Tractatus super psalmos

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers

Hilary, Saint, Bishop of Poitiers. S. Hilarii Episcopi Pictaviensis Tractatus super psalmos. (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum, Volume 22). Zingerle, Anton, editor. Prague, Vienna, Leipzig: Tempsky, Freytag, 1891.

Testimonia quoque dei custodiuit uehementerque dilexit dicens: custodiuit anima mea testimonia tua et dilexi ea uehementer. custodiui mandata tua et testimonia tua, quia omnes uise meae in conspectu tuo. agens propheta sub iudice et scrutatore cordium deo in custodia mandatorum testimoniorumque dei permanet, non in. uias saeculi neque uias uitiorum et impietatis incedit. nam quodcumque uite sure iter egerit. adeo tam probabile tamque [*](1 nommen V 2 in illis p( A) 3 si C abstinuturum R abstineturum C in saeculo VR (tlt rdv alÕJm I Cor. 8, 13) 5 ubi ab V dddomo C 6 abscederet V uoces temperarot — retinenda est supra male insertas h. 1. om. C 7 et non ex non m. 2 V quid uniouique VCe sed quid VRCe 8 expendendum eat e 9 in uita C 12 quia oni. C uel quis om. p finis sit ignis VRC finis sit testis e quo ait V salutarem V ul uidetur, cf. Sabatier 11, 248 salutare RCpE 18 est om. C 14 ex haebraeo R om. V iosef V 15 symeS VR dimittendus pb 16 redita C 17 fecisse profitetur Cpb 18 aduentum p(A)b continere p(A)b 21 dilexi V cf. Sabatier l. c. dilexit RCpE 28 sub iudice om. V in custudiam R 24 in uiis pb uiaa e 25 neque in uias C neque in uiis pb 26 = egerit V gerit R adeo om. Cpb. )

540
innocens agit, ut conspectu dei dignum sit: deo ipsas cogitationes cordium et motus noscente, neque conspectu eius, qui inmundo sit corde, condigno. fidelis enim in caelo testis hsec dixit, dominus noster Iesus Christus, qui est benedictus in saecula saeculorum. amen.

Adpropiet oratio mea in conspectu tuo, domine. et reliqua.

Finem sumit secundum litteram psalmus. nam omnibus his, quse sancto uiro erant propria. iuxta hebraicorum elementorum ordinem conprehensis nunc propheta, ut oratio eius deo sit proxima, deprecatur: adpropiet. oratio mea in conspectu tuo, domine: secundum eloquium tuum da mihi intellectum. multa sunt, quae toto psalmo orauit ad dominum. sed quia eloquia dei plurimum in se obscuritatis per rerum cselestium sacramenta conplexa sunt, nunc maxime. ut intellectu huius eloquii sit dei dignus, precatur. ac primum ordinem modestae spei suae tenuit, cum proximam fieri conspectui dei orationem suam poscit. sequens iam per gradum altioris profectus postulatio eius iteratur, cum ait: intret postulatio mea in conspectu tuo, domine, secundum eloquium tuum eripe me. adpropinquantis orationis in conspectum dei hic fuit ordo, ut, cum c“pisset esse proxima, [*](1 aget V 2 et motus noscente neque scripsi motus noacente & neque R motusque noscente et neque Ce motusque noscente neque Vpb inmundo ex mmundo m. 1 R mundo V 5 amen om. C Explicit littera XXI incipit littera XXII feliciter in xpo V Finit R Finit litt. XXV (sic) incip. Thau lit. XXVI C Fin litta XXI incip Tau litta XXII p 7 adpropriet V 9 finem om. C litteras p(A)b omnibus == -- :--- ≡ his (erell. a scis uel his?) R omnibus in his (in iis a) E omnibus Cp 10 que coir. m. 2 V uiro om. R hebreicorum r 11 conpraehensis VR d5 V dl C 18 depraecatur VR 18 tuum domine da RCE tuum d da p nae m 14 q corr. m. 2 V ad dns corr. m. 2 V a domino pb 16 per om. V po 17 eloquia V dei sit pE 18 in conspectu R 19 poscit R poposcit E seq. iam V 21 dile V d p 22 eloquiaum COtTo m. 1 r tuum om. C adpropinquanteB V in conspectu R ad conspeotum VCpE 28 ut eum coepisset esse maxima V. )

