Tractatus super psalmos

Nouit hsec dominus domesticae calumnise scandala grauissimum solere fidei excidium adferre, dicens: quod si oculus tuus dexter scandalizat te et si pes dexter aut manus scandalizat te, erue et abscide abs te. [*]( 7 I Cor. 10, 13. 26 Matth. XVm, 8. ) [*]( 8 1 metuiuit V 2 suo V 8 posset R 6 ut custodiam RpE 8 adhuc om. RCpE adprehendat CpE 10 nomen ex non m. 2 V uel cQ Vp uel ut C 12 maleuolentiae e opus est — malitiae tn marg. add. p speciae R speciem V 14 a om. Cp 15 amicorum ex inimicorum m. 2 V 16 sub unianimitatem V sub apecie unanimitate C sub specie unanimitatis pE ineuitale p 17 scaelestus VR 18 iob C exolem V 19 ut paterna V paterna Cpe domo ex domu R diaboli praediatoram F1 c um praeliatorem diaboli pE 20 san t V 22 proditorest V 26 quod oculus C 26 tuus om. V et ipse dexter C 27 te pr. I. ex et corr. F. )

Dehinc sequitur: faciem tuam inlumina super seruum tuum et doce me iustificationes tuas. — uultus domini quidem est super facientes mala, ut expugnet de terra memoriam eorum, sed sicut deus respicit ad p“nam, respicit et ad misericordiam; ita et uultum suum ad utrumque deflectit. sed hanc faciem domini ad inluminationem suam propheta orat. ex maiestate enim et uultu dignantis nos dei lumen accipimus, et deflexus in nos misericordise suae uultus ad gratiam spiritalis uirtutis inradiat. uel certe cum iudicii die aderit, cum uisibilis nobis in gloria paternae maiestatis adsistet, tunc nos faciei suse lumine inluminabit. ut enim quaedam metalla atque gemmae naturae suae fulgorem in ea, quae sibi proxima erunt, refundent et semulantem speciem ex uicinia speciei suae praestant, ut et Moyses ex contemplatione dei gloriae lumen accepit ita, ut honorem glorise suae contemplari populus non posset: sic et propheta seruum se dei confitens illuminari orat et conformis secundum apostolum effici glorise dei et iustificationes dei doceri, ut a se non ex parte neque per legis umbram, sed facie ad faciem et spiritali contemplatione cernatur. [*]( 11 Ps. XXXIII, 17. 25 cf. Phil. III, 21. ) [*]( 1 corporum haec add. m. 2 V scandalo V 2 nec manus nec pes Cp possit CpE 3 maxime om. R necessariis in membris V 4 sumus orn. RC iubeat RC modesticis C 6 paenes V iudicii de C om. pE 6 labis V adhaereat E 8 adferent C 10 me om. V 15 unltum V1 dignantis VRC uidentis pE 17 aderit uisibilis V 18 in gloriam pater maiestati V adsistit V1 19 inluminauit V 20 gemmae add. m. 2 V sunt, refundunt E 21 ex uicinia specie suae R ex uicina sui specie pb et ut E 22 gloriae dei CpE di V 24 serttum — conformis om. V confitens — iustificationes dei om. C confitens om. p orat = R poat'x pE et conformis — gloriae dei om. p 27 cernantur R. ) [*](XXII. Hllar. Piet. para I. ) [*]( 33 )

