et nunc facit [*]( s ) non instituendo, quod non erat, sed multiplicando, quod erat. unde et illud uerum est, quod a rebus, quae non erant, instituendis requieuit, et hoc uerum est, quod non solum gubernando, quae [*]( 3 *Gen. 2, 2 4 *Ioh. 5, 17 10 cf. Gen. 1, 11-12. 20-25 21 cf. Gen. 1, 26-27 ) [*]( 1 uidet β esse otn.A ea om.AD,Ma.c.m2 2 quicquid] quid 5 genesis ap.c.m2ADM euangelio aADM 6 ds (dm m2) A 7 illam unam] ex illa una A non erant] nouerat a ex illa una] illam unam A 8 ex ponte D ex sponte Ma.c.m? sponte A 9 quem] que !p quae a 10 deum multa A ___a ds b que <p 11 ex aquis om.A,Ma.c.m2 ex as(aq m2) D pices 5 ex om.A,Ma.c.m2 13 bene] nec AD,Ma.c.m2 14 creatis] creaturis Mp.c.mS A et creata-non erant] nisi s.l.m2A 15 nec (c del.m2) D ultra] ullaa 16 non nescio in quo ap.c.m2 fonte] fouente 3 17 se om.ADA,Ma.c.m2 illa una] una unam A 18 ante carnem] una carne a 19 sua d 22 intell.] add. tandem post longam disputationem ecclesiasticam confirmati (leg. confirmasti) sententiam d 23 replicando β 24 instituendo Dp.c.m2 restituendis 5{& )

Nam quod dicitur: \'quare facit animas eis, quos nouit cito morituros?\', possumus respondere parentum hinc peccata uel conuinci uel flagellari. possumus etiam recte illius moderationi ista relinquere, quem scimus omnibus temporaliter transeuntibus rebus, ubi sunt etiam animalium ortus et obitus, cursum ornatissimum atque ordinatissimum dare, sed nos ista sentire non posse, quae si sentiremus, delectatione ineffabili mulceremur. non enim frustra per prophetam, qui haec diuinitus inspirata didicerat, dictum est de deo: qui profert numerose saeculum.

unde musica, id est scientia sensusue modulandi, ad admonitionem magnae rei etiam mortalibus rationales habentibus animas dei largitate concessa est. unde si homo faciendi artifex carminis nouit, quas quibus moras uocibus tribuat, ut illud, quod canitur, decedentibus ac succedentibus sonis pulcherrime currat et transeat, quanto magis deus, cuius sapientia, per quam fecit omnia, longe omnibus artibus praeferenda est, nulla in naturis nascentibus et occidentibus temporum spatia, quae tamquam syllabae ac uerba ad particulas huius saeculi pertinent, in hoc labentium rerum tamquam mirabili cantico uel breuius uel productius, quam modulatio praecognita et praefinita deposcit, praeterire permittit!