541
introiret; iam eloquio dei intellecto eripi se secundum idipsum eloquium dei precatur. non enim primum, ubi est intellectus, ibi salus est, sed intellegentia adepta salus est obtinenda.

Et quia hsec eadem per spiritum prophetise uel sub futurarum rerum umbra uel sub quadam ueri tamquam de speculo imagine antelata uel sub diuinorum uerborum occulta profundaque ratione, spiritu prophetiae magis quam intellegentise humanae sensu proferebantur, adiecit: eructauerunt labia mea hymnum. cum docueris me iustificationes tuas, pronuntiabit lingua mea eloquia tua; quia omnia mandata tua sequitas. omne prophetise eloquium sub eructandi significatione meminimus ostendi, cum dicitur: eructauit cor meum uerbum bonum, uel illud: eructabo abscondita a constitutione mundi, uel illud: dies diei eructat uerbum. omnis autem sermo hominum ex sensu cogitationis initur ac motu, ubi ad aliquid enuntiandum mota mens nostra id, quod in adfectum sibi inciderit, per uerba declarat. at uero, ubi extra humanae mentis instinctum non ad animae sententiam lingua famulatur, sed per ineuntem spiritum officio oris nostri diuini sensus sermo diffunditur, illic eructatum uidetur esse, quod dicitur: cum non ante cogitatione motuque percepto id, ad quod pulsa sit, mens loquatur, sed ignorante sensu spiritus uocem in uerba distinguat.

Nunc enim quamuis eructauerint labia hymnum, tamen post doctrinam iustificationum dei pronuntiabit lingua, quod [*](13 Ps. XLIV, 2. Matth. XIII, 35. 15 Ps. XVIII, 3. ) [*]( 1 introire C et iam CpE idipsum -= R om. V 2 eloquio corr. m. 11 R precatur - R deprecatur V ubi est intellectus ubi VR ibi est intellectus ubi Ce 8 sed intellegentia — salus est om. V optinenda R 5 eub quadam ueritate tamquam Cp(A) 6 imagine antelate C imaginante p(A) 7 spu V spiritui R 8 profirebantur V1 eructuauerunt p 10 pronuntiauit VRC (in R postea 3-4 litt. eras.) i sed if. adn. Bened. et Acad. p. 26 qua corr. m. 2 V 12 eructuandi Rp 13 eructuauit Rp eructuabo R 15 eructuat VR ex eructut p cf. Paucker suppl. p. 243 omnes V1 16 ac moto V 17 insiderit b 18 ad uero V 19 per eundS Cp 21 eructuatum Rp non om. RC ante cogitationS R 22 mutuque V1 ad id VCe inpulsa sit Cpb 24 nuno autem E fort. recte, cf. praef. eructuauerint p 25 pronuntiauit VRC. )

542
loquitur: ut rerum dictarum cum sit percepta cognitio, tum cognitionis ipsius declaratio consequatur. non sunt autem ita mandata dei ab aequitate diuersa, ut non deo dignum sit. eorum primum intellegentiam tribuere prophetanti, tum deinde ad conscientise publicae notionem prsedicationis confessione clarescere: quia extra bonitatem dei sit, aut occultari, quod uoluerit pronuntiari, aut aliud aliquid nisi cum sequitate man dare. sequitatis autem mandatorum dei ea summa est, ut omnibus sint salutaria, ut hoc, quod in hanc uitam uenimus. cum profectu seternitatis ineamus. nam nasci ad mortem, non uitae est causa, sed mortis.