Dehinc ait: exitus aquarum transierunt oculi mei: quia non custodierunt legem tuam. conscius peccatorum ueterum ex historia ipsa docetur; licet toto se ad deum corde direxerit, tamen, quia et peccati sui dolorem psalmo anteriore et ipse iam scripserit tunc, cum Nathan propheta arguente crimen suum recognouit et fleuit, nunc quoque non desinit uerae psenitentise lacrimis facti ueteris crimen abluere dicens: exitus aquarum-transierunt oculi mei: fontes scilicet lacrimarum suarum fontes fluminum esse transgressos. haec enim psenitentise uox est, lacrimis orare, lacrimis ingemescere et per hanc confidentiam dicere: lauabo per singulas noctes lectum meum. lacrimis stratum meum rigabo. haec uenia peccati est, fonte fletuum flare et largo lacrimarum imbre madefieri. sed seruauit cum ratione temporis et fidei iam inmobilis firmitate dicti quoque sui temperatissimi modum. de praeterito enim dixit: quia non seruauerunt legem tuam. confessio quidem criminis semper in tempore est, quia oportet peccati psenitentiam non desinere; finis autem peccati anterioris est temporis; quia uera peccati confessio est sine intermissione temporis paenitere, peccati uero paenitentia est ab eo, quod psenitendum intellexeris, destitisse. atque ob id propheta nec confiteri peccatum desinit et peccatum ex praeterito confitetur. [*]( ll Ps. YI, 7. ) [*]( 1 dehinc sequitur CpE 3 et historia C ut historia pE toto se •e ad da (dum V) corde V R se toto ad deum corda C toto corde pa; 4 direxit p 5 anteriore ipse C ante re ipsa p* tum cum Vp b natam V 7 uere V faciti R 9 luminum R transgressus V 10 ingemescere ex ingemere m. 2 V ingemiscere pE 11 et per — dicere add. m. 2 V 12 lacrimis meis CE 13 forti flectu C et labor V 14 imbrem 221 madaedfieri V sed aeruabit cum V sed seruiait • cum C sed scdm pe ratione pe et fidei etiam Cpe galSafirmitati V fir- mitatem pe dicit quoque R inter quoque et sui del. lumen m. 2 V temporeratissimi cOtT. m. 1 V temporati C temperauit pe] 1sjoporteat CpE ..autem ex paenitent corr. m. 2 V om. C 19 uero V 22 confitere V Littera XVII explic. incipit littera XVIIlj feliciter sadeo V Finit: Sede R Finit lit. XVII incip. Sadt (Sade p) lit. XVIII Cpo )

Indefessa et perseueranti fide necessarium est, ut inmobilis in nobis et inconcussa confessio sit, ne uel aliqua temporum iniuria aut persecutionum dolore commoti deuotionis studium relaxemus, sed, si quando morbi uexabunt, passiones et cruciatus corporum desseuient, damna defetigabunt, luctus et orbitates adfligent, semper utamur hac, qua nunc propheta usus est uoce dicens: iustus es, domine, et iustum iudicium tuum. mandasti iustitiam, testimonia tua et ueritatem tuam ualde. meminerimus enim primum eum, qui uniuersorum dominus est, iustum esse, et iudicia eius recta esse. cur enim in suos iniquus sit? cur in eos, quos ipse genuit, iniustus sit? bonitatis suae inmensitas non sinit istud de eo existimari. genuit nos non ad iniuriam, genuit non ad originis nostrae naturse dolorem; si quid est, quod patimur, ex iudicio bonitatis suse accidit. uinci diabolum patientise nostrae uirtutibus delectatur, et probari nos per luctus et dolores et damna desiderat, ut nihil in seruis suis saeculi potestas sibi esse iuris et dominationis intellegat. quaecumque iussit, iusta et testata et uera sunt cum augmento adiectionis: ualde enim uera sunt.

Et quia rarum est horum obseruantem esse, et difficile est inconcussam fidem inter has saeculi procellas et inter haec humanorum uitiorum naufragia dirigere, quia, si quid aduersi accidat, prona in deum querella est. deum enim inter damna sua auarus accusat. deo cum inuidia fletuum suorum orbatus irascitur. deo iniustitiam, qui ad confessionis gloriam persecutionibus probatur, exprobrat. uniuersorum stultissima haec t [*]( 6 ininria ut V iniurie aut C 7 si om. Cp morbi om. V 8 deseuien corr. M. 2 V defetigabunt VR defatigabunt CpE 9 uooe supr. scr. m. 1 /?, om. V 10 et reotum pE 11 mandasti iustitiam tuam et ueritatem tuam ualde V mandasti iustitiam tuam RC sed cf lin. 21 13 qur R 14 iniquos R1 16 existimare Cp 18 accedit V uirtutis V 20 in seruos suoa pE 21 damnationia b 24 haec om. Cp 26 acoidit pE in dfla ex in dñõ m. 2 V q.rella V1 quaerella V'R 29 exprobrat ex exprobatum m. 2 V exapbatur C uniuersorum ex uersorum m. 2 V. ) [*]( 88* )

Zeli huius et apostolos meminisse accepimus, cum dominus templum ingressus flagello ex funibus omnes uendentes et ementes eiecit, et eius zeli, de quo scriptum est: et us domus tuse comedit me. efficimus enim nos interdum templum dei, aut domum negotiationis, aut speluncam latronum. templum enim dei, secundum apostolum, corpora sunt, quae in Christo sanctificata sunt. et haec eadem corpora, cum cogitamus atque agimus stupra, caedes, furta, falsitates, rapinas, speluncam latronum constituimus; aut cum saeculi negotiis et negotiationum commerciis laboramus, tunc domum dei domum negotiationis efficimus, ut, quae orationis sedis esse debebat, fiat uel latibulum latrocinantium uel domus negotiationis. hoc ergo zelo dominus, ut istius modi homines de templo eiciat, commouetur. usi [*]( 17 Ps. LXVIII, 10. 20 cf. I Cor. 6, 19. ) [*]( 2 et idcirco — dicens om. C 3 oblitu sunt V1 5 examinatur VCp habet RE natura humana pE 7 pareretur R 8 unus F1 9 opatorift p(A)e 11 quisq; Cp quisq R quis se V quisquis E 12 qui insolentem — irascitur om. R 13 quisque V quisq; Cpa quisq R quisquis e diuersari pE diuersa C 15 meminisse ez meminit m. 2 r n bu accipimus VC 16 ex finis corr. m. 2 V de funibus C oindentea r 21 et om. V 22 spelficas P spelunca C 23 aut oum ex aut m. 2 Y cam autem CpE negotiantium V 24 cQmerciis C 25 sedes RapE om. C 26 negotiationum VCpE. )

Tenet itaque et prophetam zelus iste. uidet enim inreligiosas damni querellas, impios luctuum fletus, profanam legis dei obliuionem: et idcirco haec agentes inimici eius sunt. nullum enim religiosis uiris cum talibus esse ius amicitise potest, quando declinandi et detestandi sint odio inreligiosorum. nam id ipsum psalmo altero docetur, cum dicitur: odientes te, domine, odiui et super inimicos tuos tabescebam: perfecto odio oderam illos. Abrahae quoque dominus dixit: qui te maledixerit, maledictus erit. et inimicus ero inimicis tuis et aduersantibus te aduersabor. si A brahse inimici deo inimici sunt, quales nobis esse oportet, quos deo uidemus inimicos? [*](4 Num. XXV, 11. 7 III Reg. 19, 10. 15 Ps. CXXXVIII, 21 sq. 18 Gen. XII, 3. ) [*]( bi 1 probales accepti V finees VRp 2 ob hoc V 8 fili istrahel V in poena V 4 sic VC (nisi quod V habet: eliazar - fili aaron — zelum eum C: animationS), finees fili eleazar filii aaron sacerdotis sedauit furorem meum a filiis iebarhe in eo quod requieuit ab animatione anima mea (mea in uersu exeunt. add. m. 3) quia zelauit zelum meum R 1 finees filius eleazar filii aaron reqescere fecit animatione anime mee quia zelauit zelum meum p(A)e 6 habitationem om. C 7 helias Rp propheta (om. ait) C profetauit R zelans ex zelani m. 2 V 8 dereliquet runt (pE et fili istrahel V 9 derelictos V 10 et huno prophetam pE 11 quaerellag VR luotum V profanas V 14 detestandi (om. et) Cpa detestandique e 15 id om. C 16 suos tabescenbam r 19 adi n uersantibus tibi (t p) pE 20 quare nobis V 21 oportet V. )